Παγίδα σε Κύπρια δικηγόρο και μυστικές εξαγωγές-Έκθεση για κατασκοπευτικό θρίλερ

Πολλές πληροφορίες, πολλές δηλώσεις και διαφορετικές υποθέσεις, συνδέονται με το σκάνδαλο υποκλοπών το οποίο αγγίζει και την Κύπρο, η οποία παραμένει μια από τις ελάχιστες χώρες που το όνομα της βρίσκεται κάτω από το μικροσκόπιο της Ε.Ε. αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει ξεκινήσει καμία έρευνα.  

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο αυτό που ελέγχεται από το Ευρωκοινοβούλιο, αλλά και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που δεν αποκλείει να ξεκινήσει διαδικασίες επί παραβάσει κατά κρατών μελών, είναι η χρήση και η εμπορία του κακόβουλου λογισμικού Pegasus. Ενός λογισμικού που δεν έχει αποδειχθεί εάν έχει χρησιμοποιηθεί στην Κύπρο κατά συγκεκριμένων στόχων, ωστόσο οι ευρωπαϊκές Αρχές θεωρούν πως είναι πιθανό να έχει εξαχθεί από την Κύπρο, κάτι βέβαια που είναι ενάντια στο ευρωπαϊκό δίκαιο.

Μια νέα έκθεση της Υπηρεσίας Ερευνών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που κυκλοφόρησε τον περασμένο Ιούλιο, έχει τεράστιο κυπριακό ενδιαφέρον, αφού καταγράφει πώς η Κύπρος εμπλέκεται στο παγκόσμιο σκάνδαλο υποκλοπών. Η Έκθεση χαρακτηρίζει τις αποκαλύψεις για το Pegasus, ως ένα από τα κορυφαία κατασκοπευτικά σκάνδαλα των τελευταίων ετών που έρχεται στο φως. Όπως εξηγεί τα πρώτα ίχνη του Pegasus εμφανίστηκαν το 2105 ωστόσο χρειάστηκε να περάσουν έξι χρόνια για αν υπάρξει μια πλήρης εικόνα του τεράστιου μεγέθους των παρακολουθήσεων μέσω του συγκεκριμένου κακόβουλου λογισμικού.

Πλέον αποδεδειγμένα γνωρίζουμε ότι πολλές κυβερνήσεις ανά την υφήλιο κατασκόπευαν δημοσιογράφους, δικηγόρους, ακτιβιστές, πολιτικούς και υψηλόβαθμους κυβερνητικούς αξιωματούχους. Μέσω του Pegasus οι κατάσκοποι αποκτούσαν πρόσβαση στα κινητά τους τηλέφωνα και μπορούσαν να αποθηκεύσουν μηνύματα κειμένου, κλήσεις, κωδικούς πρόσβασης, τοποθεσίες, έγγραφα ενώ είχαν ανά πάσα στιγμή πρόσβαση στο μικρόφωνο και την κάμερα του κινητού, όπως επίσης και πρόσβαση στο περιεχόμενο των εφαρμογών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Στην Κύπρο για ανακρίσεις η Επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου για παρακολουθήσεις

Ποια κράτη έχουν το Pegasus

Σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποδειχθεί ότι οι κυβερνήσεις της Ουγγαρίας και της Πολωνίας, έχουν κάνει παράνομα χρήση του κακόβουλου λογισμικού. Το ίδιο και η Ισπανία η κυβέρνηση της οποίας παρακολουθούσε τους Καταλανούς.  («CatalanGate»). Σύμφωνα με πληροφορίες, η Γερμανία, το Βέλγιο και η Ολλανδία έχουν επίσης στη διάθεσή τους το Pegasus, ενώ η Κύπρος και η Βουλγαρία μπορεί να έχουν χρησιμεύσει ως χώρες εξαγωγής, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με τους προορισμούς εξαγωγών και τις άδειες. Αυτές οι αποκαλύψεις εγείρουν ανησυχίες σε διάφορα επίπεδα της ευρωπαϊκής έννομης τάξης όσον αφορά την προστασία των δεδομένων και την ιδιωτική ζωή, την ελευθερία έκφρασης, την ελευθερία του Τύπου, την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι, τους μηχανισμούς προσφυγής και τις δημοκρατικές διαδικασίες και θεσμούς. Σε αυτό το πλαίσιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφάσισε τη σύσταση της επιτροπής PEGA, η οποία διερευνά τη χρήση του Pegasus, αλλά και άλλων κακόβουλων λογισμικών στα κράτη-μέλη.

Όταν ζητήθηκε από την NSO την εταιρεία που κατασκευάζει και εμπορεύεται το κακόβουλο λογισμικό να δώσει απαντήσεις, αυτή περιορίσθηκε να δηλώσει ότι δίδει το λογισμικό της μόνο σε συγκεκριμένες κυβερνήσεις με εξαγωγές μέσω εταιρειών που διαθέτει σε Ισραήλ, Κύπρο και Βουλγαρία. Μάλιστα επεσήμανε πως οι άδειες που δίδει είναι στη βάση συγκεκριμένων κανονισμών, τόσο για το εύρος του αριθμού των υπό παρακολούθηση συσκευών, όσο και σε σχέση με την τοποθεσία. Δηλαδή δεν μπορεί κάποιος που έχει πρόσβαση στο Pegasus που αγοράστηκε για παράδειγμα για την Κυβέρνηση της Ελλάδας, να παρακολουθεί κάποιον που βρίσκεται στην Κύπρο («geofencing»).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Υπό διερεύνηση τα κονδύλια της ΕΕ στην Κύπρο-Έρχεται κλιμάκιο του Ευρωκοινοβουλίου

Γιατί επέλεξαν την Κύπρο

Γιατί όμως μια ισραηλινή εταιρεία η οποία κάνει χρυσές δουλειές και πουλά το πανάκριβο λογισμικό της σε όλο τον κόσμο επιλέγει να ανοίξει γραφεία στην Κύπρο. Καταρχάς θα πρέπει να σημειωθεί και σε κάποια φάση θα πρέπει οι κυπριακές αρχές να το ελέγξουν, ότι η NSO δεν ήταν και δεν είναι η μόνη εταιρεία ξένων συμφερόντων που επιλέγει να ανοίξει γραφεία στην Κύπρο για να μεταπωλήσει κακόβουλο λογισμικό.

Ο λόγος έχει να κάνει ξεκάθαρα με τους ελέγχους εξαγωγών που επιβάλλει το κράτος του Ισραήλ για προϊόντα κυβερνοασφάλειας όπως το Pegasus. Για να επιτευχθεί μια τέτοια εξαγωγή από το Ισραήλ, θα πρέπει να λάβει σχετική άδεια εξαγωγής από την Υπηρεσία Ελέγχου Άμυνας των εξαγωγών της γειτονικής χώρας. Σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου, ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ Benny Gantz ισχυρίστηκε ότι «ως θέμα πολιτικής, το κράτος του Ισραήλ εξουσιοδοτεί την εξαγωγή προϊόντων, αποκλειστικά σε κυβερνήσεις, μόνο για νόμιμη χρήση και αποκλειστικά για σκοπούς πρόληψης και διερεύνησης του εγκλήματος και της τρομοκρατίας». Πάντα σύμφωνα με την έκθεση, το Ισραήλ χρησιμοποίησε την ικανότητά του να εγκρίνει ή να αρνείται την πρόσβαση στα κυβερνοόπλα της NSO για διπλωματικούς σκοπούς. Πρόσφατα, αναφέρθηκε ότι «το Ισραήλ εμπόδισε την Ουκρανία να αγοράσει λογισμικό υποκλοπής Pegasus, φοβούμενος την οργή της Ρωσίας».

Σε αυτό το πλαίσιο ήδη από τον Μάρτιο του 2019 στέλεχος της Νοvalpina Capital, η οποία είναι θυγατρική της NSO, αποκάλυψε ότι «ορισμένα από τα προϊόντα της NSO εξάγονται από την ΕΕ (είτε Βουλγαρία είτε Κύπρο), όπου οι αρμόδιες αρχές εφαρμόζουν τον κατάλογο ελέγχου της ΕΕ (ο οποίος βασίζεται στον κατάλογο ελέγχου Wassenaar)».

Τόσο η Κύπρος όσο και η Βουλγαρία αρνήθηκαν αυτούς τους ισχυρισμούς ως απάντηση σε έρευνα της Access Now. Για αυτό το θέμα υπάρχουν δημοσιευμένα στο διαδίκτυο και σχετικά έγγραφα, με την απάντηση των κυπριακών Αρχών ότι η Κύπρος δεν εξάγει κακόβουλο λογισμικό. Εξάλλου οι κυπριακές αρχές αρνήθηκαν αυτούς τους ισχυρισμούς και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ωστόσο σύμφωνα με την Έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου οι Αρχές, λόγω λανθασμένων και ελλιπών ελέγχων δεν κατάφεραν να εντοπίσουν λόγω των πολλών εταιρειών που εμπλέκονται σε ένα τέτοιο deal τη διαδρομή, είτε των χρημάτων, είτε του λογισμικού. Στην έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου γίνεται λόγος για «περίπλοκη εταιρική δομή», αφού πέραν της «NSO Group Technologies Ltd» που είναι μια εταιρεία περιορισμένης ευθύνης που έχει συσταθεί και είναι εγγεγραμμένη στο Ισραήλ, η «NSO Group» που ως όρος χρησιμοποιείται κι από τα ίδια τα στελέχη  της εταιρείας, περιλαμβάνει πολλές συνδεδεμένες εταιρείες.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Κυπριακές εταιρείες εμπλεκόμενες στο παράνομο εμπόριο λογισμικού παρακολουθήσεων

Το 2021 μάλιστα στην έκθεση διαφάνειας που είναι υποχρεωμένη να εκδίδει η NSO, επιβεβαιώνεται με τον πιο επίσημο τρόπο η στενή σχέση της μητρικής εταιρείας με θυγατρικές της σε Κύπρο και Βουλγαρία. Τότε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε διαδικασία εναντίον των δύο κρατών, ζητώντας εξηγήσεις για τη δραστηριότητα των εν λόγω εταιρειών στο ευρωπαϊκό περιβάλλον.

Στο μεταξύ η NSO πρόλαβε πριν ξεκινήσουν οι έρευνες να κλείσει τη συνδεδεμένη με τη μητρική εταιρεία Circles η οποία έδρευε στην Κύπρο.

Θεωρητικά με βάση την ευρωπαϊκή Νομοθεσία η οποία άλλαξε από το 2014 στον απόηχο της Αραβικής Άνοιξης οι κυπριακές και οι βουλγαρικές αρχές για να εξάγουν τέτοιου είδους λογισμικό θα έπρεπε να λάβουν άδεια εξαγωγής από τα κράτη. Θα έπρεπε μεταξύ άλλων πριν δώσουν οποιαδήποτε άδεια οι κυπριακές Αρχές, να ερευνήσουν σε ποια χώρα και με ποιον τρόπο θα χρησιμοποιηθεί το κακόβουλο λογισμικό, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την εσωτερική πολιτική κατάσταση της χώρας, τους κινδύνους που ενδεχομένως να δημιουργηθούν και άλλα πολλά.

Στην περίπτωση της Κύπρου, την ώρα που υπάρχει η παραδοχή από την ίδια την εταιρεία για εξαγωγές, οι Αρχές δηλώνουν κατηγορηματικά ότι ουδέποτε εξήχθη ένα τέτοιο σύστημα, συνεπώς δεν έχει υπάρξει κανένας σχετικός έλεγχος.

Η Κύπρια δικηγόρος

Στο μεταξύ στην έκθεση της Υπηρεσίας Ερευνών του Ευρωκοινοβουλίου καταγράφεται και μια υπόθεση με εμπλοκή της Κύπρου, η οποία ενδεχομένως να δείχνει και τη σοβαρότητα με την οποία η NSO αντιμετωπίζει τις απειλές που σήμερα δέχεται. Σύμφωνα με την έκθεση, η οποία επικαλείται σε στοιχεία που αποκάλυψαν στο παρελθόν ανεξάρτητες οργανώσεις δημοσιογράφων η NSO επιχείρησε να παγιδεύσει ή να παρακολουθήσει, ή να απειλήσει δικηγόρους που εκπροσωπούσαν πρόσωπα που στο παρελθόν είχαν πέσει θύμα του Pegasus και προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη.

Συγκεκριμένα, πέντε ακτιβιστές από το Μεξικό και ένας δημοσιογράφος από το Κατάρ, εκπροσωπούνται από δύο Παλαιστίνιους δικηγόρους και μια Κύπρια δικηγόρο. Ειδικότερα η Κύπρια δικηγόρος εκπροσωπούσε τον Καταριανό δημοσιογράφο και είχε υποβάλει αγωγή εναντίον των θυγατρικών της NSO  «Circles Solutions» και «Circles Technologies» στην Κύπρο στις 30 Αυγούστου 2018.

Η Κύπρια δικηγόρος σύμφωνα με τα στοιχεία, υπήρξε και η ίδια θύμα της NSO, σε μια προσπάθεια συλλογής πληροφοριών ή απαξίωσης της. Συγκεκριμένα ένα πρόσωπο παρουσιάστηκε στην ίδια ως συνεργάτης στην ENE Investments με έδρα το Χονγκ Κονγκ και μέσω e-mail κατάφερε να την πείσει να πάει μέχρι το Λονδίνο για να τη συνάντηση. Το εν λόγω πρόσωπο προσποιήθηκε ότι εκπροσωπούσε fund επενδυτών που ήθελαν να επενδύσουν στην Κύπρο, ενδεχομένως και μέσα στα πλαίσια του ΚΕΠ και ζητούσε από τη δικηγόρο να ετοιμάσει κάποια παρουσίαση που θα αναδεικνύει τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας επιχειρηματικής κίνησης.

Η Κύπρια δικηγόρος μετέβη όντως στο Λονδίνο για να συναντήσει τον εκπρόσωπο των επενδυτών και ενώ αρχικά όντως συζήτησαν για τη διάλεξη στη συνέχεια ο ίδιος άρχισε να τη ρωτά και να ψαρεύει πληροφορίες σε σχέση με την υπόθεση της NSO και του Καταριανού πελάτη που εκπροσωπούσε. Η Κύπρια δικηγόρος δεν έδωσε απαντήσεις στον εκπρόσωπο των επενδυτών και αποχώρησε διακόπτοντας κάθε επαφή. Ανάλογη, ενδεχομένως και χειρότερη ήταν η εμπειρία των δύο Παλαιστίνιων δικηγόρων που εκπροσωπούσαν πέντε Μεξικανούς θύματα του Pegasus.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: «Κατασκόπευσαν» τους χειρισμούς της ΝΥ για βαν σε ΕΚ-Αναφορές σε πολιτικό

Τι κάνουν οι αρχές

Αξίζει να σημειωθεί πως στην Βουλγαρία, για την οποία τα στοιχεία είναι το ίδιο επιβαρυντικά με την Κύπρο, ενδεχομένως και σε μικρότερο βαθμό, όπου ούτε υπόθεση ανάλογη του μαύρου βαν υπήρξε, ούτε εμπλοκή πολιτικών προσώπων, ούτε η οποιαδήποτε υπόθεση καταγραφής των τηλεπικοινωνιακών δεδομένων όσων βρίσκονται πέριξ των φυλακών της χώρας με τις ευλογίες Υπουργού, η Εισαγγελία της Σόφιας άνοιξε φάκελο και διερευνά εάν οι κρατικές Υπηρεσίες της χώρας έχουν χρησιμοποιήσει παράνομα το λογισμικό κατασκοπείας Pegasus για να παρακολουθούν Βούλγαρους πολίτες καθώς επίσης και εάν έγιναν εξαγωγές παραβιάζοντας το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο.

Εξάλλου στην Ελλάδα όπου υπήρξε παραδοχή για παρακολούθηση μέσω του Predator, ήδη το θέμα βρίσκεται ενώπιον εξεταστικής επιτροπής στην ελληνική βουλή. Στην Κύπρο όπως είναι γνωστό η Κυβέρνηση περιορίστηκε να δηλώσει πως δεν έχει παρακολουθηθεί κανένας πολίτης παράνομα, χωρίς ωστόσο να έχει δοθεί σαφείς απάντηση, πρώτον αν οι κυπριακές Αρχές διαθέτουν κακόβουλα λογισμικά υποκλοπών και αν έλεγξαν τις εξαγωγές προς τρίτες χώρες.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• «Χείμαρρος στοιχείων για σύνδεση της Κύπρου με τις παρακολουθήσεις»
• Κύπρος και παρακολουθήσεις: Η παραδοχή, η σιωπή και τι έλεγαν τα Wikileaks
• Ανοίγει το κεφάλαιο παρακολουθήσεις με Pegasus στην Κύπρο-Το κατέχουν οι Αρχές;