Μέση Ανατολή: Οικονομικές επιπτώσεις, Τουρκία και μεταναστευτικό

Η Μέση Ανατολή φλέγεται. Ο πόλεμος αλλάζει πολλά πράγματα και ο πλανήτης βρίσκεται αντιμέτωπος με νέα δεδομένα τα οποία θα αλλάξουν τις ισορροπίες στην περιοχή. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η Ευρωβουλευτής Δρ. Ελένη Σταύρου επιχειρεί να αποκρυπτογραφήσει την επόμενη μέρα, η οποία θα είναι διαφορετική σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Μέσα σε όλο αυτό, η Κύπρος έχει τον δικό της ρόλο να διαδραματίσει και παράλληλα τους δικούς της σκοπέλους. Από τη μια το μεταναστευτικό και από την άλλη ο ρόλος της ύποπτος - για ακόμη μια φορά - Τουρκίας μέσα στο νέο σκηνικό που διαμορφώνεται.

Ας αρχίσουμε από τις εξελίξεις στο πεδίο. Η Χαν Γιουνίς, το μεγαλύτερο αστικό κέντρο της νότιας Γάζας, βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο της ισραηλινής εκστρατείας στη Λωρίδα, όπως επισημαίνουν στρατιωτικοί αναλυτές, κάνοντας λόγο για προετοιμασίες ενόψει πλήρους χερσαίας επιχείρησης στο νότιο τμήμα του παλαιστινιακού θυλάκου. Το Ισραήλ εκτιμά ότι στη Χαν Γιουνίς κρύβονται κορυφαίοι ηγέτες της Χαμάς. Μεταξύ των οποίων ο επικεφαλής της Χαμάς στη Γάζα, Γιαχία Σινουάρ, και ο Μοχάμεντ Ντέιφ, ηγέτης της στρατιωτικής πτέρυγας. Η κατάσταση στην πόλη περιπλέκεται, όχι μόνο εξαιτίας των εκατοντάδων χιλιάδων εκτοπισμένων Παλαιστινίων που βρήκαν εκεί καταφύγιο, ενόσω μαίνονταν οι μάχες στον Βορρά αλλά και από το γεγονός ότι το Ισραήλ εκτιμά πως στην περιοχή κρατούνται Ισραηλινοί όμηροι.

ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΩΝ ΑΜΑΧΩΝ:

Η μετακίνηση του πληθυσμού έχει προκαλέσει τεράστια πίεση στις υποδομές της πόλης, όπου οι ανάγκες για τρόφιμα, νερό και στέγαση είχαν πολλαπλασιαστεί. Η κατάσταση επιδεινώνεται, καθώς το κέντρο των ισραηλινών επιχειρήσεων μετατοπίζεται νοτιότερα. Τις αυξημένες ανησυχίες για τους αμάχους, έπειτα από την επέκταση της ισραηλινής επιχείρησης, εξέφρασε, μεταξύ άλλων, ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας Λόιντ Οστιν. Το Ισραήλ θα μπορούσε να επιτύχει τακτική νίκη αλλά να υποστεί στρατηγική ήττα, αν συνεχίσει να σκοτώνει αμάχους, προειδοποίησε, προσθέτοντας ότι η ισραηλινή κυβέρνηση θα μπορούσε να σπρώξει τους άμαχους Παλαιστινίους στην αγκαλιά των εχθρών του. Τη Δευτέρα, η Χαμάς στον Λίβανο εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία καλεί τους νεαρούς Παλαιστινίους να καταταγούν και να συμμετάσχουν στην ίδρυση των «πρωτοποριών της “Πλημμύρας του Αλ Ακσά”», σε μία αναφορά στις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου. Η δήλωση καλεί σε συνέχιση «όσων επιτεύχθηκαν στις επιθέσεις και σε νίκη του παλαιστινιακού λαού».

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ:

Οι επιπτώσεις από τον πόλεμο είναι άμεσες για την Ευρωπαϊκή Ένωση και για τη χώρα μας. Ο αντίκτυπος Θα εξαρτηθεί κυρίως από τη διάρκεια της σύγκρουσης, καθώς και από τις διαστάσεις που θα λάβει. Πέρα από το τεράστιο ανθρώπινο κόστος από τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή, οι αγορές και οι επιχειρήσεις αναρωτιούνται για τις επιπτώσεις που θα έχει μια τέτοια σύγκρουση σε μια παγκόσμια οικονομία που αντιμετωπίζει ήδη τον χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξής της εδώ και αρκετές δεκαετίες. Η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, εκτιμά πάντως ότι είναι δύσκολο προς το παρόν να προσδιοριστούν με ακρίβεια οι επιπτώσεις, αν και το ΔΝΤ «παρακολουθεί την κατάσταση πολύ στενά». Ο αντίκτυπος στην παγκόσμια οικονομία θα εξαρτηθεί κυρίως από τη διάρκεια της σύγκρουσης, καθώς και από τις διαστάσεις που θα λάβει. Ο πόλεμος θα μπορούσε να έχει πολύ πιο έντονο και άμεσο αντίκτυπο στην οικονομία της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, που ήδη υφίστανται τις οικονομικές συνέπειες του εμφυλίου πολέμου στο Σουδάν. Το 2023 αυτή η ζώνη θα έχει ανάπτυξη 2%- κάτω από τον μέσο όρο αύξησης του παγκόσμιου ΑΕΠ, που υπολογίζεται στο 3%.

ΚΥΠΡΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ:

Όσον αφορά την Κύπρο, τομείς όπως ο τουρισμός, εξαγωγή και εισαγωγή αγαθών, εξαγωγή και εισαγωγή υπηρεσιών, ακίνητες περιουσίες, ενέργεια/πετρέλαιο, επηρεάζονται ή μπορεί να επηρεαστούν (αρνητικά ή θετικά) από τις εξελίξεις στην περιοχή και τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς. Όλοι αυτοί οι τομείς μπαίνουν κάτω από τον φακό της κυβέρνησης και παρακολουθούνται συνεχώς. Στον τομέα του τουρισμού, αναμένεται ότι θα υπάρξει αντίκτυπος για την Κύπρο λαμβανομένου υπόψη του αριθμού τουριστών από το Ισραήλ που αυξάνεται καθημερινά. Μέχρι το 2022 υπήρχε μια καλή συνεργασία στον τομέα του τουρισμού αλλά δεν μπορεί να λεχθεί ότι υπήρχε εξάρτηση από της Κύπρου από τους ισραηλινούς τουρίστες. Ωστόσο το 2023 το Ισραήλ ήταν δεύτερη χώρα με τουρίστες στην Κύπρο μετά το Ηνωμένο Βασίλειο. Με τον πόλεμο να πηγαίνει σε βάθος χρόνου και να επηρεάζεται και η ισραηλινή οικονομία τότε εκτιμάται πως η επίπτωση στον τουρισμό κατά την περίοδο 2023-2024 θα είναι μεγαλύτερη. Επιπτώσεις θα προκύψουν και σε άλλους τομείς όπως είναι για παράδειγμα αυτός των ακινήτων. Απ’ εκεί και πέρα όλα εξαρτώνται από τη χρονική διάρκεια αλλά και την έκταση του πολέμου και το ενδεχόμενο αυτός να επεκταθεί και στο Λίβανο.

ΤΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Ακόμη ένα σημαντικό θέμα που προκύπτει από τον πόλεμο είναι το μεταναστευτικό. Ούτως η αλλιώς, η παράνομη μετανάστευση αποτελεί σοβαρή πρόκληση για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μία προσφυγική κρίση θα χειροτερεύσει περισσότερο τις ροές προσφύγων και μεταναστών προς την Ευρώπη, που έχουν δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα, από την ανθρωπιστική κρίση στα εξωτερικά σύνορα έως τα ζητήματα ενσωμάτωσης και ασφάλειας στα εσωτερικά. Συγκεκριμένα, η Κύπρος, ως χώρα πρώτης εισόδου, βρίσκεται αντιμέτωπη με σημαντική πίεση. Οι αυξημένες ροές προσφύγων και μεταναστών έχουν επιπτώσεις στον κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό ιστό της χώρας. Είναι αναγκαίο να αναγνωρίσουμε τη σημασία της συνεργασίας με άλλα κράτη μέλη και την ΕΕ για να αντιμετωπίσουμε αυτήν την πρόκληση με αποτελεσματικό τρόπο. Το μέγεθος του προβλήματος επιβεβαιώνουν οι αριθμοί, αφού το νησί μας δέχθηκε το 50% των μεταναστών που έφτασαν στις χώρες της Ευρώπης το 2022. H Κύπρος, όπως και οι υπόλοιπες χώρες της πρώτης γραμμής των μεταναστευτικών ροών, καλείται να διαχειρισθεί δυσανάλογες ροές, ως προς το μέγεθός της χώρας μας και του πληθυσμού μας. Τα τελευταία έξι χρόνια η Κύπρος είναι σταθερά το κράτος Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τον υψηλότερο αριθμό αιτήσεων, σε σχέση με τον πληθυσμό της, με την αύξηση από το 2016, να φτάνει στο 490%. Το μεγαλύτερο πρόβλημα βεβαίως πηγάζει μέσα από την εμπλοκή του ψευδοκράτους που ενεργά προωθεί και συντονίζει τους Τούρκους διακινητές να μεταφέρουν στην Κύπρο χιλιάδες μετανάστες από Αφρικανικές και Ασιατικές χώρες.

Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΣΤΟΧΟΣ:

Εν κατακλείδι, ο στόχος μας ως Ελληνισμός πρέπει να είναι να πορευτούμε με σοβαρότητα σε αυτή την δύσκολη κατάσταση, η οποία επηρεάζει γενικότερα την Ευρώπη, και ειδικότερα την Κύπρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο η Χαμάς, όσο και η Παλαιστινιακή Αρχή, δεν αναγνωρίζουν το γεγονός ότι η Τουρκία κατέχει παράνομα το Βόρειο τμήμα του νησιού μας, μετά την Τουρκική εισβολή του 1974. Θεωρώ φυσικό επακόλουθο ότι η κρίση που διανύουμε θα οδηγήσει, εκ νέου, στη ρήξη Τουρκίας – Ισραήλ , Τουρκίας – Αιγύπτου και Τουρκίας – ΗΠΑ. Η σχέση Τουρκίας – Ιράν και Ρωσίας θα είναι αντικείμενο μελέτης μακράς. Συνοψίζοντας, η πρόκληση της παράνομης μετανάστευσης απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες σε όλα τα επίπεδα - από τις χώρες πρώτης εισόδου όπως η Κύπρος μέχρι την Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά. Οι οικονομικές επιπτώσεις Με τη σωστή στρατηγική προσέγγιση και την αλληλεπίδραση μεταξύ των κρατών μελών, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την πρόκληση αυτή και να προωθήσουμε μια δίκαιη, ανθρωπιστική και βιώσιμη πολιτική για τη μετανάστευση στην Ευρώπη.

*Δρ. Ελένη Σταύρου