Οι παραιτήσεις, το γκριζάρισμα του πρασίνου και το ιδεολογικό ζήτημα των Οικολόγων

Η παραίτηση της Αλεξάνδρας Ατταλίδου από το Κίνημα Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών και τα επιχειρήματα που παρέθεσε, καθιστούν για άλλη μία φορά έκδηλη την έλλειψη συνοχής που χαρακτηρίζει κατά καιρούς το κόμμα και η οποία το έβαλε σε μία παράξενη πορεία τα τελευταία χρόνια. Και το γεγονός πως μειώνεται κατά ένα τρίτο η εκπροσώπησή του στη Βουλή, είναι ίσως το μικρότερο ζήτημα που αναφύεται μέσα από αυτή τη φυγή, αφού αλυσιδωτά ακολούθησε η παραίτηση του Χαράλαμπου Θεοπέμπτου από την προεδρία, δημιουργώντας κενό εξουσίας και την ανάγκη για μια νέα εκλογική διαδικασία, ενώ η προηγούμενη είχε βάλει τους Οικολόγους σε μεγάλες περιπέτειες.

Κορύφωση της απουσίας ενιαίας γραμμής στο κίνημα ήταν, βεβαίως, οι Προεδρικές Εκλογές του 2023, κατά τις οποίες στάθηκε αδύνατο να βρει κοινό έδαφος για να υποστηρίξει έναν υποψήφιο ανάμεσα σε 14 επιλογές. Παρά τις απανωτές συζητήσεις, τα ερωτηματολόγια και τις πολλές διαδικασίες, τίποτα δεν στάθηκε ικανό να κάνει το 60% των Οικολόγων να έχουν την ίδια άποψη αναφορικά με το ποιος θα πρέπει να βρίσκεται στο πηδάλιο του κράτους. Αν και αυτό δεν είναι πρωτοφανές, αφού έχει συμβεί και στο παρελθόν, το γεγονός πως κινούνταν σε παρόμοια ποσοστά στις εσωτερικές διαδικασίες ο Γιώργος Κολοκασίδης και ο Αχιλλέας Δημητριάδης είναι ενδεικτικό των πολλαπλών και αντικρουόμενων ιδεολογικών τάσεων που υπάρχουν στο κόμμα.

Η εικόνα που εξέπεμπαν τελικά οι Οικολόγοι ήταν η απόλυτη σύγχυση. Το κόμμα διέθετε τρεις βουλευτές. Ο ένας είναι ο Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, ο οποίος δεν εκδήλωσε δημοσίως την προτίμησή του. Οι άλλοι δύο ήταν η Αλεξάνδρα Ατταλίδου, που τάχθηκε ανοιχτά υπέρ του Ανδρέα Μαυρογιάννη και μάλιστα τον εκπροσωπούσε και o Σταύρος Παπαδούρης, ο οποίος ανακοίνωσε την υποστήριξή του στον Νίκο Χριστοδουλίδη. Άλλα στελέχη είχαν επίσης εκδηλώσει δημόσια την προτίμησή τους σε συγκεκριμένους υποψηφίους. Η στάση της κ. Ατταλίδου, όπως και της Έφης Ξάνθου, είχαν απασχολήσει αρκετά, διότι είχαν ενεργό ρόλο στο επιτελείο Μαυρογιάννη και δεν περιορίστηκαν απλώς στη δημόσια έκφραση προτίμησης, γεγονός που πολλοί θεωρούσαν ότι δεν ήταν συμβατό με την κομματική απόφαση, να μην υποστηρίξουν κανένα υποψήφιο στις Προεδρικές, καθώς στελέχη θεωρούσαν ότι η επίσημη παρουσία τους προκαλούσε σύγχυση ως προς την πραγματική στάση του κινήματος. Μάλιστα, είχε βγει και ειδική ανακοίνωση για το θέμα, που καλούσε τα στελέχη να συμμορφωθούν με τις αποφάσεις και να σεβαστούν τα μέλη που δεν στηρίζουν τη δική τους επιλογή.

Το θέμα, ωστόσο, δεν έληξε στις Προεδρικές Εκλογές, όπως φαίνεται από τα ίδια τα γεγονότα. Η Αλεξάνδρα Ατταλίδου, στην επιστολή παραίτησής της, έκανε λόγο για «εκδικητική συμπεριφορά από τα συλλογικά όργανα του κόμματος μετά την επιλογή μου να στηρίξω δημόσια την υποψηφιότητα Μαυρογιάννη, όταν θεώρησα, αντίθετα με το κόμμα, ότι δεν μπορούσα να απέχω από μια ύψιστη για τη Δημοκρατία απόφαση». Κατήγγειλε, επίσης, αντικαταστατική προσπάθεια φίμωσής της και αντικαταστατική πειθαρχική δίωξη και προσπάθεια να πληγεί η αξιοπρέπειά της. Μόνο και μόνο από αυτή τη δήλωση, είναι κατανοητό πως οι πληγές των Προεδρικών αλλά και των πολλαπλών τάσεων δεν έκλεισαν ποτέ, απλώς οι Οικολόγοι είχαν προχωρήσει παρακάτω, χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια να αντιμετωπίσουν αυτά τα ιδεολογικά χάσματα, μικρά ή μεγάλα.

Η δε επίσημη απόφαση να ψηφίσουν τελικά τον κανένα και στους δύο γύρους των Προεδρικών Εκλογών, πέραν του προφανούς αποτελέσματος πως τους έθεσε εκτός διεκδίκησης της εξουσίας, μια παραδοξότητα για οποιοδήποτε κόμμα, υποβάθμισε ακόμη περισσότερο τη θέση τους στον πολιτικό χάρτη. Ενδεικτικό τούτου είναι πόση λίγη σημασία φαίνεται να αποδίδεται στους Οικολόγους από τα υπόλοιπα κόμματα αυτή την περίοδο, που βρίσκονται σε εξέλιξη διαβουλεύσεις για τις συνεργασίες στις εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Το κίνημα σε πολλές περιπτώσεις φαίνεται να αντιμετωπίζεται από το σύστημα ως «συμπληρωματική δύναμη» παρά ως ίσος εταίρος, για να προσφέρει μια επιπλέον δυναμική στους υποψήφιους που αποφάσισαν οι άλλοι μεταξύ τους, χωρίς να γίνει ιδιαίτερος διάλογος με τους πρασίνους. Αν και αυτό δεν είναι απόλυτο και δεν αφορά όλες τις περιπτώσεις, αυτή είναι η γενική εικόνα που έχει καλλιεργηθεί και αυτό είναι από μόνο του πρόβλημα για τους Οικολόγους.

Κι αυτή δεν είναι η μόνη προβληματική εικόνα του κινήματος. Αν και ανέκαθεν χαρακτηριζόταν από τα ανοίγματά του στην κοινωνία –εξού και η «Συνεργασία Πολιτών»- φαίνεται πως ίσως πριν από τις περασμένες Βουλευτικές Εκλογές να ανοίχτηκε περισσότερο από ό,τι ήταν υγιές για τη συνοχή του, κάνοντας συμφωνίες ευκαιριακού χαρακτήρα, που αφενός του γέμιζαν τα ψηφοδέλτια και αφετέρου του έφερναν προσωπικές ψήφους. Στην άλλη πλευρά της ζυγαριάς, όμως, φαίνεται ότι συνέβαλαν σε κάποιο βαθμό στο να γίνει το πράσινο γκρίζο σε κάποια ζητήματα, αφού τα συνεχή ανοίγματα ίσως να «νέρωναν» τις διαχρονικές θέσεις.

Χαρακτηριστικό της φύσης αυτών των ανοιγμάτων το γεγονός πως, όπως υποστηρίζει η κ. Ατταλίδου, όταν αποδέχθηκε τη συμμετοχή της στο ψηφοδέλτιο, διαχώρισε γραπτώς τη θέση της από τις διαχρονικές θέσεις του κόμματος στο Κυπριακό και έλαβε διαβεβαιώσεις «ότι το κόμμα θα οδηγείτο σε ιδεολογικό συνέδριο για συζήτηση και επαναπροσδιορισμό των θέσεων αυτών». Δεν είναι σαφές ποιος έδωσε αυτές τις διαβεβαιώσεις στην πρώην βουλεύτρια του κινήματος, ούτε αν έλαβε αντίστοιχες και ο Σταύρος Παπαδούρης για παράδειγμα (ο οποίος, για την ιστορία, αρχικά επρόκειτο να διεκδικήσει βουλευτική έδρα με το ψηφοδέλτιο της ΔΗΠΑ). Αλλά είναι σαφές, πως είναι πολύ προβληματικό αν κάποιοι δέσμευσαν εκ των προτέρων το κίνημα σε ιδεολογική στροφή, για να εξασφαλίσουν μία υποψηφιότητα, χωρίς να γνωρίζουν την έκβαση αυτού του διαλόγου, η οποία δεν ήταν καθόλου σίγουρη με βάση τις πολλαπλές τάσεις που υπάρχουν.

Υπενθυμίζεται ότι στις Βουλευτικές, ενώ ξεκίνησε δημοσκοπικά πάρα πολύ δυνατά, με την πάροδο του χρόνου και την αμφισβήτηση κάποιων επιλογών το κόμμα ξεφούσκωνε, με αποτέλεσμα να τα πάει πολύ χειρότερα από τις δυνατότητες που έδειχνε πως είχε. Η δε εκλογή δύο προσώπων που δεν ήταν διαχρονικά στελέχη του αντί ατόμων που για χρόνια δούλευαν για το κίνημα, προκάλεσε αναμενόμενη μουρμούρα στο εσωτερικό, στο οποίο υπήρχαν κι άλλου είδους προβλήματα, που σχετίζονταν με τη διεκδίκηση της εξουσίας και τις τρύπιες διαδικασίες με τα μητρώα, με αποτέλεσμα μέχρι και να ακυρωθούν οι εσωκομματικές εκλογές.

Έχει αποδειχθεί εκ των πραγμάτων ότι οι κοινές περιβαλλοντικές ανησυχίες δεν αποτελούν επαρκή συγκολλητική ουσία για ένα κίνημα που ασχολείται με όλο το φάσμα της πολιτικής επικαιρότητας, από το Κυπριακό μέχρι την Οικονομία. Κι ακόμη και γι’ αυτά τα θέματα, ενδεχομένως να μην υπάρχει πλήρης ευθυγράμμιση. Αυτό υποστήριξε, τουλάχιστον, αποχωρώντας η κ. Ατταλίδου, η οποία αναφέρθηκε σε σειρά γεγονότων «που ήρθαν να επιβεβαιώσουν πως το Κίνημα Οικολόγων βρίσκεται σε διάσταση με τις αρχές και αξίες των Πρασίνων της Ευρώπης» και σε αριθμό δημόσιων τοποθετήσεων «που δεν συνάδουν με τις δεδηλωμένες θέσεις των Πρασίνων», αν και αναφερόταν σε ολόκληρο το ιδεολογικό φάσμα των Πρασίνων.

Η απώλεια μιας βουλευτικής έδρας από τους Οικολόγους είναι πρόβλημα. Αλλά όλα αυτά που φέρνει στην επιφάνεια και στον δημόσιο διάλογο είναι μεγαλύτερο πρόβλημα, καθώς σηκώθηκε το χαλί και φάνηκε σε κοινή θέα ό,τι κρυβόταν από κάτω, με την ευκολία που προσφέρει η προσωποπαγής δημόσια εκπροσώπηση. Η δε παραίτηση του Χαράλαμπου Θεοπέμπτου που ακολούθησε, μπορεί θεωρητικά να φέρει εκτόνωση της κρίσης, αφού το κέντρο βάρος μετατοπίστηκε αλλού, αλλά δεν αποκλείεται να δημιουργήσει μια καινούρια, με βάση την πρόσφατη ιστορία.

Στις 3 Δεκεμβρίου έχει προγραμματιστεί Καταστατικό Συνέδριο, το οποίο όμως αναμένεται να μετατραπεί σε Εκλογικό. Και ενώπιον του επόμενου προσώπου που θα αναλάβει την προεδρία του κόμματος, η αποκατάσταση της συνοχής, η επαναβεβαίωση της ταυτότητας και η αποφυγή περαιτέρω περιπετειών φαίνεται να είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις.