Ουραγός των εξελίξεων στη Μ. Ανατολή η ΕΕ-Επιχειρούν να κλείσουν το χάσμα οι 27 ηγέτες

Σε κάθε πόλεμο που διεξάγεται υπάρχουν νικητές και χαμένοι. Στον πόλεμο που βρίσκεται εξέλιξη στο Ισραήλ, δεν μπορεί κανείς με σιγουρία να προκαθορίσει το αποτέλεσμα, αφού ακόμα ο ισχυρός, δεν είπε την τελευταία του λέξη και ούτε κανείς μπορεί να προβλέψει πώς θα εξελιχθούν τα δεδομένα, αν και λίγο πολύ όλοι υποψιάζονται το τι θα συμβεί στο τέλος της ημέρας.

Αν κάποιος έψαχνε έναν χαμένο, στα ραγδαία γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων, θα τον έβρισκε με ευκολία, αλλά όχι στη Μέση Ανατολή. Θα τον έβρισκε πολύ βορειότερα και συγκεκριμένα στις Βρυξέλλες, όπου για ακόμα μια φορά αποδείχθηκε, ότι το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, όσο και αν είναι βασισμένο σε πολύ βαθιά ριζωμένες αξίες που παραμένουν διαχρονικές, εκεί και όπου πρέπει να δείξει τα δόντια του και να αναλάβει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες, στο τέλος αποτυγχάνει.

Δεν είναι η πρώτη φορά, άλλωστε που η Ευρωπαϊκή Ένωση, αποτυγχάνει να έχει μια ενιαία φωνή για κρίσιμα θέματα εξωτερικής πολιτικής, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, που παραδοσιακά διαθέτουν πιο ξεκάθαρη στάση, μια και μόνο μια φωνή και λειτουργούν καθοριστικά στην εξέλιξη των πραγμάτων.

Αντιθέτως η ΕΕ, ακόμα και σήμερα τρεις εβδομάδες μετά την έναρξη του πολέμου, πασχίζει να αποκτήσει μια ενιαία φωνή και να εκφράσει ξεκάθαρες θέσεις για το τι συμβαίνει στη Μέση Ανατολή. Είναι ενδεικτικό πως οχι απλά δεν κατατέθηκαν συγκεκριμένες θέσεις, απόψεις ή προτάσεις, αντιθέτως υπήρξαν δηλώσεις και ενέργειες που έφεραν επικρίσεις και αντιδράσεις.

Από τις πρώτες ώρες, μετά την αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ, η αντίδραση της ΕΕ, προκάλεσε τέτοιες επικρίσεις. Συγκεκριμένα, η πρώτη ευρωπαϊκή αντίδραση στις επιθέσεις, ήταν από τον Ευρωπαίο Επίτροπο για τη Γειτονία και τη Διεύρυνση της ΕΕ, Όλιβερ Βαρχέλι, ο οποίος μονομερώς, ανακοίνωσε την διακοπή της βοήθειας ύψους 691 εκ. που προσέφερε η Ένωση προς την Παλαιστίνη. Οι αντιδράσεις που υπήρξαν με πολλούς να υπογραμμίζουν την διαφαινόμενη ανθρωπιστική κρίση, εάν αποκόπτετο αυτή η βοήθεια, υποχρέωσε τον Επίτροπο να επανέλθει και ουσιαστικά να αλλάξει την αρχική του τοποθέτηση, λέγοντας πως η παροχή της βοήθειας θα επανεξεταστεί.

Αντιδράσεις προκάλεσε και η ίδια η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, με τη δήλωση της από το Ισραήλ, όπου λίγο πολύ δικαιολόγησε πλήρως και άνοιξε τον δρόμο στον Βενιαμίν Νετανιάχου για να απαντήσει χωρίς όρους και προϋποθέσεις στην Χαμάς, μπαίνοντας στη Γάζα. Εναντίον της Φον Ντερ Λάιεν υπήρξαν επικρίσεις για υπερβολικά μονόπλευρή ρητορική και φιλοϊσραληλινή στάση, που παραβιάζει τους όρους εντολής της ως Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Το ερώτημα που θέτουν αρκετοί, είναι πώς γίνεται μια οικονομική και εμπορική παγκόσμια υπερδύναμη, γιατί δεν καταφέρνει να έχει μια κοινή εξωτερική πολιτική; Γιατί παραδοσιακά, σε όλες τις διεθνής υφής πολιτικές κρίσεις, έχει αργά αντανακλαστικά; Γιατί δεν απασχολεί σοβαρά την ηγεσία της το θέμα, έτσι ώστε να μην χάνει με αυτόν τον άχαρο τρόπο την αξιοπιστία της; Και γιατι στο τέλος της ημέρας οι θέσεις της Γαλλίας και της Γερμανίας, είναι αυτές που υπερισχύουν έναντι των θέσεων των μικρότερων χωρών;

Αυτά τα ερωτήματα δεν είναι σημερινά για το οικοδόμημα της ΕΕ. Ήταν κάτι που σταδιακά επιχειρήθηκε να διορθωθεί, χωρίς όμως επιτυχία, αν κρίνεις κανείς εκ του αποτελέσματος. Αντιθέτως, τα διαφορετικά συμφέροντα των χωρών, δημιουργούν ένταση και ρήξεις, προκαλώντας πολλές φορές μεγαλύτερη ζημιά από ότι ποκαλούν οι ίδιες οι συνέπειες του πολέμου σε μια τρίτη χώρα. Άλλωστε η καθιέρωση του θεσμού του Ύπατου εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής, και η «Γεωπολιτική Επιτροπή», που εξήγγειλε η Ούρσουλα Φον ΝΤερ Λάιεν, είχαν ως στόχο να διορθώσουν αυτή την κατάσταση.

Όμως το παράδειγμα της Μέσης Ανατολής, ουσιαστικά επιβεβαιώνει πως τα συμφέροντα εκάστου κράτους εκ των 27 υπερνικούν την όποια προσπάθεια των θεσμών της ΕΕ, για κοινή γραμμή στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. 27 χώρες με διαφορετικές αφετηρίες, ετερόκλητα συμφέροντα, άσχετες μεταξύ τους γεωγραφικές ανησυχίες, καλούνται να συμφωνήσουν σε κρίσιμα ζητήματα. Αυτό καθιστά το όλο εγχείρημα ιδιαίτερα δύσκολο και για πολλούς αναλυτές, είναι και ο λόγος που καθυστερεί την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Κι αν κάποιος επιχειρούσε να γίνει πιο συγκεκριμένος, είναι ξεκάθαρο άλλωστε ότι χώρες όπως η Κύπρος και η Ελλάδα, διατηρούν σημαντικές συμφωνίες, όχι μόνο για θέματα ενέργειας, αλλά και άμυνας με το Ισραήλ, την ίδια ώρα που ένα άλλο γκρουπ χωρών, όπως υποστηρίζει το Politico, παραδοσιακά υιοθετούν τις θέσεις των ΗΠΑ.

Η επιβεβαίωση του προβλήματος, ήρθε από τους ίδιους τους υπουργούς Εξωτερικών της ΕΕ που απέτυχαν να καταλήξουν σε ένα κοινό κείμενο για τα τεκταινόμενα στο Ισραήλ, ούτε καν στα βασικά, δηλαδή την ανάγκη για κατάπαυση του πυρός και διοχετεύσει ανθρωπιστικής βοήθειας στον άμαχο πληθυσμό της Γάζας.

Μάλιστα διπλωμάτες που διατήρησαν την ανωνυμία τους και μίλησαν στο Politico, έκαναν λόγο για αδυναμία ομοφωνίας στο θέμα της κατάπαυσης του πυρός. Ακόμα και σήμερα, λίγες ώρες πριν από την έναρξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, διπλωμάτες των 27, επιχειρούν να βρουν μια κοινή γλώσσα, για το κείμενο που θα κληθούν να υιοθετήσουν οι ηγέτες στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που αρχίζει σήμερα.

Αυτό που εξάγεται ως συμπέρασμα από τις πληροφορίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας από την έδρα των θεσμών της ΕΕ, είναι πως οι αντιπροσωπείες των χωρών, παίζουν με τις λέξεις. Δηλαδή αν θα πρόκειται για «παύση» ή «κατάπαυση» του πυρός ή αν πρόκειται να ζητήσουν «ανθρωπιστική παύση» για την τροφοδοσία των αμάχων, ή το άνοιγμα «ανθρωπιστικού διαδρόμου».Σύμφωνα με τον απεσταλμένο του Κυπριακού Πρακτορείου Ειδήσεων, το τελευταίο προσχέδιο περιέχει αναφορά σε «ανθρωπιστική παύση»

Η ατζέντα Μισέλ

Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ στην επιστολή του στους 27 ηγέτες, αναφέρει πως οι ηγέτες θα πρέπει να συζητήσουν «πώς να διασφαλίσουμε επειγόντως την αποτελεσματική παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας και την πρόσβαση στις πιο βασικές ανάγκες».

Η σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ξεκινά στις τέσσερις το απόγευμα ώρα Κύπρου με αντικείμενο τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, καθώς και στις προγραμματισμένες συζητήσεις για την συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία, τη διαχείριση της μετανάστευσης, και την αναθεώρηση του τρέχοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (2021 - 2027). Την Παρασκευή θα πραγματοποιηθεί η σύνοδος κορυφής της ευρωζώνης.

«Η συνάντησή μας έρχεται σε μια περίοδο μεγάλης παγκόσμιας αστάθειας και ανασφάλειας, που επιδεινώθηκε πιο πρόσφατα από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή» σημειώνει στην επιστολή του ο κ. Μισέλ. «Αυτές οι εξελίξεις απαιτούν την άμεση προσοχή μας, χωρίς να μας αποσπούν την προσοχή από τη συνεχή υποστήριξή μας στην Ουκρανία. Η ευθύνη μας είναι να παραμείνουμε ενωμένοι και συνεκτικοί και να ενεργούμε σύμφωνα με τις αξίες μας όπως κατοχυρώνονται στις Συνθήκες» όπως γράφει.

Ο κ. Μισέλ κάνει λόγο για «τραγωδία» στη Μέση Ανατολή, και υπενθύμισε την κοινή δήλωση των 27 στις 15 Οκτωβρίου, προσθέτοντας πως κατά τη συνάντηση αναμένει πως τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα καταδικάσουν «με τον πιο έντονο τρόπο τις βάναυσες και αδιάκριτες τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς κατά του Ισραήλ» και θα αναγνωρίσουν «το δικαίωμα του Ισραήλ να αμύνεται, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο», επαναλαμβάνοντας την έκκληση για άμεση και άνευ όρων απελευθέρωση όλων των ομήρων.

«Η επιδείνωση της ανθρωπιστικής κατάστασης στη Γάζα εξακολουθεί να προκαλεί σοβαρή ανησυχία. Πρέπει να συζητήσουμε, πρώτον, πώς να διασφαλίσουμε επειγόντως την αποτελεσματική παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας και την πρόσβαση στις πιο βασικές ανάγκες. Δεύτερον, πρέπει να εμπλακούμε, σε ένα ενιαίο και συνεκτικό μέτωπο, με τους εταίρους μας για να αποφύγουμε μια επικίνδυνη περιφερειακή κλιμάκωση της σύγκρουσης» τονίζει ο κ. Μισέλ.

«Επιπλέον, η επανέναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας που βασίζεται στη λύση των δύο κρατών είναι ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός. Τέλος, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις αυτής της σύγκρουσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση - που περιλαμβάνει την εξέταση των συνεπειών της για τη συνοχή των κοινωνιών μας, την ασφάλειά μας και τις μεταναστευτικές ροές» προσθέτει.