Ρομποτική Χειρουργική: Η ελάχιστα-επεμβατική αντιμετώπιση των παθήσεων του ουροποιητικού

Σύμφωνα με τις αρχές της κλασικής χειρουργικής, μια επέμβαση απαιτεί μια τομή στην επιφάνεια του ανθρωπίνου σώματος. Αν και αυτή η προσπέλαση έχει υψηλά ποσοστά επιτυχίας, οι τομές στο δέρμα σχετίζονται με μια σειρά από προβλήματα (μετεγχειρητικό πόνο, ανάγκη για παυσίπονα, καθυστέρηση επανόδου στην εργασία) και επιπλοκές (λοίμωξη χειρουργικού τραύματος, μετεγχειρητικές κήλες, δυσμορφία ουλών, απώλεια αίματος και ανάγκη για μεταγγίσεις). Η ελάχιστα-επεμβατική χειρουργική αποτελεί την εξέλιξη της κλασικής χειρουργικής και έχει σαν σκοπό την αντιμετώπιση των ίδιων παθήσεων με ελαχιστοποίηση του χειρουργικού τραύματος και των επιπλοκών του.​

​Ποιες οι βασικές αρχές και τα πλεονεκτήματα της ελάχιστα-επεμβατικής χειρουργικής;

H φιλοσοφία της ελαχιστοποίησης του χειρουργικού τραύματος βασίζεται σε μια σειρά από βασικές αρχές:

• Προσπέλαση σε κοιλότητες του ανθρωπίνου σώματος μέσα από μικρές τομές τύπου «κλειδαρότρυπας» ή διαμέσου των φυσιολογικών οπών του ανθρωπίνου σώματος (στοματική κοιλότητα, ουρήθρα, κόλπος κλπ).
• Χειρουργικοί χειρισμοί ακριβείας σε περιορισμένο χώρο με τη χρήση κάμερας, μεγέθυνσης, ενδοσκοπίων και λεπτών εργαλείων
• Αποφυγή τραυματισμού φυσιολογικών δομών και διαταραχής της λειτουργίας τους, ελαχιστοποίηση της απώλειας αίματος, αποφυγή μεταγγίσεων
• Ελαχιστοποίηση του μετεγχειρητικού πόνου, μικρότερες ανάγκες σε αναλγητικά, μικρότερη διάρκεια νοσηλείας, καθώς και ταχύτερη επάνοδος στις καθημερινές δραστηριότητες και στην εργασία
• Αποφυγή των επιπλοκών του χειρουργικού τραύματος (μολύνσεις, μετεγχειρητικές κήλες, δύσμορφες ουλές)

Η ελάχιστα-επεμβατική προσπέλαση έχει εφαρμογές ουσιαστικά σε όλες τις χειρουργικές ειδικότητες. Τα παραδείγματα είναι πολλά: ορθοπαιδική (αρθροσκόπηση), θωρακοχειρουργική-πνευμονολογία (θωρακοσκόπηση, μεσοθωρακοσκόπηση, επεμβατική βρογχοσκόπηση),   γυναικολογία (υστεροσκόπηση) και λαπαροσκοπική χειρουργική του γαστρεντερικού συστήματος. Η ουρολογία δε, είναι μια από τις ειδικότητες που υιοθέτησαν ταχέως και ανάπτυξαν σε υψηλό επίπεδο τη φιλοσοφία της ελάχιστα-επεμβατικής χειρουργικής. 

​​Ποιες οι εφαρμογές της Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής στο ουροποιητικό σύστημα;

To 1991, o Ralph Clayman στο Washington University του St. Louis διενήργησε την πρώτη λαπαροσκοπική νεφρεκτομή, αποδεικνύοντας ότι μια ποικιλία από παθήσεις του νεφρού μπορούν να αντιμετωπιστούν με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα, χρησιμοποιώντας τη λαπαροσκοπική προσπέλαση. Το 1992, ο Schuessler έδειξε επίσης ότι ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να αντιμετωπιστεί λαπαροσκοπικά.

Η εμπειρία των τελευταίων 20 ετών έδειξε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των καλοήθων ή κακοήθων παθήσεων του ανώτερου ή του κατώτερου ουροποιητικού είναι εφικτό να αντιμετωπιστεί με λαπαροσκοπική προσπέλαση, αντί για ανοικτή χειρουργική. Παραδείγματα κακοηθειών που αντιμετωπίζονται πλέον λαπαροσκοπικά είναι ο καρκίνος του νεφρού (ριζική ή μερική νεφρεκτομή), του προστάτη (ριζική προστατεκτομή) και της ουροδόχου κύστεως (ριζική κυστεκτομή). Επίσης, η λαπαροσκοπική προσπέλαση έχει επικρατήσει ως η μέθοδος εκλογής για καλοήθεις παθήσεις όπως είναι η στένωση της πυελο-ουρητηρικής συμβολής (λαπαροσκοπική πυελοπλαστική), η νεφρόπτωση (λαπαροσκοπική νεφροπηξία) και η αφαίρεση μη-λειτουργικών νεφρών.

Το οπλοστάσιο της λαπαροσκοπικής ουρολογίας έχει ενισχυθεί από πλευράς τεχνολογίας και εξοπλισμού και τα αποτελέσματά της είναι άριστα, τόσο από πλευράς ασφάλειας, όσο και από πλευράς αποτελεσματικότητας.

Ρομποτική χειρουργική: H τελευταία εξέλιξη της ελάχιστα-επεμβατικής προσπέλασης των παθήσεων του ουροποιητικού

Με τη χρήση του ρομποτικού συστήματος da Vinci, η λαπαροσκοπική χειρουργική πέρασε στο επόμενο στάδιο. Το ρομποτικό σύστημα επιτρέπει στο χειρουργό μέσω μιας κονσόλας να πλοηγεί εργαλεία εντός της κοιλιακής χώρας. Τα εργαλεία αυτά τοποθετούνται μέσα στην κοιλιακή χώρα από οπές τύπου «κλειδαρότρυπας» και έχουν «8 βαθμούς ελευθερίας» στις κινήσεις τους, μιμούμενα το ανθρώπινο χέρι. Το οπτικό σύστημα της ρομποτικής συσκευής επιτρέπει επίσης την τρισδιάστατη όραση στο χειρουργό, σε αντίθεση με την παραδοσιακή λαπροσκοπική χειρουργική, όπου η όραση είναι δυσδιάστατη. Ο συνδυασμός ποικιλίας κινήσεων, μεγέθυνσης και τρισδιάστατης όρασης, επιτρέπουν στο χειρουργό να χειρουργεί με ασφάλεια, αποτελεσματικότητα και υψηλού βαθμού ακρίβεια.

Το χειρουργικό σύστημα DaVinci είναι το πρώτο σύστημα ρομποτικής χειρουργικής που εγκρίθηκε από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων και Υλικών (FDA), το 2000, για την πραγματοποίηση χειρουργικών επεμβάσεων. Η τεχνική υιοθετήθηκε γρήγορα από πολλά νοσοκομεία, αρχικά στις ΗΠΑ και έπειτα σε ολόκληρο τον κόσμο.

​Ποιες οι εφαρμογές της ρομποτικής στη χειρουργική του ουροποιητικού;

Σήμερα, όλες οι επεμβάσεις που μέχρι πρόσφατα εκτελούνταν είτε με ανοικτή είτε με λαπαροσκοπική προσπέλαση, μπορούν να γίνουν ρομποτικά. Η ρομποτική ριζική προστατεκτομή, για παράδειγμα, είναι η συχνότερη επέμβαση στις ΗΠΑ για καρκίνο του προστάτη, αντικαθιστώντας τη λαπαροσκοπική επέμβαση, ενώ ένα από τα πιο έμπειρα κέντρα της Ευρώπης, το Karolinska Institute της Στοκχόλμης, γιόρτασε πρόσφατα τη συμπλήρωση 15ετίας από την πρώτη ρομποτική ριζική κυστεοπροστατεκτομή.

Το ρομποτικό σύστημα έχει επίσης σημαντικές εφαρμογές σε επεμβάσεις που απαιτούν πολύπλοκη ανακατασκευή του ουροποιητικού συστήματος, όπως είναι η μερική νεφρεκτομή για αφαίρεση μικρών νεφρικών όγκων με παράλληλη διατήρηση του υπόλοιπου νεφρικού ιστού, και η πυελοπλαστική για δύσκολες περιπτώσεις στένωσης της πυελο-ουρητηρικής συμβολής. Πρόσφατα επίσης έχει φανεί ότι για ιδιαίτερα πολύπλοκες επεμβάσεις για καρκίνο της ουροδόχου κύστεως, όπως είναι η ριζική κυστεκτομή και δημιουργία ορθότοπης νεοκύστης από έντερο, η ρομποτική μέθοδος αποτελεί μια ασφαλή θεραπευτική επιλογή.  

​​Ρομποτική  πλατφόρμα DaVinci Xi: Τεχνολογία αιχμής στην υπηρεσία της Ιατρικής

Μέχρι το 2014 είχαν παρουσιαστεί τρία διαφορετικά μοντέλα εξέλιξης του ρομποτικού συστήματος (DaVinci S, Si, X) με συνεχείς βελτιώσεις όσον αφορά στα τεχνολογικά τους χαρακτηριστικά. Το πλέον κορυφαίο μοντέλο DaVinci Xi βρίσκεται πλέον στη διάθεση των χειρουργών παγκοσμίως. Η βασική διαφορά του από προηγούμενα μοντέλα, είναι ότι οι ρομποτικοί βραχίονες είναι πιο ευέλικτοι, πιο ακριβείς και πιο ανεξάρτητοι στη λειτουργία τους, αναπαράγοντας με ακρίβεια τις κινήσεις του ανθρώπινου χεριού, ακόμη και στις πλέον δύσκολες και απαιτητικές συνθήκες (όπως σε εξαιρετικά παχύσαρκους ασθενείς). Με αυτό τον τρόπο βελτιώνεται η χειρουργική τεχνική, γίνεται πιο ευέλικτη, ακριβής αλλά και ασφαλής.

Το σύστημα DaVinci Xi διαθέτει πρωτοποριακή τεχνολογία συγχρονισμού διπλής εικόνας για εξασφάλιση άριστης διακριτικής ικανότητας (focus-free technology) και εξάλειψης του θολώματος των εικόνων, καθώς και την υψηλότερη διαθέσιμη απεικόνιση χειρουργικού πεδίου (Crystal Clear) με τρισδιάστατο σύστημα φακών 3D που παρέχει δυνατότητα μεγέθυνσης έως και 15 φορές για πολύ ακριβείς, σταθερές και λεπτομερείς κινήσεις.

Απαιτεί χειρισμό από έναν εξειδικευμένο χειρουργό, ο οποίος βρίσκεται καθιστός, μπροστά σε μια ειδική κονσόλα χειρισμού του ρομπότ, μέσω της οποίας πραγματοποιεί την επέμβαση κινώντας ειδικούς μοχλούς που έχουν προσαρμοστεί στα δάχτυλά του, σαν να χρησιμοποιεί τα ίδια του τα χέρια. Η κάθε κίνηση του χειρουργού αναπαράγεται με απόλυτη ακρίβεια και σταθερότητα στο χειρουργικό πεδίο από τους χειρουργικούς αρθρωτούς βραχίονες του ρομπότ.

Όλα αυτά γίνονται με ακρίβεια, αφού ο Χειρουργός εποπτεύει όλη την επέμβαση μέσα από μια ειδική οθόνη, που του προσφέρει μεγέθυνση της εικόνας του χειρουργικού πεδίου μέχρι και 15 φορές μεγαλύτερη, εξαιρετική ευκρίνεια με περισσότερα από 16 εκ. χρώματα (full high-definition), καθώς και τρισδιάστατη (3D) απεικόνιση.

Όλες αυτές οι προηγμένες τεχνολογικές εξελίξεις έχουν σαν αποτέλεσμα οι επεμβάσεις με το DaVinci Xi να πραγματοποιούνται με ακρίβεια χιλιοστού, με εξαιρετικά λεπτομερή αναγνώριση των ανατομικών δομών, με πλήρη εξάλειψη του φυσιολογικού μυϊκού τρόμου των ανθρώπινων χεριών, και με εξαιρετική προσέγγιση και χειρισμό των ανθρώπινων ανατομικών δομών, που με την ανοικτή και με τη λαπαροσκόπηση χειρουργική ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθούν

Απαραίτητη προϋπόθεση βέβαια για την χρήση του ρομποτικού συστήματος είναι ο χειρουργός να έχει λάβει ειδική εκπαίδευση στη χρήση του συστήματος, αφού η χρήση του διαφέρει από την κλασική ανοικτή χειρουργική αλλά και τη λαπαροσκοπική χειρουργική. Μετά την ανάλογη εκπαίδευση ο χειρουργός λαμβάνει διεθνή πιστοποίηση ως Ρομποτικός Χειρουργός (Robotic - Console Surgeon).

Το Απολλωνειο Νοσοκομείο είναι πλέον το μοναδικό νοσοκομείο της Λευκωσίας που διαθέτει το ρομποτικό σύστημα DaVinci Xi. Ο χειρισμός του συστήματος αυτού γίνεται μόνο από πιστοποιημένους ρομποτικούς χειρουργούς που υποστηρίζονται από ειδικά εκπαιδευμένη ομάδα (αναισθησιολόγοι, νοσηλευτές, τεχνικοί).

Φιλίππου Πρόδρομος

MD MA FEBU

Ουρολόγος – Ρομποτικός Χειρουργός

Απολλώνειο Νοσοκομείο

Λευκωσία - Κύπρος