Πρόεδρος: Οδηγός για εκπαιδευτική αλλαγή το διεθνές συνέδριο για γραμματισμό

Τα αποτελέσματα του 5ου διεθνούς συνεδρίου για τον γραμματισμό, «θα αποτελέσουν οδηγό για την εφαρμογή και υλοποίηση πολιτικών και δράσεων που θα συνδράμουν στην περαιτέρω βελτίωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος», ανέφερε σήμερα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, κηρύσσοντας την έναρξη του συνεδρίου στο συνεδριακό Κέντρο Φιλοξενία στη Λευκωσία.

Το συνέδριο, που διοργανώνεται από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, είχε φέτος θέμα «Γραμματισμός και Σύγχρονη Κοινωνία: Δημιουργικότητα, Ισότητα, Κοινωνική Δράση». Όπως ανέφερε η Αναπληρώτρια Διευθύντρια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, Έλενα Χατζηκακού, στις εργασίες του τριήμερου συνεδρίου συμμετέχουν περίπου 240 ακαδημαϊκοί και φοιτητές από πανεπιστήμια όλης της Ευρώπης. Εξάλλου, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης επεσήμανε στον χαιρετισμό του ότι η παρουσία καταξιωμένων εισηγητών και η αυξημένη συμμετοχή συνέδρων επιβεβαιώνουν ότι πρόκειται για ένα σημαντικό και επίκαιρο συνέδριο.

Ο Πρόεδρος υπογράμμισε ότι οι τομείς της Παιδείας και της Εκπαίδευσης αποτελούν ύψιστη προτεραιότητά για την Κυβέρνηση. Αναφέρθηκε, εξάλλου στους παράγοντες που συνθέτουν σήμερα ένα περιβάλλον αβεβαιότητας, κάνοντας λόγο για συρράξεις στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή, που ενισχύουν τη φτώχεια και την ανισότητα, στο φαινόμενο των φυσικών καταστροφών ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, που απειλούν τη νέα γενιά, καθώς και στις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις.

Σημείωσε ότι επιβάλλεται στο πλαίσιο αυτό «η συνεχής αναπροσαρμογή της εκπαίδευσης και του σχολείου, έτσι ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται στα σημερινά δεδομένα και να αντιμετωπίζει επιτυχώς τις όποιες αρνητικές επιπτώσεις προκύπτουν». Συνέχισε λέγοντας ότι «η σύγχρονη διεθνής εκπαιδευτική και ακαδημαϊκή κοινότητα, ευρωπαϊκοί και διεθνείς οργανισμοί, αποδίδουν σήμερα μεγάλη σημασία στην προώθηση του γραμματισμού».

Εξήγησε, δε, ότι πέρα από την παραδοσιακή έννοια του αλφαβητισμού, ως ικανότητα ανάγνωσης και γραφής, «επαναπροσδιορίζεται ως η διαπραγμάτευση του νοήματος και ως η δημιουργία παραστάσεων σε ποικίλα συγκείμενα, κοινωνικά, σχολικά, ψηφιακά και πολλά άλλα».

Επεσήμανε, ακολούθως, ότι ο γραμματισμός είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη βελτίωση της ζωής και την προώθηση της κοινωνικής ανάπτυξης, σε όλα τα επίπεδα. «Είναι και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο που έχουμε τοποθετήσει την ανάπτυξη δράσεων για τον γραμματισμό στον πυρήνα της εκπαίδευσης, προσδίδοντας ιδιαίτερη σημασία στη συνεχή αναβάθμιση της μαθησιακής διαδικασίας», ανέφερε.

«Κύριος στόχος μας είναι, λοιπόν, να αντιμετωπίσουμε τις χρόνιες στρεβλώσεις του  εκπαιδευτικού συστήματος και, την ίδια στιγμή, να θέσουμε τις βάσεις για την εξέλιξή του σε ένα σύγχρονο σύστημα, που θα θεμελιώνει τις αρχές και τις αξίες, τις γνώσεις και τις δεξιότητες που θέλουμε να διακρίνουν τους δημοκρατικούς, κριτικά σκεπτόμενους, δημιουργικούς και ενεργούς πολίτες της κυπριακής κοινωνίας», υπογράμμισε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, προσθέτοντας ότι όραμα της κυβέρνησης «είναι η προώθηση ενός ανθρωποκεντρικού και ποιοτικού σχολείου για όλα τα παιδιά».

Στόχος, είπε, είναι «το σχολείο να απευθύνεται σε όλα τα παιδιά, χωρίς εξαιρέσεις και διαχωρισμούς, με τρόπο που να σέβεται τη διαφορετικότητα, τα ενδιαφέροντα, τις ικανότητες και τα ταλέντα τους, και με στόχο την ενίσχυση της προσωπικότητάς τους, την ολόπλευρη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους και την ενδυνάμωση της ψυχικής τους υγείας».

Στον στόχο αυτό ανταποκρίνεται, όπως εξήγησε, η ανάπτυξη σύγχρονων και  ευέλικτων αναλυτικών προγραμμάτων, στη βάση των αρχών του καθολικού σχεδιασμού. «Μέσω ενός μακροπρόθεσμου προγραμματισμού, επιδιώκουμε τη διασφάλιση του δικαιώματος όλων των παιδιών για ισότιμες ευκαιρίες πρόσβασης και συμμετοχής στην εκπαιδευτική διαδικασία και στην κοινότητα του σχολείου τους», σημείωσε ο Πρόεδρος.

Επεσήμανε ότι υπάρχει μέριμνα για τις κτηριακές και υλικοτεχνικές υποδομές, προκειμένου τα σχολεία να αποτελούν χώρους που να εμπνέουν τα παιδιά. Πρόσθεσε ότι η Κυβέρνηση επενδύει στην περαιτέρω ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού, ώστε όλοι και όλες οι εκπαιδευτικοί να μπορούν να ανταποκριθούν ακόμα καλύτερα στον ιδιαίτερα απαιτητικό και πολύπλευρο, πολύπλοκο ρόλο τους.

Υπογράμμισε, επίσης, ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποίηση των σχεδιασμών της κυβέρνησης στην εκπαίδευση, είναι η ετοιμότητα και η ευσυνειδησία των εκπαιδευτικών, η πλήρης επίγνωση των αναγκών των παιδιών και των νέων και η  συνεργασία με τους γονείς και τους κηδεμόνες.

Ο Πρόεδρος διαβεβαίωσε, ακόμα, ότι βρίσκεται σε συνεχή επαφή και συνεννόηση με την Υπουργό για ενίσχυση της συνεργασίας και επαφής με την ακαδημαϊκή, την εκπαιδευτική και τη μαθητική κοινότητα, καθώς και με τους γονείς και τους κηδεμόνες, με στόχο την προώθηση του καλώς νοούμενου συμφέροντος των παιδιών.

Επαναλαμβάνοντας ότι για την εκπαιδευτική αλλαγή είναι απαραίτητη η σχετική έρευνα και η επιστημονική τεκμηρίωση, επισημαίνοντας ότι σε αυτό εξυπηρετεί η διοργάνωση του συνεδρίου, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ανέφερε ότι «οι παρουσιάσεις των ερευνητικών αποτελεσμάτων, οι συζητήσεις, η δικτύωση, τα πορίσματα του συνεδρίου είναι για μας πολύ σημαντικά, αφού μας παρέχουν σημαντική πληροφόρηση και τεκμηρίωση για ενίσχυση των προσπαθειών μας και επίτευξη των στόχων μας».

Τέλος, κηρύσσοντας την έναρξη του συνεδρίου, ο Πρόεδρος συνεχάρη το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και το Πανεπιστήμιο Κύπρου για τη διοργάνωση, υπογραμμίζοντας και πάλι τη μεγάλη σημασία των πορισμάτων του.

Στην παρουσίασή της, η Υπουργός Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, Αθηνά Μιχαηλίδου, υπογράμμισε ότι μέσα από το πρόγραμμα του Υπουργείου προωθείται «η διαμόρφωση εγγράμματων πολιτών, όχι μονοδιάστατα πια", σημειώνοντας ότι το πρόγραμμα αφορά «ένα σύγχρονο, συμπεριληπτικό σχολείο», με έμφαση «στις ικανότητες, δεξιότητες και γνώσεις των μαθητών, αντί της μονοδιάστατης έμφασης στην ύλη».

«Αυτό που διαφοροποιεί τη δική μας περίπτωση από πολλές άλλες, είναι αυτό που λέει η ίδια η έρευνα: οι πολιτικές μετουσιώνονται σε πράξη, όταν υπάρχει ισχυρή πολιτική βούληση», υπογράμμισε η Υπουργός. Συνέχισε, ακολούθως, παρουσιάζοντας τις πολιτικές που προωθούνται στη βάση επιστημονικής τεκμηρίωσης, όπως είπε η κ. Μιχαηλίδου.

Ανέφερε ότι το Υπουργείο προχωρά με επικαιροποίηση των αναλυτικών προγραμμάτων και αναθεώρηση του τι διδάσκεται, ώστε να προωθούνται παράλληλα οι πολλαπλοί γραμματισμοί, μέσα από τη διδασκαλία, όπως οι γραμματισμοί της αποδοχής και της δημιουργικότητας στη βάση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων του καθενός ξεχωριστά, όπως εξήγησε η κ. Μιχαηλίδου.

Σημείωσε ότι, πέρα από την καλλιέργεια των γραμματισμών στην ενιαία εκπαίδευση, υπάρχει μέριμνα και για την Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση, ενώ σε συντονισμό με πανεπιστημιακά ιδρύματα γίνεται προσπάθεια, ώστε να υπάρχει ομαλή μετάβαση στις ανώτερες βαθμίδες εκπαίδευσης.

Η κ. Μιχαηλίδου αναφέρθηκε στον εξορθολογισμό και στην επικαιροποίηση της ύλης, ώστε ο εκπαιδευτικός να μπορεί να δουλέψει με τα σημαντικά, όπως είπε χαρακτηριστικά, διευκρινίζοντας ότι μένει πίσω η περιττή γνώση, όχι η απαραίτητη. Στο πλαίσιο αυτό, είπε ότι γίνεται και ενσωμάτωση ψηφιακών δεξιοτήτων στη διδασκαλία, για πολυεπίπεδη καλλιέργεια των γραμματισμών.

Ανέφερε, ακολούθως, ότι ιδιαίτερη σημασία δίνεται στη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, καθώς διεθνείς έρευνες δείχνουν ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα στην κατανόηση κειμένου. Επιπρόσθετα, είπε ότι η διαθεματικότητα και διεπιστημονικότητα προωθούνται μέσω των γραμματισμών στα αναλυτικά προγράμματα, με έμφαση στον γλωσσικό και μαθηματικό γραμματισμό.

«Χρειάζεται χρόνος, συστηματική προσπάθεια, επιμονή και υπομονή» για την εφαρμογή των πολιτικών αυτών, επεσήμανε η κ. Μιχαηλίδου.

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στον αναδυόμενο γραμματισμό, εξηγώντας ότι προκρίνεται η πρόληψη και η έγκαιρη παρέμβαση, ήδη από την προσχολική εκπαίδευση, με προγράμματα έγκαιρης διάγνωσης από το νηπιαγωγείο, με στόχο να υπάρχουν καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα στις μετέπειτα εκπαιδευτικές βαθμίδες. «Θα έχουμε ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα, με δύο χρόνια υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης», σημείωσε η Υπουργός, εξηγώντας ότι αυτό δίνει περιθώριο δράσης για πρόληψη.

Σε ό,τι αφορά τον ψηφιακό γραμματισμό, η κ. Μιχαηλίδου επεσήμανε ότι τα παιδιά είναι πολύ μπροστά και γι’ αυτό πρέπει να επιταχυνθούν, με πόρους του κράτους και του Ταμείου Ανάκαμψης, ο ψηφιακός μετασχηματισμός και ο εξοπλισμός των σχολείων, ώστε να είναι δυνατή η αξιοποίηση των δεξιοτήτων των παιδιών, «αναγνωρίζοντας του κινδύνους και αξιοποιώντας τις ευκαιρίες των ψηφιακών τεχνολογιών και του διαδικτύου», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε.

Ακολούθως, αναφέρθηκε στα προγράμματα STEM, στο πλαίσιο των οποίων εντάσσονται στα σχολεία οργανωμένες δράσεις για τεχνολογίες, μαθηματικά και θετικές επιστήμες, σημειώνοντας ότι σύντομα θα υπάρχουν για το θέμα αυτό ερευνητικά αποτελέσματα. «Όλες αυτές οι δράσεις διέπονται από σοβαρό σύστημα αξιολόγησης, διαρκούς και τελικής», σημείωσε η κ. Μιχαηλίδου.

Αναφέρθηκε, ακόμα, στην περιβαλλοντική εκπαίδευση, λέγοντας ότι υπάρχουν πολύ καλά δείγματα γραφής. Σημείωσε, επίσης, των ρόλο των προγράμματων ΔΡΑΣΕ, καθώς και την προωθούμενη αλλαγή του συστήματος αξιολόγησης των μαθητών, με την υιοθέτηση πολλαπλών μορφών αξιολόγησης, αλλά και των προγραμμάτων για γραμματισμό, μέσα από μουσεία ή και  μεταλυκειακά ινστιτούτα, σε ό,τι αφορά τον γραμματισμό μετά το σχολείο.

Η Υπουργός αναφέρθηκε, ακολούθως, και σε προγράμματα για τον αθλητισμό και τη νεολαία, σημειώνοντας ότι δίνονται ευκαιρίες σε αθλητές και ότι προωθείται καλλιέργεια αρχών και αξιών του αθλητισμού ήδη από την προσχολική εκπαίδευση. Τέλος, μίλησε για τη στρατηγική για τη δια βίου εκπαίδευση, υπογραμμίζοντας ιδιαίτερα ότι πολλά πρέπει να γίνουν στον ψηφιακό γραμματισμό για ενήλικες, αναφέροντας ότι υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον από άτομα τρίτης ηλικίας για συμμετοχή σε προγράμματα διά βίου μάθησης.

Η Αναπληρώτρια Διευθύντρια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, Έλενα Χατζηκακού, στον χαιρετισμό της στο συνέδριο, υπέδειξε την αναγνώριση της οποίας τυγχάνει το συνέδριο, του οποίου κείμενα εντοπίζονται ως αναφορές σε άλλες έρευνες, καθώς και σε κείμενα φορέων σε ευρωπαϊκούς οργανισμούς.

Σημείωσε ότι το συνέδριο εντάσσεται στις δράσεις του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων και ενημέρωση για τις σύγχρονες τάσεις στην εκπαίδευση. Πρόσθεσε, ακόμα, ότι αποσκοπεί και στην ερευνητική τεκμηρίωση της εκπαιδευτικής πολιτικής και των εισηγήσεων του Ινστιτούτου προς την κυβέρνηση.

Επεσήμανε ότι σημαντική πτυχή του συνεδρίου την ανάδειξη της σχολικής, κοινωνικής και δυναμικής διάστασης του γραμματισμού σε καιρούς κρίσης. «Είναι σημαντικό να εντείνουμε ακόμη περισσότερο τις προσπάθειές μας για τον γραμματισμό των μαθητών, αλλά και όλων των κατοίκων», ανέφερε η κ. Χατζηκακού, προσθέτοντας ότι ο γραμματισμός «αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα για περαιτέρω ενδυνάμωση της κυπριακής κοινωνίας σε όλους τους τομείς».

Τις εργασίες του συνεδρίου χαιρέτισε, επίσης, ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου (ΠΚ), Τάσος Χριστοφίδης, σημειώνοντας ότι προσβλέπει στη συνέχιση της συνεργασίας μεταξύ Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και Πανεπιστημίου Κύπρου για τη διοργάνωση του συνεδρίου τα επόμενα χρόνια.

Όπως ανέφερε, το ΠΚ συμβάλλει στη διοργάνωση του συνεδρίου, «αναγνωρίζοντας τη σημασία της γλώσσας και του γραμματισμού στην ανάπτυξη των ατόμων και την ευημερία των κοινωνιών». Επεσήμανε, δε, ότι «ο γραμματισμός αποτελεί φαινόμενο με κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις», προσθέτοντας ότι αποτελεί μέσο για κοινωνική ενδυνάμωση, αλλαγή και δράση.

Ο κ. Χριστοφίδης υπέδειξε τον κρίσιμο ρόλο του γραμματισμού, ιδίως λόγω σύγχρονων προκλήσεων, αναφέροντας την αμφισβήτηση βασικών δικαιωμάτων, την παραπληροφόρηση και τις ψευδείς ειδήσεις, τη μισαλλοδοξία και τον ρατσισμός, την κλιματική κρίση και τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις.

Σε μία εποχή που η ανάπτυξη κριτικής στάσης, αλλά και η ανάπτυξη δράσης, αποτελούν όρους για την επιβίωση κοινωνιών και ανθρώπων, «το συνέδριο καθίσταται χώρος παραγωγικής συζήτησης των τρόπων με τους οποίους τρόπους η παιδεία και η εκπαίδευση μπορούν να εξανθρωπιστούν και να εξανθρωπίσουν», είπε ο Πρύτανης του ΠΚ.

Υπογράμμισε, δε, ότι για το ΠΚ όλα τα πιο πάνω είναι ζωτικής σημασίας, καθώς ως ίδρυμα στοχεύει «στην πνευματική καλλιέργεια, στην ανάπτυξη επιστημονικής κουλτούρας και στη συμβολή στη δημιουργία μίας ανοιχτής κοινωνίας, που στηρίζεται στον κριτικό αναστοχασμό, την ανανέωση και την αλλαγή».

Τέλος, ο κ. Χριστοφίδης επεσήμανε ότι με το ερευνητικό του έργο, το Πανεπιστήμιο «ενθαρρύνει πρωτοβουλίες και δράσεις που αναδεικνύουν την κεντρική θέση της γλώσσας και του λόγου στη διαμόρφωση των κοινωνιών, συζητούν την πολιτική δύναμη κειμένων και γραμματισμών, στοχεύουν στην ανάπτυξη παιδιών και ενηλίκων ως αναγνωστών, συγγραφέων και κοινωνικών δραστών, εξετάζουν τη γλωσσική ποικιλία και αναδυόμενες μορφές γραμματισμού, ενδυναμώνουν τους εκπαιδευτικούς ως επαγγελματίες και ανοίγουν το σχολείο σε συνεχώς μεταβαλλόμενα κοινωνικά και επικοινωνιακά πεδία».

Σημειώνεται ότι, μεταξύ των κεντρικών ομιλητών, όπως ανέφερε η Αναπληρώτρια Διευθύντρια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, είναι οι καθηγητές Τζένιφερ Ρόουζελ από το Πανεπιστήμιο του Sheffield, Νίκολα Ελφ από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας, Αναστασία Στάμου από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ντάνιελ Σίλβα από το Πανεπιστήμιο UNICAM Βραζιλίας, καθώς επίσης και ο Κύπριος τραγουδοποιός Αλκίνοος Ιωαννίδης.