Η διαδικασία ελέγχου του Πόθεν Έσχες, η μέθοδος και η ομοιομορφία

Τα ζητήματα που προκύπτουν αναφορικά με τις προωθούμενες αλλαγές στο Πόθεν Έσχες συζήτησε η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Θεσμών της Βουλής, καθώς εκκρεμεί πρόταση για τροποποίηση του περί του Προέδρου, των Υπουργών και των Βουλευτών της Κυπριακής Δημοκρατίας (Δήλωση και Έλεγχος Περιουσίας) Νόμου του 2021. Στην ουσία, αυτή τη στιγμή, επιχειρείται ενοποίηση αριθμού προτάσεων νόμου, οι οποίες είχαν κατατεθεί στην προηγούμενη Βουλή, ώστε να επικαιροποιηθεί ο τρόπος υποβολής του Πόθεν Έσχες, να πληρωθούν τα όποια κενά εντοπίστηκαν και να διορθωθούν δυσλειτουργίες.

Όπως διαφάνηκε από τη συζήτηση, παρόλο που σε γενικές γραμμές υπάρχει συναντίληψη για τις αλλαγές που πρέπει να επέλθουν στον τρόπο που οι κατέχοντες εξουσία θα πρέπει να δηλώνουν το Πόθεν Έσχες τους, συνεχίζει να αποτελεί αγκάθι ο έλεγχός του.  

Εξηγώντας το ιστορικό, ο πρόεδρος της Επιτροπής Θεσμών, Δημήτρης Δημητρίου, ανέφερε ότι η τροπολογία που θα ψηφιζόταν τον περσινό Απρίλιο αποσύρθηκε και σήμερα φαίνεται να καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως η δήλωση πρέπει να μηχανογραφηθεί και να δηλώνεται διαδικτυακά, είτε ανά διετία είτε κάθε χρόνο μαζί με τις φορολογικές δηλώσεις. Αυτό που, ωστόσο, δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμη είναι ποιοι θα εξετάζουν τις δηλώσεις των βουλευτών, καθώς και τι θα δημοσιοποιείται. Η εισήγηση του κ. Δημητρίου είναι όπως δημοσιοποιείται ολόκληρη η δήλωση την πρώτη φορά και ακολούθως να δίνονται στη δημοσιότητα μόνο οι αλλαγές στα περιουσιακά στοιχεία.

Στην ουσία, θα πρέπει στον νόμο να ενσωματωθεί πρόνοια που αφορά την υποβολή της δήλωσης ηλεκτρονικά και με τρόπο που να διασφαλίζεται η ομοιόμορφη καταγραφή των στοιχείων, σε αντίθεση με αυτό που συμβαίνει σήμερα, όπου σε χειρόγραφες δηλώσεις ο καθένας υποβάλλει τις δηλώσεις όπως νομίζει, με αξίες του 1980, με αξίες του 2013, με αξία απόκτησης, με τρέχουσα αξία και γενικότερα δεν υπάρχει ένας κοινός τρόπος υπολογισμού των περιουσιακών στοιχείων.

Ο κ. Δημητρίου ανέφερε πως ετοιμάζει σχετική πλατφόρμα για την υποβολή το Πόθεν Έσχες για τους υπουργούς το Υφυπουργείο Καινοτομίας και, όπως είχε αναφέρει στη Βουλή ο Κυριάκος Κόκκινος, θα είναι έτοιμη το φθινόπωρο. Όπως, ωστόσο, επισήμανε η Διευθύντρια της Βουλής, Τασούλα Ιερωνυμίδου, όπως είναι γραμμένοι οι νόμοι για τους διάφορους αξιωματούχους, τεχνικά δεν μπορούν να  συνυπάρξουν σε μία πλατφόρμα. Γι’ αυτό και εισηγήθηκε όπως ο νέος νόμος για τη Βουλή, να προνοεί ξεχωριστή πλατφόρμα. Ο κ. Δημητρίου ανέφερε πως τεχνικά αυτό είναι εφικτό και θα διασφαλίζεται η διάκριση.

Όπως σημείωσε ο Δημήτρης Δημητρίου, είναι σαφές πως βουλευτές δεν μπορούν να ελέγχουν άλλους βουλευτές, άρα χρειάζονται άλλοι ελεγκτές. Ωστόσο τα ελεγκτικά γραφεία εμφανίστηκαν στο παρελθόν αρνητικά ως προς το να αναλάβουν αυτό το εγχείρημα και ακούστηκαν διάφορες εισηγήσεις για την σύσταση μίας επιτροπής που θα έχει αυτή την αρμοδιότητα.

Σε παρέμβασή του, ο βουλευτής του ΔΗΚΟ Ζαχαρίας Κουλίας, εισηγήθηκε ότι τον ρόλο αυτό μπορεί να αναλάβει η Ελεγκτική Υπηρεσία του κράτους, που είναι θεσμοθετημένη και αξιόπιστη, ενώ έθεσε και ευρύτερο θέμα ελέγχου κρατικών αξιωματούχων. Αμφισβήτησε ότι μία επιτροπή θα είναι σε θέση να κάνει εις βάθος έλεγχο. Ωστόσο και αυτή η εισήγηση φαίνεται να έχει θεσμικά ζητήματα, καθώς ο Γενικός Ελεγκτής είναι δημόσιος υπάλληλος.

Από την πλευρά του, ο βουλευτής του ΔΗΣΥ Νίκος Γεωργίου, έθιξε το ζήτημα της αξίας, εξηγώντας πως αυτή τη στιγμή κάποιος δηλώνει πως έχει χίλιες μετοχές σε μία εταιρεία, αλλά δεν ξέρουμε αν αυτή η εταιρεία είναι ιδιοκτήτης ξενοδοχείων ή πύργων. Και αυτές οι αξίες είναι που έχουν σημασία στο πλαίσιο του Πόθεν Έσχες και όχι αν κάποιος κληρονόμησε κάτι από την οικογένειά του, ιδιαίτερα δε εάν πρόκειται για περιουσιακά στοιχεία στα κατεχόμενα. Επί του θέματος τοποθετήθηκε και η βουλεύτρια των Οικολόγων, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, σημειώνοντας πως ό,τι κληρονομεί ο καθένας θα πρέπει να έχει μηδενική αξία και θα πρέπει να υπάρχει μια ομοιομορφία στην καταγραφή της αξίας των περιουσιακών στοιχείων που αποκτά ο καθένας με τα δικά του χρήματα.

Η Επιτροπή τελικά επιφυλάχτηκε να επανέλθει, μετά την αναθεώρηση του σχεδίου νόμου και την υποβολή νέου κειμένου, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις που καταγράφηκαν. Αυτό χρονικά αναμένεται να συμβεί το καλοκαίρι.