Τριάντα πέντε χρόνια εκλογών με debate-Από τη μάχη του 1988 στα μαζικά του 2023

Μόλις λίγες ώρες έχουν απομείνει για τις Προεδρικές Εκλογές της Κυριακής, από τις οποίες αναμένεται να ξεκαθαρίσουν οι δύο υποψήφιοι που θα περάσουν στον δεύτερο γύρο, ώστε να διεκδικήσουν τον Προεδρικό θώκο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μια μακρά προεκλογική περίοδος, κατά την οποία οι υποψήφιοι προσπάθησαν να προβάλουν τις θέσεις τους και ταυτόχρονα να προσβάλουν τις θέσεις των υπόλοιπων συνυποψηφίων τους, ώστε να βελτιώσουν τα ποσοστά τους, έφτασε στο τέλος της και πλέον έφθασε η ώρα που οι πολίτες θα μιλήσουν στην κάλπη, για εκλέξουν τον πρώτο πολίτη της χώρας. 

Μέχρι να φθάσουμε στην ημέρα των εκλογών, οι υποψήφιοι πέρασαν πάρα πολλές φορές από τα πάνελ τηλεοπτικών, διαδικτυακών και ραδιοφωνικών εκπομπών, ώστε να μιλήσουν για το πλάνο τους σε περίπτωση εκλογής, ενώ την τιμητική τους είχαν και τα debate, μέσα από τα οποία οι πολίτες μπορούσαν να εξάγουν τα δικά τους συμπεράσματα για κάθε υποψηφιότητα. Η διενέργεια debate, είναι μια τακτική που ξεκίνησε πριν από 35 χρόνια, στις Προεδρικές εκλογές του 1988 και σε κάθε επόμενη αναμέτρηση εξελισσόταν και βελτιωνόταν, με εξαίρεση τις εκλογές του 2003.

Μάλιστα, τα debate από την ημέρα που εφαρμόστηκαν στην πολιτική σκηνή της Κύπρου, κατάφεραν να κερδίσουν την εκτίμηση του κοινού, το οποίο τα παρακολουθεί πιστά, ώστε να δημιουργήσει μια σφαιρική άποψη γύρω από τον υποψήφιο που προτίθεται να στηρίξει ή ακόμα και να αποφασίσει ποιος τον εκφράζει περισσότερο από τους υπόλοιπους.

Τα μαζικά debate του 2023

Σε αντίθεση με κάποια χρόνια προηγουμένως, το 2023, τα debate διαδέχονταν το ένα το άλλο, αφού από τον περασμένο Σεπτέμβριο, όταν σήκωσαν αυλαία, μέχρι και σήμερα, πραγματοποιήθηκε διψήφιος αριθμός, ενώ ξεχωρίζει και το γεγονός ότι τα ιδιωτικά κανάλια έστησαν τα δικά τους για πρώτη φορά και τα οποία ήταν ξεχωριστά από αυτά του κρατικού καναλιού. 

Κατά τη διάρκεια των debate ενόψει των εκλογών του 2023, όλοι οι υποψήφιοι επιχείρησαν να αναδείξουν τους δικούς τους σχεδιασμούς, αλλά ταυτόχρονα να επιτεθούν και στους αντιπάλους τους, για να κερδίσουν το κοινό. Αξέχαστη θα μείνει η ανταλλαγή πυρών μεταξύ Μαυρογιάννη και Δημητριάδη σε debate των ιδιωτικών καναλιών, αλλά και τα καρφιά του Αβέρωφ Νεοφύτου κατά του Νίκου Χριστοδουλίδη, όταν οι δύο τους βρίσκονταν στο ίδιο τραπέζι, τόσο στα debate των ιδιωτικών, αλλά και του κρατικού καναλιού.

Επίσης, αυτό που ξεχώρισε στα debate των υποψηφίων ήταν το γεγονός ότι δεν είχαν συγκεκριμένη ατζέντα, όπως για παράδειγμα για τις θέσεις τους στο Κυπριακό ή στην εσωτερική διακυβέρνηση, αλλά η συζήτηση ήταν ολιστική και αφορούσε διάφορα θέματα που απασχολούν την κοινωνία, όπως είναι η διαφθορά και οι προγραμματικές θέσεις κάθε υποψηφίου.

Δεν αποκλείεται τα debate να συνεχιστούν και μετά τον πρώτο γύρο των Προεδρικών Εκλογών, όπως συνέβη και σε προηγούμενες περιπτώσεις, ώστε όταν κλειδώσει το διπρόσωπο που θα διεκδικήσει τη θέση του Προέδρου, να αναμετρηθεί ενώπιον του λάου. 

Η μάχη των μαχών σε δύο δόσεις

Αντίθετα από το τι ίσχυσε στις Προεδρικές του 2023, πέντε χρόνια προηγουμένως, έγινε ένα μεγάλο debate, ανάμεσα στους βασικούς υποψήφιους για την Προεδρία της Δημοκρατίας και στο οποίο συμμετείχαν οι Νίκος Αναστασιάδης, Σταύρος Μαλάς, Νικόλας Παπαδόπουλος, Γιώργος Λιλλήκας και Χρίστος Χρίστου.

Σε εκείνο το debate, είχε διαφανεί η υπεροχή των Νίκου Αναστασιάδη και Σταύρου Μαλά, οι οποίοι τελικά πέρασαν στον δεύτερο γύρο των Προεδρικών εκλογών, διεκδικώντας το χρίσμα του λαού, για ανάληψη της Προεδρίας. Οι δύο υποψήφιοι του δεύτερου γύρου, αναμετρήθηκαν μεταξύ πρώτης και δεύτερης Κυριακής, σε διακαναλικό debate, όπου Αναστασιάδης και Μαλάς κονταροχτυπήθηκαν, με στόχο να κερδίσουν το λαό και να εκλεγούν στο ύπατο αξίωμα. 

Τελικά, η κάλπη έδειξε Νίκο Αναστασιάδη, ο οποίος ανανέωσε για άλλα πέντε χρόνια τη θητεία του.

Tεταμένο κλίμα στα debate του 2013

Πολύ έντονη ήταν η προεκλογική περίοδος του 2013, κατά την οποία οι πολίτες ένιωθαν στο πετσί τους την οικονομική κρίση, η οποία έπληττε τη χώρα και ως εκ τούτου, τα debate μεταξύ των υποψηφίων υπήρξα πολύ έντονα. Συνολικά έγιναν τρεις τηλεμαχίες πριν τον πρώτο γύρο των Προεδρικών και μία τέταρτη μεταξύ πρώτου και δεύτερου γύρου, ανάμεσα στον τότε πρόεδρο του ΔΗΣΥ, Νίκο Αναστασιάδη και τον υποψήφιο του ΑΚΕΛ, Σταύρο Μαλά.

Οι υποψήφιοι επικεντρώθηκαν κυρίως σε βολές κατά του Κυβερνώντος κόμματος ΑΚΕΛ, για την οικονομία, ενώ σε ότι αφορά στο Κυπριακό, άπαντες στηρίχθηκαν στις θέσεις τους στο παρελθόν με επίκεντρο το σχέδιο Ανάν, το 2004 και τις μετέπειτα ενέργειες τους.

Νικητής εκείνων των εκλογών ήταν ο Νίκος Αναστασιάδης, ο οποίος έλαβε το 57,48% των ψήφων. 

Χαμηλοί τόνοι, ανατροπές και αμφίρροπη αναμέτρηση το 2008

Πέντε χρόνια προηγουμένως, στις Προεδρικές εκλογές του 2008, τα debate που έγιναν ανάμεσα στους υποψήφιους, που ήταν τότε οι Δημήτρης Χριστόφιας, Γιαννάκης Κασουλίδης και Τάσσος Παπαδόπουλος, ήταν μόλις δύο. Ο μέχρι τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, που στηριζόταν από το ΔΗΚΟ και την ΕΔΕΚ, παρότι εμφανιζόταν ως πρώτος στις δημοσκοπήσεις, τελικά τερμάτισε τρίτος και έμεινε εκτός δεύτερου γύρου.

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου διεξήχθησαν δύο debates ένα για την εσωτερική διακυβέρνηση και ένα για το Κυπριακό, στα οποία όπως διαφάνηκε από το αποτέλεσμα των εκλογών επικράτησαν οι Δημήτρης Χριστόφιας και Γιαννάκης Κασουλίδης.

Σημειώνεται ότι το δεύτερο debate διεξήχθη στις 14 Φεβρουαρίου ανήμερα της γιορτής των ερωτευμένων με τους υποψηφίους να διερωτούνται κατά τη διάρκεια του διαλείμματος, πόσοι από τους ερωτευμένους τους παρακολουθούν.

Ειδικά το δεύτερο debate που αφορούσε το Κυπριακό διεξήχθη σε πολύ καλό κλίμα και η συζήτηση ήταν πιο ζωντανή σε σχέση με αυτή του πρώτου debate. Μάλιστα ήταν από τις ελάχιστες τηλεμαχίες στην οποία υπήρξαν παρεμβάσεις εκτός των προκαθορισμένων πλαισίων, αλλά και τοποθετήσεις σε απαντήσεις ανθυποψηφίων. Τελικώς, πρώτος πολίτης της χώρας εκλέχθηκε ο Δημήτρης Χριστόφιας, που κατάφερε να κερδίσει τον Γιαννάκη Κασουλίδη, ανατρέποντας το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου. 

Οι εκλογές που εγκατέλειψαν το μοντέλο λόγω... Ανάν

Το 2003, δεν κατέστη δυνατόν να διεξαχθεί debate μεταξύ των υποψηφίων για τις Προεδρικές Εκλογές, αφού μεσούσης της προεκλογικής έτρεχαν οι διαπραγματεύσεις για λύση του Κυπριακού προβλήματος, ενώ παράλληλα εκκρεμούσε και η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Γλαύκος Κληρίδης, διεκδικούσε επανεκλογή του για τρίτη θητεία και μόλις για 16  μήνες, ώστε να λύσει το Κυπριακό. Από την άλλη, τα κόμματα της αντιπολίτευσης με μια άνευ προηγουμένου συνεργασία ζητούσαν επιτακτικά αλλαγή πλεύσης. ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ, ΚΙΣΟΣ(ΕΔΕΚ) και Οικολόγοι στήριξαν την υποψηφιότητα του Τάσσου Παπαδόπουλου, ενώ ΕΔΗ, ΑΔΗΚ και ΔΗΣΥ στήριξαν επανεκλογή Κληρίδη. Σημειώνεται ότι υποψήφιος ήταν και ο τότε Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, Αλέκος Μαρκίδης, με την στήριξη κάποιων εκ των αποχωρησάντων από το ΔΗΣΥ που διαφωνούσαν με τους προεδρικούς χειρισμούς στο Κυπριακό, όπως και ο Πρόεδρος των Νέων Οριζόντων Νίκος Κουτσού.

Ο Γλαύκος Κληρίδης εξήγγειλε την υποψηφιότητα του τον Ιανουάριο και ξεκαθάρισε πως δεν θα κάνει προεκλογική εκστρατεία πέραν κάποιον συνεντεύξεων με μοναδικό θέμα το Κυπριακό. Την ίδια ώρα, οι άλλοι τρεις υποψήφιοι συμφώνησαν να παρουσιαστούν σε μια διακαναλική συνέντευξη την Παρασκευή πριν τις εκλογές, ωστόσο ούτε αυτό συνέβη αφού ο Τάσσος Παπαδόπουλος επέλεξε να μην παρουσιαστεί, εάν δεν ήταν παρών και ο Γλαύκος Κληρίδης. 

Τελικά, διακαναλική συνέντευξη των υποψηφίων δεν έγινε και το ΡΙΚ περιορίστηκε να δείξει 10λεπτα μηνύματα όλων των υποψηφίων. Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανακηρύχθηκε ο Τάσσος Παπαδόπουλος. 

Το debate των επτά του 1998

Δέκα χρόνια συμπληρώνονταν το 1998, από το πρώτο debate και πλέον είχε αρχίσει να ωριμάζει ο τρόπος διεξαγωγής τους, ανάμεσα στους υποψήφιους Προέδρους. Σε εκείνες τις εκλογές υποψήφιοι ήταν ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Γλαύκος Κληρίδης που στηριζόταν από τον ΔΗΣΥ, ο Γιώργος Ιακώβου εκ μέρους του ΑΚΕΛ, ο Πρόεδρος της ΕΔΕΚ Βάσος Λυσσαρίδης, ο ανεξάρτητος υποψήφιος Αλέξης Γαλανός, ο Γιώργος Βασιλείου, ο ηγέτης του νεοσύστατου τότε κόμματος των Νέων Οριζόντων Νίκος Κουτσού και ο Νίκος Ρολάνδης.

Κύριο θέμα συζήτησης στο debate που διεξήχθη, πέραν από το Κυπριακό ήταν και η αγορά-εγκατάσταση των ρωσικών πυραύλων S300 στην Κύπρο. Οι δύο κεντρικοί υποψήφιοι Γλαύκος Κληρίδης και Γιώργος Ιακώβου είχαν τείνει σε εκείνο το debate χείρα στους υπόλοιπους πέντε κατά τη διάρκεια της συζήτησης,  για να έχουν την εύνοια τους στον δεύτερο γύρο.

Έτσι, ο Γλαύκος Κληρίδης με τη στήριξη των Ρολάνδη, Βασιλείου, Γαλανού και Κουτσού πέτυχε επανεκλογή του στο προεδρικό αξίωμα. 

Με επίκεντρο το Κυπριακό το debate του 1993

Μεγάλη μάχη έγινε στις εκλογές του 1993, όταν ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Γιώργος Βασιλείου αναμετρήθηκε με τον Γλαύκο Κληρίδη. Σε εκείνες τις εκλογές, υποψήφιος ήταν επίσης και ο Πασχάλης Πασχαλίδης, που στηρίχθηκε από το ΔΗΚΟ και την ΕΔΕΚ. Έτσι, οι τρεις τους συνέθεσαν την τηλεμαχία που διεξήχθη. 

Η τηλεμαχία είχε ως βασικό πυλώνα τη δέσμη ιδεών Γκάλι, που είχε εκπονηθεί τα προηγούμενα χρόνια κατά την θητεία του Γιώργου Βασιλείου. Ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας υπεραμυνόταν του αποτελέσματος που κατάφερε να φέρει κατά την περίοδο που διαπραγματεύτηκε το Κυπριακό κι από την άλλη οι δύο άλλοι υποψήφιοι τάχθηκαν ανοιχτά εναντίον της λύσης στη βάση των ιδεών Γκάλι. Μάλιστα, ο Κληρίδης ξεκαθάρισε πως αν εκλεγεί αυτός στην Προεδρία, τότε θα ενταφίαζε τις συγκεκριμένες ιδέες.

Τελικά ο Κληρίδης κέρδισε τις εκλογές με δύο χιλιάδες ψήφους διαφορά από τον Βασιλείου, στον δεύτερο γύρο. 

Το πρώτο debate στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας

Το πρώτο debate στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας έγινε το 1988  και σε αυτό συμμετείχαν ο Πρόεδρος Σπύρος Κυπριανού, ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Γλαύκος Κληρίδης, ο πρόεδρος της ΕΔΕΚ, Βάσος Λυσσαρίδης, καθώς επίσης και ο υποστηριζόμενος από το ΑΚΕΛ και τις Νέες Δυνάμεις, Γιώργος Βασιλείου, που έκανε την έκπληξη και κέρδισε τις εκλογές.

Για το τηλεοπτικό κοινό το debate ήταν κάτι πρωτόγνωρο, με τη συζήτηση να είναι ανοικτή για τους υποψήφιους. Κατά τη διάρκειά του, υπήρξαν αλληλοκατηγορίες και ευθείες επιθέσεις μεταξύ των υποψηφίων και στις οποίες οι δελφίνοι για την Προεδρία στόχευσα να μειώσουν τους συνυποψήφιούς τους, παρά να προβάλουν τις δικές τους θέσεις. 

Κύριο θέμα συζήτησης ήταν το Κυπριακό, ενώ όλοι έδωσαν υποσχέσεις για βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Ψήφισαν comfort zone στο debate-«Σχιζοφρενικές» προτάσεις και θέματα αξιοπιστίας
• Τι θα πράξουν οι τρεις υποψήφιοι εάν μείνουν εκτός Β΄ γύρου των Εκλογών
• Η ατζέντα των τελευταίων ωρών του προεκλογικού και τα ρέστα των υποψηφίων
• Τόσα θα κοστίσουν οι Προεδρικές Εκλογές-Μεγαλύτερη δαπάνη η υπερωριακή απασχόληση