Πώς απαντά η Δράκου στις επικρίσεις για μη εφαρμογή του Νόμου για όσους καταγγέλλουν διαφθορά

Στον απολογισμό του Υπουργείου Δικαιοσύνης, προέβη η Στέφη Δράκου, στη θητεία της οποίας ψηφίστηκε στις 10 Ιανουαρίου 2022 η νομοθεσία (whistleblowers) για την Προστασία Προσώπων που Αναφέρουν Παραβάσεις του Ενωσιακού και Εθνικού Δικαίου Νόμος του 2022 (Ν. 6(I)/2022) («Νόμος»). 

Υπενθυμίζεται ότι ο Νόμος στοχεύει στη δημιουργία ενός αποτελεσματικού και ισχυρού νομικού πλαισίου προστασίας εκείνων των εργαζομένων στον δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα, οι οποίοι προβαίνουν σε αποκάλυψη πληροφοριών και στοιχείων που περιήλθαν στην κατοχή τους ή υπέπεσαν στην αντίληψή τους εντός του εργασιακού χώρου, και σχετίζονται με συγκεκριμένες παραβάσεις του ενωσιακού ή/και εθνικού δικαίου, ενώ απαγορεύει οποιαδήποτε αντίποινα σε βάρος όσων καταγγέλλουν φαινόμενα διαφθοράς. 

Η Στέφη Δράκου, με αφορμή τον Νόμο που ψηφίστηκε κατά την θητεία της, δέχθηκε επικρίσεις πως αυτή δεν εφαρμόστηκε στην περίπτωση των καταγγελιών σε βάρος του Μιχάλη Κατσουνωτού από τη Διεύθυνση των Φυλακών, οι οποίες επιβεβαιώθηκαν από το πόρισμα του ανεξάρτητου ανακριτή Αχιλλέα Αιμιλιανίδη, ο οποίος στα ευρήματα του, αναφέρεται σε «προσωπικό μένος και όχι επαγγελματικής διάθεσης, όπως ο ίδιος ισχυρίζεται» (σ.σ Κατσουνωτός), ενώ αναφέρει πως «δεν του επέφερε οικονομικό όφελος», αλλά θα είχε «προσωπική δόξα, ανέλιξη και επιτυχία». Μάλιστα, θέλοντας ο Αχιλλέας Αιμιλιανίδης να δείξει στα συμπεράσματα του, πως το ζήτημα ήταν προσωπικό και όχι επαγγελματικό, στην κατάληξη του αναφέρει πως ο βαρυποινίτης είχε ενημερώσει τον Μιχάλη Κατσουνωτό πως «ο μεγαλύτερος διακινητής ναρκωτικών είναι συγγενής του στελέχους της ΥΚΑΝ (σ.σ αναφέρει τη θέση του)», ωστόσο από τον Μάρτιο δεν υπάρχει καταχώρηση ούτε αναφορά και δεν έγινε καμία ενέργεια για αυτή την πληροφορία, όπως έπραξε με την αναζήτηση βίντεο. Σε άλλο σημείο των συμπερασμάτων,  ο κ. Αιμιλιανίδης τονίζει πως οι υπηρεσιακές διαφωνίες επιλύονται με διαφορετικούς τρόπους, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «δεν επιτρέπεται σε οποιοδήποτε να ενεργεί με αυτούς τους τρόπους», προσθέτοντας πως «ενεργούσε ως ράμπο», αναφερόμενος στον Μιχάλη Κατσουνωτό.

Ερωτηθείσα η Στέφη Δράκου για τις επικρίσεις που δέχθηκε, για την μη εφαρμογή της νομοθεσίας για τους whistleblowers, στην πρώτη καταγγελία που έγινε για διαφθορά, αυτή της Διεύθυνσης των Φυλακών σε βάρος του Μιχάλη Κατσουνωτού, η υπουργός Δικαιοσύνης απέρριψε τις επικρίσεις, ωστόσο αναφέρθηκε στην νομοθεσία που διέπει την Αρχή κατά της Διαφθοράς. 

Όπως είπε, «η δική μου ευθύνη ήταν να ετοιμάσω το νομικό πλαίσιο για την διαφθορά. Και είμαι περήφανη, γιατί συνέβαλα στην σύνταξη τριών νομοσχεδίων και ολοκλήρωσα το νομοθετικό πλαίσιο, μάλιστα με υπερψήφιση των νομοσχεδίων. Ήταν δική μου ευθύνη να φροντίσω παράλληλά, με την ψήφιση των νομοσχεδίων και φέρνοντας στην Κύπρο μεταξύ των έντεκα χωρών της Ευρώπης που έχουν και τα τρία νομοσχέδια σε εφαρμογή, ότι υπάρχει γραφεία για να φιλοξενήσει αμέσως αυτούς που διορίστηκαν, ότι υπάρχει αρμόδιο προσωπικό, το πρώτο προσωπικό που θα παρέχει διοικητική υποστήριξη και έγινε με την σύμφωνη γνώμη στη συνέχεια με τους υπεύθυνους, με το Συμβούλιο της ίδρυσης της Αρχής κατά της Διαφθοράς, και από εκεί και πέρα η δική μου ευθύνη ολοκληρώθηκε». 

Παράλληλα, η κ. Δράκου ανέφερε πως, «το θέμα της υλοποίησης μεταφέρθηκε στο Συμβούλιο, στον Επίτροπο Διαφάνειας και στα μέλη της Επιτροπής Διαφάνειας για να υλοποιήσει αυτά που εμείς καθηκόντων δώσαμε. Δεν είναι δική μου αρμοδιότητα και αυτό πρέπει να το πω για να το γνωρίζετε εσείς οι δημοσιογράφοι, της υλοποίησης της νομοθεσίας. Πρέπει να αφήσουμε την Αρχή να πράξει αυτό που της ανέθεσε η πολιτεία και είναι ένα πάρα πολύ δύσκολο έργο. Επανειλημμένως ο ίδιος ο Επίτροπος Διαφάνειας είπε ότι δεν έχει κανένα παράπονο από το Υπουργείο, πως ανταποκριθήκαμε πλήρως στις δικές μας ευθύνες, συνεπώς η ευθύνη είναι πάνω του. Πιστεύω πως υπάρχει ενδιαφέρον, εμπιστεύτηκαν τον θεσμό οι ίδιοι, υπάρχου 36 καταγγελίες άκουσα να λέει ο Επίτροπος, τις οποίες επιλαμβάνονται και θα κρατούν ενήμερο εκεί που πρέπει και στο βαθμό που πρέπει, αυτούς που καταγγέλλουν».

Από εκεί και πέρα, είπε η κ. Δράκου, «δεν πιστεύω πως δεν παρείχα την προστασία που έπρεπε να παρέχω, με βάση τη νομοθεσία, και καμία δυσμενής διάκριση από εμένα ως εργοδότη της κ. Αριστοτέλους, έλαβα. Αντίθετα, τις παρέχουμε προστασία από την πρώτη στιγμή και θεωρώ προς οποιαδήποτε επίκριση προς αυτή την κατεύθυνση, δεν είναι σωστή».

 Σε ότι αφορά τις πληροφορίες που ήθελαν την Στέφη Δράκου να είναι το πολιτικό πρόσωπο που κάλεσε τις παραπονούμενες να κάνουν δεύτερες σκέψεις σε σχέση με τις καταγγελίες τους, δεν τοποθετήθηκε.

Ωστόσο, σε επικοινωνία που είχε μαζί μας εκπρόσωπος του Υπουργείου Δικαιοσύνης αργότερα και μετά την διάσκεψη, η κ. Δράκου εξέφρασε τη θέση πως δεν αυτή είναι το πολιτικό πρόσωπο. 

Τι προνοεί η Νομοθεσία για τους whistleblowers

Ο Νόμος καθορίζει μέτρα για την προστασία των πληροφοριοδοτών γύρω από τους ακόλουθους άξονες:

• Απαγόρευση αντιποίνων. Τα αντίποινα μπορούν να λάβουν οποιαδήποτε μορφή, όπως παύση, απόλυση, υποβιβασμό ή στέρηση προαγωγής, αρνητική αξιολόγηση επιδόσεων, μη ανανέωση ή πρόωρη διακοπή σύμβασης προσωρινής απασχόλησης.
• Μέτρα στήριξης των αναφερόντων προσώπων. Ουσιαστικά παρέχεται στον αναφέροντα εύκολη και δωρεάν πρόσβαση σε πλήρεις και ανεξάρτητες πληροφορίες και συμβουλές σχετικά με τις διαδικασίες και τα μέσα έννομης προστασίας που είναι διαθέσιμα για την προστασία έναντι αντιποίνων και τα δικαιώματα του ενδιαφερομένου προσώπου. Επισημαίνεται ότι η απαίτηση για τέτοια πρόσβαση ικανοποιείται με την ετοιμασία από την Αρμόδια Αρχή ειδικού εντύπου με τις αναγκαίες πληροφορίες, συμβουλές και μέσα έννομης προστασίας που διατίθενται, το οποίο οφείλει κάθε νομική οντότητα που καλύπτεται από τον παρόντα Νόμο, να διαθέτει με τα κατάλληλα μέσα στην πρόσβαση κάθε ενδιαφερομένου. Επίσης παρέχεται αποτελεσματική συνδρομή ενώπιον οποιασδήποτε αρχής που εμπλέκεται στην προστασία τους έναντι αντιποίνων, καθώς και νομική αρωγή σε ποινικές υποθέσεις και σε διασυνοριακές διαδικασίες σε αστικές υποθέσεις σύμφωνα με τον περί Νομικής Αρωγής Νόμο του 2002.
•  Μέτρα για την προστασία έναντι αντιποίνων. Αξιοσημείωτη είναι η αντιστροφή του βάρους απόδειξης ενώπιον δικαστηρίου σε αστικές διαδικασίες. Πιο συγκεκριμένα, το βάρος απόδειξης μετακυλίεται από τον αναφέροντα την πληροφορία στο πρόσωπο που προκάλεσε τη βλάβη ή που έλαβε το μέτρο. Το τελευταίο πρόσωπο βαρύνεται να αποδείξει ότι το εν λόγω μέτρο ήταν βασισμένο σε αιτιολογημένους λόγους και δε λήφθηκε υπό τη μορφή αντιποίνων στον αναφέροντα.
• Μέτρα τα οποία διασφαλίζουν την προστασία της ταυτότητάς των αναφερομένων.
•  Επιβολή ποινών σε πρόσωπα που παρεμποδίζουν την τήρηση των διαδικασιών και αγώγιμο δικαίωμα σε αποζημιώσεις σε πρόσωπο που υπέστη ζημιά από τέτοιες αναφορές ή δημόσιες αποκαλύψεις.
• Απαγόρευση άρσης δικαιωμάτων και μέσων έννομης προστασίας από οποιαδήποτε συμφωνία, πολιτική, τύπο ή όρο απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένης συμφωνίας για διαιτησία πριν από την έγερση διαφοράς