Από τη φωτιά που καθαρίζει το κακό, στη φωτιά που τρομοκρατεί τις γειτονιές

Επί ποδός βρίσκεται κάθε χρόνο η Πυροσβεστική Υπηρεσία τις ημέρες του Πάσχα λόγω των λαμπρατζιών, καθώς τρέχει και δεν προλαβαίνει σε διάφορα περιστατικά με φωτιές εκτός ελέγχου και τραυματισμούς. Την ίδια ώρα, ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούν τα τεράστια... βουνά που δημιουργούν σε κάθε γειτονιά για το κάψιμο του Ιούδα, με το έθιμο της λαμπρατζιάς να μετατρέπεται σε μια επικίνδυνη πράξη, που θέτει αρκετούς ανυποψίαστους πιστούς, που θα προσέλθουν στην εκκλησία, σε κίνδυνο. 

Για να συναντήσουμε την αρχή του εθίμου της λαμπρατζιάς πρέπει να πάμε αρκετούς αιώνες πίσω, αφού, όπως δείχνει η ιστορία, από τα παλιά χρόνια, κάτοικοι σε κάθε γειτονιά μάζευαν μερικά κλαδιά και λιγοστά ξύλα, ώστε να τα ανάψουν το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου για το κάψιμο του Ιούδα. 

Το Πάσχα αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες γιορτές των Ελλήνων και η λαμπρατζιά είναι για πολλά χρόνια μέρος του. μως πλέον θεωρείται ότι έχει ξεφύγει από τα όριά της, αφού οι γειτονιές ανταγωνίζονται μεταξύ τους για το ποιος θα φτιάξει τη μεγαλύτερη και ψηλότερη λαμπρατζιά, ενώ την ίδια ώρα υπάρχουν και οι κόντρες για το ποιος θα κάψει την λαμπρατζιά του άλλου. 

Ως μια κατάχρηση και όχι έθιμο, χαρακτήρισε τη λαμπρατζιά ο θεολόγος, Γιάννης Αντωνιάδης, μιλώντας στον REPORTER, o οποίος γύρισε τον χρόνο πίσω και εξήγησε τον τρόπο με τον οποίο φθάσαμε μέχρι σήμερα στο εν λόγω έθιμο. «Η λαμπρατζιά είναι ένα έθιμο το οποίο συναντούμε στην Κύπρο και στην Ελλάδα μόνο. Η φωτιά έχει καθαρτικές ιδιότητες για κύριο λόγο, με την έννοια του ότι καθαρίζει το κακό και οτιδήποτε αφορά το κακό είναι η αμαρτία, είναι το κακό που εκπροσωπείται από το διάβολο και με αυτό τον τρόπο πέρασε ως έθιμο κατά κάποιο τρόπο στον εκκλησιαστικό χώρο. Αν πάμε πιο πίσω βέβαια από την εκκλησία, θα φθάσουμε μέχρι την αρχαία ειδωλολατρική μας εποχή, όπου χρησιμοποιούσαν τη φωτιά και το νερό. Δυο στοιχεία που προσέδιδαν καθαρτικές ιδιότητες».

Αναφερόμενος στην αρχαία εποχή και συγκεκριμένα στην Παλαιά Διαθήκη, ο κ. Αντωνιάδης σημείωσε ότι «εκεί θα βρούμε ότι υπήρχε το λεγόμενο εξιλαστήριο θύμα, δηλαδή ένα κριάρι το οποίο φόρτωναν πάνω του όλες τις αμαρτίες του λαού και το θυσίαζαν πριν από το Πάσχα τους. Έτσι μπορούμε να το θέσουμε ως παραλληλισμό αυτό, ότι έφερναν το ομοίωμα του Ιούδα που φόρτωναν όλα τα κακά και έτσι το έκαιγαν για να φύγει το κακό από τον κόσμο. Βλέπουμε ότι με την πάροδο των χρόνων όμως, άρχισε να ξεφτίζει αυτό το έθιμο σε κάποιες μεγάλες ενορίες, κατά κύριο λόγο πόλεων και να καταντά πολλές φορές να μαζεύονται εκεί παιδιά που θέλουν να κάνουν οχλαγωγία και έκτροπα. Καλύτερα να μην γίνεται το έθιμο της λαμπρατζιάς σε τέτοιες περιπτώσεις, παρά να γίνεται όπως γίνεται».

«Κάθε Μ. Σάββατο βράδυ, κατά τη στιγμή της ανάστασης του Χριστού και αφού μαζέψουν τα παιδιά ξύλα από μέρες προηγουμένως, τα οποία φύλαγαν με βάρδιες για να μην τους τα κλέψουν, την ώρα που έβγαινε ο ιερέας για να πει το δεύτε λάβετε φως, εκείνη τη στιγμή άναβαν τη λαμπρατζιά. Να σημειωθεί ότι ετοίμαζαν τα παιδιά προηγουμένως ένα ομοίωμα του Ιούδα, για να το κάψουν κατά το άναμμα της λαμπρατζιάς».

Ο Ιούδας, πρόσθεσε ο κ. Αντωνιάδης, εκ τότε εκπροσωπούσε το κακό, αφού είναι ο προδότης μαθητής του Χριστού. «Μαθητής ο οποίος με το φιλί του στον κήπο της Γεθσημανής, κατά τη στιγμή όπου ο Χριστός προσευχόταν, τον πρόδωσε στους διώχτες του. Είναι ο μαθητής, που πρόδωσε για τριάντα αργύρια τον Χριστό. Ήταν ένας από τον στενό κύκλο του Ιησού, ένας από τους δώδεκα μαθητές. Έτσι, πέρασε ως έθιμο, όλο αυτό το κακό να συμπυκνώνεται στο πρόσωπο του Ιούδα και να καίγεται το κακό αυτό, μέσα στη φωτιά».

Την ίδια ώρα, υπάρχουν και τα χωριά της Κύπρου, όπου διατηρούν με τον πιο σεβαστό τρόπο το έθιμο της λαμπρατζιάς, όπως μας έμαθαν οι πρόγονοι μας, χωρίς να δημιουργούν τεραστίων διαστάσεων εστίες φωτιάς. «Σε κάποια χωριά διατηρείται μέχρι σήμερα με τη μορφή που παραδόθηκε από τους γονείς μας και τους παππούδες μας το έθιμο και καλό είναι να συνεχίζεται. Όταν υπάρχουν φαινόμενα όμως όπου η πυροσβεστική και η αστυνομία τρέχει από πίσω τις λαμπρατζιές και προσπαθεί να προστατεύσει κόσμο από κροτίδες και να υπάρχει όλη αυτή η οχλαγωγία, αυτό δεν αντιπροσωπεύει το Πάσχα που θέλουμε σε καμία περίπτωση».

Επί ποδός τα μέλη της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας

Σε αυξημένη επιφυλακή βρίσκονται, την ίδια ώρα, τα μέλη της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, όπου δουλεύουν με αυξημένο προσωπικό, ώστε να είναι πανέτοιμοι για τις κλήσεις που θα δεχθούν. Σε δηλώσεις που παραχώρησε o εκπρόσωπος Τύπου της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, Ανδρέας Κεττής, κάλεσε τον κόσμο να είναι πολύ προσεκτικός και να τηρεί το διαχωριστικό ένθετο που έχει δοθεί σε όλες τις επαρχίες, με συμβουλές για μέτρα πυρασφάλειας.

«Σίγουρα το άναμμα φωτιάς απαγορεύεται, αλλά εμείς δεν θέλουμε να πηγαίνουμε κόντρα στο έθιμο. Καλούμε τον κόσμο που θα κάνει αυτό το έθιμο της λαμπρατζιάς να είναι σε συνεργασία με την τοπική αρχή, την εκκλησιαστική επιτροπή, την εκκλησία, τα οργανωμένα σύνολα κοινοτήτων και να γίνει με τον πιο καλό και νόμιμο τρόπο. Δηλαδή να είναι σε ένα μικρό χώρο που θα υποδειχθεί και να τηρούνται αρκετά μέτρα πυρασφάλειας».

Σύμφωνα με τον κ. Κεττή, πρέπει να επιτηρείται η λαμπρατζιά από κάποιο άτομο και να μην εγκαταλείπεται προτού κατασβηστεί εντελώς. «Επίσης, πρέπει να είναι καθαρός ο χώρος σε απόσταση τριάντα μέτρων, να μην είναι κάτω από καλώδια, να μην πετούν μέσα άχρηστα αντικείμενα και διάφορα εύφλεκτα υλικά, αφού είναι πολύ επικίνδυνο και μπορεί να προκαλέσει έκρηξη μέχρι και θάνατο. Αν υπάρχει στην κοινότητα πυροσβεστικό όχημα να είναι εκεί και να επιβλέπει την κατάσταση. Στόχος είναι να υπάρχει οργανωμένο άναμμα λαμπρατζιών και οι νέοι να βρίσκονται εκεί, χωρίς ωστόσο να δημιουργούνται έκτροπα και να είναι ανεξέλεγκτη η κατάσταση».