Ανοίγει το κεφάλαιο με την… οριζόντια εκτέλεση ευρωπαϊκών ενταλμάτων από τις Κυπριακές Αρχές

Από τη μια τα χιλιάδες ευρωπαϊκά εντάλματα της Ρουμανίας, που χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο ως μοχλός πίεσης και πίσω από την έκδοση τους κρύβονται άλλα κίνητρα, και από την άλλη τα εντάλματα που εκδίδονται από την Γερμανία υπό την πίεση της Τουρκίας, για πολιτικούς λόγους, όπως ήταν η περίπτωση του Κούρδου Κενάν Αγιάζ, ανοίγουν τον δρόμο για έναρξη της συζήτησης, σε σχέση με την καταχρηστική διαδικασία που παρατηρείται, χωρίς οι Κυπριακές Αρχές να εκμεταλλεύονται την διακριτική ευχέρεια που τους παρέχει η νομοθεσία για την εκτέλεση τους.

Αποτέλεσμα, στις πλείστες των περιπτώσεων, οι Αρχές της Κύπρου να εκτελούν τα ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης σε βάρος προσώπων, χωρίς να αξιολογούν τα δεδομένα, με το μπαλάκι στη συνέχεια να πέφτει στα Δικαστήρια, τα οποία καλούνται να αποφασίσουν την έκδοση ή όχι ενός προσώπου. Σημειώνεται πως σε ουκ ολίγες περιπτώσεις, τα Δικαστήρια, αξιολογώντας όλα τα στοιχεία που τίθενται ενώπιον τους, πράγμα το οποίο θα μπορούσαν να πράξουν και οι Αρχές, έβαλαν φρένο στην έκδοση ενός προσώπου, ανεξαρτήτως εάν σε βάρος του υπήρχε ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης από άλλη χώρα, η οποία ζητούσε την έκδοση του.

Μια από αυτές τις περιπτώσεις, ήταν η υπόθεση φυγόδικου που ζητούσε την έκδοση του η Κίνα, με το Δικαστήριο να ανάβει «κόκκινο», λόγω της κατάστασης που επικρατεί στο σωφρονιστικό ίδρυμα της χώρας και τους φόβους που εκφράστηκαν για την σωματική ακεραιότητα του υπόπτου, δεδομένου ότι οι πρακτικές που ακολουθούνται, παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, αφού υπόκεινται και σε σοβαρά βασανιστήρια.

Πέραν όμως της πιο πάνω, υπάρχουν σωρεία αποφάσεων, ωστόσο το ζήτημα που εξετάζεται στην παρούσα φάση ενώπιον της Βουλής, είναι κατά πόσο οι Κυπριακές Αρχές, ασκούν την διακριτική τους ευχέρεια σε σχέση με τα ευρωπαϊκά εντάλματα, καθώς φαίνεται να προκύπτει μια καθολική εκτέλεση των ενταλμάτων, ανεξαρτήτως εάν οι λόγοι που εκδόθηκαν είναι διαφορετικοί από τους εμφανιζόμενους.

Σε αυτά τα πλαίσια, ο βουλευτής και νομικός Κωστής Ευσταθίου, με δική του εισήγηση, ανοίγει το κεφάλαιο ενώπιον της Επιτροπής Νομικών, στον απόηχο και της πρόσφατης σύλληψης του Ισραηλινού επιχειρηματία στην Κύπρο, Μπένι Στάινμετζ, σε βάρος του οποίου εκκρεμούσε ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης, το οποίο είχε εκδοθεί από την Ρουμανία, ωστόσο το Δικαστήριο απέρριψε την έκδοση του.

Απόφαση την οποία χαρακτήρισε σημαντική ο κ. Ευσταθίου, αφού φαίνεται πως ορισμένα Δικαστήρια, όπως υπέδειξε, «τολμούν να δουν την πραγματικότητα και να πουν πως δεν είναι ικανοποιημένα», ειδικότερα σε ότι αφορά τα ευρωπαϊκά εντάλματα που εκδίδονται από πλευράς Ρουμανίας, που είναι χιλιάδες, είτε από πλευράς Γερμανίας, λόγω της σχέσης της με την Τουρκία.

Όπως εξήγησε ο κ. Ευσταθίου, «πάρα πολλές χώρες, χρησιμοποιούν την έκδοση ευρωπαϊκών ενταλμάτων σύλληψης για λόγους εσωτερικής πολιτικής και κατανάλωσης. Για παράδειγμα η Ρουμανία εκδίδει χιλιάδες ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης. Η συζήτηση που γίνεται είναι γιατί υπάρχει στη σύμβαση που έχει υπογραφεί μεταξύ των κρατών, η δυνατότητα ενός κράτους μέλους, όπως η Κύπρος, να αξιολογήσει το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης. Για παράδειγμα, να θεωρεί ότι δεν θα το εκτελέσει γιατί υπάρχουν κάποιοι συγκεκριμένοι λόγοι. Είτε ότι είναι συγκεκαλυμμένη δίωξη, είτε πολιτική, είτε οτιδήποτε άλλο. Αυτό που θέλουμε να δούμε είναι εάν όντως ασκεί αυτή τη διακριτική του ευχέρεια το κράτος, που μάλλον όχι».

Πρόκειται για ένα ζήτημα, που όπως τόνισε ο βουλευτής, συζητείται ευρέως και στο Συμβούλιο της Ευρώπης και σε ότι αφορά την Κύπρο, θα πρέπει να ακουστούν οι απόψεις ή ενέργειες των εμπλεκομένων, ώστε να διαφανεί κατά πόσο η Κύπρος ασκεί την διακριτικής της ευχέρεια ή εάν εκτελεί στο σύνολο τους τα ευρωπαϊκά εντάλματα, χωρίς να αξιολογεί τα δεδομένα, ειδικότερα σε ότι αφορά τις χώρες που φαίνεται να καταχρώνται τη διαδικασία.

«Η κατάχρηση, παίρνει χαρακτήρα πολιτικής δίωξης σε κάποιες χώρες ή κάποιοι διεφθαρμένοι υπουργοί ή η αστυνομία σε κάποια χώρα, εκδίδει ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης, απλά και μόνο για να εκβιάσει και να ασκήσει πίεση στους διαφωνούντες ή στους αντιφρονούντες ή οποιουσδήποτε άλλους, με τους οποίους έχει διαφορές. Για το γεγονός ότι έχει εκδώσει η Ρουμανία πέντε-έξι χιλιάδες ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης, αυτό μιλάει από μόνο του. Είναι ένα θέμα το οποίο απασχολεί πάρα πολύ κόσμο, κυρίως στο εξωτερικό», ανέφερε ο κ. Ευσταθίου.

«Το 99% των ευρωπαϊκών ενταλμάτων εκτελούνται»

Ως καταχρηστικά χαρακτήρισε από την πλευρά του αρκετά ευρωπαϊκά εντάλματα που εκτελούνται στην Κυπριακή Δημοκρατία, ο δικηγόρος, Γιάννης Πολυχρόνης, ο οποίος επεσήμανε πως σχεδόν το 99% των ευρωπαϊκών ενταλμάτων εκτελείται. «Υπάρχουν περιπτώσεις, που καταχρηστικά εκδόθηκαν κάποια εντάλματα και ζητούν να εκτελεστούν. Όπως περιπτώσεις που ζητείται κάποιος για δίωξη, για αδίκημα που διέπραξε πριν δεκαέξι και είκοσι χρόνια και θυμήθηκαν σήμερα τη δίωξή του, ή ζητείται να εκτίσει ποινή φυλάκισης για αδίκημα που έγινε πριν δεκάδες χρόνια για μικροαδίκημα και εγκλήματα, που παρουσιάζονται καθημερινώς στα δικαστήρια. Είναι καταχρηστικά ή υπάρχουν για ήσσονος σοβαρότητας αδικήματα, που ζητείται εκτέλεση ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης».

Μάλιστα, ο κ. Πολυχρόνης, παρέπεμψε σε περίπτωση Πολωνού που ζητείτο η έκδοση του, για αδίκημα που διέπραξε οκτώ χρόνια προηγουμένως και αυτό αφορούσε κλοπή ενός κινητού μέσα σε ένα τρένο, η αξία του οποίου ήταν 20 ευρώ. «Ήρθαν μετά από οκτώ χρόνια να τον δικάσουν για μια κλοπή ενός κινητού και σήμερα ο συγκεκριμένος άνθρωπος άλλαξε, έχει την οικογένειά του, τη δουλειά του και πάμε να τον βάλουμε φυλακή για αδίκημα που έγινε πριν οκτώ χρόνια».

Επιπρόσθετα, η άλλη πτυχή που θίγει ο κ. Πολυχρόνης, είναι ότι υπάρχει ο κίνδυνος η εκτέλεση του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης να υποβληθεί σε άτομο του οποίου παραβιάζονται τα ανθρώπινά του δικαιώματα, είτε του δικαιώματος της δίκαιης δίκης, λόγω των συγκεκριμένων περιστατικών που περιβάλλουν την υπόθεσή του και ιδιαίτερα, όπως εξηγεί ο δικηγόρος, «να υποστεί απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση λόγω του συστήματος στις φυλακές».

Σημειώνεται δε, ότι κατά την έκδοση ενός ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, όλες οι χώρες πρέπει να έχουν υπόψη την αρχή της αναλογικότητας. Αν το συγκεκριμένο μέτρο δηλαδή που ζητούν, σύμφωνα με τον κ. Πολυχρόνη, «μπορεί να εφαρμοστεί με το λιγότερο επαρκείς τρόπους. Δηλαδή, όταν θέλω να τον ανακρίνω, να μην χρειάζεται να βγει ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης. Υπάρχει άλλος τρόπος, με ευρωπαϊκή εντολή έρευνας και αποστέλλεται ανακριτής στην χώρα που βρίσκεται, χωρίς να αποστερείται η ελευθερία του, ούτε να μπαίνει σε αεροπλάνο, ούτε να μπαίνει υπόδικος σε άλλη χώρα, γιατί πρέπει να του γίνουν ερωτήσεις».

Όσον αφορά την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο νομικός Γιάννης Πολυχρόνης, αναφέρει πως αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, αντιμετωπίζουν αρκετά σοβαρά και συστημικά προβλήματα με τις φυλακές και τους χώρους κράτησής τους, όπως για παράδειγμα, η Ρουμανία, Ουγγαρία και Ελλάδα. «Πρέπει να είναι με πολλή σκεπτικισμό που εκτελούνται τα ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης», επισημαίνει ο κ. Πολυχρόνης.

Από την άλλη, όπως εξηγεί ο κ. Πολυχρόνης, υπάρχουν περιπτώσεις, όπου η εκτέλεση ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, προσκρούει στο δικαίωμα δίκαιης δίκης. «Χρειάζεται επιμόρφωση σε όλους τους παράγοντες της δίκης, δηλαδή δικηγόρους, εισαγγελείς και δικαστές, ούτως ώστε να υπάρχει περισσότερη ευαισθησία στην εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας και στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων του εκζητούμενου. Δεν πρέπει επειδή είναι ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης, να κλείνουμε τα μάτια μας και να το εκτελούμε ή σαν δικηγόροι να μην το παλεύουμε. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου παραβιάζονται σοβαρά δικαιώματα και υπάρχουν χώρες που αυτή την εξουσία για ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης, την ασκούν με το τίποτα».

Πάντως, το μεγαλύτερο σφάλμα που γίνεται στα ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης, είναι οι ερημοδικίες. «Εκδίδονται εντάλματα για έκτιση ποινής, σε άτομα που δεν τους δόθηκε ποτέ το δικαίωμα να παραστούν στη δίκη, ούτε γνώριζαν ότι υπάρχει δίκη και μάλιστα τους δίκασαν στην απουσία τους και τους έβαλαν και ποινή».