Η είσοδος του Κυπριακού στην ατζέντα του προεκλογικού και οι παράλληλες διαδικασίες

Μετά από μία παρατεταμένη περίοδο απραξίας στο Κυπριακό, που χαρακτηριζόταν από απουσία διαπραγμάτευσης από τον Ιούλιο του 2017 και ελάχιστες προσπάθειες αναβίωσης της διαδικασίας, η επικείμενη κάθοδος της Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ ξαναφέρνει την εθνική μας υπόθεση στο προσκήνιο.

Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με σιγουριά αν οι διεργασίες που θα ακολουθήσουν τους επόμενους μήνες θα έχουν κάποιο αποτέλεσμα. Η βούληση του Προέδρου της Δημοκρατίας για επανέναρξη της διαπραγματευτικής διαδικασίας είναι δεδομένη και δεδηλωμένη. Ωστόσο τα μηνύματα που προέρχονται από την τουρκική πλευρά κάθε άλλο παρά ελπιδοφόρα είναι, καθώς αφήνεται να νοηθεί πως όχι απλώς αυτή η προσπάθεια είναι νεκρή αλλά και ότι δεν θα υπάρξει καμία άλλη με το υφιστάμενο μοντέλο λύσης του Κυπριακού. Μάλιστα, η επιμονή σε προσωπικό απεσταλμένο του Γενικού Γραμματέα και όχι κάποιο άλλο τίτλο, σχετίζεται ακριβώς με αυτό: Ότι θεωρούν πως ένα πρόσωπο που ενεργεί ως προσωπική απεσταλμένη δεν είναι απαραίτητο να δεσμεύεται από τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και μπορεί πιο εύκολα να μπει σε συζήτηση περί δύο κρατών κτλ. Αυτό βεβαίως δεν ισχύει, καθώς δεν παύει ο κ. Γκουτέρες να είναι ο ΓΓ του ΟΗΕ και να τον εκπροσωπεί.

Από το καλοκαίρι του 2017 έχουν πραγματοποιηθεί δύο φορές Προεδρικές Εκλογές, μία φορά Βουλευτικές και μία Ευρωεκλογές, με το Κυπριακό να έχει κάθε φορά λιγότερο πρωταγωνιστικό ρόλο κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Προφανώς και είναι εκεί. Ποτέ δεν μπορεί να απουσιάζει όσο ζούμε σε ημικατεχόμενη πατρίδα. Ωστόσο, ιδιαίτερα σε περιόδους που ο κόσμος πιέζεται οικονομικά και δεν υπάρχει σε εξέλιξη κάτι σημαντικό στο εθνικό μας ζήτημα, είναι φυσιολογικό να καταλαμβάνει λιγότερο χώρο στην πολιτική ατζέντα από ό,τι στο παρελθόν.

Η προσπάθεια να καταγραφούν τα δεδομένα και να ξεκλειδώσει η διαπραγματευτική διαδικασία στο Κυπριακό είναι ίσως η μεγαλύτερη κινητικότητα των τελευταίων ετών, παρά την αβέβαιη έκβασή της. Και θα συμπίπτει χρονικά με την προεκλογική εκστρατεία όχι μίας αλλά δύο εκλογικών διαδικασιών. Θα πρέπει, βεβαίως, να σημειωθεί ότι σε ό,τι αφορά το σκέλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έτσι κι αλλιώς το Κυπριακό ουδέποτε διαδραμάτιζε ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο, καθώς είναι εκλογές προσώπων με τοπικό χαρακτήρα. Όμως η παράλληλη διεξαγωγή της διαδικασίας αυτής με τις Ευρωεκλογές, που είναι κατ’ εξοχήν κομματικές εκλογές με ατζέντα υψηλής πολιτικής, δημιουργεί νέα δεδομένα στη συζήτηση.

Οι διπλές εκλογές θα πραγματοποιηθούν τον Ιούνιο του 2024, περίπου την ίδια περίοδο που αναμένεται να ολοκληρωθεί η αποστολή της Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ στην Κύπρο, αφού θεωρητικά θα έχει προλάβει να εξάγει τα συμπεράσματά της. Αυτό σημαίνει ότι οι επισκέψεις και οι συζητήσεις της θα τρέχουν μέσα στον προεκλογικό και αναπόφευκτα θα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξή του. Και αυτό είναι που διαφοροποιεί τα δεδομένα. Οι υποψήφιοι και τα κόμματα θα έχουν την ευκαιρία να συζητούν και να αξιολογούν, σε ένα προεκλογικό πλαίσιο, τις εξελίξεις την ώρα που συμβαίνουν.

Αυτή θα είναι και μία ιδιομορφία της Κύπρου, καθώς δεν αναμένεται να συζητείται το Κυπριακό σε κανένα άλλο από τα υπόλοιπα 26 κράτη-μέλη της ΕΕ, τα οποία θα βρίσκονται την ίδια περίοδο σε προεκλογική εκστρατεία. Δεν είναι θέμα της ευρωπαϊκής ατζέντας (όσο και να θέλαμε να ήταν) και στις Βρυξέλλες συζητείται κυρίως σε επίπεδο τεχνοκρατών και Συμβουλίων και όχι στην ημερήσια διάταξη. Στο νησί μας, ωστόσο, αναμένεται ότι θα έχει μια σημαντική θέση στην συζήτηση, που πιθανόν να επισκιάζει τα κοινά ευρωπαϊκά ζητήματα.

Μάλιστα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το ενδεχόμενο κάποιο ή κάποια από τα τρία κόμματα της συμπολίτευσης, να διαφωνεί με χειρισμούς του Προέδρου Χριστοδουλίδη. Είναι καλά γνωστό, για παράδειγμα, ότι η ΕΔΕΚ έκανε συμβιβασμό στο θέμα του Κυπριακού, όταν του προσέφερε προεκλογικά υποστήριξη και δεν υπάρχει πλήρης συνταύτιση απόψεων μεταξύ των δύο πλευρών σε αυτό το θέμα. Προφανώς αυτό θα την καταστήσει προεκλογικά στόχο άλλων κομμάτων, εάν τα πράγματα δεν πάνε όπως επιθυμεί η πλευρά μας εν μέσω μιας περιόδου με αλληλοκατηγορίες, μπηχτές και προσπάθειες να δημιουργηθούν ρωγμές στην εικόνα των αντιπάλων. Το ΔΗΚΟ και η ΔΗΠΑ έχουν θεωρητικά πιο λίγες διαφωνίες, αλλά δεν μπορεί κανείς να προεξοφλήσει ποια θα είναι η στάση τους και εάν θα χρειαστεί να διαχωρίσουν τη θέση τους σε οποιοδήποτε στάδιο. Το γεγονός πως η διαδικασία θα είναι προπαρασκευαστική παρά διαπραγμάτευση ενδεχομένως να βοηθά τα κόμματα της συμπολίτευσης να μην καταστούν στόχοι, τουλάχιστον όχι για αυτόν τον λόγο.

Η πορεία -και κυρίως η στάση της τουρκικής πλευράς- θα δείξει ποια θα είναι η έκβαση αυτής της νέας κινητικότητας στο Κυπριακό. Αλλά αναμένεται πως, ενόσω θα υπάρχει κάποιου είδους διαδικασία με εξέλιξη, θα έχει μια πιο σημαντική θέση στον προεκλογικό.