Θλίψη για το θάνατο του κορυφαίου Κύπριου λογοτέχνη Λεύκου Ζαφειρίου

Φτωχότερη έμεινε η λογοτεχνική ζωή της Κύπρου μετά τον θάνατο του λογοτέχνη, ποιητή και μελετητή της λογοτεχνίας Λεύκιου Ζαφειρίου.

Βάσει του βιογραφικού του όπως αυτό παρατίθεται από την ιστοσελίδα της Ένωσης Λογοτεχνών ο βραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών Λεύκιος Ζαφειρίου γεννήθηκε τον Νοέμβριο του 1948 στη Λάρνακα, όπου τελείωσε το δημοτικό και το γυμνάσιο. Σπούδασε ελληνική φιλολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών), ενώ έκανε ταυτόχρονα και μαθήματα δημοσιογραφίας.

Ο Λεύκιος Ζαφειρίου ήταν γιος της ποιήτριας Νεφέλης ( Μαρίας Γεωργιάδου-Ζαφείρη, 1925-1957) και αδελφός των γνωστών επίσης ποιητών Μιχάλη Ζαφείρη και Φροσούλας Κολοσσιάτου.

Πρωτοεμφανίστηκε στα κυπριακά γράμματα το 1975, με την ποιητική συλλογή «Ποιήματα». Το 1977 η δεύτερη ποιητική του συλλογή «Σχεδόν Μηδίζοντες», τιμήθηκε με το κυπριακό Κρατικό Βραβείο Νέου Λογοτέχνη. Ακολούθησαν άλλες τέσσερις ποιητικές συλλογές: Απομαγνητοφώνηση (1978), Μιγάδας Άγγελος (1980), Η θλίψη του απογεύματος (2011), που τιμήθηκε επίσης με Κρατικό Βραβείο Ποίησης και ο συγκεντρωτικός τόμος «Ποιήματα 1964-2010» (2011).

Ασχολήθηκε επίσης με την πεζογραφία, εκδίδοντας τη νουβέλα Οι συμμορίτες (1983/2009) και τη συλλογή διηγημάτων Με ευλάβεια και λύπη (2013), που τιμήθηκαν επίσης με κρατικό βραβείο (1984 και 2014).

Ιδιαίτερα σημαντική πτυχή της φιλολογικής-ερευνητικής διαδρομής και της προσφοράς του Λεύκιου Ζαφειρίου στην έρευνα και τη μελέτη της Λογοτεχνίας αποτελεί η συστηματική ενασχόλησή του με το έργο του εμβληματικού νεοέλληνα ποιητή Ανδρέα Κάλβου και η συνακόλουθη βράβευσή του από την Ακαδημία Αθηνών.

Το 2003 εντόπισε, με την ψηφιακή συμβολή του Τεύκρου Χαχολιάδη, στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Γλασκόβης, τη λανθάνουσα ωδή του Ανδρέα Κάλβου «Ελπίς πατρίδος» (πρώτη έκδοση 1819, Λονδίνο), την οποία επανεξέδωσε με σημειώσεις.

Στη συνέχεια, εξέδωσε τη μελέτη «Ο βίος και το έργο του Ανδρέα Κάλβου (1792-1869)», που εκδόθηκε το 2006 στην Αθήνα από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο και τιμήθηκε, τον ίδιο χρόνο, με «Βραβείο Δοκιμίου της Ακαδημίας Αθηνών-Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη.

Από το 2007-2013 συνεργάστηκε στη συγκέντρωση και έκδοση της Αλληλογραφίας του Ανδρέα Κάλβου από το Μουσείο Μπενάκη, η οποία κυκλοφόρησε σε δύο τόμους το 2014. Στο διάστημα 2008- 2018 δημοσίευσε κείμενα με νέα στοιχεία για τη ζωή και την αλληλογραφία του Κάλβου. Ορισμένα συμπεριέλαβε στο έργο Παραλειπόμενα και συμπληρώματα στη βιογραφία του Ανδρέα Κάλβου, (Εκδόσεις Εν Τύποις, Λευκωσία, 2018).

Έχει δημοσιεύσει σύντομα κείμενα (δοκίμια) για τους Διονύσιο Σολωμό, Γιάννη Ρίτσο, Οδυσσέα Ελύτη, Νικηφόρο Βρεττάκο, Μανόλη Αναγνωστάκη, Κώστα Μόντη, Τίτο Πατρίκιο, Νάσο Βαγενά, Θανάση Βαλτινό κ.ά. Ποιήματα, κείμενα και μελέτες του για τη λογοτεχνία δημοσίευσε σε πολλά ελλαδικά και κυπριακά περιοδικά, εφημερίδες, συλλογικές εκδόσεις, πρακτικά συνεδρίων κ.ά.

Ποιήματα και πεζά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, ρωσικά, αλβανικά, σλοβένικα και άλλες γλώσσες, και αρκετά ποιήματα και πεζά του έχουν ενταχθεί σε κυπριακές, ελλαδικές και διεθνείς Ανθολογίες Λογοτεχνίας.

Ο Λεύκιος Ζαφειρίου εργάστηκε ως φιλόλογος-καθηγητής σε σχολεία της Μέσης Εκπαίδευσης και στην Παιδαγωγική Ακαδημία Κύπρου.  Από το 2004 μέχρι το 2006 εργάστηκε ως φιλόλογος στο  Γυμνασίου Ριζοκαρπάσου και στη συνέχεια αποσπάστηκε στην Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων (ΥΑΠ) του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, από το οποίο του ανατέθηκε η συγγραφή βιβλίου αναφοράς και, συγχρόνως, επικαιροποιημένου σχολικού εγχειριδίου για την Κυπριακή Λογοτεχνία.

Το αντίο του υπουργού Παιδείας

Τον Λεύκιο Ζαφειρίου αποχαιρέτησε ο υπουργός Παιδείας, Πρόδρομος Προδρόμου, μέσω ανακοίνωσης που εξέδωσε.

Στην ανακοίνωσή του, ο κ. Προδρόμου αναφέρει πως «βαθιά θλίψη έφερε η είδηση του θανάτου του Λεύκιου Ζαφειρίου. Χάνουμε ένα ταλαντούχο και προικισμένο λογοτέχνη και μελετητή, ο οποίος υπήρξε επί μακρόν στέλεχος του Υπουργείου Παιδείας, με ξεχωριστή συνεισφορά στα ελληνικά γράμματα της Κύπρου. Ο Λεύκιος Ζαφειρίου διακρίθηκε και πρόσφερε πολλά όχι μόνο ως ποιητής και πεζογράφος, αλλά και ως μελετητής της λογοτεχνίας και ακόμα ως επιτελικό στέλεχος της εκπαίδευσης».

Σημειώνει ότι «υπήρξε ένας από τους ανθρώπους που αφήνει παρακαταθήκη στην καλλιέργεια της καίριας σχέσης της εκπαίδευσης με τα γράμματα και τη λογοτεχνία. Αγωνιστής της ζωής, αλλά και αγωνιστής του πνεύματος, αφήνει το αποτύπωμα ενός ευγενικού, ευπροσήγορου, αλλά και πείσμονος εργάτη των γραμμάτων και του πνεύματος. Αντιμετώπισε με θάρρος και υπομονή μεγάλες δυσκολίες, εξερχόμενος νικητής της ζωής, αλλά είχαμε την ατυχία να φύγει τελικά από τη ζωή, σχετικά πρόωρα, χτες».

Ο Λεύκιος μας, συνεχίζει «αφήνει σημαντικό λογοτεχνικό έργο, με ξεχωριστή ποιητική κατάθεση και πεζογραφία, που τον αξίωσαν σε σημαντικές διακρίσεις και βραβεύσεις. Έχει δώσει επίσης σημαντικές ανθολογίες και λογοτεχνικές μελέτες. Διακρίθηκε ιδιαίτερα για το πρωτότυπο ερευνητικό έργο του γύρω από τον Ανδρέα Κάλβο. Ενώ ξεχωριστή σημασία έχει ότι λειτούργησε πάντοτε ως ένας δραστήριος σύνδεσμος ανάμεσα στην ευρύτερη ελλαδική και την κυπριακή ελληνική λογοτεχνία. Η στενή συνεργασία του με σημαντικές σύγχρονες προσωπικότητες των ελληνικών γραμμάτων, αφήνει μόνιμο το αποτύπωμα του στον κόσμο της λογοτεχνίας».

Τονίζει ακόμα πως «από την πρώτη νεότητά του, με το «Σχεδόν μηδίζοντες», μέχρι τους «Συμμορίτες» και το «Ο βίος και το έργο του Ανδρέα Κάλβου (1792-1869)», μας αφήνει ένα πολύ αξιόλογο έργο που θα μιλά πάντοτε για τον δημιουργό του. Είχα προσωπικά την ευκαιρία να γνωρίσω και να συνεργαστώ στενά με τον Λεύκιο Ζαφειρίου και θα θυμάμαι πάντα έναν ευγενή στοχαστή και πρόθυμο διαλογικό λάτρη των γραμμάτων».

Υπέδειξε εξάλλου πως «συνεργαστήκαμε ιδιαίτερα για κάποιο διάστημα όταν με τον Νίκο Ορφανίδη και τον Λεύκιο Ζαφειρίου ξεκινήσαμε την έκδοση της λογοτεχνικής επιθεώρησης «Η ακτή», σε μια οριακή στιγμή, στην αρχή της δεκαετίας του 1990 και εκείνη η εμπειρία μου αφήνει από τον Λεύκιο την αγαθή μνήμη ενός σπουδαίου στοχαστή, αλλά και ανθρώπου. Αξέχαστες μένουν επίσης οι στιγμές, η συναναστροφή και οι συζητήσεις με τον Λεύκιο στο πλαίσιο ενός πνευματικού κύκλου που για χρόνια περιστράφηκε γύρω από το «Αιγαίον», στη Λευκωσία».

Καταλήγοντας, ο κ. Προδρόμου αναφέρει ότι «τόσο προσωπικά, όσο και εκ μέρους του Υπουργείου και του εκπαιδευτικού κόσμου, τον οποίο υπηρέτησε από διάφορες σημαντικές θέσεις, μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι θα είναι παντοτινή και αγαθή η μνήμη του Λεύκιου. Απευθύνω ειλικρινή συλλυπητήρια στα δυο αδέλφια του και τους υπόλοιπους δικούς του ανθρώπους».

Θλίψη στην ΕΔΕΚ

Σε ανακοίνωσή της, η ΕΔΕΚ αναφέρει ότι «είναι με μεγάλη θλίψη που πληροφορηθήκαμε τον χαμό του Λεύκιου Ζαφειρίου, εκ των κορυφαίων λογοτεχνών της πατρίδας μας».

Σημειώνει πως «ο Λεύκιος Ζαφειρίου τιμήθηκε με το Βραβείο Δώρου Λοΐζου, με το Βραβείο Γ.Φ. Πιερίδης και με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών ενώ υπήρξε για σειρά ετών μέλος της Επιτροπής για το Βραβείο Δώρου Λοΐζου».

Καταλήγοντας η ΕΔΕΚ αναφέρει πως «ο χαμός του Λεύκιου Ζαφειρίου αποτελεί μεγάλη απώλεια για τον λογοτεχνικό κόσμο της Κύπρου. Ο Πρόεδρος, η ηγεσία και τα στελέχη του Κ.Σ. ΕΔΕΚ στέλνουν τα ειλικρινή τους συλλυπητήρια στους οικείους του».