Χατζηδημητρίου για Επιτροπή πολιτιστικής κληρονομιάς-Κλειδί «η γνώση της αλήθειας»

Με δέος και ταπεινότητα προσεγγίζει τα μνημεία του τόπου ο Τάκης Χατζηδημητρίου που διερωτάται «αν μεταφέραμε την έννοια της σεμνότητας και της ταπεινότητας και στη ζωή μας και στα ελεύθερα εδάφη μας δε θα γινόμαστε πιο σωστοί και πιο χρήσιμοι για τον τόπο;». Σε συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ ο κ. Χατζηδημητρίου μιλάει για την «γνώση της αλήθειας» που ήταν κλειδί για την αρμονική εργασία της Επιτροπής, ότι με τις αντιπαραθέσεις, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων σε διεθνή βήματα τα μνημεία δε διασώζονται.

«Η πολιτιστική διάσταση της καταστροφής είναι απέραντη και ανεκτίμητη. Ένα μέγα τραύμα στην ιστορική διαδρομή της Κύπρου», δήλωσε.

Ο απελθών συμπρόεδρος της Τεχνικής Επιτροπής για την Πολιτιστική Κληρονομιά, ο οποίος πρόσφατα βραβεύθηκε με το Μετάλλιο Εξέχουσας Προσφοράς από την Κυπριακή Δημοκρατία, θεωρεί ότι πρόκειται για βράβευση της συλλογικής προσπάθειας όσων εργάστηκαν αρμονικά όλα αυτά τα χρόνια για τη διάσωση των μνημείων. Θεωρεί επίσης ότι δεν χρειάζεται να στείλει κανένα μήνυμα προς τα μέλη της Επιτροπής, η οποία «είναι εμποτισμένη από το πνεύμα της συμπόρευσης της ειλικρίνειας και της εμπιστοσύνης για την διάσωση της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς». Ο Σώτος Κτωρής, ανέφερε, «που έχει πια την ευθύνη της Ελληνοκυπριακής πέρας αυτό το πνεύμα εκφράζει». Σύμφωνα με τον κ. Χατζηδημητρίου «η επιτυχία της Τεχνικής Επιτροπής βρίσκεται στη συλλογικότητα της δράσης. Η Τεχνική Επιτροπή προχωρεί πλησίστια με έργα και σχεδιασμούς για πάνω από πενήντα μνημεία».

Η Επιτροπή, πρόσθεσε, θεώρησε εξαρχής ως πολιτιστική κληρονομιά οτιδήποτε βρίσκεται στις μνήμες, την παράδοση και το δημιουργικό πνεύμα των ανθρώπων. Φυσικά, είπε, προτεραιότητα δόθηκε στα μνημεία κοσμικού και θρησκευτικού χαρακτήρα που συνδέονται με την ίδια την ιστορία της Κύπρου και του λαού της.

Στην ερώτηση σε ποια μνημεία αισθάνθηκε δέος και ποιες οι τελετές που θα του μείνουν ανεξίτηλα στην μνήμη, ο κ. Χατζηδημητρίου σημείωσε την εκκλησία της Παναγίας στο Τραχώνι της Κυθραίας, λέγοντας ότι ήταν «η αφετηρία που έδωσε δύναμη και ορμή για τη συνέχιση του έργου μας».

Το κάθε μνημείο, είπε, μας χάριζε ξεχωριστή συγκίνηση, συγκέντρωνε εξ αρχής όλη μας την αγάπη και αφοσίωση. Δεν ήταν σπάνιες οι περιπτώσεις που ενώ ξεκινούσαμε για μια απλή συντήρηση να βρισκόμαστε μπροστά σε θαυμαστά έργα που παρέμεναν άγνωστα μέσα σε μεσοτοιχιές ή καλυμμένα επιχρίσματα, εξήγησε, αναφέροντας ότι στον Άγιο Αυξέντιο ανακάλυψαν την Σταυρούλα δεομένη, μια τοιχογραφία που παρέμενε κρυμμένη για αιώνες. Το ίδιο, ανέφερε, συνέβη στον Αρχάγγελο Μιχαήλ στο Λευκόνοικο, στη Γιαλούσα, στην Αφάνεια και τελευταία στον Κορμακίτη.

Στα έργα με ιδιαίτερη σημασία ιστορική και πολιτιστική, ο κ. Χατζημητρίου ανέφερε τον Άγιο Επιφάνιο, τον Άγιο Φίλωνα, την Αγία Τριάδα και την Καμπανόπετρα στη Σαλαμίνα. «Απλά και μόνο ότι μας δόθηκε η δυνατότητα να προχωρήσουμε σε έργα συντήρησης στη Σαλαμάνκα ήταν από μόνο του ένα συμβάν με τεράστια σημασία», σημείωσε. Πρόσθεσε δε τον Πύργο του Οθέλλου, «ένα σύμβολο της Αμμοχώστου και παγκόσμιο». Συμβολική σημασία που άγγιξε τη ψυχή του κάθε Κυπρίου είχε η παραλαβή συντηρημένου του Αποστόλου Ανδρέα, είπε.

Τελετές παραλαβής αξέχαστες θεωρεί εκείνες στο Λευκόνοικο, στην Ευρέτου και των Οθωμανικών Λουτρών στην Πάφο με τη συμμετοχή πολλών Τουρκοκυπρίων.

Απαντώντας σε ερώτηση ο Τάκης Χατζηδημητρίου είπε ότι υπήρξαν περιπτώσεις που τους δυσκόλεψαν, ακόμη δε έθεσαν σε κίνδυνο την ίδια την πραγμάτωση έργων συντήρησης σε μνημεία . «Όμως τακτική της ΤΕ και των μελών της ήταν η αποφυγή αδιεξόδων και πολύ περισσότερο αποφυγή δημόσιων αντιπαραθέσεων. Μάθαμε ακόμη να «καταπίνουμε» πικρίες με μια και μόνο σκέψη: Υπέρτερη η πραγματοποίηση του έργου πέραν και υπεράνω οποιασδήποτε άλλης σκοπιμότητας», ανέφερε. Πάντως, πρόσθεσε, «το βέβαιο είναι ότι ουδέποτε σκεφτήκαμε να τα παρατήσουμε μπροστά σε δυσκολίες . Μπορώ να πω ότι χρειάστηκε να πούμε ότι θα επιμείναμε και ας μας διώξουν άλλοι». 

Το κλειδί για την αρμονική εργασία της Επιτροπής είναι κατά τον κ. Χατζηδημητρίου «η γνώση της αλήθειας. Μέσα από τη κτηθείσα πείρα μας καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι με τις αντιπαραθέσεις, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, σε διεθνή βήματα τα μνημεία δε διασώζονται». «Σκεφτήκαμε τότε να αντικαταστήσουμε την τακτική των συγκρούσεων και των καταγγελιών με την τακτική της συνεργασίας Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων εμπειρογνωμόνων για τη διάσωση της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτή την εμπειρία μεταφέραμε από την πρώτη μέρα στη Τεχνική Επιτροπή και υιοθετήθηκε από όλα τα μέλη της», είπε.

Αυτή ακριβώς την πορεία της Τεχνικής Επιτροπής, πρόσθεσε, είδε και η EUROPA NOSTRA και προχώρησε στη βράβευση τόσο του έργου της όσο και του παραδείγματός της, ότι άνθρωποι με διαφορετική θρησκεία και γλώσσα ξεπερνούν τις αντιπαραθέσεις και εργάζονται από κοινού για τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Με το Μετάλλιο Εξέχουσας Προσφοράς από την Κυπριακή Δημοκρατία που του απονεμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας θεωρεί ότι βραβεύθηκαν τα μέλη της Τεχνικής Επιτροπής, του Συμβουλευτικού Σώματος  Ε/κ και Τ/κ, όπως και οι τεχνικοί που εργάστηκαν επάρκεια και ευσυνειδησία. Έκανε ειδική μνεία στον καθοριστικό ρόλο της ΕΕ, του UNDP και των ΗΕ. «Η βράβευση αφορά αυτή την ευρύτερη συλλογική προσπάθεια που μας έδωσε δύναμη και μέσα για να υπερβούμε αξεπέραστα εμπόδια», ανέφερε.

Ο Τάκης Χατζηδημητρίου δήλωσε ότι ανήκει «στην ηλικιακή ομάδα που έζησε τα πάντα. Τις μεγάλες προσδοκίες και τις μεγάλες δοκιμασίες. Αν αποκόμισα κάτι είναι να παίρνω τα μηνύματα των  καιρών και να μπορώ ν’ αναπροσαρμόζω ανάλογα τις σκέψεις μου».

Οι καταστάσεις πρέπει να κρίνονται με ρεαλισμό, να διαπιστώνονται με αντικειμενικότητα οι δυσχέρειες αλλά να επιστρατεύεται η φαντασία και η εφευρετικότητα για την αντιμετώπισή τους, πρόσθεσε.

«Δεν έχω πρόταση λύσης όμως προκρίνω πορεία. Να προσλαμβάνουμε την Κύπρο στο σύνολο της και, να απευθυνόμαστε στο σύνολο του λαού Ελληνοκυπρίους, Τουρκοκυπρίους Μαρωνίτες , Αρμένιους και Λατίνους. Έτοιμες λύσεις δεν υπάρχουν όμως μπορούν να οικοδομήσουν συνθήκες που στην κατάλληλη στιγμή να αποδειχθούν ευεργετικές και ως τέτοιες λογαριάζω την αλληλοκατανόηση, τον αμοιβαίο σεβασμό, τις μεγαλόψυχες πρωτοβουλίες. Προσβλέπω σε μια αυριανή ειρηνική και πολυπολιτισμική Κύπρο», σημείωσε.

Στην ερώτηση αν τελικά υπάρχει ζωή στα ερείπια, ο κ. Χατζηδημητρίου απάντησε ότι περπατώντας μέσα στα ερείπια της πατρίδας συλλογίστηκε πολλές φορές ότι φανήκαμε ανάξιοι ενός τέτοιου τόπου με τόση ομορφιά, τόση ιστορία παράδοση και τόσα θαυμαστά έργα πολιτισμού. «Συλλογίστηκα ακόμη ότι χρειάστηκε να μετρούμε απώλειες για να καταλάβουμε την αξία του, τον αληθινό χαρακτήρα του όπως προκύπτει από τα μνημεία του. Περπατούμε μέσα στις νέες καταστάσεις που μας περιβάλλουν και αισθανόμαστε την μοναξιά των μνημείων», είπε.

Πως τα προσεγγίζουμε, διερωτήθηκε. «Με δέος και ταπεινότητα». Και κατέληξε διερωτώμενος και πάλι αν μεταφέραμε την έννοια της σεμνότητας και της ταπεινότητας και στη ζωή μας και στα ελεύθερα εδάφη μας δε θα γινόμαστε πιο σωστοί και πιο χρήσιμοι για τον τόπο.

Πηγή: ΚΥΠΕ