Τα σκάνδαλα, οι Προεδρικές και η κατηγορία που μειώνεται όσο η ενοχή μεγαλώνει

Όσο περνούν τα χρόνια και η κοινωνία μας προοδεύει και ωριμάζει, ή τουλάχιστον έτσι θα θέλαμε, μαζί της αλλάζουν και οι προτεραιότητες των πολιτών. Πριν από λίγες δεκαετίες οι Προεδρικές Εκλογές, ήταν μονοδιάστατες, αναμφίβολα πιο νωθρές και σίγουρα απολύτως μονοθεματικές. Το μόνο που ενδιέφερε τους πολίτες, ήταν ποιες είναι οι θέσεις εκάστου υποψηφίου στο Κυπριακό κι από εκεί και πέρα, αναλόγως και των υποσχέσεων που η κάθε οικογένεια ελάμβανε από κόμματα και υποψηφίους, τοποθετείτο και την ημέρα των εκλογών. Άλλωστε λόγω και της έλλειψης πηγών ενημέρωσης και πλειάδας μέσων, οι ίδιοι οι υποψήφιοι και τα κόμματα καθόριζαν και την πολιτική ατζέντα.  

Αυτές οι εποχές -ευτυχώς- παρήλθαν ανεπιστρεπτί και πλέον οι πολίτες είναι πολύ πιο απαιτητικοί και από τα κόμματα και από τους υποψηφίους. Όσοι ενδιαφέρονται, ζητούν να ακούσουν θέσεις και απόψεις για μια σειρά από σοβαρά ζητήματα, όπως για το περιβάλλον, την άμυνα, την ασφάλεια, τη διαφθορά, το κυκλοφοριακό, τις εργασιακές σχέσεις, την οικονομία και άλλα πολλά. Το Κυπριακό που είναι βαλτωμένο εδώ και κάποια χρόνια, λόγω και της εκτός πλαισίου στάσης που διατηρεί η άλλη πλευρά, έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα και πλέον οι πολίτες δίδουν προτεραιότητα στις θέσεις των υποψηφίων σε άλλα ζητήματα. Τα δύο βασικά θέματα που προκύπτουν είναι τα θέματα οικονομίας και τα θέματα διαφθοράς.

Σε ό,τι αφορά τα θέματα διαφθοράς, αφενός η αποκάλυψη μιας σειράς υποθέσεων τα τελευταία χρόνια, αλλά και η πολύ καλύτερη πληροφόρηση και πιο σφαιρική ενημέρωση που μπορούν πλέον να λαμβάνουν οι πολίτες, λόγω της ανάπτυξης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, την έχει καταστήσει πλέον κύριο θέμα συζήτησης. Και μπορεί σε κομματικό επίπεδο ή ακόμα και στο καφενείο της γειτονιάς να είναι ποιος είναι ποιο διεφθαρμένος, η μεγάλη εικόνα όμως είναι πως η διαφθορά δεν έχει μια πολιτική στέγη. Διασπείρεται από δεξιά προς αριστερά και από το κέντρο προς κάθε κατεύθυνση. Αυτό όμως, δεν σημαίνει πως όσοι εμπλέκονται με την πολιτική είναι διεφθαρμένοι. Σημαίνει πως σε κάθε επίπεδο της δημόσιας ζωής της Κυπριακής Δημοκρατίας, υπάρχουν και σάπια μήλα, που αν δεν κοπούν και απομακρυνθούν σαπίζουν στο τέλος και τα υπόλοιπα μήλα, με αποτέλεσμα να αρρωσταίνει και το δέντρο.

Στην Κύπρο, ωστόσο, φαίνεται ότι έχουμε παρεξηγήσει βασικές έννοιες στην προσπάθεια μας να καταπολεμήσουμε τη διαφθορά. Διαφάνεια, ισονομία, λογοδοσία, είναι μόνο μερικές από αυτές τις έννοιες που υπάρχουν μόνο στα χαρτιά, ενώ οι Νόμοι που τις υπηρετούν, σε αρκετές περιπτώσεις, είναι απλά για να υπάρχουν, αφού συνεχώς σε όλα τα στάδια, είτε της διερεύνησης, είτε των δημόσιων παρεμβάσεων που γίνονται για ένα σκάνδαλο, ανακαλύπτουμε και κάτι νέο.

Αμέτρητες ημέρες μελέτης, δημιουργία προσκομμάτων για να τρέξουν οι εξελίξεις, επίκληση δυσκολιών της έρευνας και άλλα πολλά. Παρατηρείται δηλαδή δυσκινησία στον τρόπο που όλοι εμπλεκόμενοι αντιδρούν, όταν πρόκειται για υποθέσεις διαφθοράς ή καλύτερα υποθέσεις που εμπλέκονται κρατικοί αξιωματούχοι ή πρόσωπα που κατέχουν θέσεις, αφού σε διάφορες περιπτώσεις διαφάνηκε πως δεν επιθυμούν να τρέξουν οι προβλεπόμενες διαδικασίες, σε αντίθεση βέβαια με υποθέσεις πολιτών - απλών και «ασήμαντων» - που βρίσκονται στη Φυλακή για ανεξόφλητα εντάλματα, για μικροκλοπές και άλλα ασήμαντα παραπτώματα.

Θα πει κάποιος: Καλά δεν θα πρέπει αυτοί που παρανομούν να τιμωρούνται και να πηγαίνουν στη Φυλακή; Και βέβαια πρέπει να τιμωρούνται, όμως θα πρέπει να τιμωρούνται κι εκείνοι που διαπράττουν πολύ πιο σοβαρά αδικήματα για να μην επιβεβαιώσουμε αυτό που έγραψε ο Γερμανός συγγραφές Σίλερ πριν από αιώνες. Ότι δηλαδή, «είναι εγκληματικό να κλέψεις ένα πορτοφόλι, τολμηρό να κλέψεις μια περιουσία και μεγαλειώδες να κλέψεις ένα στέμμα. Η κατηγορία μειώνεται, όσο η ενοχή μεγαλώνει».

Και στην Κύπρο τα παραδείγματα ατιμωρησίας εγκλημάτων ανάλογων με την κλοπή του στέμματος είναι αναρίθμητα. Τουλάχιστον τα πιο σοβαρά των τελευταίων χρόνων. Από την υπόθεση της Focus για την οποία αρκετοί που θα έπρεπε δεν κλήθηκαν καν να λογοδοτήσουν, τα σκάνδαλα της οικονομίας που για πολλούς και μη προφανείς λόγους έμειναν ατιμώρητα, την υπόθεση του Συνεργατισμού που τα κόμματα ερίζουν για το αν η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα. Για το αν δηλαδή ευθύνονται για το κλείσιμο εκείνοι που για χρόνια τον κακοδιαχειρίστηκαν και ασέλγησαν πάνω στις οικονομίες του λαού ή εκείνοι που έλαβαν την απόφαση να τον κλείσουν οριστικά.

Στη λίστα προστίθενται και οι υποθέσεις των χρυσών διαβατηρίων, με την εμπλοκή προσώπων από όλο το πολιτικό τόξο, με τις Αρχές δύο-τρια χρόνια μετά ακόμα να μελετούν εάν θα οδηγήσουν υποθέσεις ενώπιον Δικαστηρίων και τα κόμματα να τσακώνονται για το ποιος ευθύνεται για το διεθνές ρεζίλεμα της Κύπρου. Άλλη μια αντιπροσωπευτική υπόθεση είναι αυτή του Γιάννη Γιαννάκη, όπου το προφανές για τον κάθε άνθρωπο με κοινό νου, ότι δηλαδή πλαστογράφησε τα έγγραφα που παρουσίασε και είδαν το φως της δημοσιότητας, χρειάστηκε ένας χρόνος για να αποτελέσει προφανές και για τις Αρχές.

Απόδειξη τούτου, είναι πως τελικά παρά το γεγονός ότι η απάντηση που για ένα χρόνο περιμέναμε από τις ΗΠΑ, που εν τέλει δεν έφτασε μέχρι εκείνη τη στιγμή, η υπόθεση προχώρησε ενώπιον Δικαστηρίου, αφού τελικά μπορούσε να γίνει και χωρίς αυτό που αναμέναμε, όπως αποδείχθηκε. Και η λίστα δεν έχει τέλος. Σε αυτήν μπορούν να προστεθούν η πιο πρόσφατη υπόθεση, αυτή του Μιχάλη Κατσουνωτού, όπου και πάλι οι αρμόδιες υπηρεσίες χειρίστηκαν την υπόθεση με πρωτοφανή τρόπο και δεν αντέδρασαν ή δεν ήθελαν να αντιδράσουν όταν έφτασαν τα στοιχεία ενώπιον τους, ενώ φτάσαμε στο σημείο να μην υιοθετούνται οι εισηγήσεις του ανεξάρτητου ποινικού ανακριτή από τον οποίο ζητήθηκε η διερεύνηση της υπόθεσης, με επίκληση το δημόσιο συμφέρον, άγνωστο όμως ποιο είναι αυτό. 

Επιπλέον, υποθέσεις όπως του 14χρονου Στυλιανού που έθεσε τέρμα στη ζωή του και του κατά συρροή δολοφόνου Νίκου Μεταξά, στις οποίες αποδεδειγμένα υπήρξε ολιγωρία από την Αστυνομία και ενδεχομένως άλλες κρατικές υπηρεσίες, περιορίστηκαν να διερευνηθούν ενδοϋπηρεσιακά για πειθαρχικά αδικήματα, σε ότι αφορά τους δημόσιους λειτουργούς, δίνοντας κατ΄ αυτόν τον τρόπο άλλοθι, στους συνυπεύθυνους που με τις παραλείψεις τους, οδήγησαν τα πράγματα στο χειρότερο δυνατό αποτέλεσμα. Ανάλογη, και η θλιβερή ιστορία του θανάτου του Θανάση Νικολάου, όπου μια μάνα με όπλο την πίστη της, την αγάπη προς το παιδία της και το πείσμα της, καταφέρνει να κατατροπώσει ένα ολόκληρο σύστημα που βάλθηκε να βγάλει την ίδια τρελή και το παιδί της αυτόχειρα. Και για αυτή την υπόθεση, παρά τις ποινικές ευθύνες που εντοπίστηκαν σε μέλη της Αστυνομίας και ιδιώτη ιατροδικαστή, καταγράφεται ακόμα και σήμερα, μια διστακτικότητα και μια δυσκολία από μέρους της πολιτείας να αναλάβει τις ευθύνες της.

Ακόμα και η υπόθεση πολιτικού αρχηγού, για τον οποίο υπήρξε καταγγελία για συμμετοχή σε υπόθεση πλαστογραφίας, παραμένει στα... αζήτητα, αφού αφενός το υπόλοιπο πολιτικό σύστημα σιώπησε και δεν ζήτησε ούτε τα βασικά και από την άλλη οι αρμόδιοι, σώπασαν αφού δεν υποχρεούνται να δώσουν εξηγήσεις σε κανένα. 

Για άγνωστους λόγους που επίσης ποτέ και κανένας δεν αντιλήφθηκε, έκλεισε και η υπόθεση του κατασκοπευτικού βαν, παρά το πόρισμα που κατέγραφε ποινικές ευθύνες. Κι αν δεν άνοιγε σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το τεράστιο σκάνδαλο των παρακολουθήσεων, κανείς στην Κύπρο σήμερα, δεν θα αντιλαμβανόταν τον επιδέξιο τρόπο με τον οποίο οι τοπικές Αρχές, χειρίστηκαν ένα σοβαρό και ευαίσθητο θέμα που πλήττει τα δικαιώματα των πολιτών. Όμως ακόμα και σήμερα που όλοι δείχνουν την Κύπρο, ως διαμετακομιστικό σταθμό εμπορίας παράνομων και κακόβουλων λογισμικών παρακολούθησης, ούτε οι εμπλεκόμενοι, αλλά ούτε τα κόμματα, που θεωρητικά θα έπρεπε να σκίζουν τα ιμάτια τους για να υπάρξει διαφάνεια και πλήρης διαλεύκανση του τι πραγματικά συνέβαινε στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια, δείχνουν πρόθυμοι να ψάξουν την αλήθεια.

Το κυπριακό σύστημα διοίκησης, στο οποίο περιλαμβάνονται η Κυβέρνηση, η Βουλή, κάποιοι από τους ανεξάρτητους θεσμούς, τα κόμματα, μοιάζει να διαθέτει ένα τεράστιο σύννεφο, το οποίο πάει και αποκρύβει από τους πολίτες, ότι πρέπει να αποκρύψει. Λειτουργεί συντεταγμένα, άμεσα και δυναμικά, όταν καλείται να προστατεύσει συμφέροντα του συστήματος και εξαφανίζεται, όταν πρόκειται για υποθέσεις πολιτών που για κάποιους λόγους προχώρησαν σε μικροπαραβάσεις.

Εδώ είναι που επιστρέφουμε πίσω στις Προεδρικές Εκλογές. Υπάρχει κάποιος από τους βασικούς υποψηφίους που είναι έτοιμος να το αλλάξει αυτό; Που είναι έτοιμος να τα βάλει με αυτό το σύστημα, που αυταπόδεικτα έχει ζημιώσει και το κύρος, αλλά και την οικονομία και ευθύνεται για την ανυποληψία στην οποία περιέπεσε η Κυπριακή Δημοκρατία; Η απάντηση είναι όχι. Αντιθέτως, παρακολουθούμε ακόμα και σήμερα από τους υποψήφιους –πλην ελαχίστων εξαιρέσεων μη υποστηριζόμενων από κόμματα υποψηφίων- να ακολουθούν τις ίδιες τακτικές που έμαθαν στα φροντιστήρια των κομμάτων με γενικολογίες και συνθήματα: Επίθεση όταν οι υποθέσεις αφορούν άλλους, άμυνα και «κάνω ότι δεν βλέπω», όταν αφορά τους δικούς μας. Δίνουν με αυτόν τον τρόπο την εικόνα, ότι και μετά τη 12η Φεβρουαρίου, όταν η χώρα θα έχει νέο Πρόεδρο, δεν θα αλλάξει τίποτα απολύτως. Την εικόνα ότι όσους Νόμους κι αν κάνουμε, δεν θα καταφέρουμε να αποσείσουμε από πάνω μας τα κατάλοιπα δεκαετιών, τις πελατειακές σχέσεις, τις μίζες, τα μέσα, την κουμπαροκρατία και τόσα άλλα.

Δίνουν, τέλος, την εικόνα ότι όλοι αυτοί που θέλουν να μας σώσουν και φέρουν καλύτερες μέρες, ουσιαστικά είναι μεταξύ τους συνεννοημένοι. Γνωρίζει ο ένας τις «πομπές» και τα άπλυτα του άλλου και ουσιαστικά διατηρούν μεταξύ τους μια ομερτά, που έχει ως αποτέλεσμα οι πολίτες να φωνάζουν, να αντιδρούν και να καταγγέλλουν, αλλά να μην είναι κανένας πρόθυμος να τους ακούσει. Αντιθέτως, όποιος μιλήσει ή καταγγείλει, ενδεχομένως να έχει και συνέπειες.