Ένας ταραγμένος και άγριος κόσμος

Η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία μπορεί να μην «άνοιξε την πόρτα του φρενοκομείου» αλλά απέδειξε πόσο εύθραυστη είναι η περίφημη παγκόσμια ειρηνική συνύπαρξη. Η δε προκλητική και απερίσκεπτη επίσκεψη Πελόζι στη Ταϊβάν ανέβασε στα ύψη το θερμόμετρο της διεθνούς αστάθειας.

Οι επιπτώσεις αυτών των κρίσεων είναι τεκτονικές, καθώς η παγκοσμιοποίηση των τελευταίων δεκαετιών έθεσε τέρμα στην παλιά πραγματικότητα των τοπικών πολέμων που δεν είχαν ευρύτερες επιπτώσεις και περιορίζονταν στις χώρες και τους λαούς που ήταν άμεσα αναμεμιγμένοι.

Πρώτα θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η Ρωσοουκρανική κρίση έθεσε τέρμα σε μια μακρά περίοδο που ακολούθησε το τέλος του ψυχρού πολέμου και επανάφερε στο προσκήνιο έννοιες όπως «πυρηνικό ολοκαύτωμα», «κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών» και «παγκόσμια ανάφλεξη». Με λίγα λόγια η ανθρωπότητα επιστρέφει σε συνθήκες αστάθειας, ανασφάλειας και υπαρκτών κινδύνων με εφιαλτικά σενάρια. Η επανάπαυση της Δύσης ότι μετά την κατάρρευση αυτού που ονομάστηκε υπαρκτός σοσιαλισμός και σιδηρούν παραπέτασμα θα οδηγούσε σε ολοκληρωτική της επικράτηση, απεδείχθη φενάκη.

Να υπενθυμίσουμε ότι μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου θεωρήθηκε ότι ο διπολικός κόσμος αποτελούσε παρελθόν και ότι ένας νέος μονοπολικός κόσμος γεννήθηκε με τις Η.Π.Α να είναι ο απόλυτος και αδιαμφισβήτητος επικυρίαρχος στο διεθνές πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό σύστημα. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει αποδείξει ότι όλες αυτές οι βαθυστόχαστες και περισπούδαστες αναλύσεις υπήρξαν προϊόντα πλάνης. Χωρίς βάσιμη τεκμηρίωση.

Η αλαζονεία που επέδειξε η Δύση με τις επεμβάσεις στην Πρώην Γιουγκοσλαβία, το Ιράκ, το Αφγανιστάν τροφοδότησαν βέβαια τον μύθο του τέλους του ψυχρού πολέμου και την απόλυτη και ανεμπόδιστη επικυριαρχία της Δύσης. Η δε ένταξη πλειάδας των πρώην κρατών – μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας στο ΝΑΤΟ και το Δυτικό σύστημα ασφάλειας επιβεβαίωνε την παντοκρατορία των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της Δύσης.

Παράλληλα η οικονομική έκρηξη της Κίνας σε συνδυασμό με την σταδιακή ανάκαμψη της Ρωσικής ισχύος επανάφεραν το σκηνικό διαίρεσης του πλανήτη σε σφαίρες επιρροής και οδήγησαν σε επάνοδο του ψυχροπολεμικού σκηνικού. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, κατά κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και της τελικής πράξης του Ελσίνκι, με θεαματική προβολή της ρωσικής ισχύος, θέτει τέρμα στην πεπλανημένη εκτίμηση του τέλους του διπολισμού και της αδιαμφισβήτητης επικυριαρχίας της Δύσης στον «μεταδιπολικό» κόσμο.

Οι κυρώσεις των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της ασπόνδυλης – στερούμενης κοινής και αυτόνομης εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας και άμυνας – Ε.Ε δεν είναι ικανές να διαταράξουν την νέα πραγματικότητα.

Η πρόκληση είναι μεγάλη και κυριολεκτικά υπαρξιακή για τις συνθήκες ασφάλειας ειρήνης και συνεργασίας στον κόσμο. Μακριά από συμπεριφορές και αντιλήψεις οίησης και αλαζονείας. Νέοι κώδικες συνεννόησης, συνύπαρξης και αμοιβαίας κατανόησης, είναι απολύτως αναγκαίοι στη νέα εποχή τόσο των διακρατικών σχέσεων όσων και των παγκόσμιων ηγεμονικών πόλων.

Η ανθρωπότητα, αν θέλει να αποφύγει ένα τρίτο παγκόσμιο ολοκαύτωμα, είναι υποχρεωμένη μέσα από μια εκ βάθρων επανεκτίμηση των σημερινών αδήριτων πραγματικοτήτων να αναζητήσει νέους δρόμους συλλογικής διαβούλευσης, διαλόγου και τελικά συνεννόησης.

Μια δεύτερη σημαντική παρατήρηση για τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία σε παγκόσμιο επίπεδο αφορούν στους κλυδωνισμούς στην οικονομία και την ενεργειακή ανασφάλεια.

Οι συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία είναι σαρωτικές. Ο πληθωρισμός τρέχει με ασύλληπτες ταχύτητες εξουθενώνοντας την αγοραστική δύναμη, την επάρκεια των μισθών και των εισοδημάτων και υποβαθμίζοντας το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων. Η επισιτιστική κρίση, που αναμένεται να εκδηλωθεί πιο έντονα τους επόμενους μήνες, θα πλήξει καίρια ιδιαίτερα τις χώρες του τρίτου κόσμου. Τέλος ο πανικός από τη μείωση του ενεργειακού εφοδιασμού, ιδιαίτερα της Ευρώπης, αναμένεται να τροφοδοτήσει περαιτέρω τον φαύλο κύκλο των ανατιμήσεων αγαθών και των πληθωριστικών πιέσεων.

Η τελευταία εξέλιξη με την έντονη αντίδραση της Κίνας στην επίσκεψη Πελόζι στην Ταϊβάν έχει ανεβάσει ακόμα πιο επικίνδυνα το θερμόμετρο σε επίπεδα παγκόσμιας ανασφάλειας.

Ένας νέος κόσμος, ταραγμένος και άγριος αναδύεται ανατρέποντας άρδην το διεθνές – παγκόσμιο σκηνικό όπως διαμορφώθηκε μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

*Του Γιαννάκη Ομήρου, πρώην Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων