Έρχεται Εποπτική Επιτροπή στα δημόσια πανεπιστήμια-Πότε επιβάλλει ποινές

Εποπτική αρχή, η οποία θα είναι αρμόδια ώστε να ασκεί πειθαρχικό έλεγχο, αλλά και να επιβάλλει ποινή στα μέλη του ακαδημαϊκού προσωπικού, επιχειρεί να επιβάλει η Βουλή στα δημόσια πανεπιστήμια της Κύπρου, αφού η αρμόδια Επιτροπή του Κοινοβουλίου έχει μελετήσει τους κανονισμούς που είχε ενώπιόν της και τους προωθεί στην Ολομέλεια προς ψήφιση.

Οι συνεδρίες της Επιτροπής, όπως φαίνεται και από την τελική έκθεση που έχει κατατεθεί στην Ολομέλεια της Βουλής, είχαν χρωματιστεί με διαφωνίες, αφού φαίνεται ότι η πρόνοια, που ήθελε την Επιτροπή Πειθαρχικού Ελέγχου, όπως ονομάστηκε η εν λόγω επιτροπή, να έχει τη δυνατότητα να επιβάλλει χρηματικό πρόστιμο σε άτομα που φαίνεται ότι έχουν προβεί σε πειθαρχικά παραπτώματα, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις.

Την ίδια ώρα, αντιδράσεις είχε φέρει και η πρόνοια που αναφέρει ότι η ΕΠΕ θα μπορούσε να θέσει σε διαθεσιμότητα το πρόσωπο, για το οποίο πραγματοποιούσε έρευνα, με τη Νομική Υπηρεσία να προβαίνει σε τροποποίηση της εν λόγω πρόνοιας. Σύμφωνα με τη νέα τοποθέτηση της Νομικής Υπηρεσίας, η παράγραφος δύο του εν λόγω κανονισμού θα τροποποιείτο και θα προνοούσε ότι η ΕΠΕ δεν θα μπορούσε να αποφασίζει από μόνη της κατά πόσο το πρόσωπο το οποίο καταδικάστηκε από ποινικό δικαστήριο για αδίκημα που ενέχει έλλειψη τιμιότητας ή ηθικής αισχρότητας, θα τεθεί ή όχι σε διαθεσιμότητα, αλλά την εν λόγω απόφαση θα έπαιρνε το Συμβούλιο του Πανεπιστήμιου.

Ωστόσο, η πρόνοια αυτή έφερε εκ νέου αντιδράσεις, με το ΤΕΠΑΚ να δηλώνει πως δεν μπορεί το Συμβούλιο να λάβει τέτοιες αποφάσεις, καθώς δεν έχει την εμπειρογνωμοσύνη. Αυτό οδήγησε την Επιτροπή να διαγράψει την εν λόγω τροποποίηση, με αποτέλεσμα η ΕΠΕ να έχει τη δυνατότητα να θέσει κάποιο σε διαθεσιμότητα.  

Όσα καταγράφει η έκθεση της Επιτροπής Παιδείας

Όπως αναφέρεται στην σχετική έκθεση, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παιδείας και Πολιτισμού μελέτησε τους πιο πάνω κανονισμούς σε τέσσερις συνεδρίες της, που πραγματοποιήθηκαν στις 9, 16, 23 και 30 Μαρτίου 2022.  Στις πιο πάνω συνεδρίες κλήθηκαν και παρευρέθηκαν εκπρόσωποι του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, της Ελεγκτικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού του Υπουργείου Οικονομικών, του Πανεπιστημίου Κύπρου, του Ακαδημαϊκού Προσωπικού του Πανεπιστημίου Κύπρου και του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου.

Σκοπός των υπό αναφορά κανονισμών, οι οποίοι εκδίδονται δυνάμει του άρθρου 32 του περί Πανεπιστημίου Κύπρου Νόμου, είναι η τροποποίηση των υφιστάμενων περί Πανεπιστημίου Κύπρου (Πειθαρχικός Έλεγχος Ακαδημαϊκού και άλλου Εκπαιδευτικού Προσωπικού) Κανονισμών με την προσθήκη των νέων Κανονισμών 9, 10 και 11, οι οποίοι θα παρέχουν τη δυνατότητα στην Επιτροπή Πειθαρχικού Ελέγχου (ΕΠΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου να προβαίνει σε συγκεκριμένες ενέργειες σε σχέση με την άσκηση πειθαρχικού ελέγχου και την επιβολή πειθαρχικής ποινής στα μέλη του ακαδημαϊκού και άλλου εκπαιδευτικού προσωπικού.

Ειδικότερα, όπως εξηγείται στην έκθεση, η ΕΠΕ με βάση τα πιο πάνω δύναται να προβαίνει στις ακόλουθες ενέργειες: 

1. Να επιβάλλει την αρμόζουσα, υπό τις περιστάσεις, πειθαρχική ποινή, σε περίπτωση καταδίκης μέλους του ακαδημαϊκού και άλλου εκπαιδευτικού προσωπικού από ποινικό δικαστήριο για αδίκημα που ενέχει έλλειψη τιμιότητας ή ηθικής αισχρότητας.

2. Να θέτει μέλος του ακαδημαϊκού και άλλου εκπαιδευτικού προσωπικού σε διαθεσιμότητα, σε περίπτωση που διαταχθεί εναντίον του έρευνα για πειθαρχικά παραπτώματα ή σε περίπτωση έναρξης αστυνομικής έρευνας με σκοπό την ποινική δίωξή του.

3. Να υποχρεώνει πρόσωπο να εμφανίζεται ενώπιόν της, το οποίο, εάν παραλείπει να εμφανιστεί ή αρνείται να απαντήσει σε ερώτηση που τίθεται νόμιμα κατά τη διάρκεια της πειθαρχικής δίκης, τότε να υπόκειται σε χρηματική ποινή πεντακοσίων ευρώ (€500). 

Περαιτέρω, σύμφωνα με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, προβλέπεται ότι η περίοδος διαθεσιμότητας δεν μπορεί να υπερβαίνει τους τρεις μήνες, εκτός εάν συντρέχουν σοβαροί λόγοι, οπότε μπορεί να παραταθεί για ακόμα τρεις μήνες.  Επιπροσθέτως, προβλέπεται η αναστολή των ωφελημάτων και εξουσιών όσων προσώπων βρίσκονται σε διαθεσιμότητα, καθώς και η σχετική αναπροσαρμογή του μισθού τους.  Επίσης, προβλέπεται το δικαίωμα του πειθαρχικά διωκόμενου προσώπου για ενημέρωση και άσκηση σχετικής ένστασης κατά της απόφασης της ΕΠΕ. Σημειώνεται ότι οι πρόνοιες των πιο πάνω κανονισμών θα ισχύουν κατ’ αναλογία και για τα μέλη του ακαδημαϊκού και άλλου εκπαιδευτικού προσωπικού του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου. 

Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση που συνοδεύει τους προτεινόμενους κανονισμούς, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις προωθήθηκαν για σκοπούς συμμόρφωσης με παρατηρήσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας που περιλαμβάνονται σε σχετική έκθεσή της για το Πανεπιστήμιο Κύπρου για το έτος 2015, στην οποία καταγράφεται η ύπαρξη κενού στο νομικό πλαίσιο που διέπει την άσκηση πειθαρχικού ελέγχου σε μέλη του ακαδημαϊκού και άλλου εκπαιδευτικού προσωπικού του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Στην έκθεση της Επιτροπής Παιδείας υπενθυμίζεται ότι οι υπό αναφορά κανονισμοί συζητήθηκαν και κατά την προηγούμενη βουλευτική περίοδο από την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παιδείας και Πολιτισμού σε ορισμένες συνεδρίες της, ωστόσο δεν κατέστη δυνατό να ολοκληρωθεί η εξέτασή τους πριν από τη λήξη της εν λόγω βουλευτικής περιόδου και ως εκ τούτου η εξέτασή τους συνεχίστηκε και κατά τη νέα βουλευτική περίοδο.

Στο πλαίσιο της συζήτησης, οι εμπλεκόμενοι φορείς συμφώνησαν με την ανάγκη προώθησης των προτεινόμενων κανονισμών για τη ρύθμιση του κενού που υπάρχει στην ισχύουσα νομοθεσία.  Ωστόσο, ο εκπρόσωπος της συντεχνίας του ακαδημαϊκού προσωπικού του Πανεπιστημίου Κύπρου εξέφρασε τη διαφωνία του με τις πρόνοιες του νέου Κανονισμού 10 που αφορά στη δυνατότητα της ΕΠΕ να θέτει σε διαθεσιμότητα μέλος του ακαδημαϊκού και άλλου εκπαιδευτικού προσωπικού.  Ειδικότερα, επισήμανε ότι υφίσταται ενδεχόμενο για καταχρηστική άσκηση της δυνατότητας αυτής, αφού η ΕΠΕ δύναται, επικαλούμενη λόγους δημόσιου συμφέροντος και ανεξαρτήτως της βαρύτητας του πειθαρχικού παραπτώματος, να θέτει σε διαθεσιμότητα μέλη του ακαδημαϊκού και άλλου εκπαιδευτικού προσωπικού.  Συναφώς, ο πιο πάνω εκπρόσωπος πρότεινε όπως η επιβολή από την ΕΠΕ του μέτρου της διαθεσιμότητας επιβάλλεται μόνο για παραπτώματα ή αδικήματα που ενέχουν έλλειψη τιμιότητας ή ηθική αισχρότητα.

Στο πλαίσιο της συζήτησης, αναφέρεται στην έκθεση, μέλη της Επιτροπής συμμερίστηκαν τις θέσεις του εκπροσώπου της συντεχνίας του ακαδημαϊκού προσωπικού σε σχέση με τις πρόνοιες του νέου Κανονισμού 10.  Περαιτέρω, ηγέρθηκε προβληματισμός από μέλη της επιτροπής σε σχέση και με τις πρόνοιες του νέου Κανονισμού 11, σύμφωνα με τις οποίες πρόσωπο το οποίο παρέλειψε να εμφανιστεί ενώπιον της ΕΠΕ, παρ’ όλο που κλήθηκε, ή αρνήθηκε να απαντήσει σε ερωτήματα που του υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της πειθαρχικής δίκης, είναι ένοχο αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε χρηματική ποινή.  Ειδικότερα, με βάση τον πιο πάνω προβληματισμό, οι πρόνοιες του Κανονισμού 11 ενδεχομένως να εγείρουν ζήτημα παραβίασης ανθρώπινων δικαιωμάτων, καθώς και ζήτημα αναφορικά με τη νομιμότητα της δυνατότητας επιβολής χρηματικής ποινής.  Ως εκ τούτου, έγινε εισήγηση από την επιτροπή όπως ο πιο πάνω κανονισμός τύχει σχετικής τροποποίησης, ώστε η πειθαρχική διαδικασία εναντίον του πειθαρχικά διωκόμενου μέλους του ακαδημαϊκού προσωπικού να δύναται να συνεχιστεί, χωρίς να επηρεάζεται από τις εν λόγω πρόνοιες. 

Η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας σε σχέση με τα πιο πάνω επισήμανε ότι οι πρόνοιες των υπό συζήτηση κανονισμών για την άσκηση πειθαρχικού ελέγχου προβλέπουν τα ίδια με όσα προβλέπονται και στη νομοθεσία της δημόσιας υπηρεσίας.  Ειδικότερα, όσον αφορά τον Κανονισμό 10, δε συμφώνησε με την άποψη ότι η ΕΠΕ δύναται να χρησιμοποιήσει το πειθαρχικό μέτρο της διαθεσιμότητας καταχρηστικά καθότι θα πρέπει να αιτιολογήσει τους λόγους δημόσιου συμφέροντος που έχει επικαλεστεί, ώστε να δύναται να θέσει κάποιον σε διαθεσιμότητα. Περαιτέρω, όπως τόνισε, οι πρόνοιες του Κανονισμού 10 αποσκοπούν στην προστασία της διεξαγωγής της έρευνας και εφαρμόζονται μόνο όταν απαιτείται τέτοια έρευνα και εφόσον κριθεί από τα γεγονότα ότι επιβάλλεται η απομάκρυνση του πειθαρχικά διωκόμενου προσώπου από τα καθήκοντά του.  Όσον αφορά τις πρόνοιες του Κανονισμού 11, η ίδια εκπρόσωπος επισήμανε ότι αυτές κρίνονται αναγκαίες για την προστασία της πειθαρχικής διαδικασίας, αφού ρυθμίζουν την υποχρέωση των μαρτύρων που έχουν κληθεί να προσέλθουν ενώπιον της ΕΠΕ. 

Μετά τις εν λόγω τοποθετήσεις, η Επιτροπή ζήτησε από το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας και τη Νομική Υπηρεσία να μελετήσουν τις θέσεις που εκφράστηκαν πιο πάνω και να αποστείλουν στην επιτροπή αναθεωρημένο κείμενο των κανονισμών.

Με βάση τα πιο πάνω, η Νομική Υπηρεσία με επιστολή της, ημερομηνίας 22 Μαρτίου 2022, απέστειλε στην επιτροπή αναθεωρημένο κείμενο των κανονισμών στο οποίο προβλέπονται τα ακόλουθα:

1. Τροποποιείται η παράγραφος (2) του Κανονισμού 9, ώστε, σε περίπτωση καταδίκης προσώπου από ποινικό δικαστήριο για αδίκημα που ενέχει έλλειψη τιμιότητας ή ηθική αισχρότητα, η ΕΠΕ να μην αποφαίνεται από μόνη της κατά πόσο το αδίκημα αυτό ενέχει έλλειψη τιμιότητας ή ηθική αισχρότητα, αλλά να πρέπει να αποστέλλει το αντίγραφο των πρακτικών της ποινικής διαδικασίας στο συμβούλιο του πανεπιστημίου για λήψη σχετικής απόφασης, ώστε η εν λόγω απόφαση να μην λαμβάνεται από το ίδιο όργανο που θα επιβάλει την πειθαρχική ποινή.

2. Τροποποιείται η παράγραφος (1) του Κανονισμού 10, ώστε, για να τεθεί ορισμένο πρόσωπο σε διαθεσιμότητα, θα πρέπει το παράπτωμα ή το αδίκημα που ερευνάται σε βάρος του να ενέχει έλλειψη τιμιότητας ή ηθική αισχρότητα.

3. Διαγράφεται ο Κανονισμός 11, αφού οι εσωτερικοί κανονισμοί του Πανεπιστημίου Κύπρου περιλαμβάνουν ήδη πρόνοιες που ρυθμίζουν τη διαδικασία της κλήσης μαρτύρων, καθώς και της μη εμφάνισης του πειθαρχικά διωκόμενου προσώπου ενώπιον πειθαρχικής δίκης.

Σημειώνεται ότι με το πιο πάνω αναθεωρημένο κείμενο των κανονισμών συμφώνησαν τόσο οι εκπρόσωποι του Πανεπιστημίου Κύπρου όσο και του αρμόδιου Υπουργείου.  Ωστόσο, η εκπρόσωπος του ΤΕΠΑΚ εξέφρασε τη διαφωνία της όσον αφορά την τροποποίηση της παραγράφου (2) του Κανονισμού 9 σε σχέση με την εμπλοκή του συμβουλίου του Πανεπιστημίου, καθότι το εν λόγω συμβούλιο δεν κατέχει την εμπειρογνωμοσύνη, για να κρίνει κατά πόσο ένα αδίκημα ενέχει ή όχι έλλειψη τιμιότητας ή ηθική αισχρότητα.

Όπως σημειώνεται στην έκθεση, μετά την αντίδραση από το ΤΕΠΑΚ, η Επιτροπή κατά πλειοψηφία των μελών της υιοθέτησε το αναθεωρημένο κείμενο των κανονισμών, αποφασίζοντας παράλληλα όμως όπως διαγράψει από  την παράγραφο (2) του Κανονισμού 9 την πρόνοια που αφορά τη δυνατότητα του συμβουλίου του Πανεπιστημίου να αποφασίζει κατά πόσο ένα αδίκημα ενέχει ή όχι έλλειψη τιμιότητας ή ηθική αισχρότητα.  Ειδικότερα, με τη διαγραφή της πιο πάνω πρόνοιας, η ΕΠΕ θα δύναται, χωρίς περαιτέρω έρευνα και αφού θα έχει δώσει στο ενδιαφερόμενο πρόσωπο την ευκαιρία να ακουστεί, να προβαίνει στην επιβολή πειθαρχικής ποινής.