Mπορέλ για Κυπριακό-«Δεν είναι δώρο στην Τουρκία όσα προτείνονται για σχέσεις με ΕΕ»

Η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τη βάση λύσης στο Κυπριακό δεν έχει αλλάξει, τόνισε ο Ύπατος Εκπρόσωπός της, Ζοζέπ Μπορέλ, απαντώντας σε ερώτηση του ΚΥΠΕ για το πώς αξιολογεί την προώθηση της λύσης δύο κρατών στην Κύπρο από την Τουρκία, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης στις Βρυξέλλες της έκθεσης για το μέλλον των σχέσεων Τουρκίας - ΕΕ.

Ο κ. Μπορέλ τόνισε ακόμα πως οι όποιες εισηγήσεις γίνονται στην έκθεση για βελτίωση των σχέσεων δεν αποτελούν «δώρο για την Τουρκία», αλλά αφορούν την προώθηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η έκθεση, την οποία συνυπογράφουν η Κομισιόν και ο Ύπατος Εκπρόσωπος για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας, θα συμβάλει στη συζήτηση για τις ευρωτουρκικές σχέσεις που θα έχουν οι ηγέτες των κρατών μελών στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου.

Το κείμενο περιλαμβάνει ειδικό τμήμα για το Κυπριακό, ενώ αρκετά από τα θετικά βήματα που προτείνονται έχουν ως προϋπόθεση μεταξύ άλλων τη μη επανάληψη μη εξουσιοδοτημένων γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ, καθώς και την τήρηση των κυπρογενών υποχρεώσεων. Άλλα θετικά βήματα που προτείνονται κατά τρόπο αναλογικό και αναστρέψιμο αφορούν τη βελτίωση των σχέσεων ΕΕ - Τουρκίας σε τομείς όπου μπορούν να γίνουν γρηγορότερα ενέργειες.

«Επιτρέψτε μου να πω όσον αφορά τη λύση δύο κρατών και συνολικά το Κυπριακό, πως η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έχει αλλάξει», τόνισε ο κ. Μπορέλ.

Υπενθύμισε πως στα συμπεράσματα του τον Ιούνιο του 2023, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναδιατύπωσε τη θέση πως η ΕΕ «παραμένει πλήρως δεσμευμένη σε μια συνολική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου και του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών, κατά τρόπο σύμφωνο με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και κατά τρόπο σύμφωνο με τις αρχές πάνω στις οποίες βασίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση».

Η ΕΕ, συνέχισε, «έχει ζητήσει την ταχεία επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και είναι έτοιμη να παίξει ενεργό ρόλο στη στήριξη όλων των σταδίων της διαδικασίας αυτής της οποίας ηγούνται τα Ηνωμένα Έθνη με όλα τα κατάλληλα μέσα στη διάθεσή της. Και είμαστε πραγματικά έτοιμοι να εμπλακούμε όσο χρειαστεί», επεσήμανε.

Αναφερόμενος στην έκθεση και στις εισηγήσεις που περιλαμβάνει για τις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ, ο κ. Μπορέλ τόνισε πως «αυτό δεν είναι δώρο για την Τουρκία», αλλά πως «εξυπηρετεί το πιο σημαντικό μας συμφέρον, που είναι η ειρήνη και η σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο».

Τόνισε, ωστόσο, πως η θέση της ΕΕ σε σχέση με το Κυπριακό δεν έχει αλλάξει από αυτήν που καταγράφεται στα τελευταία σχετικά συμπεράσματα των ηγετών, ενώ απέφυγε να σχολιάσει τις ίδιες τις τοποθετήσεις της τουρκικής πλευράς, παραπέμποντας στη θέση της ΕΕ.

Υπενθυμίζεται πως η σύνταξη της έκθεσης έγινε ύστερα από οδηγία των 27 ηγετών κατά τη σύνοδο κορυφής του Ιουνίου του 2023 προς την Κομισιόν και τον Ύπατο Εκπρόσωπο, και είναι ξεχωριστή από την τακτική ετήσια έκθεση για την ενταξιακή πορεία που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα.

Στην αρχική του παρέμβαση, ο κ. Μπορέλ ανέφερε πως η Τουρκία είναι «πολύ σημαντικός εταίρος κλειδί για την ΕΕ» και πως ο στόχος είναι η ανάπτυξη μιας αμοιβαία επωφελούς σχέσης στο σημερινό περίπλοκο γεωπολιτικό πλαίσιο. Όπως είπε, η σημερινή έκθεση αποτελεί συνέχεια της εντολής για αξιολόγηση των σχέσεων που δόθηκε την άνοιξη του 2021, όταν καταγράφονταν εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, δυσκολίες στις διμερείς σχέσεις με κράτη μέλη και φραγμοί στο εμπόριο.

«Είδαμε μια πιο εποικοδομητική στάση από τότε, σε σχέση με αυτά τα σημεία, αν και εξακολουθούν να υπάρχουν εκκρεμότητες - σε μεγάλο βαθμό ως προς το Κυπριακό», ανέφερε ο κ. Μπορέλ.

Σε δηλώσεις του, ο Επίτροπος για θέματα γειτονίας και διεύρυνσης, Όλιβερ Βαρχέλι, τόνισε πως πρέπει να γίνουν προσπάθειες ώστε να γεφυρωθούν οι διαφορές, και αν και «δεν βλέπουμε όλα τα θέματα με τον ίδιο τρόπο» να μπορεί να υπάρξει συνεργασία εκεί που είναι εφικτό και επωφελές.

Όπως σημείωσε ο κ. Βαρχέλι, η Τουρκία συνεχίζει να είναι υποψήφια για ένταξη και στρατηγικός σύμμαχος μέσω και του ΝΑΤΟ, ενώ οι επαφές μεταξύ κοινωνιών είναι αυξημένες και οι οικονομίες είναι πλήρως συνδεδεμένες. Τόνισε πως υπάρχει μεγάλη προοπτική για τα επόμενα βήματα, όμως χρειάζεται να υπάρξει εποικοδομητική συμπεριφορά και από την Τουρκία.

Οι δράσεις οι οποίες προτείνονται, ανέφερε, κατά αναλογικό και ανατρέψιμο τρόπο, αφορούν μεταξύ άλλων την ενίσχυση των Διαλόγων Υψηλού Επιπέδου για την οικονομία και την Ενέργεια, με προϋπόθεση η Τουρκία να αποφύγει επανάληψη των γεωτρήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο και να σεβαστεί τα δικαιώματα και την κυριαρχία κρατών μελών. Επίσης προτείνεται νέος διάλογος για θέματα εμπορίου.

Μεταξύ άλλων, συνέχισε, προτείνεται η ενεργοποίηση της διασυνδεσιμότητας, καθώς και της εφαρμογής της Τελωνειακής Ένωσης, καθώς και να γίνουν ενέργειες όσον αφορά την πρόληψη της παράκαμψης των κυρώσεων κατά της Ρωσίας.

Επίσης, η έκθεση καλεί για αναζήτηση διευκολύνσεων για θέματα επαφών και θεωρήσεων, παραπέμποντας στην έκδοση θεωρήσεων από τα κράτη μέλη. Απαντώντας σε ερώτηση για τη συζήτηση για την ελευθεροποίηση των θεωρήσεων, ο κ. Βαρχέλι υπενθύμισε πως τα προαπαιτούμενα δεν έχουν εκπληρωθεί, αλλά πως αυτό που πρέπει να γίνει είναι η διευκόλυνση των θεωρήσεων που δίνονται σε πρακτικό επίπεδο.

Όσον αφορά τη μετανάστευση, ο κ. Βαρχέλι ανέφερε πως υπάρχει ανάγκη για καλύτερη εφαρμογή της συμφωνίας, και συνεχιζόμενες προσπάθειες περιορισμού των παράτυπων αφίξεων, μεταξύ άλλων με την επανάληψη των επανεισδοχών από τα ελληνικά νησιά, και την αντιμετώπιση της κατάστασης στην Κύπρο.

Απαντώντας σε ερώτηση για το πώς μπορεί να βελτιωθεί η εφαρμογή της Τελωνειακής Ένωσης χωρίς πρόοδο σε σχέση με την Κύπρο, ο κ. Βαρχέλι τόνισε πως ο στόχος είναι να αφαιρεθούν υπάρχοντα εμπόδια στο εμπόριο, κάτι που δεν έρχεται σε αντίθεση με την προσπάθεια για λύση στο Κυπριακό. Τόνισε πως φυσικά ο σεβασμός των υποχρεώσεων της Τουρκίας έναντι όλων των κρατών μελών είναι μέρος της συζήτησης, αλλά  «μπορούμε να κάνουμε πολλά για να βελτιώσουμε το εμπόριο χωρίς να συμβιβαστούμε όσον αφορά την Κύπρο».

Όσον αφορά τη μετανάστευση, ο κ. Βαρχέλι ανέφερε πως αυτό που χρειάζεται είναι εφαρμογή της υπάρχουσας συμφωνίας, ενώ υπάρχει ανάγκη ενίσχυσης της ασφάλειας στα ανατολικά σύνορα της Τουρκίας, και περισσότερη συνεργασία στις επιστροφές, αντίστοιχα με τη συνεργασία με τα Δυτικά Βαλκάνια και τη Νότια Γειτονία.