«Υπάρχει φόβος και ταμπού για αντιμετώπιση των ψυχικών προβλημάτων»

«Νους υγιής εν σώματι υγιεί». Δηλαδή, να έχεις ένα υγιές πνεύμα, μέσα σε ένα υγιές σώμα όπως αναφέρει το αρχαίο ρητό, με τους ειδικούς να θεωρούν πως η σωματική και η ψυχική υγεία, είναι αλληλένδετα μεταξύ τους, για την υγεία του ανθρώπου και πως θα πρέπει να δίνεται ίση σημασία και στα δύο.

Σε αυτό αναφέρθηκε μιλώντας στον REPORTER με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας- και ο Κλινικός Ψυχολόγος κος Ανδρέας Ασημένος, ο οποίος με απλό τρόπο περιέγραψε τη σημαντικότητα, του να μπορεί ο άνθρωπος να δει και να αντιληφθεί τα σημάδια της ψυχικής του κατάστασης. «Εάν πονάμε το χέρι μας θα τρέξουμε στον ορθοπεδικό, εάν πονάμε το μάτι μας θα τρέξουμε στον οφθαλμίατρο… Δυστυχώς, υπάρχει υποτίμηση της ψυχικής ασθένειας, με την έννοια του φόβου και του ταμπού που υπάρχει, για να αντιμετωπίσουμε με παρόμοιο τρόπο-όπως τα σωματικά προβλήματα-τα διάφορα ψυχικά προβλήματα ή ψυχικές διαταραχές».

Οι δύσκολοι καιροί που έζησε ο κόσμος λόγω της πανδημίας, με τον εγκλεισμό και την κοινωνική αποξένωση, όπως καταδεικνύουν εκατοντάδες έρευνες, έφεραν στην επιφάνεια ψυχικές διαταραχές και επηρέασαν περισσότερο τα ευάλωτα άτομα. Τα περιστατικά αυξήθηκαν και οι άνθρωποι, τουλάχιστον τα τελευταία δύο χρόνια, προσπαθούν να βρουν τις ισορροπίες.

Όπως εξήγησε ο κος Ασημένος, σημαντικό παράγοντα στην εμφάνιση διαταραχών κατά την περίοδο της πανδημίας έπαιξαν η κοινωνική απομόνωση και ο φόβος λόγω της έλλειψης γνώσης και της πιθανότητας του ενδεχόμενο θανάτου. «Οι άνθρωποι, είμαστε κοινωνικά όντα, άρα ο περιορισμός της επικοινωνίας με τον συνάνθρωπο και γενικότερα τις κοινωνικές επαφές, επηρέασε αρκετά τη ψυχική υγεία. Επίσης ο φόβος, η έλλειψη γνώσης και όλη η περιρρέουσα ατμόσφαιρα όσον αφορά τους κινδύνους και τη σοβαρότητα αυτής της πανδημίας έκανε τα άτομα να βρίσκονται σε πλήρη ψυχολογικό συναγερμό και αυτό δημιούργησε ψυχικές εντάσεις. Δηλαδή, δεν γνώριζαν ακριβώς την επικινδυνότητα του ιού και ήταν όλοι εν δυνάμεις νοσούντες καθιστώντας τους ευάλωτους, με αποτέλεσμα να εκδηλώσουν, διάφορες ψυχολογικές διαταραχές».

Οι κύριες διαταραχές που εμφανίστηκαν, σύμφωνα με τον κ. Ασημένο, είναι οι αγχώδεις διαταραχές, στις οποίες περιλαμβάνονται οι φοβίες, οι ψυχαναγκασμοί, οι ιδεοληψίες, οι έμμονες ιδέες και η μανία. Βέβαια, στο προσκήνιο ήρθαν και οι καταθλιπτικές διαταραχές, δηλαδή οι διαταραχές της διάθεσης, λόγω του αυτοπεριορισμού και τα παρεπόμενά του, αφού τέθηκε υπό αμφισβήτηση και κίνδυνο η ψυχολογική και η σωματική υγεία των ατόμων. «Ήταν μια τραυματική περίοδος για πολλούς ανθρώπους. Ήταν κάτι το πρωτόγνωρο και βρήκε τον κόσμο απροετοίμαστο ψυχολογικά, με αποτέλεσμα πολλά άτομα να αισθανθούν ότι έχασαν τον έλεγχο της ζωής τους».

«Να βρουν τις ισορροπίες»

Πώς αλήθεια μπορούν οι άνθρωποι να προστατέψουν την ψυχική τους υγεία; Υπάρχουν τρόποι πρόληψης; Μέσα από την ιδιότητά του ο κος Ασημένος αναφέρει πως εναπόκειται στον καθένα από εμάς να αντιλαμβάνεται και να δίνει σημασία στα σημάδια. «Θα πρέπει», όπως εξήγησε, «να είμαστε έτοιμοι να αναγνωρίζουμε κάποιες ενδείξεις, ότι ψυχολογικά δεν είμαστε καλά. Να αυτοπαρατηρούμαστε, να μην υποτιμάμαι και να παραγνωρίζουμε τα συναισθήματά μας. Εάν δεν κοιμόμαστε καλά, για παράδειγμα, για αρκετές νύχτες θα πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί μας συμβαίνει αυτό. Εάν νιώθουμε κόπωση, εάν είμαστε εκτός σπιτιού με παρέα και φίλους και δεν νιώθουμε ικανοποιημένοι, όπως συνέβαινε παλαιότερα, είναι σημάδι. Είναι πολύ σημαντικό, λοιπόν, να εντοπίζουμε και να διερευνούμε αυτά τα σημάδια γιατί, δυστυχώς, κάποια αγνοούνται και δικαιολογούνται, αλλά πίσω από αυτά μπορεί να κρύβονται άλλα. Όσο πιο νωρίς προλάβουμε κάποιες καταστάσεις, τόσο πιο εύκολα θα τα αντιμετωπίσουμε. Ένας από τους ορισμούς της ψυχικής υγείας είναι να νιώθουμε μια ευεξία σωματικά και νοητικά, αλλά και γνωστικά. Πρέπει να φροντίζουμε όλα τα επίπεδα την υπόσταση μας γιατί είμαστε όντα ψυχοκοινωνικά. Πρέπει να φροντίζουμε δηλαδή, όλες τις πλευρές της ανθρώπινης ύπαρξής μας».

Υπάρχουν πολλοί τρόποι πρόληψης των ψυχολογικών διαταραχών, όπως υπάρχουν και πολλοί παράγοντες που μπορούν να διαβάλουν και να επηρεάσουν την ανάπτυξη των ψυχολογικών προβλημάτων. Σημαντικό ρόλο παίζει, ο γενετικός παράγοντας. Δηλαδή, το εάν υπάρχει γενετική προδιάθεση. Επίσης, ρόλο παίζει το περιβάλλον στο οποίο ζει κάποιος , οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, η διατροφή και η σωματική άσκηση.  Όπως εξήγησε ο κος Ασήμενος, «όταν ένα άτομο από την παιδική ηλικία, βιώνει bullying, αυτό μπορεί να του αφήσει ψυχολογικά σημάδια. Επίσης, μπορεί να επηρεαστεί από το οικογενειακό περιβάλλον, τις εμπειρίες και τις σχέσεις τους με άλλους ανθρώπους. Ο ίδιος ο άνθρωπος, το πώς αντιλαμβάνεται και βιώνει αυτές τις εμπειρίες, νοητικά και συναισθηματικά, παίζουν καθοριστικό ρόλο. Τόσο στο σχολείο, όσο και στην οικογένεια  θα πρέπει να δίνεται έμφαση στο πως θα αναπτύξουν τα παιδιά τις επικοινωνιακές δεξιότητές τους και πως πρέπει να προσαρμόζονται στο περιβάλλον τους».

Το μήνυμα 

Σύμφωνα με τον κ. Ασημένο, ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δώσει η Πολιτεία, με την προώθηση προγραμμάτων πρόληψης στα σχολεία, στις κοινότητές με στόχο οι πολίτες να ενημερωθούν περί ψυχικής υγείας, όπως επίσης να δίνεται η απαραίτητη οικονομική στήριξη στις οικογένειες που χρίζουν παρακολούθησης, αλλά και περαιτέρω ενίσχυσης των υπηρεσιών από εμπλεκόμενους θεσμούς.

Το μήνυμά του, όπως όλοι οι άνθρωποι θα πρέπει να προσδιορίσουν τις προτεραιότητές τους. «Να προσέξουν τον εαυτό τους καλύτερα, να εντοπίσουν τι μπορεί να τους εκφράζει και να βρουν τις ισορροπίες τους με οριοθέτηση των επιθυμιών τους. Να απλοποιήσουν τη σκέψη τους και να δουν την καθημερινότητά τους με ένα διαφορετικό τρόπο. Και τέλος, να δίνουν σημασία στην ψυχική τους υγεία όπως και στη σωματική», είπε.