Καταπέλτης η ΚΥΣΟΑ, καταγγελίες για αποκλεισμό από επιτροπές και αγορά εργασίας

Στον τοίχο έστησαν, για ακόμη μία φορά το κράτος, οι οργανώσεις για τα άτομα με αναπηρία, αφού σύμφωνα με τις μαρτυρίες τους φαίνεται ότι οι δράσεις για προάσπιση των δικαιωμάτων τους είναι ελάχιστες. Μάλιστα, δηλώνουν έτοιμες να βγουν στους δρόμους, ώστε να διεκδικήσουν αυτά τα δικαιώματά τους, φτάνοντας μέχρι και το Προεδρικό.

Οι διάφορες οργανώσεις για άτομα με αναπηρία βρέθηκαν ξανά στα έδρανα της Βουλής, σε μία από κοινού συνεδρία των Επιτροπών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Εργασίας, κατά την οποία συζητήθηκε το θέμα της προστασίας και ενδυνάμωσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες, που αφορούν το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με αναπηρίες και το θέμα της καθυστέρησης που παρατηρείται στην ετοιμασία ξεχωριστής νομοθεσίας για τα άτομα με αναπηρίες, η οποία να συνάδει με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των ΑμεΑ.

Η συζήτηση ξεκίνησε με ένταση, αφού η πρόεδρος της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία και ηγήθηκε για τη μισή συνεδρία, θέλησε να δώσει πρώτα το λόγο στην Επίτροπο Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Μαρίας Λοττίδη, ώστε να εξηγήσει ενώπιον της Επιτροπής το υπόμνημα που είχε η ίδια καταθέσει, το 2018. Ωστόσο, η χρήση μίας λάθος λέξης είχε προκαλέσει σύγχυση, καθώς η κα. Χαραλαμπίδου χρησιμοποίησε τη λέξη έκθεση, αντί για υπόμνημα.

Πάντως, η Επίτροπος πιάστηκε… αδιάβαστη, προκαλώντας τον εκνευρισμό της βουλεύτριας του ΑΚΕΛ, η οποία επεσήμανε με έντονο ύφος πως από τη στιγμή που είχε καθοριστεί το θέμα της συνεδρίας ήταν επόμενο ότι θα συζητηθούν οι εκθέσεις και τα υπομνήματα που είχαν ετοιμαστεί, με συστάσεις προς την Κυβέρνηση, ώστε να διαπιστωθεί κατά πόσο το κράτος είχε εφαρμόσει κάποιες από τις συστάσεις και σε ποιο στάδιο βρίσκεται η νομοθεσία.

Καταπέλτης η ΚΥΣΟΑ

Ανδρέας Καυκαλιάς και Ειρήνη Χαραλαμπίδου, μετά και την σύγχυση που επικράτησε, αποφάσισαν να αλλάξουν το… ρόστερ της συζήτησης, δίνοντας πρώτα το λόγο στις οργανώσεις που εκπροσωπούν τα άτομα με αναπηρία και στη συνέχεια να απαντήσουν οι εκπρόσωποι του κράτους. Έτσι, ο λόγος δόθηκε στον Χριστάκη Νικολαΐδη, τον πρόεδρο της Κυπριακής Συνομοσπονδίας Οργανώσεων Αναπήρων, ο οποίος ήταν καταπέλτης κατά του Τμήματος Κοινωνικής Ενσωμάτωσης.

Αρχικά, ο κ. Νικολαΐδης ανέφερε πως ως Συνομοσπονδία είχαν ετοιμάσει ένα υπόμνημα, για να το υποβάλει ενώπιον της Επιτροπής, ωστόσο όπως είπε λόγω της σκληρότητάς του, αποφάσισαν αυτό να μην γίνει. Για να πάρει απάντηση από την Ειρήνη Χαραλαμπίδου να το καταθέσει, καθώς πλησιάζουν Προεδρικές Εκλογές και αν δεν κατατεθούν τώρα τα προβλήματα που καταγράφουν, τότε δεν θα υπάρξει ουσιαστική λύση.

Αυτό ήταν και το έναυσμα για τον κ. Νικολαΐδη να απασφαλίσει, αφού ήταν καταπέλτης για το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης. Αρχικά ανέφερε πως δεν πρόκειται να περιμένουν μέχρι τον ερχόμενο Φεβρουάριο για να αντιδράσουν, αφού ετοιμάζονται να βγουν στους δρόμους, σε περίπτωση που δεν υπάρξει διαφοροποίηση στα όσα έχουν καταγράψει, δηλώνοντας μάλιστα έτοιμοι, ως Συνομοσπονδία, να φτάσουν μέχρι και έξω από το Προεδρικό.

Συνεχίζοντας, προχώρησε σε καταγγελίες κατά του Τμήματος Κοινωνικής Ενσωμάτωσης, αναφέροντας συγκεκριμένα πως υπήρξε μείωση της χορηγίας που λάμβαναν οι τυφλοί και με δικές τους πιέσεις, αυτή η απόφαση είχε αποσυρθεί. Την ίδια ώρα, ο κ. Νικολαΐδης κατήγγειλε πως το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης τους έδιωξε από επιτροπές στις οποίες συμμετείχαν, με τη δικαιολογία ότι δεν μπορούν να συμμετέχουν σε επιτροπές που αφορούν τα μέλη τους. Όπως υπέδειξε, αυτό συνεχίζεται μέχρι και σήμερα και αυτές οι αποφάσεις δεν συνάδουν με τα δικαιώματά τους, χαρακτηρίζοντας τις, μάλιστα και εξευτελιστικές.

Στη συνέχεια, κατήγγειλε το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης για αποκλεισμό των ΑμεΑ από την αγορά εργασίας, προσθέτοντας πως υλοποιεί πολιτικές αποκλεισμού και διακρίσεων, σε βάρος των ατόμων με αναπηρίες. Πρόσθεσε πως από το 1996, η Υπηρεσία Μέριμνας Αναπήρων είχε αποφασίσει όπως καλύπτονται πλήρως τα έξοδα για τεχνικά μηχανήματα που χρειάζονται τα άτομα με αναπηρία. Ωστόσο, από το 2013, όταν και ιδρύθηκε το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης, αποφασίστηκε όπως ολοκληρωθεί η λειτουργία αυτής της επιτροπής, καθώς και η πλήρης κάλυψη για τα τεχνικά μέσα. Επεσήμανε, δε, ότι η ΕΕ είχε προβεί σε σύσταση, όπως τα άτομα με αναπηρία δεν πρέπει να επωμίζονται αυτά τα έξοδα, ωστόσο παρατηρείται μία άρνηση από πλευράς του Τμήματος, για συμμόρφωση. 

Ακολουθώντας, το λόγο πήρε ο πρόεδρος της Οργάνωσης Παραπληγικών Κύπρου, Δημήτρης Λαμπριανίδης, ο οποίος επεσήμανε πως υπάρχει πρόβλημα με το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, καθώς παρατηρείται αρκετή καθυστέρηση στις απαντήσεις, αλλά και στην εξέταση των αιτήσεων. Στη συνέχεια, εξήρε την απόφαση για ψηφιοποίηση της διαδικασίας, ενώ όσον αφορά στην συνεργασία με το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης, την χαρακτήρισε εξαιρετική, καθώς ήταν μία αναβάθμιση της Υπηρεσίας Μέριμνας Αναπήρων. Υπέδειξε πως μέσω του Τμήματος, υπήρξε αναβάθμιση στα επιδόματα για χιλιάδες άτομα με τετραπληγία, ωστόσο επεσήμανε πως δεν είναι αρκετά αυτά. 

Πριν ολοκληρώσει την τοποθέτησή του, εισηγήθηκε τη δημιουργία ενός ειδικού προϋπολογισμού, για τις δράσεις στο πλαίσιο της υλοποίησης της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών. Την ίδια ώρα, επεσήμανε πως τα άτομα με ήπιας μορφής αναπηρία δεν λαμβάνουν τη βοήθεια που πρέπει, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις δεν λαμβάνουν καν βοήθεια. 

Στη συνεδρία παρέστη και η διευθύντρια του Ιδρύματος Άγιος Στέφανος, η οποία έκανε λόγο για ανάγκη δημιουργίας μιας κοινωνίας μάθησης, τονίζοντας πως τα άτομα με αναπηρία έχουν απόψεις, ήθος και αξίες. Εξήγησε πως πρέπει να εκπαιδευτεί η κοινωνία για τα άτομα με αναπηρία, αναφέροντας ως παράδειγμα ότι δεν αρκεί μόνο να δημιουργηθεί μία ράμπα σε ένα κτίριο, αλλά πρέπει να πειστούν τα άτομα με αναπηρία να την χρησιμοποιούν αλλά και οι πολίτες να μην σταθμεύουν μπροστά της. 

Υπέδειξε, εξάλλου, ότι υπάρχει μία αντιμετώπιση φόβου προς τα άτομα με αναπηρίες και έφερε παράδειγμα το γεγονός ότι δίπλα από το ίδρυμα υπάρχει πάρκο και διαπίστωσαν πως κάθε φορά που παίρνουν τα άτομα του ιδρύματος στο πάρκο, οικογένειες απομακρύνουν τα παιδιά τους, επειδή φοβούνται. Μάλιστα, τόνισε πως ξενοδοχείο ακύρωσε την κράτηση που είχαν, επειδή φοβήθηκε για καταστροφές. Εξήγησε πως η λύση βρίσκεται στην αλλαγή, ωστόσο διερωτήθηκε πόσο εύκολο είναι να αλλάξει η κοινωνία. Υπογράμμισε, παράλληλα, την ανάγκη να δημιουργηθεί ένα πλέγμα δομών εξατομικευμένης φροντίδας για να αποφευχθεί η ιδρυματοποίηση.

Στη συνέχεια, το λόγο πήρε η πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου για άτομα με αυτισμό, Τασούλα Γεωργιάδου, η οποία σημείωσε πως από το 2011 δίνουν αγώνα για να εφαρμοστεί η απόφαση που είχε ληφθεί για τα άτομα με αναπηρία. Σημείωσε πως πρέπει καθημερινά να δίνουν τον δικό τους αγώνα, για τα δικαιώματα των παιδιών τους, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να ενσκήψουν όλοι στα προβλήματα που παρατηρούνται για τα άτομα με αναπηρία και να γίνουν μελέτες. Επεσήμανε, δε, ότι σημαντικό θέμα είναι και η ανεξάρτητη διαβίωση, για τα εν λόγω άτομα, ενώ εξέφρασε την δυσαρέσκεια και ανησυχία της, για το γεγονός ότι υπάρχει απουσία δομών για την ανεξάρτητη διαβίωση. 

Πριν δοθεί ο λόγος σε άλλο σύνδεσμο, τοποθετήθηκε και η κα. Αθηνά Κωνσταντίνου από τον ίδιο σύνδεσμο, η οποία σημείωσε πως από το 2011 έχει κυρωθεί ο νόμος για τα άτομα με αναπηρίες και για να εφαρμοστεί, υπέδειξε πως το κράτος πρέπει να ακυρώσει άλλους νόμους και να δημιουργήσει νέα νομοθεσία. Υπογράμμισε, δε, την ανάγκη για νομιμοποίηση της ποινικοποίησης της διάκρισης, όπως ισχύει σε άλλες χώρες, ενώ επεσήμανε πως πρέπει να υπάρξει ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης της κοινωνίας, για να ενημερωθεί κατάλληλα, για τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρία. 

Η τοποθέτηση για ποινικοποίηση της διάκρισης έφερε την αντίδραση του κ. Λαμπριανίδη, ο οποίος ζήτησε διευκρίνιση καθώς όπως επεσήμανε υπάρχει σχετική νομοθεσία, από το 2000, για να πάρει την απάντηση της Προέδρου της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ότι υπάρχει ποινικοποίηση και της ρητορικής μίσους και παρά το γεγονός ότι έγιναν καταγγελίες, δεν υπήρξε κάποια δίωξη. Από πλευράς της, η κα. Κωνσταντίνου επεσήμανε πως η ίδια έχει κάνει αγωγές κατά της Δημοκρατίας, εδώ και δέκα χρόνια, για διακρίσεις κατά της κόρης της, ωστόσο δεν έχει γίνει τίποτα. 

Λαμβάνοντας το λόγο ο εκπρόσωπος του Παγκύπριου Ομίλου Ελπιδοφόρος, που αφορά τα άτομα με ψυχικές ασθένειες, ανέφερε πως μέχρι σήμερα δεν υπήρξε κάποια αλλαγή στη νομοθεσία, όσον αφορά άτομα που ανήκουν σε αυτή την ομάδα του πληθυσμού, τονίζοντας πως δεν εισακούονται. Επεσήμανε πως εδώ και δέκα χρόνια, υπήρξε αλλαγή μόνο για την κινητική αναπηρία, χαιρετίζοντας το αυτό, ωστόσο κάκισε πως για τα άτομα με ψυχικές ασθένειες, δεν υπήρξε κάποια αλλαγή. Κλείνοντας, υπέδειξε πως καταπατώνται τα δικαιώματά τους.

Η τοποθέτηση του Τμήματος Κοινωνικής Ενσωμάτωσης

Απαντήσεις σε όσα ακούστηκαν, κλήθηκε να δώσει το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης, το οποίο υπάγεται στο Υπουργείο Εργασίας και το εκπροσωπούσε η Χριστίνα Φλουρέντζου. Η κα. Φλουρέντζου ξεκίνησε την τοποθέτησή της αναφερόμενη στο εθνικό σχέδιο δράσης για αναπηρία και την εθνική στρατηγική δεκαετίας, από το 2018-2028, που για την τριετία 2021-2023 περιλαμβάνει πάνω από 100 δράσεις. 

Συνεχίζοντας, αναφέρθηκε και στην απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, για τους συμβούλους λήψης αποφάσεων για άτομα με αναπηρία, η οποία καταργεί και τον αναχρονιστικό θεσμό του κηδεμόνα, τονίζοντας πως για την εν λόγω απόφαση, μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, είχαν μία ωραία συνάντηση με την ΚΥΣΟΑ, κατά την οποία συζήτησαν πώς θα προσλαμβάνονται τα άτομα αυτά, πώς θα εφαρμόζεται το πρόγραμμα, αλλά και τον τρόπο που θα εξάγονται τα αποτελέσματα λειτουργικότητάς του. Επεσήμανε, εξάλλου, πως το εν λόγω πρόγραμμα θα απορροφήσει τις κοινωνικές παροχές, αποδεσμεύοντας τα αναπηρικά επιδόματα από το ΕΕΕ. Όπως είπε, η διαβούλευση θα ανοίξει και προς τις άλλες οργανώσεις το επόμενο διάστημα.

Επιπλέον, αναφέρθηκε στις οικίες υποστηριζόμενης διαβίωσης, λέγοντας ότι λειτούργησαν 11 οικίες για άτομα με νοητική αναπηρία, αυτισμό και οπτική αναπηρία και σήμερα εξυπηρετούνται 43 άτομα σε αυτές, ενώ υπάρχουν σε εκκρεμότητα ακόμα 30 περίπου αιτήσεις. «Στρεφόμαστε και προς την κατ’ οίκον υποστήριξη», είπε, λόγω του ισχυρού θεσμού της οικογένειας στην Κύπρο.

Οι δηλώσεις των βουλευτών

Η Πρόεδρος της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, σε δηλώσεις της μετά το τέλος της συνεδρίασης είπε ότι «ο στόχος μας ως επιτροπές είναι να προσπαθήσουμε να διαχειριστούμε» τα προβλήματα που υπάρχουν και «να πιέσουμε προς την κατεύθυνση της υλοποίησής τους».

Αναφορικά με την ανεξάρτητη διαβίωση και την ενσωμάτωση, η κα. Χαραλαμπίδου είπε ότι είναι ένα ζήτημα που απασχολεί πολύ τα άτομα με αναπηρίες και πρέπει να εντατικοποιηθούν οι προσπάθειες, όπως και η επέκταση σχεδίων παροχής φροντίδας. «Το κάθε άτομο έχει τις ιδιαιτερότητές του και πρέπει να αντιμετωπίζεται με ιδιαίτερη ευαισθησία. Πρέπει ως κράτος να κατανοήσουμε ότι οι πρόνοιες του ΟΗΕ για τα άτομα με αναπηρίες πρέπει να υιοθετηθούν σε ένα συνολικό επίπεδο και να υπάρχει εφαρμογή της αρχής διαφοροποίησης, σεβασμός στη διαφορετικότητα και ένας βαθμός εκπαίδευσης», ανέφερε.

Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Εργασίας, βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ανδρέας Καυκαλιάς, είπε ότι το βασικότερο συμπέρασμα της κοινής συνεδρίας των δύο επιτροπών είναι ότι το κράτος συνεχίζει να μην ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις του που απορρέουν από τη σύμβαση του ΟΗΕ, σε ό,τι αφορά τα άτομα με αναπηρία. Πρόσθεσε ότι παραμένουν αναπάντητες οι συστάσεις της Επιτροπής του ΟΗΕ που παρακολουθεί την πορεία υλοποίησης της σύμβασης στην Κύπρο, οι οποίες έχουν γίνει από το 2017. «Εδώ διαπιστώνουμε ότι πρέπει να γίνουν ακόμα πάρα πολλά ούτως ώστε η Κυπριακή Δημοκρατία να συμμορφωθεί με αυτές τις συστάσεις».

Επιπρόσθετα, αναφορικά με το σύστημα αξιολόγησης της αναπηρίας, ο κ. Καυκαλιάς τόνισε τη σημασία κατάθεσης ξεχωριστής, νέας νομοθεσίας για τα άτομα με αναπηρία, «ούτως ώστε επιτέλους να σταματήσει η ταλαιπωρία και το γεγονός ότι τα άτομα με αναπηρίες αποστερούνται αυτή τη στιγμή, όπως εφαρμόζεται η νομοθεσία του ΕΕΕ, βασικών επιδομάτων και υπηρεσιών».

Τέλος, είπε ότι υπάρχει αναγκαιότητα για έναν οδικό χάρτη, ούτως ώστε σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, περίπου δύο μηνών, να έρθουν οι προτάσεις της εκτελεστικής εξουσίας, οι οποίες θα γίνουν μέσα από τη διαβούλευση με το Οργανωμένο κίνημα των αναπήρων, για την υιοθέτηση νομοσχεδίων και να υπάρχει ουσιαστικό αποτέλεσμα σε αυτή την προσπάθεια.

Ο βουλευτής της ΕΔΕΚ, Ανδρέας Αποστόλου, σημείωσε στις δηλώσεις του ότι «η στήριξη των ανθρώπων με αναπηρίες δεν είναι μόνο επιδόματα. Είναι η συμμετοχή των παιδιών με αναπηρίες ως ίσα προς ίσο στην παιδεία, μέσα από ένα καινούριο πλαίσιο της ενιαίας εκπαίδευσης, το οποίο περιμένουμε εδώ και πάρα πολλά χρόνια στην Επιτροπή Παιδείας, είναι το να έχουμε ένα σύστημα υγείας έτσι ώστε να καλύπτει όλες τις ανάγκες για υπηρεσίες υγείας και υποστηρικτικές θεραπείες στα άτομα με αναπηρίες».

Επιπρόσθετα, έκανε αναφορά σε ηλικιακά όρια στα επιδόματα και στις καθυστερήσεις των επιδομάτων και της αξιολόγησής τους, ενώ έκανε λόγο και για δομές που θα πρέπει να δημιουργήσει το κράτος, όπως τις κατοικίες υποστηριζόμενης διαβίωσης «αλλά και τα κέντρα ημέρας, για άτομα με αναπηρίες, όταν αυτά αποφοιτούν από τα ειδικά σχολεία».