Ελληνοτουρκικά και Κυπριακό στις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ συζητήθηκαν σε πάνελ στις Βρυξέλλες

Στον ρόλο που παίζουν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό στις σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία, καθώς και στο γεγονός πως ΕΕ και Τουρκία δεν έχουν ξεκαθαρίσει τι αναμένουν η μια από την άλλη, αναφέρθηκαν οι ομιλητές σε πάνελ με αντικείμενο το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του 2ου Φόρουμ Ανατολικής Μεσογείου και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, το οποίο διοργάνωσε το Delphi Economic Forum στις Βρυξέλλες.

Στο πάνελ συμμετείχαν ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην ΕΕ, Ιωάννης Βράιλας, ο πρέσβης της Τουρκίας στην ΕΕ, Φαρούκ Καϊμακτζί, καθώς και ο καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Καντίρ Χας της Κωνσταντινούπολης, Μουσταφά Αϋντίν, ο διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων στο Αμερικανικό Κολέγιο της Ελλάδας, Κωνσταντίνος Φίλης, και η καθηγήτρια διεθνών σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Μαριλένα Κοππά.

Στην αρχική τοποθέτησή του ο κ. Καϊμακτζί ανέφερε πως ο ρόλος της Ελλάδας στις σχέσεις με την ΕΕ είναι σημαντικός και πως τα ευρωτουρκικά δεν πρέπει να περιορίζεται στις ευρωτουρκικές σχέσεις ή στο Κυπριακό, το οποίο είπε τις έχει επηρεάσει «δυσανάλογα».

Αναγνώρισε τον σημαντικό ρόλο που έπαιξε η Ελλάδα για την έναρξη της ενταξιακής πορείας της, όμως πρόσθεσε πως το Κυπριακό «τελευταία έχει επηρεάσει δυσανάλογα τις σχέσεις μας». Παραδεχόμενος πως είναι ένα ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί, πρόσθεσε πως δεν μπορεί να καταστρέφει την όποια συνεργασία.

Σύμφωνα με τον Τούρκο πρέσβη, τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της ΕΕ στις 15 Ιουλίου του 2019 (σ.σ. αναφορικά με τις τουρκικές γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο) «ήταν υπερβολικές, δεν βοήθησαν κανέναν» καθώς δεν έλυσαν τα ζητήματα ούτε προώθησαν τη συνεργασία.

Επανέλαβε τη θέση της Τουρκίας πως έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε το 2004 και στο Κραν Μοντανά, λέγοντας πως «οι σημερινές θέσεις των Ε/Κ γειτόνων μας δεν είναι βοηθητικές», και πως αν θέση της ε/κ πλευράς είναι πως οι Τ/κ πρέπει να έχουν «δικαιώματα μειονότητας» αυτό δεν μπορεί να γίνει δεκτό καθώς δεν ίσχυε κατά την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πρόσθεσε πως πρέπει να ενθαρρύνονται οι δύο πλευρές προς την κατεύθυνση της λύσης, αλλά πως δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος «αν το Κυπριακό δηλητηριάζει» τις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας.

Αναφερόμενος στην ανάγκη για θετική ατζέντα στις σχέσεις, εκτίμησε πως μετά τις εκλογές και στην Ελλάδα και στην Τουρκία υπάρχει μια θετική τάση, όπως διαφάνηκε από τις συναντήσεις Ερντογάν - Μητσοτάκη και τις επαφές στο επίπεδο ΥΠΕΞ. Όπως είπε, ελπίζει στη βάση της θετικής ατζέντας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας να υπάρξει επιστροφή στις κανονικές σχέσεις μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου.

Μεταξύ άλλων, ο κ. Καϊμακτζί  σημείωσε πως όσο υπονομεύεται η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας, τόσο μειώνεται η εμπιστοσύνη μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας, και πρόσθεσε ότι το 79% των Τούρκων πολιτών τάσσεται υπέρ της ένταξης.

Από την πλευρά του ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην ΕΕ, Ιωάννης Βράιλας, σημείωσε πως ένα από τα κύρια εμπόδια των ευρωτουρκικών σχέσεων είναι πως ούτε η ΕΕ ούτε η Τουρκία ξέρουν ακριβώς τι θέλουν. Όσον αφορά την Τουρκία, σημείωσε ότι από τη μια ο Πρόεδρος Ερντογάν λέει πως δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική, όμως διερωτήθηκε αν η χώρα είναι έτοιμη να προχωρήσει στις μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται ή αν προτιμά να έχει μια σχέση συναλλαγής όπως φάνηκε στην περίπτωση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, τη σύμπλευση στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας ή σε σχέση με το μεταναστευτικό.

Όπως είπε, αντιλαμβάνεται πως η Τουρκία θεωρεί πως δεν τηρήθηκαν υποσχέσεις, ενώ η ίδια συγκρατεί τη μετανάστευση και πως από την οπτική της Τουρκίας η πολιτική της ΕΕ καθοδηγείται από την Ελλάδα και την Κύπρο. Πρόσθεσε πως στην ατζέντα βρίσκεται το θέμα της Τελωνειακής Ένωσης και των θεωρήσεων, όμως τόνισε πως  δεν υπάρχουν «δωρεάν γεύματα» στην ΕΕ και παρέπεμψε σε εμπόδια στις σχέσεις όπως την παράκαμψη κυρώσεων, ή το γεγονός πως η Τουρκία θα πρέπει να εφαρμόσει την Τελωνειακή Ένωση για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.

Σημειώνοντας πως ίσως το Κυπριακό επηρεάζει σε δυσανάλογο βαθμό τις σχέσεις, αντέτεινε πως ίσως και η Τουρκία πρέπει να βάλει κάτι τις προτεραιότητες της, και διερωτήθηκε αν είναι μεγάλο κόστος για την αναβάθμιση της ΤΕ η πρόσβαση κυπριακών πλοίων στα τουρκικά λιμάνια.

Απαντώντας στον κ. Βράιλα, ο κ. Καϊματζί επανέλαβε πως παρά τη βούληση της χώρας για ένταξη, η διαδικασία δηλητηριάστηκε από το Κυπριακό και στη συνέχεια από τη στάση Σαρκοζί, με το πάγωμα 18 ενταξιακών κεφαλαίων από 2019.

Σε σχέση με τις αναφορές περί σχέσεις συναλλαγής, ο Τούρκος πρέσβης υποστήριξε πως συνεργάζεται εμποδίζοντας την εξαγωγή αγαθών διπλής χρήσης στη Ρωσία από τον Μάρτιο, αλλά είπε πως δεν μπορεί να αναμένει η ΕΕ τη συμμόρφωση με όλες τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας καθώς δεν είχε γίνει διάλογος όπως στο παρελθόν λόγω της μη ύπαρξης συναντήσεων υψηλού επιπέδου.

Σε παρέμβασή της, η Μαριλένα Κοππά έκανε λόγο για πολλαπλές κρίσεις στην περιοχή που δημιουργούν ανάγκη για διάλογο, αναφέροντας όμως ότι για πρώτη φορά δεν βρίσκεται στο τραπέζι των ελληνοτουρκικών και το Κυπριακό, καθώς όπως είπε, «οι δύο κυβερνήσεις δεν θέλουν να γίνουν όμηροι του Κυπριακού». Πρόσθεσε όμως ότι η Τουρκία είναι η μόνη χώρα στην Ανατολική Μεσόγειο για την οποία ο διάλογος χωρίς λύση του Κυπριακού δεν έχει κόστος. Όπως είπε παράλληλα, με τη στήριξη και την ΗΠΑ γίνεται αποσύνδεση των ζητημάτων του Αιγαίου από τα θέματα της Ανατολικής Μεσογείου.

Η κ. Κοππά έκανε αναφορά και στην πρόσφατη δήλωση του Τούρκου ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν για την συνεκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων με την Κύπρο χωρίς λύση, και διερωτήθηκε πώς η Τουρκία προτίθεται να κάνει κάτι τέτοιο με μια χώρα που δεν αναγνωρίζει και χωρίς οριοθέτηση των ΑΟΖ.

Ο Μουσταφά Αϋντίν ανέφερε επίσης πως οι δύο χώρες έχουν παράθυρο ευκαιρίας για διάλογο καθώς δεν αντιμετωπίζουν εκλογές για τουλάχιστον τέσσερα χρόνια, και πως τώρα δημιουργείται το περιβάλλον όπου μπορούν να γίνουν παραχωρήσεις, χωρίς τις οποίες δεν μπορούν να υπάρξουν λύσεις, όπως είπε. Τόνισε όμως ότι δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στο επίπεδο αυτών που λαμβάνουν τις αποφάσεις.

Στη δική του παρέμβαση ο Κωνσταντίνος Φίλης σημείωσε πως η Τουρκία απομακρύνεται από τη Δύση, αν και κατανοεί την άποψη της τουρκικής ηγεσίας καθώς μετά από χρόνια «αρραβώνα» με την ΕΕ ο γάμος δεν είναι στον ορίζοντα. Όπως σημείωσε όμως, σήμερα η Τουρκία καθώς απομακρύνεται από την Ευρώπη έχει λιγότερες υποχρεώσεις, και βλέπει τον εαυτό της πολύ ισχυρό για να «εξαναγκαστεί σε οποιοδήποτε καλούπι».

Πηγή: ΚΥΠΕ