Διεξήχθη με επιτυχία το Συνέδριο με θέμα τα Πνευματικά και Συγγενικά Δικαιώματα

Την Τετάρτη 29 Νοεμβρίου 2023 στο Hilton Nicosia στη Λευκωσία διεξήχθη με τεράστια επιτυχία Συνέδριο με θέμα «Πνευματικά Δικαιώματα: Χρήση Έργων από Επιχειρήσεις και Καταστήματα. Ανοικτή Συζήτηση για τις Προκλήσεις και τις Προοπτικές». Το Συνέδριο διοργάνωσαν οι Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ) GRAMMO, ΑΠΟΛΛΩΝ, ΔΙΟΝΥΣΟΣ, ΕΡΑΤΩ και CNR, που εκπροσωπούν δικαιούχους πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων (δισκογραφικές εταιρείες/παραγωγούς, τραγουδιστές, μουσικούς, και ηθοποιούς) με τη συμμετοχή εκπροσώπων ενώσεων χρηστών και κυβερνητικών παραγόντων. Στόχος του συνεδρίου ήταν η ενημέρωση των χρηστών, δηλαδή παντός τύπου επιχειρήσεων που κάνουν χρήση έργων, όπως μουσικής και ταινιών.

Το Συνέδριο χαιρέτησαν ο κ. Μάριος Παναγίδης, Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, η κα. Ειρήνη Μυλωνά-Χρυσοστόμου, Έφορος Εταιρειών και Διανοητικής Ιδιοκτησίας, και ο κ. Σώζος-Χρίστος Θεοδούλου, Δικηγόρος και Πρόεδρος της Επιτροπής Διανοητικής Ιδιοκτησίας του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου. Εκ μέρους των διοργανωτών χαιρέτισε η κα Πολύμνια Λευτέρη, Δικηγόρος.

Την επιστημονική επιμέλεια και τον συντονισμό του Συνεδρίου, είχε η καθηγήτρια Νομικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, κα Ειρήνη Σταματούδη.

Η συζήτηση κινήθηκε σε 3 βασικούς άξονες που αντιστοιχούσαν στα 3 πάνελ του συνεδρίου. Το πρώτο πάνελ ασχολήθηκε με το «ποιος εισπράττει». Στο πλαίσιο αυτό οι Βίκυ Χριστοφόρου (Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α’, Νομική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας), ο Tilo Gerlach (Γενικός Διευθυντής του Γερμανικού Οργανισμού εκτελεστών και καλλιτεχνών GVL και Πρόεδρος της Παγκόσμιας Συνομοσπονδίας τους AEPO – ARTIS) και ο Χρύσανθος Τσουρούλλης (Διευθύνων Σύμβουλος Τηλεοπτικού Σταθμού SIGMA και Συγκροτήματος ΔΙΑΣ) συζήτησαν για τον ρόλο των Οργανισμών Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ) που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο, τη νομιμοποίηση που έχουν να εισπράττουν δικαιώματα για λογαριασμό των μελών τους, και την πρακτική σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συζητήθηκε ακόμη ο ρόλος του Κράτους και της υπό σύσταση Αρχής Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Τόσο από την πλευρά των δικαιούχων όσο και από την πλευρά των χρηστών αναδείχθηκε η αναγκαιότητα της άμεσης ψήφισης των απαραίτητων κανονισμών προκειμένου για την λειτουργία της Αρχής Πνευματικής Ιδιοκτησίας ώστε η Κύπρος να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις του ενωσιακού δικαίου και να δημιουργηθεί μεγαλύτερη ασφάλεια στην αγορά. Ωστόσο η αναγκαιότητα αυτή διαχωρίστηκε σαφώς από το γεγονός ότι η μη λειτουργία της Αρχής δεν επηρεάζει σε κανέναν βαθμό το δικαίωμα των ΟΣΔ να εισπράττουν από την αγορά τα οφειλόμενα για λογαριασμό των μελών τους και η αντίστοιχη υποχρέωση των χρηστών να τα καταβάλουν. Σημειώθηκε μάλιστα ότι η άρνηση καταβολής αμοιβών στους υφιστάμενους ΟΣΔ (οι οποίοι μέσω συμβάσεων αμοιβαιότητας εκπροσωπούν και ΟΣΔ του εξωτερικού) ενδέχεται να οδηγήσει σε δύο σημαντικά αδιέξοδα: α) να συσσωρευτούν οι οφειλές των χρηστών και να καταλήξουν σε δυσθεώρητα ποσά λόγω υποχρέωσης καταβολής αναδρομικών β) να αναγκαστούν οι δικαιούχοι που δεν καταφέρνουν να αμειφθούν από τους υφιστάμενους ΟΣΔ (επειδή υπάρχει άρνηση καταβολής) είτε να κατέβουν εξατομικευμένα στην αγορά για την είσπραξη των δικαιωμάτων τους είτε να κατέβουν με τη μορφή κερδοσκοπικών σχημάτων. Αυτή η εξέλιξη όχι μόνον θα δημιουργούσε χάος αλλά τόσο το Κράτος όσο και η υπό σύσταση Αρχή δεν θα έχει καμία απολύτως αρμοδιότητα να την ρυθμίσει.

Το δεύτερο πάνελ ασχολήθηκε με το «τί και γιατί εισπράττεται;». Η συζήτηση κινήθηκε γύρω από το ζήτημα των αμοιβολογίων των ΟΣΔ, του καθορισμού των αμοιβών, των σχετικών κριτηρίων, και την πρακτική σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Συζητήθηκαν επίσης ζητήματα διαφάνειας και λογοδοσίας στη λειτουργία των ΟΣΔ. Συμμετέχοντες σε αυτό το πάνελ ήταν η Ειρήνη Μυλωνά-Χρυσοστόμου (Έφορος Εταιρειών και Διανοητικής Ιδιοκτησίας), ο Victoriano Darias (Σύμβουλος Παγκόσμιας Νομικής Πολιτικής τους Διεθνούς Συνομοσπονδίας Φωνογραφικής Βιομηχανίας IFPI) και ο Μάριος Πολυβίου (Διευθύνων Σύμβουλος των Sunnyseeker Hotels και Μέλος Διοικητικού Συμβουλίου Παγκύπριου Συνδέσμου Ξενοδόχων Κύπρου και Πρόεδρος Επιτροπής Λάρνακας ΠΑ.ΣΥ.ΞΕ). Η συζήτηση στο πάνελ αυτό ανέδειξε την αναγκαιότητα αμοιβής των εκτελεστών καλλιτεχνών (ηθοποιών, μουσικών και τραγουδιστών) και των φωνογραφικών εταιριών που επενδύουν στην παραγωγή, προώθηση και διάδοση των έργων τους. Ανέδειξε επίσης τα οφέλη για την Κυπριακή οικονομία και τον Κυπριακό πολιτισμό. Διευκρινίστηκε ότι οι αμοιβές των ΟΣΔ οφείλουν σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο να είναι κατάλληλες και αντικειμενικές και να εφαρμόζονται με τους ίδιους όρους σε όλους τους χρήστες διαφοροποιούμενες συνάμα ανάλογα με την ειδική κατηγορία στην οποία ανήκει κάθε επιχείρηση. Ταυτόχρονα αναφέρθηκε ότι τα αμοιβολόγια των ΟΣΔ είναι αντίστοιχα αυτών που ισχύουν σε άλλες χώρες, και ιδίως στην Ελλάδα, και έχουν διαμορφωθεί στη βάση δικαστικών αποφάσεων και διαπραγματεύσεων.

Το τρίτο πάνελ ασχολήθηκε με το «Πώς εισπράττονται οι αμοιβές». Ομιλητές σε αυτό το πάνελ ήταν οι Αχιλλεύς Κ. Αιμιλιανίδης (Καθηγητής, Κοσμήτορας Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας), Γρηγόριος Τρικούκης (Δικηγόρος, ΟΣΔ ΔΙΟΝΥΣΟΣ) και Φάνος Λεβέντης (Γενικός Γραμματέας Παγκύπριου Συνδέσμου Ιδιοκτητών Κέντρων Αναψυχής). Στο πάνελ αυτό συζητήθηκε εκτενώς η δυνατότητα που έχουν οι χρήστες να διαπραγματεύονται τους όρους αδείας ή να προσφεύγουν στην δικαιοσύνη αν διαφωνούν με τις προβλεπόμενες αμοιβές. Ξεκινώντας από το τελευταίο κατέστη σαφές ότι η προσφυγή στη δικαιοσύνη στην πλειονότητα των περιπτώσεων δικαιώνει τους ΟΣΔ ενώ οι χρήστες αναγκάζονται στο τέλος να καταβάλουν το προβλεπόμενο στα αμοιβολόγια ποσό πλέον προσαυξήσεων και δικαστικών εξόδων. Οι διαπραγματεύσεις είναι η πιο συνήθης πρακτική διεθνώς, της οποίας όμως δεν έχει γίνει πλήρη χρήση στην Κύπρο. Διευκρινίστηκε ότι α) δεν επιτρέπεται η διαπραγμάτευση με μεμονωμένους χρήστες διότι κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε ανισότητα καταβολών και διακρίσεις μεταξύ χρηστών, κάτι που απαγορεύεται από το ενωσιακό δίκαιο. β) Οι διαπραγματεύσεις έχουν νόημα μόνον με ενώσεις χρηστών και αποβλέπουν από τη μία πλευρά σε μείωση των αμοιβών και από την άλλη πλευρά σε ταυτόχρονη αύξηση των χρηστών/μελών των ενώσεων που θα καταβάλλουν εμπρόθεσμά τα συμφωνηθέντα. Υπογραμμίστηκε ακόμη ότι προκειμένου να χρησιμοποιήσει κανείς προστατευόμενα έργα, μουσική ή ταινίες, οφείλει προηγουμένως να αδειοδοτηθεί και να καταβάλει τα σχετικά δικαιώματα. Οι διαπραγματεύσεις δεν αποτελούν λόγο αναστολής των πληρωμών ενώ η ευθύνη όσων δεν καταβάλουν συνεχίζει να υφίσταται ακόμη και κατά τη διενέργειά τους (εκτός και αν έχει γίνει ειδική ρητή συμφωνία και οι διαπραγματεύσεις έχουν συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα). Σχετική ευθύνη υπάρχει και για τα αναδρομικά. Δηλαδή για όσο χρονικό διάστημα στο παρελθόν δεν έχουν γίνει οι σχετικές καταβολές. Στο σημείο αυτό έγινε αναφορά και στα ‘κόκκινα δάνεια’, στο γεγονός δηλαδή ότι όσοι παρέλειψαν να πληρώσουν και να είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους δεν απαλλάχθηκαν αυτών. Αντίθετα αναγκάστηκαν στη συνέχεια να υποστούν εκποιήσεις ακινήτων τους.