Στα… συρτάρια τα βραχιολάκια-Δείχνει ΕΔΑΔ και ξεκαθαρίζει για εξαιρέσεις ο Πικής

Στον... πάγο συνεχίζει να βρίσκεται η τροποποίηση της νομοθεσίας που αφορά την ηλεκτρονική παρακολούθηση σε υπόδικους και κατάδικους, η οποία πλέον φαίνεται να καθίσταται επιβεβλημένη, αφού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Έναντι Βασανιστηρίων (CPT) κάλεσε όλες τις χώρες να λάβουν εναλλακτικούς τρόπους κράτησης, ειδικότερα στις περιπτώσεις όπως της Κύπρου, όπου παρατηρείται σοβαρό προβλήματα υπερπληθυσμού.  

Η πολυσυζητημένη τροποποίηση της νομοθεσίας εκκρεμεί ενώπιον της Βουλής από το 2021, αφού το Υπουργείο Δικαιοσύνης έθεσε ζήτημα εξαιρέσεων, παρά τις έντονες διαφωνίες και την ομοφωνία από νομικούς και ειδικούς επί του θέματος, οι οποίοι υποδεικνύουν πως η νομοθεσία θα πρέπει να είναι οριζόντια και να επαφίεται στην διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου για το ποιος μπορεί να τεθεί υπό ηλεκτρονική παρακολούθηση, δεδομένου πως ενώπιον του κατατίθενται όλα τα δεδομένα, και από τις δύο πλευρές, τα οποία αξιολογούνται προτού λάβει την οποιαδήποτε απόφαση, αντισταθμίζοντας όλους τους παράγοντες, όπως προνοεί η νομοθεσία. 

Ωστόσο, 14 μήνες μετά, το υπουργείο Δικαιοσύνης δεν επανήλθε με κατάθεση τροποποιημένου νομοσχεδίου, με την Επιτροπή Ποινικού Δικαίου του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου να αποστέλλει επιστολή στην Επιτροπή Νομικών, ώστε να συνεχιστή άμεσα η συζήτηση, προκειμένου να ολοκληρωθεί και το νομοσχέδιο να οδηγηθεί στην Ολομέλεια της Βουλής προς ψήφιση. Και αυτό διότι, η θέσπιση του Νόμου για ηλεκτρονική παρακολούθηση θα συμβάλει στην αποσυμφόρηση των φυλακών, αφού ο αριθμός των κρατουμένων έσπασε κάθε ρεκόρ λόγω και των παράνομων αλλοδαπών, ενώ ένας μεγάλος αριθμός υπόδικων προφυλακίζεται ενώ θα μπορούσε να τεθεί σε κατ΄ οίκον περιορισμό, λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα ποσοστό περίπου 50% στο τέλος είτε αθωώνεται, είτε καταδικάζεται σε άλλες ποινές, όχι σε ποινή φυλάκισης, ανεξαρτήτως εάν παρέμειναν στην φυλακή για μήνες.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: «Στοιβάζουν» υπόδικους και τελικά αθωώνεται-Τα... παράδοξα της Δικαιοσύνης

Μετά τον εκ των δικηγόρων του Συνδέσμου Προστασίας Δικαιωμάτων Φυλακισμένων και Αποφυλακισθέντων, Αλέξανδρο Κληρίδη, ο οποίος εξαπέλυσε πυρά κατά της υπουργού Δικαιοσύνης και τράβηξε κόκκινη γραμμή αναφορικά με τις εξαιρέσεις που προωθεί, μπροστά βγαίνει και η Επιτροπή Ποινικού Δικαίου του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, η οποία επαναλαμβάνει τη θέση της, πως οι εξαιρέσεις παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και στερούνται νομικού ερείσματος, παραπέμποντας σε σχετικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Όπως αναφέρει ο πρόεδρος της Επιτροπής Ποινικού Δικαίου του ΠΔΣ, Μιχάλης Πικής, οι εισηγήσεις της υπουργού Δικαιοσύνης, ώστε να τεθούν εξαιρέσεις στον κατ’ οίκον περιορισμό σε περιπτώσεις σοβαρών ποινικών αδικημάτων και να μην λαμβάνεται καθόλου υπόψη στην μείωση έκτισης της ποινής φυλάκισης σε περίπτωση καταδίκης, είναι νομικά εσφαλμένες, τονίζοντας για άλλη μια φορά, πως ο εικοσιτετράωρος κατ οίκον περιορισμός (house arrest) με ηλεκτρονική παρακολούθηση, συνιστά στέρηση της ελευθερίας κάτω από το άρθρο 5(1) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και επομένως θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν για σκοπούς μείωσης της έκτασης ποινής φυλάκισης, παραπέμποντας σε σχετικές αποφάσεις του ΕΔΑΔ. 

Επισημαίνεται επίσης ότι η οποιαδήποτε νομοθετική διάκριση μεταξύ 24ωρου κατ’ οίκον περιορισμού με ηλεκτρονική παρακολούθηση και προφυλάκισης, για σκοπούς μείωσης της έκτασης της ποινής φυλάκισης, θα συνιστά παραβίαση του δικαιώματος της ισότητας ενώπιον νόμου, το οποίο κατοχυρώνει το άρθρο 28 του Συντάγματος. Συμφώνως της νομολογίας, το άρθρο 28 συναρτά την ισότητα με την ουσιαστική ομοιογένεια μεταξύ πραγμάτων και καταστάσεων. Επομένως, η εισαγωγή του μέτρου του κατ’ οίκον περιορισμού με ηλεκτρονική παρακολούθηση στην Ποινική Δικονομία, επιβάλλει ανάλογη τροποποίηση του άρθρου 117(1), ούτως ώστε το Δικαστήριο, αναλόγως της έκτασης και αυστηρότητας του κατ’ οίκον περιορισμού με ηλεκτρονική παρακολούθηση, να δύναται να τον λάβει υπόψη για σκοπούς μείωσης της έκτασης της ποινής φυλάκισης. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Ευθείες βολές Κληρίδη σε Δράκου για βραχιόλι-Κόβει τις Φυλακές από διαβουλεύσεις

Σε ό,τι αφορά την εισήγηση της υπουργού Δικαιοσύνης ότι περιπτώσεις σοβαρών ή πολύ σοβαρών αδικημάτων θα πρέπει να εξαιρούνται από την εξουσία του Δικαστηρίου να θέσει υπόδικο σε κατ’ οίκον περιορισμό με ηλεκτρονική παρακολούθηση, ο Μιχάλης Πικής, παραπέμποντας επίσης σε σχετική νομολογία του ΕΔΑΔ, τονίζει πως ο περιορισμός του δικαιώματος κατηγορούμενου να αφεθεί ελεύθερος υπό όρους, σε υποθέσεις πολύ σοβαρών αδικημάτων, με μοναδικό κριτήριο την σοβαρότητα του αδικήματος για το οποίο διώκεται, παραβιάζει το άρθρο 5(3) της ΕΣΔΑ. 

«Η όποια γενική νομοθετική απαγόρευση της απόλυσης του κατηγορούμενου με κατ’ οίκον περιορισμό σε περιπτώσεις συγκεκριμένων σοβαρών αδικημάτων, αντίκειται στην νομολογία του ΕΔΑΔ, καθότι παραβιάζει το άρθρο 5(3) της ΕΣΔΑ. Βρίσκεται επίσης σε πλήρη αντίθεση με την νομολογία του ΕΔΑΔ και του Ανωτάτου Δικαστηρίου, συμφώνως της οποίας η σοβαρότητα του αδικήματος δεν αποτελεί από μόνη της κριτήριο για τη μη απόλυση υποδίκου με ικανοποιητικούς όρους εγγύησης, οι οποίοι δύνανται να περιλαμβάνουν κατ΄ οίκον περιορισμό με ηλεκτρονική παρακολούθηση».

Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τον κ. Πική, η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου τονίζει ότι σε κάθε περίπτωση εξέτασης αιτήματος απόλυσης κατηγορούμενου με όρους εγγύησης που να εξασφαλίζουν την παρουσία του στη δίκη, η πρώτη επιλογή είναι αυτή της απόλυσης ως απόρροια του τεκμηρίου της αθωότητας το οποίο κατοχυρώνει το Σύνταγμα, επομένως μπορεί βάσιμα να λεχθεί ότι η νομοθετική εξαίρεση στον κατ’ οίκον περιορισμό με ηλεκτρονική παρακολούθηση σε περιπτώσεις σοβαρών αδικημάτων, πέραν της παραβίασης του άρθρου 5(3) της ΈΣΔΑ, προσκρούει και στο τεκμήριο της αθωότητας.

«Σε περίπτωση εξαίρεσης σοβαρών αδικημάτων από την εξουσία του Δικαστηρίου να θέτει υπόδικο σε κατ’ οίκον περιορισμό με ηλεκτρονική παρακολούθηση, θα δημιουργηθεί το εξής παράλογο και παράδοξο αποτέλεσμα ήτοι, για τα ίδια σοβαρά αδικήματα ο κατηγορούμενος να δύναται να αφεθεί ελεύθερος υπό όρους αλλά να μην δύναται να τεθεί κάτω από το αυστηρότερο μέτρο του κατ’ οίκον περιορισμού. Η δημιουργία τέτοιας εξαίρεσης, ενδεχομένως να έχει και αρνητικό αντίκτυπο στην άσκηση της διακριτικής εξουσίας του Δικαστηρίου να αφήσει ελεύθερο υπό όρους υπόδικο ο οποίος κατηγορείται για σοβαρό αδίκημα για τα οποίο δεν επιτρέπεται να τεθεί υπό κατ’ οίκον περιορισμό – θα δημιουργήσει δηλαδή μια αρνητική δυναμική υπέρ της κράτησης».

Παράλληλα, ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος τονίζει πως σε περίπτωση εξαίρεσης σοβαρών αδικημάτων από την εξουσία του Δικαστηρίου να θέτει υπόδικο σε κατ’ οίκον περιορισμό με ηλεκτρονική παρακολούθηση, δημιουργείται παραλογισμός και παραδοξότητα, αφού για τα ίδια σοβαρά αδικήματα ο κατηγορούμενος δύναται να αφεθεί ελεύθερος υπό όρους, αλλά να μην δύναται να τεθεί κάτω από το αυστηρότερο μέτρο του κατ’ οίκον περιορισμού. Η δημιουργία τέτοιας εξαίρεσης, ενδεχομένως να έχει και αρνητικό αντίκτυπο στην άσκηση της διακριτικής εξουσίας του Δικαστηρίου να αφήσει ελεύθερο υπό όρους υπόδικο, ο οποίος κατηγορείται για σοβαρό αδίκημα για τα οποίο δεν επιτρέπεται να τεθεί υπό κατ’ οίκον περιορισμό – θα δημιουργήσει δηλαδή μια αρνητική δυναμική υπέρ της κράτησης.

Αναφορικά με το ζήτημα της διάκρισης των εξουσιών σε περιπτώσεις σοβαρών αδικημάτων, αυτό συνιστά παρέμβαση στο έργο της δικαστικής εξουσίας, αφού σύμφωνα με τον κ. Πική, στην υπόθεση SBC v United Kingdom, τονίστηκε πως η όποια επέμβαση της εκτελεστικής εξουσίας στον τρόπο άσκησης της διακριτικής εξουσίας του Δικαστηρίου, αντίκεται στις εγγυήσεις του άρθρου 5(3) της ΕΣΔΑ, βάσει των οποίων το Δικαστήριο πρέπει να είναι και να φαίνεται ανεξάρτητο από την εκτελεστική εξουσία και να δύναται να εξετάζει όλα τα ενώπιον του γεγονότα, με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον στην απονομή της ποινικής δικαιοσύνης, το τεκμήριο της αθωότητας και το δικαίωμα της ελευθερίας, περιβαλλόμενο με εξουσία να διατάσσει την απόλυση του κατηγορούμενου οποτεδήποτε τούτο κρίνεται δικαιολογημένο. 

Σε ό,τι αφορά το ερώτημα ποιος θα πρέπει να έχει τον έλεγχο των προσώπων οι οποίοι βρίσκονται υπό ηλεκτρονική παρακολούθηση, η θέση της Επιτροπής Ποινικού Δικαίου του ΠΔΣ είναι ξεκάθαρη, τονίζοντας πως θα πρέπει να είναι ευθύνη της Διεύθυνσης των Φυλακών, η οποία διαθέτει ήδη τον εξοπλισμό και τεχνογνωσία για ηλεκτρονική παρακολούθηση κατ’ οίκον περιορισμού, αφού ήδη το μέτρο αυτό εφαρμόζεται σε καταδικασθέντες. Εισήγηση της Επιτροπής, είναι όπως η Διεύθυνση Φυλακών έχει και τον έλεγχο παρακολούθησης κατ’ οίκον περιορισμού με ηλεκτρονική παρακολούθηση υποδίκων, για τον λόγο ότι κατά την ποινική διαδικασία το έργο της Αστυνομίας είναι στενά συνδεδεμένο με το έργο της κατηγορούσας αρχής και ο κατηγορούμενος δεν θα πρέπει να αισθάνεται ότι βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο και επόπτευση της Αστυνομίας. Επιπρόσθετα σε περίπτωση που επιβληθεί 24ωρος κατ’ οίκον περιορισμός συνιστά μέτρο στερητικό της ελευθερίας δικαιολογώντας περισσότερο την ηλεκτρονική παρακολούθηση από την Διεύθυνση των Φυλακών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Δριμύ κατηγορώ Αντωνίου σε Δράκου-«Οι έμποροι και όσοι έκλεψαν εκ. είναι έξω»