Αναποτελεσματικοί οι εσωτερικοί έλεγχοι των Σχολικών Εφοριών-Τα ευρήματα του Ελεγκτή

Στο συμπέρασμα ότι οι Σχολικές Εφορίες δεν έχουν ένα αποτελεσματικό σύστημα εσωτερικού ελέγχου, κατέληξε η Ελεγκτική Υπηρεσία και αυτό αναφέρεται στην ειδική έκθεση που εξέδωσε για το Υπουργείο Παιδείας. Την ίδια ώρα, διαπιστώθηκε ότι βρίσκονται σε εκκρεμότητα μεγάλα ποσά, για σειρά ετών, τα οποία κρατούνται από τις πληρωμές προς τους εργολάβους για κατασκευαστικά έργα.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για τον Έλεγχο του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, στο πλαίσιο των προνοιών του άρθρου 116 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας και του άρθρου 81 του περί της Δημοσιονομικής Ευθύνης και του Δημοσιονομικού Πλαισίου Νόμου (Ν.20(Ι)/2014), η Ελεγκτική Υπηρεσία διεξήγαγε έλεγχο σε δείγμα συναλλαγών του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας (το οποίο από 1.7.2022 μετονομάστηκε σε Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας και στο εξής θα αναφέρεται ως ΥΠΑΝ), συμπεριλαμβανομένων των Τμημάτων/Υπηρεσιών του, για το έτος 2020, που επιλέγηκε με βάση συγκεκριμένη μεθοδολογία, στο πλαίσιο του ελέγχου που αποσκοπούσε στη διατύπωση ελεγκτικής γνώμης επί των οικονομικών καταστάσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Σκοπός του ελέγχου, όπως αναφέρεται, ήταν η εξακρίβωση της ορθότητας και κανονικότητας δειγμάτων συναλλαγών του ΥΠΑΝ, που επιλέγηκε βάσει συγκεκριμένης μεθοδολογίας, στο πλαίσιο του ελέγχου που αποσκοπούσε στη διατύπωση ελεγκτικής γνώμης επί των οικονομικών καταστάσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Συγκεκριμένα, ανάμεσα στα κυριότερα ευρήματα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας αναφέρεται πως η παραχώρηση χορηγιών σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και Σχολικές Εφορείες (ΣΕ), χωρίς να τηρηθεί το καθορισμένο διαδικαστικό πλαίσιο, αναφορικά με τη διαχείριση των χορηγιών που δίδονται σε οργανισμούς που διαθέτουν αποθεματικό, περιλαμβανομένων των τραπεζικών υπολοίπων. Στην έκθεση γίνεται σύσταση όπως το ΥΠΑΝ εφαρμόζει τις πρόνοιες των εγκυκλίων του ΓΛ για σκοπούς παραχώρησης κρατικών χορηγιών, καθώς και της σχετικής εγκυκλίου του ΥΟ, ημερ. 8.2.2012, αναφορικά με τη διαχείριση των χορηγιών.

Εξάλλου διαπιστώθηκε ότι το ΥΠΑΝ δεν προέβαινε σε οποιεσδήποτε ενέργειες, ώστε να διασφαλίζει ότι οι ΣΕ εφαρμόζουν ένα αποδοτικό και αποτελεσματικό σύστημα εσωτερικού ελέγχου, σύμφωνα με τον περί της Λογιστικής και Δημοσιονομικής Διαχείρισης και Χρηματοοικονομικού Ελέγχου της Δημοκρατίας Νόμο. Η Ελεγκτική Υπηρεσία προέβη στη σύσταση όπως το ΥΠΑΝ προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες για συμμόρφωση με τις πρόνοιες του Νόμου, αναφορικά με την εφαρμογή αποτελεσματικών συστημάτων εσωτερικού ελέγχου στις ΣΕ.

Το τρίτο σημαντικό εύρημα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας είναι πως παρέμεναν σε εκκρεμότητα, για σειρά ετών, ποσά που κρατούνται από τις πληρωμές προς εργολάβους για κατασκευαστικά έργα. Λόγω της συσσώρευσης μεγάλου αριθμού τέτοιων υπολοίπων και της παρέλευσης μεγάλου χρονικού διαστήματος από την ολοκλήρωση των έργων, δυσχεραίνεται η εξέταση κατά πόσο αυτά θα πρέπει να επιστραφούν στους εργολάβους ή να μεταφερθούν στα έσοδα του Κράτους. Έγινε σύσταση όπως το ΥΠΑΝ προβεί στις κατάλληλες ενέργειες για τακτοποίηση των ποσών που εκκρεμούν.

Τέλος, η Ελεγκτική Υπηρεσία, μέσα από τον έλεγχό της διαπίστωσε αδυναμίες και παραλείψεις, όσον αφορά στην παρακολούθηση των καθυστερημένων εσόδων και ειδικά των καθυστερημένων διδάκτρων των Κρατικών Ινστιτούτων Επιμόρφωσης (ΚΙΕ) και υπέδειξε την ανάγκη εφαρμογής ικανοποιητικού συστήματος ελέγχου και παρακολούθησης των εισπρακτέων ποσών, τα οποία προέρχονται από τις διάφορες υπηρεσίες του ΥΠΑΝ.

Χορηγίες στις Σχολικές Εφορίες

Όσον αφορά στα ευρήματα για τις Σχολικές Εφορίες, η Ελεγκτική Υπηρεσία αναφέρει πως σύμφωνα με το άρθρο 26(2) του περί της Λογιστικής και Δημοσιονομικής Διαχείρισης και Χρηματοοικονομικού Ελέγχου της Δημοκρατίας Νόμου (Ν.38 (Ι)/2014), τα νομικά ή/και φυσικά πρόσωπα που λαμβάνουν χορηγίες από τον κρατικό Προϋπολογισμό, για δράσεις που αποσκοπούν στην προώθηση επίτευξης συγκεκριμένου στόχου ή επιχειρηματικής δραστηριότητας ή/και στη χρηματοοικονομική ενίσχυση, όσον αφορά στις λειτουργικές τους δαπάνες, σε συνάρτηση με το ύψος του ποσού της χορηγίας που λαμβάνουν, πρέπει, μεταξύ άλλων, να διασφαλίζουν την εφαρμογή αποδοτικού και αποτελεσματικού συστήματος εσωτερικού ελέγχου.

Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 28(1), ο ελέγχων λειτουργός, στις περιπτώσεις όπου εντοπίζονται προβλήματα που επηρεάζουν την αξιοπιστία του συστήματος του εσωτερικού ελέγχου του λήπτη της χορηγίας, οφείλει να μην εξουσιοδοτεί την περαιτέρω καταβολή της χορηγίας και να προχωρεί σε διερεύνηση των προβλημάτων που εντοπίστηκαν, καθώς και να θέτει όρους προς εξάλειψη των προβλημάτων στα συστήματα εσωτερικού ελέγχου. Όπως αναφέρεται στο άρθρο 28(2), ο Υπουργός ή/και ο Γενικός Λογιστής δύνανται να ζητούν από τον ελέγχοντα λειτουργό την αναστολή ή τη διακοπή ή την επιστροφή πληρωμών, στις περιπτώσεις όπου εντοπίζονται προβλήματα που επηρεάζουν την αξιοπιστία του συστήματος εσωτερικού ελέγχου του λήπτη της χορηγίας.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία σημειώνει πως παρατήρησε ότι το ΥΠΑΝ δεν προβαίνει σε οποιεσδήποτε ενέργειες, ώστε να διασφαλίσει ότι όλες οι Σχολικές Εφορείες που λαμβάνουν χορηγίες, εφαρμόζουν ένα τέτοιο αποδοτικό και αποτελεσματικό σύστημα εσωτερικού ελέγχου.

Η σύσταση είναι όπως το ΥΠΑΝ να προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες για συμμόρφωση με τις πρόνοιες της νομοθεσίας, αναφορικά με την τήρηση αποδοτικών και αποτελεσματικών συστημάτων ελέγχου από τις Σχολικές Εφορείες.

Σύμφωνα με στοιχεία που τηρούνται στο ΥΠΑΝ, το σύνολο των τραπεζικών υπολοίπων όλων των Εφορειών στις 31 Αυγούστου 2020, ανερχόταν στα €15.912.441. Το YO, σε επιστολή του προς το ΥΠΑΝ, αναφορικά με την έγκριση των Προϋπολογισμών των Εφορειών για τη σχολική χρονιά 2020/21, ανέφερε σχετικά ότι τα αποθεματικά υπόλοιπα των ΣΕ θα έπρεπε να τύχουν χειρισμού το συντομότερο, ώστε να μειωθούν σε λογικά επίπεδα, με εξαίρεση χορηγίες που παραχωρούνται για υλοποίηση συγκεκριμένων έργων/προγραμμάτων. Όπως διαπιστώθηκε, το ΥΠΑΝ δεν προχώρησε κατά το 2020 και 2021 σε οποιαδήποτε αποκοπή από την κρατική χορηγία, προς τις Εφορείες που διατηρούσαν υψηλά τραπεζικά υπόλοιπα.

Η σύσταση είναι όπως το ΥΠΑΝ να προβεί στις δέουσες ενέργειες για τη μείωση των αποθεματικών υπολοίπων των ΣΕ, όπου ενδείκνυται, σύμφωνα με τις εκάστοτε συστάσεις του ΥΟ και του ΓΛ. Ο ΓΔ του ΥΠΑΝ ανέφερε ότι δεν προχώρησε κατά το 2020/2021 σε οποιαδήποτε αποκοπή από την κρατική χορηγία, προς τις Εφορείες που διατηρούσαν υψηλά τραπεζικά υπόλοιπα, λόγω της πανδημίας, αφού, όπως ανέφερε, οι ΣΕ κλήθηκαν να επωμιστούν αρκετές επιπρόσθετες δαπάνες λόγω της πανδημίας, μέρος των οποίων καλύφθηκε από τα τραπεζικά υπόλοιπα των Εφορειών.

Χορηγίες στα δημόσια Πανεπιστήμια

Στην έκθεση γίνεται αναφορά και σε εγκύκλιο του Υπουργείου Οικονομικών, προς τους Γενικούς Διευθυντές των Υπουργείων και τη Γενική Λογίστρια, η οποία ανέφερε πως όταν οι Οργανισμοί που λαμβάνουν χορηγία, διαθέτουν αποθεματικό, περιλαμβανομένων και των τραπεζικών υπολοίπων, τα αρμόδια Υπουργεία θα πρέπει να προβαίνουν στις δέουσες ενέργειες για την ανάλογη μείωση ή αποκοπή της χορηγίας. Βάσει των ελεγμένων οικονομικών καταστάσεων του ΚΟΑ για το έτος 2019, τα μετρητά στην τράπεζα και στο ταμείο ήταν €3.440.232 (€5.070.192 το 2018). Ωστόσο, δεν έγινε οποιαδήποτε αποκοπή από τη χορηγία του επόμενου έτους.

Όσον αφορά στη χορηγία στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, στην έκθεση αναφέρεται πως τo ΠΚ δεν προσκομίζει οικονομικές καταστάσεις του προηγούμενου έτους, για σκοπούς καταβολής της κρατικής χορηγίας, όπως προβλέπεται στην πιο πάνω εγκύκλιο του ΥΟ. Επίσης, δεν υποβάλλει κατάσταση ταμειακής ροής του προηγούμενου έτους, επικαλούμενο περιορισμούς που τίθενται από τα υφιστάμενα μηχανογραφικά του συστήματα. Το γεγονός αυτό εμποδίζει την παρακολούθηση της ορθής διαχείρισης της χορηγίας. Αναφέρεται, δε, ότι ο Γενικός Διευθυντής του ΥΠΑΝ ανέφερε στην Ελεγκτική Υπηρεσία ότι το ΠΚ δεσμεύτηκε να εφαρμόσει κατάλληλο μηχανογραφικό σύστημα, ώστε να είναι σε θέση να παρουσιάζει τα πλεονάσματα των προηγούμενων ετών έγκαιρα, για να του αποκόπτονται από τη χορηγία.

Στην έκθεση τονίζεται πως ούτε το ΤΕΠΑΚ προσκομίζει οικονομικές καταστάσεις του προηγούμενου έτους. Επίσης, δεν αξιολογείται η εφαρμογή χρηστής διακυβέρνησης, σε ικανοποιητικό βαθμό, όπως παρουσιάζεται στις εκθέσεις τόσο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, όσο και των ιδιωτών ελεγκτών του ΤΕΠΑΚ, με την Ελεγκτική Υπηρεσία να συστήνει όπως το ΥΠΑΝ να απαιτεί την προσκόμιση οικονομικών καταστάσεων και να αξιολογεί την εταιρική διακυβέρνηση των πανεπιστημίων, σύμφωνα με τις σχετικές εγκυκλίους και οδηγίες του ΥΟ και του ΓΛ.