Υποστελεχωμένη η πρώτη γραμμή-Σταθμοί με ένα αστυνομικό, δεκαπεντάωρα και κενά

Ουκ ολίγες ήταν οι φορές που τον τελευταίο καιρό μέλη της Αστυνομίας, που υπηρετούν στην πρώτη γραμμή, διαμαρτυρήθηκαν έντονα  για την έλλειψη προσωπικού, ζητώντας ενίσχυση από την ηγεσία της Αστυνομίας, καθώς αδυνατούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες των πολιτών, που στην ουσία έχουν υποχρέωση να προστατεύουν, ώστε να διατηρείται η τάξη και η ασφάλεια.  

Εξάλλου, οι πολίτες είναι αυτοί που κρίνουν και αξιολογούν την Αστυνομία, η οποία, σύμφωνα με πρόσφατα έρευνα που πραγματοποίησε ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Δημοσκοπήσεων και Ερευνών Αγοράς Κύπρου (ΣΕΔΕΑΚ), περνά οριακά την βάση, αφού στο ερώτημα «πόσο εμπιστεύεστε τα άτομα του κάθε επαγγέλματος», την πιο ψηλή βαθμολογία λαμβάνουν οι καλλιτέχνες, με μέσο όρο 3,73, ενώ ακολουθούν οι γιατροί (3,47), εταιρίες δημοσκοπήσεων (3,26), εκπαιδευτικοί (3,17), στρατιωτικοί  (3,10) και λογιστές (3,02). Βαθμό πάνω από τη βάση αλλά ιδιαίτερα χαμηλό, λαμβάνουν οι αστυνομικοί (2,76) και οι επιχειρηματίες (2,72).

Ένα από τα προβλήματα που αναδεικνύεται κατά καιρούς, είναι η υποστελέχωση και οι ελλείψεις στην πρώτη γραμμή, κάτι το οποίο αναμφίβολα έχει αρνητικό αντίκτυπο στην κοινωνία, η εμπιστοσύνη της οποίας φαίνεται από τις έρευνες να έχει κλονιστεί και για ανάκτηση της, θα πρέπει ενδεχομένως να γίνουν τέτοιες δράσεις, ώστε οι πολίτες να νιώθουν ασφάλεια από το Σώμα Ασφαλείας της χώρας. Σίγουρα, η μείωση αλλά και η πρόληψη της εγκληματικότητας, βρίσκεται ψηλά στη λίστα των κριτηρίων των πολιτών, αφού είναι αλληλένδετη με την ασφάλεια, η οποία έρχεται από την άμεση ανταπόκριση των τμημάτων της πρώτης γραμμής, σε διαφορετική περίπτωση, η ολιγωρία λειτουργεί σε βάρος της. Για παράδειγμα, εάν ο πολίτης έπεσε θύμα κλοπής και καλέσει τον αστυνομικό σταθμό αλλά το μέλος δεν μπορεί να ανταποκριθεί επειδή δεν έχει άλλο αστυνομικό κατά τον συγκεκριμένο χρόνο, τότε δικαίως απογοητεύεται και επικρίνει το Σώμα.    

Καταρχάς, θα πρέπει να αναφερθεί πως στους αστυνομικούς της πρώτης γραμμής, συμπεριλαμβάνονται τα μέλη που υπηρετούν:

Στους αστυνομικούς σταθμούς

• Στα ΤΑΕ των Επαρχιών και ΤΑΕ Αρχηγείου
• Ηλεκτρονικό Έγκλημα
• ΜΜΑΔ
• ΕΑΟ (αντιτομοκρατικός ουλαμός)
• Άμεση Επέμβαση
• Τμήμα Τροχαίας
• Ομάδα Ζ
• ΟΠΕ
• ΥΚΑΝ
• Αντιοχλαγωγικές Ομάδες
• Τμήμα Σεξουαλικής Κακοποίησης Ανηλίκων
• Αστυνομικά Κρατητήρια
• Λιμενική
• Αεροπορική Πτέρυγα
• Immigration

Σύμφωνα με στοιχεία που εξασφάλισε ο REPORTER, στους αστυνομικούς σταθμούς, σε παγκύπρια βάση, αυτή τη στιγμή εργάζονται περίπου 600 μέλη και άλλα περίπου 300 άτομα, στελεχώνουν τα Τμήματα που είναι επιφορτισμένα με την διερεύνηση, όπως για παράδειγμα τα ΤΑΕ.

Αστυνομικοί Σταθμοί

Στο παρελθόν, είχε δει το φως της δημοσιότητας υπόθεση διάρρηξης αστυνομικού σταθμού στην Πάφου, όπου το μοναδικό μέλος που υπηρετούσε κατά το δεδομένο χρόνο, είχε κλειδώσει τον σταθμό για να μεταβεί σε επεισόδια, με αποτέλεσμα επιτήδειοι να το εκμεταλλευτούν.

Δυστυχώς, η υποστελέχωση σταθμών, ειδικότερα κατά τις βραδινές βάρδιες, είναι ένα πρόβλημα που χρονίζει, χωρίς ωστόσο να δίνονται ουσιαστικές λύσεις, με αποτέλεσμα οι αστυνομικοί, σε πολλές περιπτώσεις, να αδυνατούν να ανταποκριθούν είτε στα καθήκοντα τους, είτε στις ανάγκες των πολιτών. Και αυτό διότι, σύμφωνα με τα στοιχεία, κατά τις βραδινές βάρδιες στους σταθμούς υπηρετούν μέχρι τρείς αστυνομικοί, ενώ υπάρχουν σταθμοί που εργάζεται μόνο ένα άτομο.

Για παράδειγμα,  στον αστυνομικό σταθμό Κλήρου εργάζεται τα βράδια ένας αστυνομικός, στην Κοκκινοτριμιθιά δύο, στο Παλαιχώρι ένα και στη Λακατάμια τρεις. Σημειώνεται πως οι συγκεκριμένοι σταθμοί καλύπτουν ευρύτερα τις περιοχές, στις οποίες ο πληθυσμός είναι μεγάλος.

Το ποσοστό της υποστελέχωσης είναι περίπου 40%, ενώ στα αξιοσημείωτα είναι πως στους σταθμούς, περίπου το 30%, υπηρετούν δόκιμοι, οι οποίοι όπως είναι λογικό, δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο 100% των αναγκών.

Οι αστυνομικοί, που εργάζονται από τις επτά το απόγευμα μέχρι τις επτά το πρωί, καλούνται να διαχειριστούν διάφορα επεισόδια που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια της νύχτας και να ανταποκρίνονται στα τηλεφωνήματα των πολιτών, ενώ περίπου στο 50% των σταθμών υπάρχουν κρατητήρια, όπου τα μέλη ή το μέλος, κατά τη διάρκεια της βάρδιας, έχουν τον έλεγχο τους.

Σημειώνεται πως όσοι υπηρετούν σε σταθμούς της υπαίθρου, διερευνούν όλες τις υποθέσεις, διαρρήξεις, κλοπές, τροχαία, μετανάστες, κτλ, εξαιρουμένων των πολύ σοβαρών αδικημάτων, όπως για παράδειγμα φόνο, ενώ οι σταθμοί της πόλης, οι υποθέσεις στις οποίες εξετάζεται βία στην οικογένεια, όπως επίσης και αυτές που διερευνώνται σοβαρά αδικήματα, μεταφέρονται στα ΤΑΕ. 

Επαρχιακά ΤΑΕ και ΤΑΕ Αρχηγείου

Σε ό,τι αφορά τα Τμήματα Ανιχνεύσεως Εγκλημάτων (ΤΑΕ), κατά τη διάρκεια της νύχτας, σε αυτά υπηρετούν περίπου τέσσερα άτομα, τα οποία είναι επιφωστησμένα με την διερεύνηση όλων των υποθέσεων, όπως διαρρήξεις, οικονομικό έγκλημα, φόνοι κτλ. Επίσης, στα ΤΑΕ εμπίπτουν και τα Επαρχιακά Τμήματα για την Βία στην Οικογένεια, στην οποία εργάζονται περίπου 40 άτομα, παγκύπρια, ενώ στη Λευκωσία, περίπου 13. Αριθμοί, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από τα ίδια τα μέλη της Αστυνομίας, αρκετά μικροί, δεδομένου πως καθημερινά έχουν ενώπιον τους, πάνω από τέσσερις υποθέσεις, οι οποίες τυγχάνουν ιδιαίτερης μεταχείρισης, λόγω της φύσης του αδικήματος.

Σύμφωνα με πληροφορίες, οι αστυνομικοί αποφεύγουν τα πιο πάνω Τμήματα, όπως ο διάβολος το λιβάνι και αυτό διότι, ο όγκος εργασίας είναι μεγάλος και δεν συνάδει με τον αριθμό των μελών που υπηρετούν στα ΤΑΕ, ενώ την ίδια ώρα, έχουν το βάρος της ευθύνης, τόσο για την έκβαση μιας υπόθεσης αλλά και την τήρηση των σχετικών πρωτοκόλλων, αφού σε διαφορετική περίπτωση, ενδεχομένως να βρεθούν κατηγορούμενοι.

Ενδεικτικό παράδειγμα, είναι πως όσα μέλη εργάζονται στα Τμήματα Βίας στην Οικογένεια, στα πλαίσια διερεύνησης μιας υπόθεσης, θα πρέπει να συμπληρώσουν ιατρικά έντυπα, να μεταφέρουν ενδεχομένως θύματα σε καταφύγια, να λάβουν καταθέσεις, να εκδώσουν εντάλματα εάν κρίνεται απαραίτητο, να ελέγξουν πιθανή κατοχή όπλων, να χειριστούν τα παιδιά εάν υπάρχουν και να ενημερώσουν τις αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους. Και όλα αυτά, κατά τη διάρκεια της νύχτας που ο αριθμός των μελών είναι μειωμένος, χωρίς όμως αυτό να ενδιαφέρει τους πολίτες, που χρειάζονται τη βοήθεια της Αστυνομίας, ειδικότερα σε τέτοιες υποθέσεις που χαρακτηρίζονται ευαίσθητες. Μάλιστα, για τους λόγους αυτούς, όπως μας αναφέρθηκε, είναι και που πολλά μέλη ζητούν να μετατεθούν από τα συγκεκριμένα τμήματα.

Παρόμοια είναι η κατάσταση και για τα μέλη που υπηρετούν στα ΤΑΕ, στους οποίους πέφτει το βάρος για την διερεύνηση των υποθέσεων, κατά την οποία θα πρέπει να λάβουν καταθέσεις, να εξετάσουν τεκμήρια κτλ, ενώ έχουν την ευθύνη για την πορεία των ερευνών.

Σε μια υπόθεση, σοβαρής μορφής, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία, εργάζονται το πιο λίγο τρεις αστυνομικοί. Στην ομάδα, τα καθήκοντα διαχωρίζονται, καθώς ο ένας θα πρέπει να μεταβεί στη σκηνή, άλλος αναλαμβάνει τη συλλογή τεκμηρίων, άλλος την μεταφορά των υπόπτων, ενώ υπάρχει και ο επικεφαλής για το ανακριτικό έργο.

Δεκαπεντάωρα λόγω έλλειψης Αντιοχλαγωγικών Ομάδων

Μεγάλο πρόβλημα υποστελέχωσης φαίνεται να παρατηρείται και στις αντιοχλαγωγικές ομάδες, οι οποίες δεν υπάρχουν μόνιμες σε όλες τις Επαρχίες. Στη Λευκωσία για παράδειγμα, έχει ενεργά περίπου είκοσι άτομα, αριθμός πολύ μειωμένος σε σχέση με τις ανάγκες και τις εκατοντάδες χρόνιες επιχειρήσεις. 

Αποτέλεσμα, στις επιχειρήσεις που θα πρέπει να λάβουν μέρος αντιοχλαγωγικές ομάδες, οι αστυνομικοί που υπηρετούν σε άλλες θέσεις, κατά κύριο λόγο από σταθμούς, να επιστρατεύονται για να συνδράμουν, σε διαφορετική περίπτωση το κενό θα είναι τεράστιο.

Ενδεικτικό παράδειγμα είναι οι πρόσφατες επιχειρήσεις που στήθηκαν για την αστυνόμευση των ποδοσφαιρικών αγώνων, υπό τον φόβο επεισοδίων, όπου αστυνομικοί που εργάζονταν από τις επτά το πρωί σε σταθμούς, έλαβαν οδηγία ώστε να μην σχολάσουν, καθώς στη συνέχεια θα λάμβαναν μέρος στην επιχείρηση. Κάτι που έχει ως αποτέλεσμα οι αστυνομικοί σε κάποιες περιπτώσεις να εργάζονται περίπου δεκαπέντε ώρες την ημέρα, κάτι που προκαλεί διαμαρτυρίες, αφού καλούνται να καλύψουν οι ίδιοι τις τρύπες της υποστελέχωσης, ενώ την ίδια ώρα υπάρχει, όπως καταγγέλλουν, ανεκμετάλλευτο προσωπικό, που υπηρετεί στα γραφεία και ασκεί άλλα καθήκοντα.

Κρατητήρια και ψυχιατρικά περιστατικά  

Παρά το γεγονός ότι στο περίπου 50% σταθμών υπάρχουν κρατητήρια, τα οποία είναι υπό την ευθύνη της Αστυνομίας, εντούτοις δεν υπάρχει ειδικό Τμήμα, το οποίο θα είναι επιφορτισμένο με συγκεκριμένα καθήκοντα, ενώ λόγω της υποστελέχωσης σε αρκετές περιπτώσεις, «μέλη τζόκερ» χρησιμοποιούνται για την μεταφορά τους.

Για παράδειγμα, σε κάποιες περιπτώσεις όπου αστυνομικοί είναι επιφορτισμένοι με την φρούρηση στόχων τζιχαντιστών, χρησιμοποιούνται για την μεταφορά κρατουμένων.

Παράλληλα, στα καθήκοντα των αστυνομικών εμπίπτει και η ανταπόκριση σε επεισόδια που αφορούν ψυχιατρικά περιστατικά, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για ζητήματα που χρίζουν συγκεκριμένης μεταχείρησης και τα μέλη ενδεχομένως να μην έχουν τις απαραίτητες γνώσεις ώστε να τα χιριστούν. Είναι για αυτό το λόγο που πρόσφατα στην Ελλάδα, αλλά και άλλες χώρες, προχώρησαν στην δημιουργία ειδικού Τμήματος το οποίο απαρτίζεται από νοσοκόμους και ειδικούς, οι οποίοι ανταποκρίνονται στα επεισόδια, εκτός και αν προκύπτουν ζητήματα ασφάλειας, όπου σε αυτές τις περιπτώσεις συνδράμει και η Αστυνομία.

Επιμελητές ανηλίκων, εκπαίδευση… δύο ημερών

Ένα άλλο πρόβλημα, το οποίο εντάσσεται στους αστυνομικούς της πρώτης γραμμής, είναι το θέμα που αφορά τους επιμελητές ανηλίκων, οι οποίοι χειρίζονται ευαίσθητες υποθέσεις, που θα πρέπει να τυγχάνουν ιδιαίτερης μεταχείρισης.

Πρόκειται για την νομοθεσία που ψηφίστηκε το 2021, παρά το γεγονός ότι η Αστυνομία δεν είχε τα απαραίτητα εφόδια, ώστε να εφαρμοστεί με επιτυχία.  

Κριτήριο επιλογής για τον εν λόγω ρόλο, αποτελεί το πτυχίο, ενώ στη λίστα των επιμελητών της μεγαλύτερης Επαρχίας που είναι η Λευκωσία, βρίσκονται τέσσερα άτομα μόνο. Συνεπώς, σε κάθε επιμελητή αναλογεί μια εβδομάδα το μήνα, κάποτε και δύο, το μήνα.

Παρά το γεγονός πως κλήθηκαν και άλλα άτομα για να παρακολουθήσουν την εκπαίδευση, εντούτοις ο αριθμός στη λίστα παραμένει μηδαμινός και ένας από τους λόγους, όπως μας αναφέρθηκε, είναι το γεγονός πως μέχρι στιγμής δεν έγινε οποιαδήποτε αναφορά για το κατά πόσο οι ώρες που θα εργάζονται οι επιμελητές θα καταγράφονται και θα δίνεται off ή εάν θα πληρώνονται, ενώ άλλος ένας παράγοντας που λειτουργεί αρνητικά, είναι το γεγονός πως δεν καταβάλλεται οποιοδήποτε ποσό για τα οδοιπορικά. Σημειώνεται πως η υπουργός Δικαιοσύνης διαβεβαίωσε πριν από ένα χρόνο πως θα παραχωρηθούν θέσεις για λειτουργούς, χωρίς ωστόσο το ζήτημα να έχει διευθετηθεί μέχρι σήμερα. 

Σημειώνεται πως κατά την εκπαίδευση αναφέρθηκε ότι ο θεσμός του επιμελητή θα είναι προσωρινός μέχρις ότου προσληφθούν δημόσιοι υπάλληλοι, οι οποίοι θα τύχουν εκπαίδευσης διάρκειας περίπου ενός έτους, σε αντίθεση με τους αστυνομικούς επιμελητές που έτυχαν εκπαίδευση.. δύο ημερών. Πρόκειται για ακόμη μια τρύπα, που καλούνται να καλύψουν οι αστυνομικοί της πρώτης γραμμής. 

Μέσα στα καθήκοντα του επιμελητή, είναι και η προετοιμασία έκθεσης προς τον Αστυνομικό Διευθυντή της επαρχίας, για ένταξη του κατηγορούμενου στο πρόγραμμα αποδικαστηκοποίησης. Για να γίνει η συγκεκριμένη έκθεση πρέπει να γίνουν οι ακόλουθες ενέργειες, από πλευράς του επιμελητή:

• Μελέτη ποινικού φακέλου
• Διευθέτηση συνάντησης/συνέντευξης με τον ανήλικο
• Συνάντηση με γονείς/κηδεμόνες
• Συνάντηση με δικηγόρο
• Συνάντηση με ανακριτή υπόθεσης
• Συνάντηση με λειτουργό ΥΚΕ
• Συνάντηση με εκπρόσωπο σχολείου
• Συνάντηση με θύμα

Η πιο πάνω διαδικασία γίνεται εκτός ωρών εργασίας του αστυνομικού. Στην έκθεση του επιμελητή, συμπεριλαμβάνονται και εισηγήσεις οι οποίες βασίζονται στο περιβάλλον του ανήλικου, τις ιδιαιτερότητες του (πνευματική, ψυχολογική, σωματική), κατά πόσο αυτός είναι συνεργάσιμος και τους μελλοντικούς κινδύνους, ωστόσο ο αστυνομικός δεν έχει τύχει τέτοιας εκπαίδευσης, ώστε να μπορεί να κρίνει την ψυχολογική και πνευματική κατάσταση του ανήλικου.

Με βάση τα πιο πάνω στοιχεία, διαπιστώνεται το κενό που παρατηρείται στους αστυνομικούς της πρώτης γραμμής, δεδομένου πως σε άλλα Τμήματα μπορεί να εργάζονται πολύ περισσότεροι από ένα Τμήμα που έχει καθημερινή επαφή με τον πολίτη και το έγκλημα. Για παράδειγμα, στο Τμήμα που σχετίζεται με το ΦΑΠ και τις ανυποταξίες, εργάζονται καθημερινά, σε παγκύπρια βάση, περίπου 40 αστυνομικοί, στα εντάλματα περίπου 100 αστυνομικοί και άλλοι περίπου 500 είναι στατικοί φρουροί σε διάφορα σημεία και προσώπων.