Η ευρωπαϊκή έρευνα που καταγράφει τις απόψεις των πολιτών για κύρια προβλήματα

Σημαντικό εργαλείο, στα χέρια των κυβερνήσεων της Ευρώπης, αποτελεί η Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα, η οποία διεξάγεται σε πάνω από 30 χώρες. Αυτή είναι η έκτη χρονιά που διεξάγεται στην Κύπρο. 

Συγκεκριμένα, η εν λόγω έρευνα καταγράφει τις απόψεις των πολιών για τα κυριότερα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα, που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές χώρες και τα ευρήματά της μπορούν να χρησιμοποιηθούν με αρκετούς, τρόπους, όπως για παράδειγμα στην προετοιμασία νομοθεσιών, αλλά και να βελτιωθούν οι δείκτες για την υγεία και ευεξία στις χώρες. 

Στον REPORTER μίλησε ο Δρ. Χάρης Ψάλτης, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Ψυχολογίας και Διευθυντής του Πανεπιστημιακού Κέντρου Ερευνών Πεδίου (ΠΑΚΕΠΕ), ο οποίος τρέχει την έρευνα και έχει οριστεί ως ο Εθνικός Συντονιστής για την Κύπρο για την Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα και εξήγησε τη νέα μεθοδολογία που χρησιμοποιείται λόγω πανδημίας, τα κίνητρα για όσους συμμετέχουν, καθώς και τον τρόπο που μπορούν να αξιολογηθούν τα ευρήματα της έρευνας.  

-Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για την Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα; (Πότε ξεκίνησε, ποιος είναι ο σκοπός της, σε ποιους απευθύνεται)

Η Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα (ΕΚΕ) - (European Social Survey - ESS) είναι η σημαντικότερη διεθνής κοινωνικη έρευνα που διεξάγεται αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη και στοχεύει στη συγκριτική μελέτη των απόψεων των πολιτών γύρω από τα κυριότερα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές χώρες. Διεξάγεται ταυτόχρονα σε περισσότερες από 30 χώρες της Ευρώπης και για έκτη φορά η Κύπρος συμμετέχει σε αυτή την πανευρωπαϊκή κοινωνική έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας αποτελούν χρήσιμο εργαλείο για τις κοινωνικές επιστήμες αλλά και για την ίδια την Κυπριακή κοινωνία και πολιτεία στο βαθμό που μπορεί να σχεδιαστούν σχετικές πολιτικές στη βάση των ευρημάτων της ΕΚΕ.

Η Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα αναπτύχθηκε για πρώτη φορά από το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Επιστημών το 1995 ώστε να προσφέρει αξιόπιστες βάσεις δεδομένων, να δίνει πρόσβαση σε ακαδημαϊκούς, ερευνητές και φορείς πολιτικής,  να καταγράψει και να μετρήσει κοινωνικές στάσεις, πεποιθήσεις και συμπεριφορές μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών.

-Από την μέρα που ξεκίνησε και καταγράφει τις απόψεις των πολιτών, πόσες συνεντεύξεις έχουν γίνει σε παγκόσμιο επίπεδο; Πόσες χώρες συμμετέχουν στην έρευνα;

Ο πρώτος γύρος της έρευνας διεξήχθη το 2002/2003,  και έκτοτε κάθε δύο χρόνια γίνεται επανάληψη της έρευνας. Τώρα βρισκόμαστε στο 10 γύρο της έρευνας.  Από τότε που ξεκίνησε η έρευνα, 38 χώρες συμμετείχαν τουλάχιστον από μια φορά στην έρευνα, και  15 χώρες συμμετείχαν σε όλους τους εννέα  προηγούμενους γύρους.  Με την ολοκλήρωση του ένατου γύρου το 2018/2019 έχουν πλέον συμπληρωθεί περισσότερες από 425,000 συνεντεύξεις σε 38 χώρες από το 2002.

-Πώς μπορούν να αξιοποιηθούν τα ευρήματα της εν λόγω έρευνας;

Να σημειώσουμε εδώ ότι τα ευρήματα αυτής της έρευνας αξιοποιούνται ήδη ποικιλοτρόπως από πολλές χώρες. Στην Ολλανδία για παράδειγμα, τα ευρήματα της  Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας λαμβάνονται υπόψη κατά την προετοιμασία νομοθεσιών. Αναγνωρίζοντας τα ‘όρια’ αλλά και τις ανάγκες των πολιτών,  οι πολιτικές σχεδιάζονται ανάλογα.

Στη Γαλλία επίσης, μια ανεξάρτητη δεξαμενή σκέψης αναλύει τα δεδομένα και  αναφέρει σχετικά  στο Γραφείο του Πρωθυπουργού τα δεδομένα της έρευνας που μετρούν ευτυχία και ικανοποίηση από τη ζωή, κατάθλιψη, πνευματική υγεία και ευεξία, εμπιστοσύνη στην αστυνομία και κοινωνικές ανισότητες.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο τα δεδομένα αξιοποιήθηκαν ώστε να  δημιουργηθούν δείκτες για την ευεξία/υγεία στη χώρα. Ενώ τα δεδομένα αξιοποίησε και η Γερμανική κυβέρνηση ώστε να δημιουργήσει ένα αρχείο ενεργούς γήρανσης που σκοπό έχει να διασφαλίσει ότι οι μεγαλύτεροι άνθρωποι θα παραμείνουν ενεργοί και υγιείς.

Στην Πορτογαλλία από την άλλη τα δεδομένα αξιοποιήθηκαν ώστε να σχεδιαστούν προγράμματα εκπαίδευσης για τους δικαστές και τους δημόσιους κατήγορους ώστε να βελτιωθούν οι αντιλήψεις του κοινού σχετικά με τους δικαστικό σύστημα στη χώρα τους. Η κυβέρνηση της Εσθονίας είναι ένα άλλο παράδειγμα όπου χρησιμοποίησε τα δεδομένα της ΕΚΕ για να βελτιώσει τα δικαιώματα των παιδιών. Η ΕΚΕ συνέβαλε προς την ανάπτυξη πολιτικής βασισμένη σε δεδομένα σε ένα θέμα που αφορά το θετικό γονεϊκή συμπεριφορά των δικαιωμάτων των παιδιών.

Στην Κύπρο από την άλλη, είμαστε σε ένα αρχικό στάδιο αξιοποίησης της ΕΚΕ και εμείς θα θέλαμε να δούμε περισσότερη αξιοποίηση των ευρημάτων και των δημοσιευμένων συγκριτικών δεδομένων από διάφορες υπηρεσίες της πολιτείας, από ακαδημαϊκούς, και μη-κυβερνητικές οργανώσεις.

-Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε λόγω κορωνοϊού;

Εδώ να σημειώσουμε ότι η έρευνα μας είχε ήδη ξεκινήσει από τις αρχές του 2021 με διαφορετική μεθοδολογία όπου η συλλογή γινόταν με ερευνητές/τριες που πραγματοποιούσαν επισκέψεις στα επιλεγμένα νοικοκυριά για να διεξάγουν τις συνεντεύξεις πρόσωπο με πρόσωπο με τους/τις ενδιαφερόμενους/ες. Όμως η εμφάνιση της μετάλλαξης Όμικρον και τα κατά πολύ αυξημένα κρούσματα και οι δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε με την εξεύρεση ερευνητών πεδίου,  μας υποχρέωσαν να στραφούμε προς μια εναλλακτική μεθοδολογία για τη συλλογή των δεδομένων για την έρευνα μας.

-Πώς γίνεται η έρευνα λόγω της πανδημίας;

Η μεθοδολογία που εφαρμόζουμε τώρα, που οι συμμετέχοντες/ουσες καλούνται να συμπληρώσουν το ερωτηματολόγιο μόνοι/ες τους, ονομάζεται αυτοσυμπληρούμενη μεθοδολογία.  Έγινε εκ νέου επιλογή του δείγματος μέσα από αυστηρές διαδικασίες όπου επιλέχθηκε ένα παγκύπριο δείγμα 5500 νοικοκυριών  βάσει επιστημονικών μεθόδων που μπορούν να εγγυηθούν την αντιπροσωπευτική εικόνα της χώρας.  Τα νοικοκυριά κληρώνονται τυχαία και στη συνέχεια επιλέγεται ένα άτομο μέσα από το κάθε νοικοκυριό επίσης τυχαία και ασφαλώς ανώνυμα. Αυτό σημαίνει ότι τα νοικοκυριά και τα άτομα που κληρώνονται σε όλη τη χώρα δεν μπορούν να αντικατασταθούν µε κάποια άλλα.

Στα νοικοκυριά που επιλέχθηκαν θα σταλεί επιστολή πρόσκλησης συμμετοχής στην έρευνα και οι ενδιαφερόμενοι/ες θα μπορούν να συμπληρώσουν το ερωτηματολόγιο ηλεκτρονικά.  Επίσης το ερωτηματολόγιο θα σταλεί στη συνέχεια, σε όσα νοικοκυριά δεν έχουν ανταποκριθεί, σε έντυπη μορφή ώστε τα άτομα να μπορούν εύκολα να συμπληρώσουν και να μας αποστείλουν το ερωτηματολόγιο οπότε οι αναγνώστες μας καλό είναι να γνωρίζουν ότι σύντομα μπορεί να λάβουν επιστολή πρόσκλησης στην ΕΚΕ.

-Ποια οφέλη έχουν όσοι αποφασίσουν να συμμετάσχουν στην έρευνα;

Όπως αναφέραμε η επιλογή των νοικοκυριών και στη συνέχεια των ατόμων που επιλέγονται να συμπληρώσουν το ερωτηματολόγιο γίνεται με πολύ αυστηρά κριτήρια και τα άτομα που κληρώνονται σε όλη τη χώρα δεν μπορούν να αντικατασταθούν µε κάποια άλλα. Τα άτομα αυτά λοιπόν είναι τυχερά από την άποψη ότι έχουν την ευκαιρία να απαντήσουν στις ερωτήσεις και να δώσουν τις προσωπικές τους απόψεις και τις θέσεις τους πάνω σε πολύ σημαντικά κοινωνικά ζητήματα. Με αυτό τον τρόπο έχουμε μια αντιπροσωπευτική εικόνα της χώρας μας και πώς τοποθετούνται οι πολίτες πάνω σε διάφορα ζητήματα.

Επιπλέον θέλοντας να ευχαριστήσουμε τα άτομα που θα ανταποκριθούν στην έρευνα μας, θα παρέχουμε σε όλα τα νοικοκυριά που αποστέλλεται επιστολή πρόσκλησης για συμμετοχή στην έρευνα και ένα δωροκουπόνι αξίας 5 ευρώ για εξαργύρωση σε μεγάλη εταιρεία που δραστηριοποιείται παγκύπρια,  είτε απαντήσουν στο ερωτηματολόγιο είτε όχι.  Για να δώσουμε επιπλέον κίνητρο στους ενδιαφερόμενους θα προσφέρουμε ακόμα ένα κουπόνι αξίας 5 ευρώ για εξαργύρωση.  Οπότε η συνολική αξία των κουπονιών για αγορές ανέρχεται στα 10 ευρώ.

Πέραν από το χρηματικό κίνητρο,  να πούμε ότι είναι πολύ σημαντική η συμμετοχή των ατόμων για να επιτύχουμε το στόχο μας,  όχι μόνο ως Πανεπιστήμιο Κύπρου,  αλλά ως χώρα ώστε η Κύπρος μας να συμπεριληφθεί στις χώρες που ολοκλήρωσαν με επιτυχία το Γύρο 10 της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας.

Θα θέλαμε να τονίσουμε ότι η προσπάθεια ολοκλήρωσης της έρευνας είναι μια συλλογική προσπάθεια στην οποία συνείσφεραν,  πέραν από το Πανεπιστημιακό Κέντρο Ερευνών Πεδίου του Πανεπιστημίου Κύπρου που είναι υπεύθυνο για τη συλλογή,  και πολλοί άλλοι φορείς και άτομα τους οποίους ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία και την ανταπόκριση στους.

Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής για την υποστήριξη και την επιχορήγηση της έρευνας,  την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου για την δημιουργία του δειγματοληπτικού πλαισίου, την εταιρεία Megaelectric με την οποία συνεργαζόμαστε για την παροχή των κουπονιών και όλο το προσωπικό του Πανεπιστημίου Κύπρου για την υποστήριξη καθώς και τα κεντρικά γραφεία της ESS ERIC για τη καθοδήγηση και τη βοήθεια.

Τις ευχαριστίες μας και την εκτίμηση μας εκφράζουμε εκ των προτέρων στο κάθε άτομο που θα αφιερώσει λίγο χρόνο για να συμπληρώσει το ερωτηματολόγιο της έρευνας μας. Η συμμετοχή σας, είναι προϋπόθεση για την επιτυχία της έρευνας για όλη την Κύπρο. Σας ευχαριστούμε.