Γιατί διαφέρει το 2003 από το 2023

Του Ανδρέα Χατζηκυριάκου

Στον ΔΗΣΥ ανησυχούν μήπως ζήσουν ξανά όσα έζησαν πριν από 19 χρόνια, όταν στις προεδρικές του 2003 βρέθηκαν με δύο υποψηφίους: τον 84χρονο τότε ιδρυτή της παράταξης και Πρόεδρο της Δημοκρατίας Γλαύκο Κληρίδη, που στηρίχθηκε από το κόμμα, και το 60χρονο ιστορικό στέλεχος Αλέκο Μαρκίδη, που κατήλθε ως ανεξάρτητος. Τις εκλογές κέρδισε ο 69χρονος Τάσσος Παπαδόπουλος.

Οι ομοιότητες όμως του 2003 και του τι μπορεί να συμβεί στον ΔΗΣΥ το 2023 μεταξύ Αβέρωφ Νεοφύτου και Νίκου Χριστοδουλίδη, έχουν λιγότερο ενδιαφέρον απ’ όσο οι διαφορές, ξεκινώντας από τις προσωπικότητες, αφού Κληρίδης και Μαρκίδης είχαν μεγαλύτερο πολιτικό και ιστορικό εκτόπισμα. Εάν υπάρχει μια ομοιότητα που ίσως αποδειχθεί σημαντική είναι ο Νίκος Αναστασιάδης, τότε πρόεδρος του ΔΗΣΥ και νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Μια άλλη εποχή

Σε επίπεδο κοινωνίας, ένας σημαντικός αριθμός ψηφοφόρων δεν ξέρει για ποιο πράγμα μιλάμε. Πριν από 19 χρόνια ήταν αγέννητοι ή μόλις που μπουσουλούσαν. Ακόμη περισσότεροι δεν διανοούνται ότι τότε ζούσαμε χωρίς Facebook, Twitter ή Instagram, ότι λιγότερα από τα μισά (42%) κυπριακά νοικοκυριά διέθεταν ηλεκτρονικό υπολογιστή, μόλις το 29% είχε πρόσβαση στο διαδίκτυο και η επιρροή των παραδοσιακών ΜΜΕ ήταν καθοριστική. Σήμερα το 78% διαθέτει κομπιούτερ, σχεδόν όλα (93%) έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, τα παραδοσιακά ΜΜΕ βιώνουν μια παρατεταμένη κρίση και το ετήσιο κατά κεφαλή εισόδημά μας έχει αυξηθεί από $23.270 δολάρια σε $36.840.

Πολιτικά ομιλούντες τότε συντελούνταν ιστορικές εξελίξεις. Στο τέλος του 2002, με πρωταγωνιστές τους Κληρίδη - Μαρκίδη, παρουσιάστηκε το σχέδιο Ανάν για λύση του Κυπριακού, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε ότι το 2004 η Κύπρος θα γινόταν πλήρες μέλος, με ή χωρίς λύση, και τα οδοφράγματα δεν είχαν ακόμη ανοίξει. Το 2022 διάγουμε τη μεγαλύτερη περίοδο χωρίς συνομιλίες στο Κυπριακό. 

 Ανυπάκουοι ψηφοφόροι

Σήμερα οι κομματικά ανυπάκουοι ψηφοφόροι (αποχή, λευκά και ψήφος σε μη παραδοσιακά σχήματα που δεν εξασφάλισαν έδρα στη Βουλή), έχουν λάβει μορφή πανδημίας. Στις βουλευτικές εκλογές του 2001 μόλις που ξεπερνούσαν το 10% (ή 47.267), ενώ το 2021 αποτελούσαν το μισό εκλογικό σώμα (49,42% ή 245.503). Ακόμα και εάν αφαιρέσουμε τους 90.293 νέους ψηφοφόρους που προστέθηκαν την τελευταία 20ετία, οι ανυπάκουοι υπερτριπλασιάστηκαν. Επειδή όμως στις εκλογές μετρούν οι έγκυρες ψήφοι, η επιρροή των ανυπάκουων μειώνεται όσο αυξάνεται ο αριθμός τους.

Η επιρροή των κομμάτων

Στον ΔΗΣΥ το 2003 η όποια διάσπαση αφορούσε τα στελέχη, ενώ η βάση επέδειξε τεράστια ανθεκτικότητα. Παρά την υποψηφιότητα Μαρκίδη, ο Κληρίδης συγκράτησε τα ποσοστά των κομμάτων που τον στήριξαν. Εξασφάλισε 38,80% των ψήφων, έναντι 38,75% που έλαβαν το 2001 ο ΔΗΣΥ, οι ΕΔΗ και το ΑΔΗΚ. Ο Μαρκίδης, από την άλλη, έλαβε μόλις 6,62%, ποσοστό που στέρησε κυρίως από τον Τάσσο Παπαδόπουλο. Ο τελευταίος, ενώ υποστηριζόταν από κόμματα που το 2001 έλαβαν συνολικά 58%, ψηφίστηκε από το 51,51% κατορθώνοντας, έστω και δύσκολα, να κερδίσει από την πρώτη Κυριακή. Οι δημοσκοπήσεις είχαν δείξει από την αρχή ότι η υποψηφιότητα Μαρκίδη ήταν περιορισμένων δυνατοτήτων. Λίγο μετά την εξαγγελία κατέγραψε το υψηλότερο ποσοστό (15,3%) για να ξεφουσκώσει μέχρι την τελευταία έρευνα, λίγες μέρες πριν τις εκλογές, που προέβλεψε με ακρίβεια το ποσοστό που τελικά έλαβε στην κάλπη (6%).

Η αντιπολίτευση μια γροθιά

Το 2003 η αντιπολίτευση βίωνε ιδανικές πολιτικές συνθήκες. ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, Οικολόγοι συμμάχησαν για να στηρίξουν την υποψηφιότητα ενός ιστορικού και αναγνωρίσιμου πολιτικού. Είχε προηγηθεί το 2001 η υπερψήφιση του Δημήτρη Χριστόφια στην Προεδρία της Βουλής από το ΔΗΚΟ. Επιπλέον, μέχρι ενάμιση μήνα πριν τις προεδρικές, η αντιπολίτευση έκανε προεκλογική εκστρατεία μόνη της αφού ο Κληρίδης δήλωνε ότι δεν θα επαναδιεκδικούσε. Κληρίδης και Μαρκίδης εξήγγειλαν σχεδόν ταυτόχρονα, μόλις 44 μέρες πριν από τις εκλογές.

​ ​