To φαινόμενο «Rockets and Feathers» στα καύσιμα και πώς καθορίζονται οι τιμές

Όμηροι στις υψηλές τιμές καυσίμων παραμένουν οι Κύπριοι την ώρα που όλοι οι υπόλοιποι εμπλεκόμενοι, οι οποίοι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συμμετέχουν στη διαμόρφωση των τιμών, ερίζουν, αφενός για το αν υπάρχει αισχροκέρδεια και αφετέρου εάν μπορεί να αλλάξει κάτι, ώστε το κόστος των καυσίμων να μειωθεί.

Η Κύπρος, αν και αυτή τη στιγμή με βάση τις τιμές στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές κατατάσσεται σε εκείνο το γκρουπ χωρών με τις χαμηλότερες τιμές, αντιμετωπίζει διογκωμένο ζήτημα, αφού ουσιαστικά, σε αντίθεση με τις χώρες της ΕΕ, δεν διαθέτει άλλα μέσα που να εξυπηρετούν τους πολίτες στις μεταφορές.

Για να κατανοήσει κανείς το μέγεθος του ζητήματος με τις τιμές των καυσίμων, θα πρέπει να αναλύσει την τελική τιμή, στην οποία οι καταναλωτές αγοράζουν τα καύσιμα στο πρατήριο. Αυτή η τιμή, σύμφωνα με την Υπηρεσία Καταναλωτών του Υπουργείου Ενέργειας αποτελεί ένα κοκτέιλ παραγόντων.  

Σημειώνεται ότι λόγω του μεγέθους αλλά και των γεωγραφικών δεδομένων η Κύπρος δεν εισάγει αργό πετρέλαιο όπως συμβαίνει στις πλείστες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά έτοιμα διυλισμένα προϊόντα βενζίνης και πετρελαίου. Η αγορά των καυσίμων γίνεται από συγκεκριμένα διυλιστήρια που λειτουργούν σε γειτονικές χώρες, όπως η Ελλάδα και το Ισραήλ. Για την τιμολόγηση των έτοιμων διυλισμένων προϊόντων που εισάγονται στην Κύπρο χρησιμοποιείται ο ημερήσιος δείκτης Platts Basis Italy για κάθε είδος καυσίμου.

Συνεπώς για την τελική τιμή του προϊόντος στα πρατήρια λαμβάνονται υπόψη οι εξής παράγοντες:

Α) τιμή εισαγωγής καυσίμων

Β) Αποθέματα που διατηρούν οι εταιρείες πετρελαιοειδών στην Κύπρο

Γ) Συναλλαγματική ισοτιμία δολαρίου έναντι του ευρώ

Δ) Φόροι που επιβάλλει το κράτος

Ε) Περιθώριο κέρδους εταιρειών και πρατηριούχων

Στην τιμή της βενζίνης επιβάλλονται τριών ειδών διαφορετικές φορολογίες. Πρόκειται για τον φόρο προστιθέμενης αξίας που είναι 0,21 σεντ ανά λίτρο τον φόρο κατανάλωσης ο οποίος τον Μάρτιο μειώθηκε κατά επτά σεντ και πλέον κυμαίνεται γύρω στα 0,41 σεντ το λίτρο και τον φόρο του Κυπριακού Οργανισμού Διαχείρισης Αποθεμάτων Πετρελαιοειδών που ανέρχεται σε ένα σεντ ανά λίτρο. Συνολικά ανά λίτρο η φορολογία φτάνει στα 63 με 64 σεντ.

Σε αυτό το πλαίσιο η τιμή πώλησης αμόλυβδης βενζίνης στις 31 Μαΐου ήταν 1,71 σεντ εκ των οποίων τα 64 σεντ ήταν φορολογία. Το περιθώριο κέρδους των εταιριών και των πρατηριούχων δεν μπορεί να υπολογιστεί. Κι αυτό διότι η Υπηρεσία Προστασίας των Καταναλωτών του Υπουργείου αν κα στο παρελθόν δημοσίευε αναλυτικά πώς προκύπτει η τιμή, σήμερα δεν το πράττει. Μάλιστα όπως λέχθηκε από την αρμόδια υπηρεσία, το Εβδομαδιαίο Δελτίο Καυσίμων, είναι σε φάση αναδιαμόρφωσης και σύντομα θα υπάρξουν αλλαγές.  Πάντως υπολογίζεται πως το περιθώριο κέρδους των πρατηριούχων κυμαίνεται γύρω στα πέντε με έξι σεντ, ενώ ελάχιστα μεγαλύτερο είναι το κέρδος των εταιρειών πετρελαιοειδών. Το ζήτημα συνεχίζει να καίει τους καταναλωτές, με τις εταιρείες πετρελαιοειδών πάντως να αρνούνται τις κατηγορίες για αισχροκέρδεια, όπως και οι πρατηριούχοι, οι οποίοι δηλώνουν πως είναι στα όρια τους, διότι λόγω της ραγδαίας αύξησης των τιμών, χάνουν έσοδα λόγω της μικρότερης κατανάλωσης.

Ανάλογη είναι και οι αντίδραση των τεσσάρων εταιρειών πετρελαιοειδών που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο, οι εκπρόσωποι των οποίων δήλωσαν στη Βουλή πως αντιμετωπίζουν τεράστια ζητήματα στην προσπάθεια τους να ικανοποιήσουν τις ανάγκες της κυπριακής αγοράς και να μην παρατηρηθούν ελλείψεις, ενώ υπέδειξαν πως λόγω της κατάστασης έτσι όπως έχει διαμορφθωεί κάποιες εκ των εταιρειών δουλεύουν στη ζημιά τους.

Πάντως ένα θέμα που απασχόλει τους καταναλωτές είναι το φαινόμενου του «Rockets and Feathers», δηλαδή όταν υπάρχει άνοδος στις τιμές στη διεθνή αγορά, οι τιμές να ανεβαίνουν σαν πύραυλος, ενώ όταν υπάρχει μείωση να πέφτουν σαν φτερό. Είναι κάτι που τέθηκε και ενώπιον των εταιρειών με στοιχεία από τους βουλευτές στην τελευταία συνεδρία της Επιτροπής Ενέργειας της Βουλής, σύμφωνα με τα οποία τους τελευταίους τρεις μήνες παρατηρείται σημαντική μείωση στις τιμές του αργού πετρελαίου διεθνώς, ωστόσο στην Κύπρο παραμένουν υψηλές.

Η Κύπρος πάντως σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Κύπρος έχει από τις χαμηλότερες φορολογίες ανάμεσα στα κράτη μέλη, κάτι που δεν συνάδει με τις υψηλές τιμές που πωλούν τα καύσιμα τα πρατήρια.

Όπως φαίνεται και στο πιο πάνω γράφημα, η Κύπρος διατηρεί φορολογίες κάτω από το 40% της τιμής, τόσο στην αμόλυβδη όσο και στο πετρέλαιο κίνησης μαζί με άλλες τέσσερις χώρες της Ε.Ε. οι οποίες όμως πωλούν τη βενζίνη σε πολύ χαμηλή τιμή. Συνεπώς εξάγεται το συμπέρασμα, πως είτε η Κύπρος αγοράζει σε πολύ πιο ψηλές τιμές, είτε στην πορεία των καυσίμων από το διυλιστήριο μέχρι το πρατήριο στην Κύπρο, οι μεσάζοντες ή οι πρατηριούχοι έχουν αυξημένο κέρδος. 

Πιο κάτω φαίνονται οι μέσες τιμές πώλησης της αμόλυβδης βενζίνης στα πρατήρια της Ε.Ε.