Δικαστική κατσάδα σε ΥΚΑΝ-Έδειξε παραβίαση δικαιωμάτων κατηγορούμενου στα πλαίσια ανάκρισης

Το πάθημα από την υπόθεση της 19χρονης Βρετανίδας την οποία δικαίωσε το Ανώτατο Δικαστήριο, δείχνοντας λάθη και παραλήψεις αναφορικά με τα δικαιώματα της κατά την ανάκριση της, αφού από παραπονούμενη βρέθηκε κατηγορούμενη, δεν φαίνεται να έγινε μάθημα για την Αστυνομία, αφού μια νέα δικαστική απόφαση, που δείχνει παραβίαση δικαιωμάτων κατηγορούμενου, έρχεται να προστεθεί στην εξίσωση.

Πρόκειται για ενδιάμεση απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Αμμοχώστου, το οποίο διέταξε δίκη εντός δίκης, προκειμένου να εξετάσει ένσταση που έθεσε η πλευρά του κατηγορούμενου, που βρίσκεται στο εδώλιο για υπόθεση ναρκωτικών, για την οποία αρνήθηκε όλες τις κατηγορίες που του απαγγέλθηκαν από την Κατηγορούσα Αρχή, την οποία εκπροσωπεί η λειτουργός της Νομικής Υπηρεσίας, Προκοπία Πίτσιλλου.

Ως πρώτη μάρτυρας ενώπιον Δικαστηρίου, κλήθηκε να καταθέσει αστυνομικός από την ΥΚΑΝ, η οποία όταν επιχείρησε να παρουσιάσει την κατάθεση του κατηγορούμενου, ο συνήγορος υπεράσπισης του, Αλέξανδρος Κληρίδης, έφερε ένσταση, θέτοντας θέμα ως προς την θεληματικότητα της εν λόγω κατάθεσης. Και αυτό διότι, ο κ. Κληρίδης, εξέφρασε τη θέση πως αυτή δεν λήφθηκε με τη συγκατάθεση του κατηγορούμενου, «αφού αυτός δέχθηκε υποσχέσεις από την Αστυνομία ότι, εάν υπόγραφε την κατάθεση, η όλη υπόθεση και διαδικασία θα ολοκληρωνόταν και η αστυνομία θα τον άφηνε ελεύθερο».

Παράλληλα, ο κατηγορούμενος μέσω του δικηγόρου του, υποστήριξε πως δεν του δόθηκαν σε γραπτή μορφή και σε κατανοητή γλώσσα τα δικαιώματα του, δεν του παραχωρήθηκε το δικαίωμα σε δικηγόρο και δεν του δόθηκε το δικαίωμα να επικοινωνήσει με την πρεσβεία του, ενώ ανέφερε πως η κατάθεσή του δεν δόθηκε στην παρουσία διερμηνέα και στην μητρική του γλώσσα. Μάλιστα, ο κ. Κληρίδης υπέδειξε στο Δικαστήριο πως «σε περίπτωση που ο ίδιος δεν επιθυμούσε τα πιο πάνω, θα έπρεπε να υπήρχε σχετική καταγραφή στον ανακριτικό φάκελο και σε οποιαδήποτε άλλα έντυπα υπάρχουν στον εν λόγω φάκελο».

Αντικρουόμενες εκδοχές

Η αστυνομικός που κατέθεσε ενώπιον Δικαστηρίου, απέρριψε τους ισχυρισμούς της υπεράσπισης, λέγοντας μεταξύ άλλων πως ο κατηγορούμενος ανέφερε πως τα αγγλικά είναι η μητρική του γλώσσα, για αυτό δεν κλήθηκε διερμηνέας, και πως ο ίδιος της δεν ήθελε να επικοινωνήσει με την πρεσβεία του, ενώ αρνήθηκε πως έδωσε οποιεσδήποτε υποσχέσεις στον κατηγορούμενο περί απόλυσης του, σε περίπτωση που έδινε κατάθεση. Επιπρόσθετα, ανέφερε πως ο κατηγορούμενος αποποιήθηκε του δικαιώματος να επικοινωνήσει με δικηγόρο, κάτι το οποίο δήλωσε και γραπτώς στην κατάθεση του, η οποία, όπως είπε, δεν περιλαμβάνει ερωτήσεις και απαντήσεις, καθώς αυτή λήφθηκε με την αφηγηματική μέθοδο.

Από την πλευρά του ο κατηγορούμενος, ο οποίος επίσης κατέθεσε ενώπιον Δικαστηρίου στα πλαίσια της δίκης εντός δίκης, ανέφερε μεταξύ άλλων, πως συνελήφθη για κατοχή κάνναβης και ακολούθως μεταφέρθηκε στον σταθμό όπου, κατά τη λήψη της κατάθεσής του, ρώτησε κατά πόσο είχε το δικαίωμα να έχει δικηγόρο ή διερμηνέα. Τότε του αναφέρθηκε, όπως ισχυρίστηκε και αναφέρεται στην απόφαση, ότι αν υπέγραφε θα ήταν όλα εντάξει.

Επίσης ανέφερε πως η μητρική του γλώσσα είναι η Igbo (σ.σ Νιγηρία), ενώ υποστήριξε πως ζήτησε δικηγόρο αλλά δεν δόθηκε απάντηση στο αίτημά του. Αντίθετα του δόθηκε η υπόσχεση, όπως είπε, στη βάση της οποίας αποδέχθηκε να υπογράψει την κατάθεση του.

Παράλληλα, ο κατηγορούμενος αναγνώρισε τις υπογραφές του, ωστόσο επέμεινε ότι τα όσα καταγράφονται στα έγγραφα, τα έγραψαν οι αστυνομικοί και του ζήτησαν να υπογράψει, ενώ ισχυρίστηκε πως τα μόνα ναρκωτικά τα οποία είχε στην κατοχή του, ήταν η κάνναβη που κρατούσε στα χέρια του και όχι τα υπόλοιπα ναρκωτικά που ανευρέθηκαν στο χώρο όπου συνελήφθη.

Έδειξε παραβίαση δικαιωμάτων το Δικαστήριο

Με βάση τα όσα τέθηκαν τόσο από την πλευρά της Κατηγορούσας Αρχής όσο και από την πλευρά του Αλέξανδρου Κληρίδη, το Δικαστήριο ανέφερε πως, πλην της διαφωνίας των μερών ως προς το κατά πόσο η ομολογία του κατηγορούμενου ήταν θεληματική ή προϊόν υποσχέσεων που δόθηκαν από τις Αρχές, το υπόβαθρο των γεγονότων των υπολοίπων ζητημάτων που ηγέρθηκαν, ήταν η απουσία δικηγόρου και μεταφραστή κατά την λήψη κατάθεσης.

Επί των δύο συγκεκριμένων ζητημάτων, το Δικαστήριο, αφού παρέπεμψε σε μια σειρά από αποφάσεις αλλά και στη σχετική νομοθεσία, κατέληξε πως παρά το γεγονός ότι κατηγορούμενος όντως φαίνεται να υπέγραψε το σχετικό έντυπο παραλαβής των δικαιωμάτων του, δεν εντοπίζεται πουθενά να παραιτήθηκε, κατά τρόπο ρητό και εκούσιο, όπως ο Νόμος και η Νομολογία επιβάλλουν, του δικαιώματός του σε δικηγόρο.

«Η δε παραίτησή του από το εν λόγω δικαίωμά του θα ήταν δυνατό να επέλθει, είτε με τη συμπλήρωση και υπογραφή του σχετικού παραρτήματος Α1 του Τεκμηρίου ΒΔΕΔ, είτε δια της υπογραφής από τον Κατηγορούμενο μιας σχετικής προς τούτο καταγραφής στον ανακριτικό φάκελο, καταγραφή η οποία, κατά παραδοχή της αστυνομικού, δεν υπάρχει», υπέδειξε στην απόφαση του ο Δικαστής, Βασίλης Άγγελος Λοϊζου.

Όπως τονίζεις, «η απουσία συνεπώς συμμόρφωσης με τις σχετικές με την παραίτηση από το δικαίωμα σε δικηγόρο, νομοθετικές πρόνοιες δημιουργεί εύλογα ερωτήματα για τις συνθήκες υπό τις οποίες ο Κατηγορούμενος, δηλώνει στην κατάθεσή του ότι δεν επιθυμεί να συμβουλευτεί δικηγόρο. Η δε φερόμενη δήλωση παραίτησης του από το εν λόγω δικαίωμά του κατά τη διάρκεια της κατάθεσής του, δεν μπορεί, κατά την κρίση μου, να αποτελέσει ασφαλές υπόβαθρο για την εξαγωγή ανάλογου συμπεράσματος εφόσον πρόκειται, κατά πρώτο, για κατάθεση της οποίας η θεληματικότητα αμφισβητείται και κατά δεύτερον, για κατάθεση η οποία λήφθηκε αφότου παρήλθε το πρώτο χρονικό σημείο κατά το οποίο ο Κατηγορούμενος δικαιούτο, βάσει Νόμου, είτε να εξασκήσει, είτε να παραιτηθεί του δικαιώματός του να συμβουλευτεί δικηγόρο».

«Και ανακρίτρια και διερμηνέας»

Ως προς το ζήτημα της συνδρομής διερμηνέα, το Δικαστήριο σημειώνει ότι ουδέποτε αποτέλεσε επίδικο θέμα το κατά πόσο η μάρτυρας είναι ή όχι γνώστης της αγγλικής γλώσσας, αντίθετα, επίδικο θέμα ήταν η συμμόρφωση των αρχών με την υποχρέωση να παρέχουν στον κατηγορούμενο διερμηνέα στο πλαίσιο της κράτησης του και ειδικότερα κατά τη λήψη της ανακριτικής του κατάθεσης.

«Σύμφωνα με πάγια Νομολογία του ΕΔΑΔ (βλ. Amer v. Turkey, Application 25,720/02, 13/1/2009), η απουσία διερμηνέα κατά τη διάρκεια ανάκρισης συνιστά παραβίαση των εδαφίων (1) και (3)(ε) του άρθρου 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δικαίωμα το οποίο κατοχυρώνεται από το άρθρο 30(3)(ε) του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παρά λοιπόν το γεγονός ότι, στη βάση των όσων τέθηκαν ενώπιόν μου, προκύπτει ότι ο κατηγορούμενος όντως ομιλεί και αντιλαμβάνεται με επάρκεια την αγγλική γλώσσα, στην προκειμένη περίπτωση καθίσταται σαφές ότι οι αρχές δεν συμμορφώθηκαν με την εκ του Νόμου υποχρέωσή τους να παρέχουν στον Κατηγορούμενο υπηρεσίες διερμηνέα. Αντίθετα, προκύπτει ότι, κατά τη λήψη της κατάθεσης του Κατηγορούμενου, η αστυνομικός πέραν από τα καθήκοντά της ως ανακρίτρια, ασκούσε και καθήκοντα διερμηνέα, λειτουργώντας κατά συνέπεια υπό διπλή ιδιότητα».

Στη βάση των πιο πάνω, ο Δικαστής κατέληξε πως υπάρχουν εύλογες αμφιβολίες ως προς τις συνθήκες λήψης της κατάθεσης, με αποτέλεσμα να μην είναι, υπό τις περιστάσεις, ασφαλής η αποδοχή της από το Δικαστήριο.

«Λαμβάνοντας συνεπώς υπόψη ότι οι πιο πάνω επιτακτικές υποχρεώσεις των ανακριτικών αρχών δεν τηρήθηκαν στην προκειμένη περίπτωση, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο Κατηγορούμενος είναι αλλοδαπός υπήκοος τρίτης χώρας, ο οποίος βρίσκεται στην Κύπρο από το 2022, οι συνθήκες λήψης της επίδικης ομολογίας δεν είναι τέτοιες ώστε να μπορεί η κατάθεση του Κατηγορούμενου να γίνει με ασφάλεια αποδεκτή από το Δικαστήριο. Οι αμφιβολίες που δημιουργούνται στη σκέψη του Δικαστηρίου και οι οποίες αφορούν στις συνθήκες λήψης της κατάθεσης, ως αποτέλεσμα της απουσίας διερμηνέα και της απουσίας ρητής παραίτησης του Κατηγορούμενου από το δικαίωμα του σε δικηγόρο, καθιστούν, θεωρώ, σαφές ότι η Κατηγορούσα Αρχή απέτυχε στην προκειμένη περίπτωση να αποσείσει το βάρος απόδειξης το οποίο έφερε».