Η ποιότητα νερού στην Κύπρο-Τα αποτελέσματα ελέγχων στο δίκτυο ύδρευσης, κερματοδέκτες και μπουκάλια

Σημαντικά στοιχεία για την ποιότητα του νερού που φτάνει στα νοικοκυριά αλλά και του νερού που καταναλώνουμε, είτε μέσω των κερματοδεκτών, είτε του εμφιαλωμένου νερού, περιλαμβάνει η έκθεση του Γενικού Χημείου του Κράτους, η οποία μεταξύ άλλων, αναφέρει ότι από τα αποτελέσματα του διαχρονικού χημικού ελέγχου (2009-2022) παρατηρείται ότι το ποσοστό των αποκλίσεων κατά το 2022 έχει αυξηθεί για τα θειικά, το νάτριο και τα χλωριούχα συγκριτικά με τα επίπεδα του 2021.

Ο ολοκληρωμένος έλεγχος του νερού καλύπτει όλα τα στάδια της αλυσίδας, ξεκινώντας από τον συστηματικό έλεγχο των επιφανειακών και υπόγειων νερών, του επεξεργασμένου νερού των διυλιστηρίων και του νερού των σταθμών αφαλάτωσης, και, τέλος, τον έλεγχο του πόσιμου νερού στη βρύση του καταναλωτή.

Πόσιμο νερό

Η υγιεινή και η ασφάλεια του πόσιμου νερού είναι ένας βασικός τομέας των δραστηριοτήτων του Κρατικού Χημείου, όπως αναφέρεται στην Έκθεση. Το νερό πρέπει να είναι υγιεινό και καθαρό, χωρίς μικροοργανισμούς και χημικές ουσίες που θα μπορούσαν να βλάψουν την υγεία του ανθρώπου και ο έλεγχος του πόσιμου νερού αφορά τον χημικό έλεγχο (χημικές παράμετροι), τον ραδιολογικό έλεγχο, τον μικροβιολογικό έλεγχο και τον έλεγχο τοξικότητας, και καλύπτει το νερό του δικτύου υδατοπρομήθειας, το εμφιαλωμένο νερό, το φυσικό μεταλλικό νερό και το νερό που πωλείται από κερματοδέκτες και βυτιοφόρα.

Ο χημικός έλεγχος

Σχετικά με τον χημικό έλεγχο του πόσιμου νερού, κατά το 2022 αναλύθηκαν 2.341 δείγματα για 26.139 χημικές παραμέτρους.

Από το σύνολο των αναλυθέντων δειγμάτων πόσιμου νερού κατά το 2022, ένα μικρό ποσοστό δειγμάτων ήταν εκτός των αποδεκτών ορίων της σχετικής νομοθεσίας και ενδεικτικές παραμέτρους όπως περιεκτικότητα σε χλωριούχα, θειικά και νάτριο. Σε κάποιες περιπτώσεις οι υπερβάσεις κατά κύριο λόγο αφορούσαν υπέρβαση σε συγκέντρωση σιδήρου το οποίο ανήκει στις ενδεικτικές παραμέτρους. Επίσης, κάποια δείγματα απορρίφθηκαν λόγω της οργανοληπτικής τους κατάστασης (παρουσία χώματος ή αιωρούμενων σωματιδίων).

Από τα αποτελέσματα του διαχρονικού χημικού ελέγχου (2009-2022) παρατηρείται ότι το ποσοστό των αποκλίσεων κατά το 2022 έχει αυξηθεί για τα θειικά, το νάτριο και τα χλωριούχα συγκριτικά
με τα επίπεδα του 2021.

Τα αποκλίνοντα δείγματα πόσιμου νερού προέρχονταν από συγκεκριμένες περιοχές και οι αυξημένες τιμές των εν λόγω παραμέτρων οφείλονται, κυρίως, στις κλιματικές συνθήκες της Κύπρου καθώς, επίσης, στην ορυκτολογική σύσταση των πετρωμάτων. Σημειώνεται ότι οι συγκεκριμένες παράμετροι είναι ενδεικτικές της οργανοληπτικής κατάστασης του νερού και τυχόν υπέρβαση της παραμετρικής τιμής δεν αποτελεί κίνδυνο για την υγεία του καταναλωτή.

Όσον αφορά τον διαχρονικό έλεγχο του πόσιμου νερού για περιβαλλοντικούς ρυπαντές ελέγχονται οι ακόλουθες παράμετροι: Φυτοφάρμακα, οργανικές πτητικές ενώσεις, πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες και τριαλογονομεθάνια.

Διαχρονικά διαφάνηκε ότι το πόσιμο νερό είναι σε πολύ ικανοποιητικά επίπεδα (εντός των ορίων της σχετικής νομοθεσίας), εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις όπου παρατηρούνται υπερβάσεις σε συγκεντρώσεις πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων και τριαλογομεθανίων.

Στις περιπτώσεις αυτές λαμβάνονται άμεσα διορθωτικά μέτρα από την αρμόδια Αρχή. Στο πιο κάτω σχήμα παρουσιάζεται o αριθμός και το ποσοστό των εξετασθέντων δειγμάτων πόσιμου νερού από όλη την Κύπρο με διάφορες συγκεντρώσεις τριαλογομεθανίων για το 2022.

Παρατηρείται ότι ποσοστό 3% των εξετασθέντων δειγμάτων είχαν συγκέντρωση τριαλογομεθανίων πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο που είναι 100ppb.

Στα παρακάτω σχήματα παρουσιάζεται η διαχρονική απεικόνιση, για τα έτη 2010-2022, τόσο του αριθμού των αναλυθέντων δειγμάτων του πόσιμου νερού όσο και του συνολικού αριθμού των χημικών παραμέτρων που ελέγχθηκαν ανά είδος.

Μικροβιολογικός έλεγχος

Ο μικροβιολογικός έλεγχος των νερών έχει ως στόχο την πρόληψη ασθενειών που μεταδίδονται με το νερό και την παροχή υγιεινού πόσιμου νερού που διανέμεται σε κάθε νοικοκυριό και βιομηχανία τροφίμων.

Κατά το 2022, όλα τα δείγματα πόσιμου νερού εξετάστηκαν για τις παρακάτω μικροβιολογικές παραμέτρους που απαιτούνται: κολοβακτηριοειδή, E.coli, εντερόκοκκοι και ολικός αριθμός βακτηριδίων. Επιλεκτικά, ορισμένα δείγματα εξετάστηκαν και για Clostridium perfringens.

Όλα τα δείγματα από σχολεία και στρατόπεδα που υδρεύονται μέσω ντεποζίτων, καθώς και τα αεροδρόμια, κερματοδέκτες, βυτιοφόρα, πλοία και νοσοκομεία εξετάστηκαν, επίσης, για Pseudomonas aeruginosa. Συγκεκριμένα, αναλύθηκαν 8.751 δείγματα διαφόρων κατηγοριών πόσιμου νερού. Υπήρξε αύξηση (8,2%) στον συνολικό αριθμό δειγμάτων πόσιμου νερού και συγκεκριμένα στο πρόγραμμα ελέγχου δημόσιων νοσηλευτηρίων για λεγεωνέλλα στα συστήματα ύδρευσης και ελέγχου ενδοτοξινών στα σημεία αιμοκάθαρσης.

Η αύξηση αυτή οφείλεται στα αυξημένα σημεία αιμοκάθαρσης σε όλα τα νοσοκομεία.

Γενικά, η μικροβιολογική ποιότητα του πόσιμου νερού κρίνεται ως πολύ καλή. Τα πιο κάτω ποσοστά των εξετασθέντων δειγμάτων κατά το 2022, τα οποία λήφθηκαν από τις εξής κατηγορίες, απέκλιναν από τη νομοθεσία: Το 9% των δικτύων υδατοπρομήθειας, το 1,7% των κερματοδεκτών και το 6,6% των ενδοτοξινών.

Προβλήματα παρουσιάστηκαν σε μικρές κοινότητες που υδρεύονται από πηγές των οποίων το νερό δεν χλωριώνεται. Προς αντιμετώπιση των προβλημάτων αφενός έχει αυξηθεί η συχνότητα του ελέγχου και αφετέρου έχουν δρομολογηθεί οι κατάλληλες διορθωτικές ενέργειες από τις αρμόδιες Υπηρεσίες.

Ραδιολογικός έλεγχος

Σχετικά με τον ραδιολογικό έλεγχο του πόσιμου νερού, στο πλαίσιο της νομοθεσίας για προστασία της υγείας του πληθυσμού από ραδιενεργές ουσίες που περιέχονται στο νερό ανθρώπινης κατανάλωσης, κατά το 2022 αναλύθηκαν συνολικά 108 δείγματα πόσιμου νερού για σύνολο 216 παραμέτρους. O έλεγχος περιλάμβανε νερά από δίκτυα υδατοπρομήθειας, εξόδους διυλιστηρίων και από κερματοδέκτες. Όλα τα δείγματα αναλύθηκαν για ολική άλφα και ολική βήτα ακτινοβολία. Γενικά, όλα τα αποτελέσματα των αναλύσεων για ραδιονουκλίδια στα πόσιμα νερά για το 2022, καθώς και διαχρονικά (2010-2022), βρίσκονται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από τα αποδεκτά νομοθετικά όρια.

Στο πλαίσιο του γενικού στόχου για την παροχή ασφαλούς πόσιμου νερού που διανέμεται σε κάθε νοικοκυριό και στη βιομηχανία τροφίμων, το πόσιμο νερό ελέγχεται περαιτέρω και για τοξικότητα.

Συγκεκριμένα, αναλύθηκαν συνολικά 177 δείγματα νερού από επτά διυλιστήρια νερού και τρεις μονάδες αφαλατώσεως, καθώς και από το δίκτυο υδατοπρομήθειας Λευκωσίας. Όλα τα δείγματα αναλύθηκαν με τη δοκιμή του Microtox (acute toxicity test). Γενικά, το τελικό νερό των διυλιστηρίων και των αφαλατώσεων αλλά και το νερό από το δίκτυο υδατοπρομήθειας είναι πολύ καλής ποιότητας ως προς την τοξικότητα.

Εμφιαλωμένο νερό

Ο έλεγχος του εμφιαλωμένου νερού αφορούσε τον χημικό και μικροβιολογικό έλεγχο στα φυσικά νερά πηγής, φυσικά μεταλλικά νερά, παιδικά εμφιαλωμένα νερά και δείγματα πόσιμου πάγου. Τα δείγματα αυτά ήταν επιτόπια και εισαγόμενα και αφορούσαν 86 διαφορετικές εμπορικές ονομασίες.

Στο πλαίσιο του χημικού ελέγχου των εμφιαλωμένων νερών, κατά το 2022 αναλύθηκαν συνολικά 152 δείγματα για σύνολο 2.884 παραμέτρων. Ο έλεγχος περιλάμβανε φυσικά νερά πηγής, φυσικά μεταλλικά νερά, παιδικά εμφιαλωμένα νερά καθώς και δείγματα πόσιμου πάγου. Προέρχονταν, κυρίως, από την κατανάλωση, την παραγωγή αλλά και από την πηγή του εμφιαλωτηρίου.

Κατά το 2022 για τον μικροβιολογικό έλεγχο εμφιαλωμένου νερού (επιτόπιου και εισαγόμενου) αναλύθηκαν συνολικά 554 δείγματα και ο έλεγχος αφορούσε ολικά κολοβακτηριοειδή, Escherichia coli, εντερόκοκκους, Pseudomonas aeruginosa, κλωστρίδια και ολικό αριθμό βακτηριδίων, όπου εφαρμόζεται.

Διαχρονικά (2009-2022) παρατηρείται πάρα πολύ μικρό ποσοστό αποκλίσεων από τη σχετική νομοθεσία (0,5% για το 2022). Ο έλεγχος του εμφιαλωμένου νερού συνεχίζεται με εντατικό ρυθμό και η ποιότητα του εμφιαλωμένου νερού κρίνεται γενικά ως πολύ ικανοποιητική.