Γέρνει η πλάστιγγα υπέρ της μη συμπερίληψης των επικεφαλής της Ν. Υπηρεσίας στο πόθεν έσχες

Ζήτημα προκύπτει με τη συμπερίληψη του Γενικού Εισαγγελέα και του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα στη νομοθεσία για το πόθεν έσχες δημόσια εκτεθειμένων προσώπων και ορισμένων αξιωματούχων της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως ήταν η πρόθεση ορισμένων μελών της Επιτροπής Θεσμών της Βουλής για εξυπηρέτηση της διαφάνειας. Αφενός τίθεται θέμα αντισυνταγματικότητας και αφετέρου φαίνεται πως δεν υπάρχει επαρκές πολιτικό consensus να αναληφθεί το ρίσκο να τεθεί σε κίνδυνο ολόκληρος ο νόμος λόγω της συμπερίληψης δύο ατόμων. Το ζήτημα είναι εξόχως πολιτικό και την τελική απόφαση αναμένεται να λάβουν τα ίδια τα κόμματα.

Αν και, όπως κατ’ επανάληψη έχει αναφερθεί στη Βουλή, θα έπρεπε να υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια γύρω από πρόσωπα που συγκεντρώνουν τόσο μεγάλη εξουσία στα χέρια τους, από την αρχή η στάση της Νομικής Υπηρεσίας ήταν αρνητική, προσέγγιση που φαίνεται να συμμερίζονται και κάποιοι βουλευτές. Την ίδια στιγμή, η πιθανότητα η πρόταση να είναι αντισυνταγματική δημιουργεί πρακτικά προβλήματα στην εφαρμογή του συνόλου νομοθεσίας, που αφορά τον έλεγχο δεκάδων προσώπων, με αποτέλεσμα, πλέον, να φαίνεται πιο απομακρυσμένο να συμπεριληφθούν οι επικεφαλής της Νομικής Υπηρεσίας στον νόμο, αν και δεν υπήρξε τελική τοποθέτηση. Ενδεχομένως μία λύση θα μπορούσε να ήταν η προσπάθεια ρύθμισης του πόθεν έσχες του Γενικού και του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα μέσα από διαφορετικό νόμο, αλλά η εντύπωση που δόθηκε στην Επιτροπή είναι πως πιθανότατα να μην υπερψηφιστεί η συμπερίληψή τους στον υπό τροποποίηση νόμο.

Το ζήτημα έθιξε και ο πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου που είναι υπεύθυνο για αυτούς τους ελέγχους. Ο Δώρος Ιωαννίδης ανέφερε στους βουλευτές ότι η συμπερίληψη των δύο αξιωματούχων ενδεχομένως να στείλει τον νόμο με προσφυγές στο Δικαστήριο για να ελεγχθεί αν είναι αντισυνταγματικός και να περάσει ένας χρόνος, ενώ το Συμβούλιο επιθυμεί οι τροποποιήσεις να γίνουν πριν από τον Ιανουάριο για να μπορούν να εργαστούν με τον νέο νόμο. Όπως εξήγησε, ακόμη και αν δεν τίθεται άλλο ζήτημα, υπεύθυνος δυνάμει του Συντάγματος για οποιαδήποτε ποινική υπόθεση είναι ο Γενικός Εισαγγελέας και, ως εκ τούτου, δεν θα μπορούν να εφαρμοστούν οι πρόνοιες του νόμου εναντίον του.

Ο κ. Ιωαννίδης ζήτησε επίσης να προστεθεί στον νόμο πρόνοια που αφορά τα διορισμένα ελεγχόμενα πρόσωπα και όχι τα εκλελεγμένα, ώστε το Υπουργικό Συμβούλιο να μπορεί να αποφασίσει την παύση του αξιωματούχου ή του Δημόσια Εκτεθειμένου Προσώπου που έχει διοριστεί, εάν δεν συμμορφώνεται με τις διατάξεις του νόμου, γεγονός που έδωσε πάσα στην εκπρόσωπο της Νομικής Υπηρεσίας να διερωτηθεί αν μπορεί να γίνεται εισήγηση για παύση του Γενικού Εισαγγελέα και κατά πόσον αυτό είναι συνταγματικό.

Υπενθυμίζεται ότι η Νομική Υπηρεσία από την πρώτη στιγμή της γνωστοποίησης της πρόθεσης των βουλευτών έθεσε ζητήματα συνταγματικότητας, καθώς αναφέρει πως, βάσει του άρθρου 112 του Συντάγματος, υπηρετούν με τους ίδιους όρους όπως και οι δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου και δεν απολύονται παρά μόνο με αυτού τους όρους. Ως εκ τούτου, θεωρεί ότι αν η ρύθμιση για τον Γενικό Εισαγγελέα και τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα είναι διαφορετική από αυτήν των δικαστών, που έχουν ήδη αποφασίσει και γνωστοποιήσει στη Βουλή ότι θα ακολουθήσουν διαδικασία αυτορρύθμισης, προκύπτει ζήτημα αντισυνταγματικότητας. Προς υποστήριξη της θέσης αυτής, η Νομική Υπηρεσία κάνει και σχετική αναφορά σε νομολογία, στη βάση απόφασης του 2017, που έκρινε αντισυνταγματική τη δυνατότητα ελέγχου του πόθεν έσχες των δικαστών.

Υπενθυμίζεται ότι τον Οκτώβριο, με επιστολή που είχε αποστείλει στη Βουλή ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, Σάββας Αγγελίδης, είχε γνωστοποιήσει ότι αποφασίστηκε η αυτορρύθμιση του πόθεν έσχες τους, κατά τον ίδιο τρόπο όπως και οι δικαστές, «για λόγους δημόσιου συμφέροντος και προστασίας της αξιοπρέπειας της Νομικής Υπηρεσίας». Πρόθεσή τους είναι να υποβάλλουν δήλωση περιουσιακών στοιχείων των ιδίων, των συζύγων και των ανήλικων τέκνων τους, με τα ίδια στοιχεία που ζητούνται από τους δικαστές, στον Πρόεδρο του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου, ο οποίος θα τηρεί ειδικό αρχείο προς τον σκοπό αυτό. Η δήλωση θα υποβάλλεται κατά την ανάληψη καθηκόντων και θα επικαιροποιείται κάθε τρία χρόνια, ενώ θα υποβάλλεται τελική κατά την αφυπηρέτηση ή παραίτησή τους από το αξίωμα. Τα στοιχεία που θα υποβάλλονται δεν θα δημοσιοποιούνται.

Παρόλο που κάποια μέλη της Επιτροπής Θεσμών έχουν έντονη άποψη ότι δεν θα πρέπει να τυγχάνουν διαφορετικής μεταχείρισης οι δύο αξιωματούχοι, λόγω του μεγέθους των εξουσιών που έχουν στα χέρια τους, όπως η αναστολή ποινικών διώξεων, είναι ξεκάθαρο πως δεν την συμμερίζονται όλοι. Από τους πιο «φανατικούς» της θέσης αυτής είναι η Αλεξάνδρα Ατταλίδου, η οποία διερωτήθηκε γιατί ο Γενικός και Βοηθός θεωρούν ότι θα χάσουν τα δικαιώματά τους αν και εκείνοι υπηρετήσουν τη διαφάνεια και επανέλαβε πως ο θεσμός έχει τρωθεί τα τελευταία χρόνια και αυτό θα ήταν ένα βήμα εκ μέρους τους να αποκτήσουν ξανά την εμπιστοσύνη και όσων πολιτικών έχουν επιφύλαξη για το τι κάνουν. Άνθρωποι που διεκδικούν, βάσει του Συντάγματος, εξουσίες ή εξαιρέσεις από τους νόμους στους οποίους όλοι οι υπόλοιποι υπόκεινται, υποσκάπτουν τον ίδιο τον θεσμό, τόνισε. Επεσήμανε, δε, ότι αυτοί οι δύο, με τις τεράστιες εξουσίες που έχουν, πρέπει να υπόκεινται σε πιο μεγάλο έλεγχο από ό,τι κάποιος που απλώς ψηφίζει νόμους.

Στην αντίπερα όχθη, ωστόσο, ο βουλευτής του ΔΗΚΟ Ζαχαρίας Κουλίας έκανε λόγο για ανατροπή της φιλοσοφίας του θεσμού του Γενικού Εισαγγελέα. «Ένας βουλευτής ορκίζεται πίστη στο Σύνταγμα», είπε, «και αν θέλουμε να το αλλάξουμε είναι άλλου παπά ευαγγέλιο». Υπογράμμισε ότι δεν μπορούν να τους συμπεριλάβουν για αντικειμενικούς και συνταγματικούς λόγους. Ο βουλευτής της ΔΗΠΑ, Μαρίνος Μουσιούττας, διατύπωσε ξεκάθαρη διαφωνία με τη συμπερίληψη, λέγοντας ότι τίθεται θέμα συνταγματικότητας και εξέφρασε την ανησυχία το ζήτημα να καταλήξει στις ελληνικές καλένδες. «Ίσως κάποιοι αυτό επιδιώκουν», είπε, να μετατεθεί για όλους το θέμα στο μέλλον. Ο ανεξάρτητος βουλευτής Λεμεσού, Ανδρέας Θεμιστοκλέους, ανέφερε ο Γενικός Εισαγγελέας και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας πρέπει να εξαιρεθούν και να παραπεμφθούν στον αυτοέλεγχο μαζί με τους δικαστές.

Από πλευράς του, ο βουλευτής του ΔΗΣΥ Γιώργος Κάρουλλας ανέφερε ότι είναι καίριο το ζήτημα της συνταγματικότητας και θα πρέπει η όποια απόφαση να είναι στο πλαίσιο του Συντάγματος, ενώ ο Ανδρέας Πασιουρτίδης του ΑΚΕΛ σημείωσε πως είναι γνωστές οι απόψεις και είναι θέμα απόφασης των κοινοβουλευτικών ομάδων. Εξέφρασε, ωστόσο, την ενόχλησή του που θεωρείται δεδομένο ότι οι βουλευτές ή οι υπουργοί πρέπει να αποδεικνύουν ότι δεν είναι διεφθαρμένοι αλλά κανένας άλλος δεν πρέπει, που μπορεί να έχει και μεγαλύτερες εξουσίες. «Με το ίδιο σκεπτικό μπορεί να πει η Βουλή εγώ αυτορυθμίζομαι, είμαι ανεξάρτητη εξουσία», είπε. Ανέφερε, ωστόσο, ότι μπορεί να είναι λύση ο έλεγχος από το Ανώτατο.

Πάντως, τη θέση ότι θα ήταν προτιμότερο να μην συμπεριληφθούν ο Γενικός και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας στον νόμο εξέφρασε και ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Δικαιοσύνης, υιοθετώντας την προσέγγιση πως θα ήταν καλύτερα να γίνει η αυτορρύθμιση μέσω του Δικαστηρίου.