«Συγκλονιστικό το σκηνικό περισυλλογής απανθρακωμένων σορών, δικών σου ανθρώπων»

Ήταν ξημέρωμα της 10ης Ιουλίου 2002, όταν η είδηση για την πτώση του ελικοπτέρου τύπου Bell, στο οποίο επέβαιναν πέντε στελέχη της Εθνικής Φρουράς, ανάμεσά τους και ο αρχηγός, Ευάγγελος Φλωράκης, διαδόθηκε αστραπιαία, βυθίζοντας στο πένθος τις οικογένειες των θυμάτων, αλλά και ολόκληρη την Κύπρο.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: «Δεν ήταν Αρχηγός... Ήταν Αρχηγός των πράξεων... Ήταν Αρχηγός ηγέτης»

Στο μοιραίο ελικόπτερο, που ξεκίνησε την πορεία του από το αεροδρόμιο Λακατάμιας και κινείτο προς την αεροπορική βάση της Πάφου, για παρακολούθηση νυκτερινής εκπαιδευτικής δραστηριότητας, πέραν του Φλωράκη, επέβαιναν οι Ταξίαρχος Στυλιανός Δεμένεγας, ο Υποπλοίαρχος Νικόλαος Γεωργίου, και τα μέλη πληρώματος, Σμηναγός Πάρης Αθανασιάδης και Υποσμηναγός Μιχάλης Σιακαλλής.

Για την πτήση ελάχιστοι γνώριζαν, πέραν των επιβαινόντων και του τότε υπουργού Άμυνας, αείμνηστου Σωκράτη Χάσικου, καθότι επρόκειτο να γίνει παρακολούθηση των πτήσεων των επιθετικών ελικοπτέρων Mi-35, τα οποία είχαν παραληφθεί υπό άκρα μυστικότητα ένα χρόνο προηγουμένως.

Εκείνο το ξημέρωμα λοιπόν, γύρω στις 4:20, το ελικόπτερο Bell-206, κατέπεσε σε απόσταση μερικών χιλιομέτρων από την αεροπορική βάση της Πάφου, κοντά στο χωριό Κούκλια, βάφοντας την ιστορία της Κύπρου, με άλλη μια μαύρη σελίδα... 

Είκοσι χρόνια μετά, ο υποπτέραρχος εν αποστρατεία Γαβριήλ Δημητρίου, που ανέλαβε να προεδρεύσει της ερευνητικής επιτροπής για το ατύχημα, περιγράφει στον REPORTER πως έζησε εκείνες τις πρώτες ώρες της τραγωδίας, τα συναισθήματα του για το βάρος που σήκωσε κατά τη διερεύνηση του περιστατικού, ενώ σκιαγράφησε και τον άνθρωπο Στυλιανό Δεμένεγα, με τον οποίο ήταν συνεργάτες και φίλοι.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: «Πολλοί ήθελαν να καταρρίψουν το ελικόπτερο... Όταν μπαίνει ο Ιούλης δεν ζω εδώ»

«Το έμαθα στις 5:00 το πρωί, δεν ήξερα για την πτήση»

Το τηλέφωνο του υποπτέραρχου χτύπησε γύρω στις 5:00 τα ξημερώματα, εκείνης της αποφράδας μέρας και όσα άκουσε από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ,τον συγκλόνισαν και τον σημάδεψαν για το υπόλοιπο της ζωής του.

«Το τραγικό ξημέρωμα της 10 Ιουλίου είναι βαθιά χαραγμένο στη μνήμη μου. Μνήμες τραγικές και ανεξίτηλες, που σημάδεψαν τη ζωή όλης της Αεροπορικής οικογένειας. Μνήμες συγκλονιστικές, που επανέρχονται κάθε χρόνο την ημέρα του μνημόσυνου των πεσόντων στο τόπο της θυσίας τους, στο χωριό Κούκλια της Πάφου. Στις 05:00 το πρωί δέχθηκα τηλεφώνημα από συνάδελφο που βρισκόταν στο Κέντρο Επιχειρήσεων, ο οποίος με ενημέρωσε για το τραγικό συμβάν. Λόγω της μυστικότητας της αποστολής, δεν γνώριζα για την πτήση του ελικοπτέρου Bell προς την Αεροπορική Βάση Πάφου.

Κάποιοι συνάδελφοι επιφορτίστηκαν με το πιο δυσβάστακτο και άχαρο έργο της ενημέρωσης των οικογενειών των πεσόντων, για την απώλεια του δικού τους ανθρώπου.

Το πλέον οδυνηρό και συγκλονιστικό για μένα, ήταν ο διορισμός μου ως προέδρου της επιτροπής που συγκροτήθηκε για τη διερεύνηση του ατυχήματος. Συγκλονιστικό το σκηνικό της περισυλλογής των απανθρακωμένων σορών, των δικών σου ανθρώπων.

Δυστυχώς οι υπεράνθρωπες προσπάθειες των μελών της επιτροπής που πλαισιώθηκε από πεπειραμένους αξιωματικούς της Διεύθυνσης Ασφάλειας Πτήσεων του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας και εμπειρογνώμονες της κατασκευάστριας εταιρείας δεν κατέληξαν σε ασφαλή συμπεράσματα για τα ακριβή αίτια της πτώσης του ελικοπτέρου. Η ολοσχερής καταστροφή του ελικοπτέρου, η έλλειψη μαρτυρίας λόγω του θανάτου όλων των επιβαινόντων και η απουσία καταγραφέα πτήσεως κατέστησαν δυσχερές το έργο της επιτροπής. Έτσι το ατύχημα αυτό κατατάσσεται στα ανεξιχνίαστα ως προς τα ακριβή του αίτια».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: «Μας έφεραν λιωμένη τη βέρα του, αποφασίσαμε σε δύο μέρες για όλη τη ζωή μας»

Η γνωριμία με τον Δεμένεγα με φόντο τους S-300

Ο κ. Δημητρίου, γνώριζε όλους τους ήρωες που θυσιάστηκαν εκείνο το ξημέρωμα της 10ης Ιουλίου, ωστόσο είχε μια ιδιαίτερη σχέση με τον Ταξίαρχο Στυλιανό Δεμένεγα, τον οποίο είχε γνωρίσει κάποια χρόνια προηγουμένως και ανέπτυξαν πέραν από την υπηρεσιακή και φιλικές σχέσεις. 

Η γνωριμία τους, έγινε για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 1999, όταν ο Δεμένεγας ήταν Σμήναρχος, Διοικητής της 126 Σμηναρχίας Μάχης, με έδρα το Ηράκλειο της Κρήτης και ο κ. Δημητρίου Επισμηναγός, Διοικητής της Κυπριακής Μονάδας, που είχε την ευθύνη της παραλαβής και ανάπτυξης στην Κρήτη του Αντιαεροπορικού Πυραυλικού Συστήματος S-300.

«Από την αρχή της γνωριμίας μας, αναπτύχθηκε μία άριστη επαγγελματική και προσωπική σχέση. Ανθρώπινος και αλληλέγγυος, έδινε λύσεις σε όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίσαμε κατά την αρχική εγκατάσταση μας στην Κρήτη. Η πιο σημαντική αρωγή του, ήταν η επίλυση του προβλήματος στέγασης του προσωπικού της Κυπριακής αποστολής σε συγκρότημα οικιών, της παλαιάς Αμερικανικής Βάσης, που ανακαινίστηκαν με δική του πρωτοβουλία.

Με την ικανότητα που τον διέκρινε για τη διαχείριση κρίσιμων καταστάσεων διεκπεραίωσε με κάθε μυστικότητα και κάτω από αντίξοες καιρικές συνθήκες, την αποστολή της εκφόρτωσης στο λιμάνι του Ηρακλείου, των πολυάριθμων συγκροτημάτων του οπλικού συστήματος και την ασφαλή μεταφορά τους στην Αεροπορική Βάση. Η περαιτέρω συνεργασία μας, για την παραλαβή και επιχειρησιακή αξιοποίηση του Συστήματος υπήρξε αγαστή.

Η συνεργασία μας, συνεχίστηκε όταν τοποθετήθηκε στην Κύπρο ως Διοικητής της Διοίκησης Αεροπορίας, τον Ιούνιο του 2001. Μόλις ανέλαβε καθήκοντα του ανατέθηκε το δύσκολο εγχείρημα της παραλαβής, κάτω από συνθήκες μυστικότητας και απόκρυψης, των Ρωσικών Ελικοπτέρων Mi-35. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας δηλαδή της υπό κάλυψη αξιοποίησης των παραληφθέντων ελικοπτέρων, εντάσσεται και η μοιραία πτήση της 10ης Ιουλίου του 2002. Η τήρηση της μυστικότητας, δεν επέτρεπε την έκθεση των ελικοπτέρων σε ημερήσιες πτήσεις και οι πτήσεις συντήρησης των χειριστών περιορίστηκαν σε νυκτερινές με υψηλό ρίσκο επικινδυνότητας. Η εξοικείωση με ένα νέο πτητικό μέσο, ξεκινά με ημερήσιες πτήσεις για απόκτηση της απαιτούμενης εμπειρίας.

Ο Αρχηγός Φλωράκης και ο Διοικητής Αεροπορίας Δεμένεγας αφού πήραν την έγκριση της πολιτικής ηγεσίας, για εκτέλεση πτήσεων τις πρώτες πρωινές ώρες (λυκαυγές) επέλεξαν να δηλώσουν το παρόν τους, στις πρώτες αυτές ημερήσιες ασκήσεις των ελικοπτέρων. Έδωσαν τη ψυχή τους στο βωμό του καθήκοντος». 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: «Έχε τον νου σου του είπα, διότι συμβαίνουν αρκετά περίεργα τούτη την εποχή...»

«Άνθρωπος γρήγορων αποφάσεων αλλά και ρίσκου»

Ο Ταξίαρχος Στυλιανός Δεμένεγας, ήταν άριστος αξιωματικός με ηγετικές ικανότητες κι έτσι έμεινε στο μυαλό του υποπτέραρχου Γαβριήλ Δημητρίου. Ως ένας άνθρωπος που αγαπούσε την πατρίδα του. Ως ένας άνθρωπος που κέρδιζε τον σεβασμό των υπολοίπων με τον χαρακτήρα και τα ιδανικά του. 

Ο Δεμένεγας, ήταν ένας άνθρωπος που έπαιρνε γρήγορα αποφάσεις, κάποιες από τις οποίες εμπεριείχαν ρίσκο. Μόνο έτσι όμως, δημιουργούνται οι μεγάλοι ηγέτες.

«Υπηρέτησε για 25 χρόνια σε πολεμική Μοίρα, χειριστής αεροσκαφών Mirage F-1,με χιλιάδες ώρες πτήσης και αναμετρήσεις με Τούρκους αεροπόρους σε αποστολές αναχαίτισης. Ένας δυναμικός μαχητής φρουρός του Αιγαίου. Άνθρωπος των γρήγορων αποφάσεων αλλά και του ρίσκου.

Κατά την παραμονή μου στην Κρήτη είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω την τελευταία του τιμητική πτήση με το αεροσκάφος Mirage F-1 πριν παραδώσει τη Διοίκηση της Σμηναρχίας, ένα έθιμο αεροπορικό για κάθε Ιπτάμενο που αποχωρεί από την Μάχιμη κατάσταση. Μετά την πτήση ελιγμών αναχαίτισης που πραγματοποίησε με τον Διοικητή της πολεμικής Μοίρας, όταν προσγειώθηκε και ακολούθησε το εθιμικό κατάβρεγμα (μπουγέλο) έσκυψε με πάθος και φίλησε το λατρεμένο του Mirage με το οποίο μοιράστηκε αμέτρητες εμπειρίες και συγκινήσεις.

Σαν άνθρωπος με τις πράξεις του και την συμπεριφορά του κέρδιζε την αναγνώριση των προϊσταμένων του και την εκτίμηση των υφισταμένων του. Αγαπήθηκε και τιμήθηκε ιδιαίτερα από την κοινωνία της Κρήτης, όπου υπηρέτησε έξι χρόνια ως Υποδιοικητής και Διοικητής της Σμηναρχίας, μέσα στα οποία ανέπτυξε κοινωνικές και φιλικές σχέσεις. Κατά την ημέρα της κηδείας του, στην Αθήνα, η Πολεμική Αεροπορία υποχρεώθηκε να διαθέσει μεταφορικό αεροσκάφος για πτήση από Ηράκλειο, για να ικανοποιήσει την έντονη επιθυμία πολλών τιμητών του έργου του Στέλιου Δεμένεγα να τον αποχαιρετήσουν στην τελευταία του πτήση, στην αιωνιότητα.

Είχε ιδιαίτερη αγάπη προς την οικογένεια του. Καμάρωνε τον γιό του Φραγκίσκο που πέτυχε εισαγωγή στο πολυτεχνείο στο Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών και Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών. Με ιδιαίτερη χαρά και τη συγκίνηση ζωγραφισμένη στα μάτια παρακολουθούσε τον Φραγκίσκο να χορεύει ένα λεβέντικο ζεϊμπέκικο, αφιερωμένο στον πατέρα του κατά την αποχαιρετιστήρια εκδήλωση στην Κρήτη. Ήταν περήφανος για τις επιδόσεις της τελειόφοιτης κόρης του Μαίρης, αλλά δυστυχώς δεν αξιώθηκε να μοιραστεί μαζί της την επιτυχία της να εξασφαλίσει θέση στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο, στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής, με σειρά επιτυχίας 2η στις Παγκύπριες εξετάσεις». 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: «Η γιαγιά μου έμαθε από την τηλεόραση για τον θάνατο του γιου της...»

«Θεμελιωτής της Κυπριακής Αεροπορίας»

Δυστυχώς για τον Φραγκίσκο, τη Μαίρη, την ευρύτερη οικογένεια, τους φίλους, αλλά και όσους έζησαν τον Δεμένεγα, η 10η Ιουλίου έμελλε να ήταν η μέρα που θα έφευγε ένα υπόδειγμα αξιωματικού κι ένας άνθρωπος με Α κεφαλαίο. Έφυγε όμως ιπτάμενος, όπως έζησε ολόκληρη του τη ζωή και τα επιτεύγματά του, θα μείνουν για πάντα γραμμένα στην ιστορία.

«Το ατύχημα του ελικοπτέρου Bell τα μαύρα χαράματα της 10ης Ιουλίου αποτελεί μαζί με το πολύνεκρο ατύχημα της έκρηξης στο Μαρί, τη μελανότερη σελίδα στην ιστορία της Εθνικής Φρουράς και ειδικότερα της Διοίκησης Αεροπορίας. Η απώλεια ανυπολόγιστη και το ηθικό της δύναμης να πέφτει στο Ναδίρ. Σ' ένα αεροπορικό ατύχημα χάθηκαν ο Αρχηγός, ο Διοικητής Αεροπορίας, δύο αξιόλογοι και σημαντικοί πιλότοι από τον μικρό αριθμό που διέθετε η Αεροπορία και ένα σημαντικό στέλεχος του Ναυτικού που επίσης διέθετε μικρό αριθμό στελεχών.

Μετά από 20 χρόνια, από τη θυσία τους η Αεροπορία στάθηκε στα πόδια της και συνέχισε να αναπτύσσεται για να φθάσει στα σημερινά επίπεδα οργάνωσης και μαχητικής ικανότητας. Ο Ταξίαρχος Στυλιανός Δεμένεγας με το έργο, την προσφορά του και την ηρωική του θυσία συγκαταλέγεται μεταξύ των θεμελιωτών της σημερινής Κυπριακής Πολεμικής Αεροπορίας».