Αλύτρωτες ψυχές για 49 χρόνια-«Κάθε Χριστούγεννα βάζουμε μία άδεια καρέκλα στο τραπέζι»

Με βουρκωμένα μάτια, με την λύπη ζωγραφισμένη στο πρόσωπο και με πόνο στην καρδιά, οι συγγενείς των αγνοουμένων της τουρκικής εισβολής βρέθηκαν το απόγευμα στο κέντρο της Λευκωσίας, για να κρεμάσουν τη φωτογραφία των δικών τους ανθρώπων, στο δέντρο των αγνοουμένων. Ένα δέντρο που αποτελεί σημείο αναφοράς για όλους, αφού μας θυμίζει σήμερα, σχεδόν πενήντα χρόνια μετά, τη βαρβαρότητα της εισβολής των δυνάμεων του Αττίλα, στην Κύπρο και τα πρόσωπα στις φωτογραφίες που κρέμονται στα κλαδιά του πρέπει να είναι ο φάρος που καθοδηγεί τους αρμοδίους, με μοναδικό στόχο την διακρίβωση της τύχης και του τελευταίου εξ αυτών.

Σε μία σεμνή τελετή, το απόγευμα της Τετάρτης, οι συγγενείς των αγνοουμένων βρέθηκαν έξω από το Δημαρχείο Λευκωσίας, εκεί που στέκεται τόσα χρόνια το δέντρο των αγνοουμένων και με πόνο ψυχής κρέμασαν τη φωτογραφία των δικών τους ανθρώπων στα κλαδιά. Μοναδική ευχή να μάθουν κάποτε τι απέγιναν οι συγγενείς τους.

Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες πήραν και πάλι τη θέση τους στο δέντρο, για να θυμίζουν σε όλους τους περαστικούς το δράμα που περνούν εδώ και σχεδόν μισό αιώνα. Δύο γυναίκες στάθηκαν δίπλα στο δέντρο και είχαν μαζί τους τις φωτογραφίες των συγγενών τους. Αυτές οι γυναίκες και άλλες τόσες, που δυστυχώς έφυγαν από τη ζωή με τον καημό των αγνοούμενών τους, είναι εκείνες που τόσα χρόνια δεν άφησαν το θέμα να ξεχαστεί.

Η μία ήταν η κα. Ανδρούλα Αριστοδήμου, η οποία για χρόνια στεκόταν στα οδοφράγματα και ενημέρωνε τους ξένους για την τουρκική εισβολή, τους αγνοούμενους και το ανθρωπιστικό πρόβλημα. Η κα. Ανδρούλα, ούσα η ίδια πρόσφυγας, για τριάντα χρόνια έζησε σε μία παράγκα, όμως αυτό δεν την απέτρεψε από το να φτιάξει το μουσείο των αγνοουμένων. Ένα μουσείο που μετέφερε το σπίτι όπου διαμένει τώρα, εκεί όπου έφτιαξε και τον κήπο των αγνοουμένων και δέχεται επισκέψεις από μαθητές, φοιτητές και όσους ενδιαφέρονται για το θέμα των αγνοουμένων.

«Πέρασαν πενήντα χρόνια και εμείς οι μάνες, οι συγγενείς των αγνοουμένων ήρθαμε να στολίσουμε το δέντρο. Ήμασταν 200, γίναμε 100, γίναμε 10 και σήμερα που ήρθαμε, είμαι πολύ συγκινημένη, επειδή μόνο δύο γυναίκες είχε να κρατούν φωτογραφίες. Αυτό σημαίνει ότι μία-μία γυναίκα φεύγει από τη ζωή, χωρίς να μάθει για την τύχη του αγαπημένου της. Εμείς που μείναμε, βάζουμε πάντα, κάθε Χριστούγεννα μία άδεια καρέκλα στο τραπέζι και περιμένουμε. Μόνη μας ευχή με το νέο χρόνο να μάθουμε για την τύχη και του τελευταίου αγνοούμενού μας».

Η κα. Θεοδώρα Χειμώνα, με δάκρια στα μάτια και με την ταλαιπωρία τόσων χρόνων να διακρίνεται στο βλέμμα της, ήταν και πάλι εκεί, με τη φωτογραφία του αδελφού της, Βάσου Χειμώνα και με ένα γιατί στα χείλη.

«Είναι λυπητερή και πικρή η σημερινή ημέρα, επειδή τόσα χρόνια πέρασαν τόσοι Προέδροι και κανένας δεν βρήκε μία λύση για να μας τους φέρει, να μας δώσουν μία εξήγηση για το τι έγιναν. Ο αδελφός μου ήταν ο καλύτερος μηχανικός της Κύπρου. Έσαζε τα αυτοκίνητα της αριστοκρατίας και κανένας δεν ενδιαφέρθηκε για να δούμε που βρίσκεται. Ακόμη περιμένουμε».

Η κα. Ήβη Πέτσα είχε αγνοούμενο τον αδελφό της, Κύπρο Ιωάννου Πέτσα, τα οστά του οποίου εντοπίστηκαν και ταυτοποιήθηκαν το 2000, ωστόσο η ίδια δεν σταμάτησε ποτέ να παρευρίσκεται σε αυτές τις εκδηλώσεις, θέλοντας με το δικό της τρόπο να συμπαρασταθεί σε εκείνες τις μητέρες, εκείνους τους αδελφούς, εκείνα τα παιδιά που περιμένουν να μάθουν νέα για τους δικούς τους.

«Ο αδελφός μου ήταν 18 ετών όταν έγινε η εισβολή και πήγε μόνος του στον στρατό, δεν τον κάλεσαν. Ήμασταν στο Ξερό και είχαμε μαζί μας τον παππού. Ο αδελφός μου, πριν φύγει, έβαλε το χέρι του στην καρδιά του και του είπε “γεια σου παππού τζιαι εν ηξέρω αν θα σε ξαναδώ”».

Ο πόνος που ένιωθε ήταν τόσο μεγάλος, που τα μάτια της άρχισαν να γεμίζουν με δάκρια, τα οποία ήταν τόσα πολλά, που έτρεχαν στα μάγουλά της και η φωνή της έσπασε. «Δεν κλαίω μόνο για τον αδελφό μου. Είναι όλοι κρίμα. Εγώ τον βρήκα έμαθα την τύχη του, αλλά κάθε χρόνο είμαι εδώ».

Ο πρόεδρος της Παγκύπριας Οργάνωσης Συγγενών και Αδήλωτων αγνοουμένων, Νίκος Σεργίδης υπέδειξε πως για πολλοστή φορά στολίζουν το δέντρο των αγνοουμένων, με τις μαυρόασπρες φωτογραφίες, που έχουν καταστεί σύμβολο καρτερικότητας και αγωνιστικότητας.

«Στολίζουμε το δέντρο τους για να επαναλάβουμε ότι δεν τους ξεχνούμε. Ιδιαίτερα αυτές τις χρονιάρες μέρες, πιο έντονα έρχονται στη μνήμη μας και τη θύμησή μας και θέλουμε να διαβεβαιώσουμε όλους ότι ο ανθρωπιστικός μας αγώνας για τη διακρίβωση της τύχης τους θα συνεχίσει και θα εντατικοποιηθεί αν χρειαστεί, μέχρι να καταφέρουμε να φέρουμε και τον τελευταίο αγνοούμενό μας στις ελεύθερες περιοχές και να του αποδοθούν οι νενομισμένες τιμές που τους αξίζουν. Αυτό για μας είναι ιερό χρέος και καθήκον και προς τους αγνοούμενούς μας και προς τις οικογένειες τους».

Συνεχίζοντας, ο κ. Σεργίδης σημείωσε πως το μόνο θετικό είναι ότι όσο περνούν τα χρόνια μειώνονται οι φωτογραφίες στο δέντρο, κάτι που σημαίνει ότι μειώνεται ο αριθμός των αγνοουμένων. «Βέβαια τα τελευταία δύο χρόνια, τα αποτελέσματα της Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων δεν ήταν τα αναμενόμενα, είναι φτωχά. Παρ’ όλα αυτά είναι ο μόνος μηχανισμός που υπάρχει για να βρει έστω και εκείνα τα λίγα πράγματα που βρίσκει, τον στηρίζουμε και επιμένουμε ότι πρέπει να τύχει κάθε βοήθειας, ιδιαίτερα από την άλλη πλευρά που έχει τις πληροφορίες και το κλειδί για τη λύση του θέματος, ώστε να κλείσει το τραγικό κεφάλαιο της ιστορίας της Κύπρου».

Η ομιλία της Επικεφαλής για ανθρωπιστικά θέματα Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων

Παρούσα στην εκδήλωση ήταν και η Επικεφαλής για ανθρωπιστικά θέματα Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων, Άννα Αριστοτέλους, η οποία σε ομιλία της ανέφερε πως η εκδήλωση είχε διττό στόχο, καθώς από τη μία παραπέμπει στο κλίμα των Χριστουγέννων και από την άλλη στέλνει το μήνυμα πως από κοινού, Πολιτεία και πολίτες, «στεκόμαστε δίπλα στις οικογένειες των αγνοουμένων μας που για περισσότερα από 49 χρόνια τώρα, βιώνουν αυτές τις μέρες, με μια ή και περισσότερες άδειες καρέκλες στο γιορτινό τραπέζι, χωρίς τους αγαπημένους τους ανθρώπους που βρίσκονται στη μακρά λίστα των αγνοουμένων μας. Είναι πάρα πολλοί αυτοί οι συμπολίτες μας, που για σχεδόν μισό αιώνα, δεν μπορούν να νιώσουν την οικογενειακή θαλπωρή αφού η τουρκική εισβολή παραβιάζοντας τα ανθρώπινά τους δικαιώματα, διαμέλησε οικογένειες, και υποχρέωσε παράνομα, να βρίσκονται μακριά από τα σπίτια που γεννήθηκαν, εκτός της γης που μεγάλωσαν, χωρίς την παρουσία του πατέρα, του αδερφού, της αδελφής, της μητέρας, της γιαγιάς, του παππού».

Η κα. Αριστοτέλους πρόσθεσε πως «το δέντρο που στολίζουμε σήμερα κοσμούν τα πιο πολύτιμα σύμβολα. Το κοσμούν οι ήρωες, τα θύματα της τουρκικής θηριωδίας του 1974. Το κοσμούν τα πιο αθώα θύματα της εισβολής, τα παιδιά. Tο κοσμούν οι στρατιώτες που θυσιάστηκαν υπερασπιζόμενοι την εδαφική ακεραιότητα της πατρίδας μας. Tο κοσμούν γονείς, που θυσιάστηκαν για να υπερασπιστούν ό,τι πιο πολύτιμο είχαν, τις οικογένειές τους. Tο κοσμούν ηλικιωμένοι που αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν τις πόλεις και τα χωριά τους».

Από την άλλη, το δέντρο, αποτελεί το σύμβολο της ελπίδας, επεσήμανε η Άννα Αριστοτέλους. «Της ελπίδας για την εξακρίβωση της τύχης και του τελευταίου αγνοούμενού μας, την ελπίδα για επανένωση της πατρίδας μας, την ελπίδα για επιστροφή. Κάθε δέντρο ζει και τρέφεται από τις ρίζες του. Ρίζες που ακόμα κι αν καταστραφούν, όπως ο κατοχικός στρατός κατέστρεψε τα όνειρα και τις ζωές του λαού μας το μαύρο καλοκαίρι του 1974, παραμένουν ανθεκτικές και με λίγο νερό μπορούν να δώσουν και πάλι ζωή στο δέντρο. Το δέντρο είναι η Κύπρος μας και οι φωτογραφίες των αγνοουμένων μας, είναι οι πληγές της. Εμείς είμαστε το νερό που με πίστη, αποφασιστικότητα και διεκδικητικότητα, συνεχίζουμε τον αγώνα για να δώσουμε στην πατρίδα μας και πάλι ζωή, με την επανένωσή της».

Η Επικεφαλής για Ανθρωπιστικά θέματα Εγκλωβισμένων και Αγνοουμένων υπέδειξε παράλληλα ότι «γι’ αυτό εργαζόμαστε, γι’ αυτό αγωνιζόμαστε, σε αυτό πιστεύουμε. Εργαζόμαστε εντατικά για να εξασφαλίσουμε πληροφορίες για τους αγνοουμένους μας, αγωνιζόμαστε για να καμφθεί η τουρκική αδιαλλαξία και να δώσει η Τουρκία τα στοιχεία για την τύχη τους και θα συνεχίσουμε τον αγώνα μέχρι να το καταφέρουμε, που έστω και τώρα, 49 χρόνια μετά, θα απαλύνουν τις πληγές των συγγενών των αγνοουμένων μας και θα γαληνέψουν τη ψυχή τους. Από τη δική μας πλευρά, θα ήθελα συνοπτικά να σας αναφέρω, ότι ενεργώντας στη βάση του Προγράμματος Διακυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη, κάνουμε ότι είναι δυνατό για να αυξήσουμε τη ροή πληροφοριών που αφορούν την τύχη των αγνοουμένων μας. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η προσπάθεια μας να προχωρήσουμε σε μια σειρά από τομές και ήδη αυτή η προσπάθεια άρχισε να αποδίδει καρπούς».

Ειδικότερα, υπογράμμισε η κα. Αριστοτέλους «η αλλαγή προσέγγισης που πλέον είναι πιο ανθρώπινη και πιο φιλική, είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί η ροή πληροφορίων, ενώ πλέον γίνεται καταγραφή κάθε πληροφορίας η οποία τυγχάνει διερεύνησης. Επιπρόσθετα, καταργήθηκαν οι ανακριτικές διαδικασίες λήψης κατάθεσης, και η όλη προσέγγιση είναι πολύ πιο φιλική και προσιτή, για οποιονδήποτε κατέχει μια πληροφορία για τους αγνοούμενούς μας. Αυτές οι σημαντικές αλλαγές, οδήγησαν σε ένα ιδιαίτερα θετικό αποτέλεσμα και ήδη σε ένα μήνα είχαμε πάνω από 6 ταυτοποιήσεις».

Πρόσθεσε, δε, ότι «αναμφίβολα, το έργο μας, θα πρέπει να τονίσω ότι γίνεται ιδιαίτερα δύσκολο με την αδιαλλαξία και την άκαμπτη στάση που τηρεί η Τουρκία στο θέμα των αγνοουμένων μας. Από την πλευρά μας, νιώθουμε βαρύ το χρέος να εντατικοποιήσουμε τις προσπάθειες μας για να κάμψουμε τις τουρκικές αντιστάσεις, έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε την απαραίτητη συνεργασία και να αποκτήσουμε πρόσβαση στα στοιχεία που θα βάλουν επιτέλους ένα τέλος στο δράμα τόσων οικογενειών. Των συγγενών των αγνοουμένων μας που καλούνται να ζουν μέσα στη βασανιστική αβεβαιότητα για σχεδόν μισό αιώνα. Επιτρέψετε μου να κλείσω τον χαιρετισμό μου με την εξής αναφορά. Είθισται στο τέλος κάθε έτους ο κάθε άνθρωπος ή οργανισμός να κάνει τον απολογισμό του. Αν και θετικός, αυτό δεν μας καθησυχάζει μέχρις ότου καταφέρουμε αυτό το δέντρο να είναι γυμνό από φωτογραφίες αγνοουμένων αγαπημένων προσώπων».

Παρών στην εκδήλωση ήταν και ο υπουργός Άμυνας, Μιχάλης Γιωργάλλας, ο Δήμαρχος Λευκωσίας, Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης και εκπρόσωποι κομμάτων.