Ενέργεια και ηλεκτρικά οχήματα στο ανανεωμένο Σχέδιο Ανάκαμψης της Κύπρου

Την προσθήκη μέτρων για αναβάθμιση του ενεργειακού δικτύου και προώθηση της χρήσης ηλεκτρικών αυτοκινήτων, προβλέπει μεταξύ άλλων η αναθεώρηση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου, την οποία η Κομισιόν αξιολόγησε θετικά και εισηγείται στο Συμβούλιο της ΕΕ να εγκρίνει, σύμφωνα με ανακοίνωση της την Πέμπτη.

Το αναθεωρημένο σχέδιο έχει συνολική αξία 1,22 δισ. ευρώ (€0,2 δισ. σε δάνεια και €1,02 δισ. σε χρηματοδοτήσεις) και περιλαμβάνει πλέον ειδικό κεφάλαιο για τα θέματα ενέργειας σε σχέση με το πρόγραμμα REPowerEU της ΕΕ σταδιακή για απεξάρτηση της ΕΕ από τα ορυκτά καύσιμα.

Το κεφάλαιο REPowerEU το οποίο πρόσθεσε η Κύπρος περιλαμβάνει δύο νέες μεταρρυθμίσεις, πέντε αναβαθμισμένες επενδύσεις και δυο νέες επενδύσεις, που αφορούν την προώθηση της χρήσης των ηλεκτρικών οχημάτων, την συμμετοχή των καταναλωτών στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, τη μείωση της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας και της αύξησης της εξοικονόμησης σε δημόσια και ιδιωτικά κτήρια, καθώς και την ενθάρρυνση της εμπλοκής επιχειρήσεων στην έρευνα και την καινοτομία (ειδικά όσον αφορά την αναβάθμιση του ενεργειακού δικτύου της χώρας).

Μετά και την προσθήκη του κεφαλαίου για το REPowerEU, το ποσοστό των κονδυλίων που αφορούν την πράσινη μετάβαση και στόχους που σχετίζονται με το κλίμα, αυξάνεται από 41% σε 45%. Όσον αφορά τους στόχους για τη ψηφιακή μετάβαση, τα κονδύλια που προορίζονται για έργα με κατεύθυνση αυτούς τους στόχους αυξάνονται από 23% σε 24,6%.

Το Συμβούλιο της ΕΕ έχει περίπου τέσσερις εβδομάδες για να εγκρίνει την αξιολόγηση της Επιτροπής, οπότε και η Κύπρος θα μπορεί να λάβει προχρηματοδότηση ύψους 20% των κονδυλίων που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο REPowerEU.

Μέχρι σήμερα, η Κύπρος έχει λάβει από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας συνολικά 242 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων 157 εκατομμύρια σε προχρηματοδότηση, και 85 εκατομμύρια ευρώ ως πρώτη πληρωμή. Οι εκταμιεύσεις εγκρίνονται από την Επιτροπή ανάλογα με την εκπλήρωση οροσήμων και στόχων που καταγράφονται στο Σχέδιο.

Γενικότερα το αναθεωρημένο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας περιλαμβάνει αλλαγές σε 28 μεταρρυθμίσεις και 50 επενδύσεις, από τη μια για πρακτικούς λόγους που σχετίζονται με την άνοδο του πληθωρισμού και τις επιπτώσεις της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, και από την άλλη τη μείωση του μεγέθους του σχεδίου για την Κύπρο λόγω των θετικών εξελίξεων στην κυπριακή οικονομία.

Ειδικότερα, όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, συγκεκριμένα μέτρα αντιμετωπίζουν εμπόδια στην εφαρμογή τους λόγω αντικειμενικών δυσκολιών, όπως ο υψηλός πληθωρισμός που καταγράφηκε το 2022 και το 2023, και οι διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.

Ο άλλος παράγοντας που επηρέασε τις αλλαγές ήταν η αναθεώρηση προς τα κάτω του υψηλότερου δυνατού ορίου για τις χρηματοδοτήσεις για την Κύπρο στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης (από 1,01 δισ. ευρώ σε 0,92 δισ.), μετά την επικαιροποίηση της φόρμουλας για την κατανομή των κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το 2022.

Η αναθεώρηση αυτή αντικατοπτρίζει την καλύτερη από την αναμενόμενη εξέλιξη της Κυπριακής οικονομίας το 2020 και το 2021. Ως εκ τούτου, μια σειρά από επενδύσεις έχουν αφαιρεθεί από το Σχέδιο ή περιοριστεί. Ωστόσο οι πλείστες από αυτές συνεχίζουν να τυγχάνουν στήριξης από εθνικά κονδύλια.

Η Κύπρος έχει ήδη ζητήσει όπως μεταφερθεί στο Σχέδιο το μερίδιο της χώρας στο αποθεματικό για την προσαρμογή στο Brexit (BAR), που ανέρχεται στα 52 εκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με τις πρόνοιες του Κανονισμού για το REPowerEU.

Το αναθεωρημένο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ανέρχεται πλέον στα 1,22 δισ. ευρώ, και αποτελείται από τις χρηματοδοτήσεις που προβλέπονται στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης (916 εκατ. ευρώ) και στο πλαίσιο του REPowerEU (52 εκατ. ευρώ), και το αίτημα για δανεισμό μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης (0,2 δισ. ευρώ).

Πράσινη μετάβαση

Το κεφάλαιο RePowerEU περιλαμβάνει δύο νέες μεταρρυθμίσεις που αφορούν την αύξηση της χρήσης ανανεώσιμης ενέργειας, μέσω της προώθησης της χρήσης ηλεκτρικών οχημάτων, και μέσω διευκολύνσεων ώστε οι τελικοί καταναλωτές να μπορούν να συμμετέχουν στην αγορά ηλεκτρισμού.

Επίσης, ο στόχος μιας νέας επένδυσης και τριών αναβαθμισμένων επενδύσεων είναι να υπάρξει σημαντική μείωση στην κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας και αύξηση των εξοικονομήσεων ενέργειας σε πολλά δημόσια και ιδιωτικά κτήρια.

Προβλέπεται ακόμα η αναβάθμιση επένδυσης για να δοθούν κίνητρα σε επιχειρήσεις και ιδιώτες να αυξήσουν τη χρήση οχημάτων με μηδενικές εκπομπές, μειώνοντας τη χρήση ορυκτών καυσίμων.

Ακόμα δύο επενδύσεις (μια αναβαθμισμένη και μια νέα) έχουν σκοπό να συμβάλουν στην αύξηση του αριθμού των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην έρευνα και την καινοτομία συμβάλλοντας στην πράσινη μετάβαση, καθώς και στοχευμένες προσπάθειες για εξεύρεση λύσεων όσον αφορά τα σημεία συμφόρησης που εντοπίζονται στην παραγωγή, την αποθήκευση, τη μεταφορά και τη διανομή ενέργειας.Οι επενδύσεις αυτές αναμένεται πως θα καταστήσουν τις ενεργειακές υποδομές της χώρας πιο αποδοτικές, θα συνεισφέρει στην ενσωμάτωση ανανεώσιμης ενέργειας και θα μειώσει τις ενεργειακές ανάγκες.

Ψηφιακή μετάβαση, κοινωνική ανθεκτικότητα

Στην ανακοίνωση σημειώνεται πως οι στόχοι για τη ψηφιακή μετάβαση παραμένει σημαντική, ενώ διατηρούνται και τα μέτρα που αφορούν την κοινωνική διάσταση του εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης.

Ειδικότερα, στην ανακοίνωση της Κομισιόν γίνεται αναφορά σε ορισμένα από τα μέτρα, όπως την επέκταση της υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης έως την ηλικία των 4 ετών, τη μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων. Επίσης γίνεται αναφορά στα μέτρα για ενίσχυση των δυνατοτήτων και της αποδοτικότητας των νοσοκομείων, και για προώθηση ενός αποτελεσματικότερου και δικαιότερου φορολογικού συστήματος.

Σημαντικό κομμάτι του Σχεδίου Ανάκαμψης παραμένουν οι πολιτικές για την επόμενη γενιά, τα παιδιά και τους νέους, μέσω για παράδειγμα μέτρων για την εκπαίδευση και την απασχόληση.

Πηγή: KYΠΕ