Η Κύπρος πριν και μετά το ΓεΣΥ-Η κατάκτηση, η καθολικότητα και η ισότητα

Λένε πως δεν υπάρχει υπέρτατο αγαθό από την υγεία. Κι όμως, στην ευρωπαϊκή Κύπρο, μόλις τέσσερα χρόνια πριν, συνάνθρωποί μας έκαναν καθημερινά εκπτώσεις στην υγεία τους. Ένοιωθαν μια ενόχληση και δεν πήγαιναν στον γιατρό, επειδή δεν είχαν να πληρώσουν. Ήξεραν ότι παραμέλησαν τις αναλύσεις τους, αλλά το ανέβαλλαν για του χρόνου, επειδή προηγούνταν άλλες υποχρεώσεις. Χρειάζονταν μια εξειδικευμένη εξέταση και περίμεναν μήνες ολόκληρους σε λίστες αναμονής, επειδή δεν είχαν άλλη επιλογή. Όχι σε κάποιο μακρινό σύμπαν αλλά στη χώρα μας, μέχρι πολύ πρόσφατα η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας δεν ήταν αυτονόητη για όλους.

Κι ύστερα ήρθε το ΓεΣΥ κι αυτό άλλαξε σε τόσο μεγάλο βαθμό, που σχεδόν έχουμε ξεχάσει πώς ήταν η εποχή της λιγότερης υγείας. Η εποχή που κάποιοι ήταν δικαιούχοι, κάποιοι σε θέση να πληρώνουν τις ιδιωτικές ασφάλειες και πληρούσαν τα κριτήρια για να ασφαλιστούν και όλοι οι άλλοι ήταν μέσα στη μέση κι εύχονταν να μην αντιμετωπίσουν σοβαρό πρόβλημα υγείας. Ήρθε το ΓεΣΥ, τρία χρόνια πριν, και η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας έγινε καθολική, ανεξαρτήτως των οικονομικών δυνατοτήτων, της κατάστασης υγείας και του τομέα εργασίας του καθενός. Κάθε πολίτης απέκτησε ίσες ευκαιρίες σε ό,τι αφορά την υγεία του.

Η καθολικότητα του ΓεΣΥ σημαίνει πως, από τη μέρα που γεννιέται κάποιος, μέχρι τη μέρα που πεθαίνει, έχει εξασφαλισμένη την πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, με πολύ μικρό αντίτιμο και εισφορές αναλογικές των εισοδημάτων του. Σημαίνει, επίσης, πως απέκτησαν όλοι επιλογές. Επιλέγουν τους γιατρούς τους, τα νοσηλευτήρια στα οποία θα κάνουν επεμβάσεις, τα χημεία και τα διαγνωστικά κέντρα που θα κάνουν τις εξετάσεις τους, τους άλλους επαγγελματίες υγείας που θα παραπεμφθούν για εξειδικευμένη φροντίδα, τα φαρμακεία από τα οποία θα παραλάβουν την αγωγή τους. Εξαλείφθηκαν οι ανισότητες, πολλαπλασιάστηκαν οι ευκαιρίες και η ιατροφαρμακευτική κάλυψη σταμάτησε να είναι πηγή άγχους στην καθημερινότητά μας. Κι όλα αυτά έγιναν ενώ, κατά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ο τομέας της υγείας ήταν αντιμέτωπος με μια πρωτόγνωρη παγκόσμια πανδημία.

Το ΓεΣΥ ήταν μια δύσκολη πολιτική απόφαση. Που βάδιζε σε τεντωμένο σκοινί και κρίθηκε από λεπτές ισορροπίες. Απόφαση που ανάγκασε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να συγκρουστεί πολλές φορές με τάσεις μέσα στο ίδιο του το κόμμα, που επιθυμούσαν να δουν ένα πολυασφαλιστικό σύστημα με διαφορετική αρχιτεκτονική και φιλοσοφία. Και θα είναι, ίσως, η μεγαλύτερη πολιτική υστεροφημία του, καθώς η ιστορία της υγείας στην Κύπρο πλέον χωρίζεται στην πριν και μετά το ΓεΣΥ εποχή. Η επιμονή του στη διατήρηση του σχεδιασμού και η εμπιστοσύνη που έδειξε στους Γιώργο Παμπορίδη και Κωνσταντίνο Ιωάννου, τους δύο Υπουργούς που πίστεψαν πραγματικά στο τεράστιο πρότζεκτ της μεταρρύθμισης της υγείας στην Κύπρο και έκαναν αποστολή την ορθή εφαρμογή του, μας έφεραν σε ένα σύστημα που προσφέρει ίση πρόσβαση σε μια ευρύτατη γκάμα υπηρεσιών υγείας, χωρίς τα χάσματα του παρελθόντος.

Κι αν ακόμη δεν είναι τέλειο και εντοπίζονται προβλήματα, παραλείψεις και κενά, είναι τέτοια η ανταπόκριση του κόσμου στο ΓεΣΥ, που η πίεση στην πολιτική ηγεσία του τόπου και στον ΟΑΥ είναι να το τελειοποιήσουν. Μπορεί να ακούγονται παράπονα και να υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης, αλλά είναι κατανοητό πως το ΓεΣΥ είναι ακόμα σε νηπιακό στάδιο και κάποιες λύσεις θα αναζητηθούν και θα εφαρμοστούν στην πορεία. Φτάνει να υπάρχει καλή θέληση από όλες τις πλευρές. Φτάνει να αποφεύγονται οι καταχρήσεις. Φτάνει να υπάρχει η σωστή εποπτεία, που να έχει στο επίκεντρό της την ύψιστη ποιότητα των ιατρικών πράξεων και την άμεση ανταπόκριση σε οποιοδήποτε πρόβλημα προκύψει.

Το ΓεΣΥ είναι η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση που έγινε στην Κύπρο αυτόν τον αιώνα και μία από τις μεγαλύτερες κοινωνικές κατακτήσεις του κυπριακού λαού στη σύγχρονη ιστορία του. Και οφείλουμε να το προστατέψουμε και να το διαφυλάξουμε. Να κλείσουμε τα αυτιά μας στις σειρήνες που εξυπηρετούν αλλότριες ατζέντες και προσωπικά συμφέροντα και να τ’ ανοίξουμε στην κοινωνία. Εκείνους που αγκάλιασαν το ΓεΣΥ, εκείνους που αγκάλιασε το ΓεΣΥ. Γιατί μόνο μπροστά μπορεί να πάει από δω και στο εξής.  

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Κ. Ιωάννου: Η δύσκολη περίοδος εφαρμογής και οι προκλήσεις για το ΓεΣΥ