Ο καυτός Ιανουάριος του 2003, οι πρωταγωνιστές και ο μεγάλος φόβος στον ΔΗΣΥ

Ένας είναι ο μεγάλος φόβος όλων στον Δημοκρατικό Συναγερμό. Να μην ξαναζήσουν, όσα έζησαν πριν από ακριβώς 19 χρόνια όταν τέτοιες μέρες, πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου του 2003, δηλαδή, επισφραγιζόταν, αφενός ενός είδους διάσπαση και αφετέρου η κάθοδος στις Προεδρικές Εκλογές του ίδιου χρόνου με δύο συναγερμικούς υποψηφίους, τον ιστορικό ηγέτη της παράταξης Γλαύκο Κληρίδη και έναν άνθρωπο που υπηρέτησε όσο λίγοι το κόμμα, αλλά και τον τόπο, τον Αλέκο Μαρκίδη.   

Ο πρώτος θεώρησε πως η παράνομη του για ακόμα κάποιους μήνες στην εξουσία για να λύσει το Κυπριακό, ήταν αναγκαία, ο δεύτερος θεώρησε ότι ξεγελάστηκε και η μοίρα έφερε τους πάλαι ποτέ στενούς συνεργάτες σε διαφορετικά χαρακώματα. Οι αποφάσεις σε εκείνη την εκλογική περίοδο δεν εκβιάστηκαν. Την ώρα που ΔΗΚΟ και ΑΚΕΛ έστηναν ένα μέτωπο συνεργασίας με μπροστάρη τον Τάσο Παπαδόπουλο, σε αντίθεση με σήμερα ο ΔΗΣΥ, δεν βιαζόταν να λάβει αποφάσεις, ωστόσο το Ανώτατο του Συμβούλιο, είχε προ μηνών αποφασίσει να στηρίξει τον πρόεδρο της ΕΔΕΚ Γιαννάκη Ομήρου.

Το πλαίσιο

Συνεπώς το σκηνικό με την έλευση του 2003 ήταν το εξής. Ο Δημοκρατικός Συναγερμός και η ΕΔΕΚ στήριζαν για την προεδρία τον Γιαννάκη Ομήρου, το ΑΚΕΛ και το ΔΗΚΟ τον Τάσσο Παπαδόπουλο, ενώ ο πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε δώσε σε προηγούμενο χρόνο διαβεβαιώσεις πως δεν θα επαναδιεκδικήσει. Τι άλλαξε όμως το Φθινόπωρο του 2002, που έφερε αλυσιδωτές εξελίξεις; Δεν ήταν τίποτε άλλο από τις εξελίξεις στο Κυπριακό και το φως στην άκρη του τούνελ που είδε ο Γλαύκος Κληρίδης και αποφάσισε τον Γενάρη μια 16μηνη πίστωση χρόνου, μέσω της λαϊκής εντολής για να φέρει εις πέρας την αποστολή του.

Εκείνη η απόφαση αιφνιδίασε τους πάντες, ακόμα και τους πιο στενούς του συνεργάτες. Είναι ενδεικτικό πως οι τελικές αποφάσεις λήφθηκαν τον Ιανουάριο του 2003, δηλαδή μόλις ένα μήνα πριν τη διεξαγωγή των εκλογών. Τότε ήταν που αποφάσισε να εμπλακεί στον προεκλογικό και ο Αλέκος Μαρκίδης, ο οποίος θεώρησε ότι εξαπατήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και την ηγεσία του Δημοκρατικού Συναγερμού, του οποίου πρόεδρος ήταν ο Νίκος Αναστασιάδης.

Το πρώτο δεκαήμερο του χρόνου

Η 3η Ιανουαρίου 2003, ήταν μια ιδιαίτερα κρίσιμη μέρα με εξελίξεις σε τρία μέτωπα. Στο Προεδρικό, στην Γενική Εισαγγελία και στην Πινδάρου.

Στο Προεδρικό το πρωί συνεδρίασε το Εθνικό Συμβούλιο. Αμέσως μετά ο Γλαύκος Κληρίδης, ζήτησε από τον Νίκο Αναστασιάδη να παραμείνει στο γραφείο του. Εκεί του ανακοίνωσε την απόφαση του. Στις 2 και 30 το μεσημέρι ο Γλαύκος Κληρίδης, συνοδευόμενος από τον υφυπουργό παρά το προέδρω, Παντελή Κούρο, εξήγγειλε την υποψηφιότητα του. «Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και ιστορικές. Από αυτές κρίνεται το μέλλον της Κύπρου. Τους επόμενους μήνες θα κληθούμε να πάρουμε μεγάλες αποφάσεις. Οφείλουμε να αναζητήσουμε με αποφασιστικότητα και σύνεση μια λειτουργική λύση στο Κυπριακό. Το ιστορικό μου χρέος με υποχρεώνει να χειριστώ αυτή τη μεγάλη πρόκληση. Δεν έχω την πολυτέλεια να προτάξω προσωπικές επιλογές. Είναι η ώρα του εθνικού χρέους που κανένα δεν εξαιρεί. Ο χρόνος μέχρι τη λήξη της θητείας μου είναι ελάχιστος. Και για να πραγματευθώ μια δίκαιη και βιώσιμη λύση χρειάζομαι επαρκή χρόνο και μια νέα ξεκάθαρη εντολή. Μια εντολή που θα παρέλθει μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες. Για αυτό και αισθάνομαι η ιστορική ευθύνη που μου επιβάλλει στις προσεχείς προεδρικές εκλογές να διεκδικήσω αυτή την εντολή. Μια εντολή περιορισμένου χρόνου.

Ο Γλαύκος Κληρίδης, μεταξύ άλλων δεσμεύτηκε για δύο πράγματα. «Πρώτον ότι η εντολή που διεκδικώ θα είναι διάρκειας δεκαέξι μηνών με αποκλειστικό στόχο το χειρισμό του Εθνικού θέματος με το Εθνικό Συμβούλιο και την ολοκλήρωση της ενσωμάτωσης της Κύπρου στην Ε.Ε.. Δεύτερον ότι για την αποφυγή οποιασδήποτε τριβής και την επίτευξη του στόχου της εθνικής ενότητας θα καλέσω το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων για τον σχηματισμό Κυβέρνησης καθολικής αποδοχής, έτσι ώστε η διαχείρισης της εσωτερικής διακυβέρνησης να γίνει με την ευρύτερη δυνατή συναίνεση.

Πήγε να ανακοινώσει και τον πρόλαβαν

Γιατί όμως ο Γλαύκος Κληρίδης, βιάστηκε να εξαγγείλει την υποψηφιότητα του και να αιφνιδιάσει στο σύνολο του τον πολιτικό κόσμο του τόπου;. Ο λόγος ήταν άρρηκτα συνδεδεμένος με τον Γενικό Εισαγγελέα και στενό συνεργάτη του, Αλέκο Μαρκίδη. Ο αείμνηστος Αλέκος Μαρκίδης, είχε ενημερώσει τον Γλαύκο Κληρίδη πως θα εξαγγείλει υποψηφιότητα. Το πρωί της 3ης Ιανουαρίου πριν τη συνεδρίαση του Εθνικού στο Προεδρικό έγινε μια μίνι σύσκεψη με τους στενότατους συνεργάτες του Προέδρου της Δημοκρατίας. Τον τότε πρόεδρο του ΔΗΣΥ, Νίκο Αναστασιάδης, τον τότε κυβερνητικό εκπρόσωπο, Μιχάλη Παπαπέτρου, τον Αλέκο Μαρκίδη και τον Παντελή Κούρο. Εκεί προ του φάσματος ο Αλέκος Μαρκίδης, να ανακοινώσει και στους υπόλοιπους τις αποφάσεις του, ο Γλαύκος Κληρίδης ανακοίνωσε για την απόφαση του. Νίκος Αναστασιάδης και Μιχάλης Παπαπέτρου τάχθηκαν υπέρ μιας τέτοιας υποψηφιότητας, ενώ ο Παντελής Κούρος δεν τοποθετήθηκε. Όπως ήταν φυσικό, ο Αλέκος Μαρκίδης αντέδρασέ, υποδεικνύοντας στον Πρόεδρο πως υπάρχουν κι άλλοι ικανοί πέραν του ίδιου, και υποβάλλοντας του πως θα πρέπει κάποια στιγμή να εμπιστευτεί τους συνεργάτες του.

Ο πονοκέφαλος του Αναστασιάδη

Οι εξελίξεις σήμαναν Συναγερμό στον Δημοκρατικό Συναγερμό. Ο Νίκος Αναστασιάδης βρισκόταν ενώπιον μιας πρωτοφανούς κρίσης, κι αυτό διότι είχε υπό την ευθύνη του μια κοινοβουλευτική ομάδα, αλλά και πλειάδα στελεχών που τασσόταν υπέρ του ενός ή του άλλου υποψηφίου. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο έθεσε σε ισχύ μορατόριουμ δηλώσεων από συναγερμικά στελέχη, ενώ συγκάλεσε έκτακτη συνεδρία του διευρυμένου Πολιτικού Γραφείου για την επόμενη ημέρα.

Την επόμενη μέρα η Νομική Υπηρεσία μετατράπηκε σε κέντρο διερχομένων. Στελέχη του ΔΗΣΥ, επιχειρηματίες και διάφοροι άλλοι, εξαπέλυσαν ένα σαφάρι επαφών με τον Αλέκο Μαρκίδη, με στόχο να τον μεταπείσουν να μην εξαγγείλει υποψηφιότητα . Το πήγαινε έλα στην Γενική Εισαγγελία, άρχισε από νωρίς το πρωί, και συνεχίστηκε μέχρι το μεσημέρι, όταν ο Αλέκος Μαρκίδης, αναχώρησε για να πάει κάπου μάλλον πιο ήσυχα για να λάβει τις τελικές του αποφάσεις. Ανάμεσα σε αυτούς που τον επισκέφθηκαν, επιχειρώντας να του αλλάξουν άποψη ήταν ο Γιαννάκης Κασουλίδης, ο Χρήστος Πουργουρίδης, ο Σωκράτης Χάσικος, ο Λουκής Παπαφαλίππου καθώς και στελέχη του ΔΗΣΥ, όπως ο Γιώργος Λιβεράς, Χαράλαμπος Χαραλάμπους και Δημήτρης Στυλιανού. Το μεσημέρι ο Αλέκος Μαρκίδης αποχώρησε δηλώνοντας πως έχει λάβει τις αποφάσεις του τις οποίες θα ανακοίνωνε το απόγευμα. Στις πέντε το απόγευμα ανακοινώθηκε επισήμως ότι ο Αλέκος Μαρκίδης θα ανακοίνωνέ τις αποφάσεις στις 8 και 15 σε ξενοδοχείο της Λευκωσίας.

Αποστάσεις από Προδρόμου, Ιωνά, Τορναρίτη

Το ίδιο απόγευμα που ο Αλέκος Μαρκίδης ανακοίνωνε την υποψηφιότητα του, στον ΔΗΣΥ αποφάσιζαν πως το κόμμα θα στηρίξει την υποψηφιότητα Κληρίδη και για αυτό το λόγο, έστειλε προς επικύρωση στο Ανώτατο Συμβούλιο, μόνο το όνομα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Ο Νίκος Αναστασιάδης τόνισε στα μέλη πως έκανε ότι ήταν δυνατό για να αποφευχθεί το σενάριο της διπλής υποψηφιότητας, ωστόσο στάθηκε αδύνατο να μεταπείσει τον Αλέκο Μαρκίδη. Μοναδικό στέλεχος που τάχθηκε εξ αρχής εναντίον της απόφασης για να στηριχθεί η υποψηφιότητα Κληρίδη, ήταν ο Πρόδρομος Προδρόμου, ο οποίος τήρησε αποχή από την διαδικασία, ενώ κάλεσε τον Γλαύκο Κληρίδη να επανεξετάσει την απόφαση του, στηρίζοντας την υποψηφιότητα Μαρκίδη. Ο κ. Προδρόμου στήριξε την προτροπή του στην θέση Κληρίδη, ότι δεν είναι διατεθειμένος να κάνει προεκλογική εκστρατεία, επιδιώκοντας την ενότητα και στο γεγονός ότι ο Γενικός Εισαγγελέας ήταν ο στενότερος του συνεργάτης.

Μάλιστα ο Πρόδρομος Προδρόμου, άνοιξε παρτίδες και με τον Νίκο Αναστασιάδη, που έτσι κι αλλιώς θα έκλειναν περίπου ένα χρόνο αργότερα με αφορμή τη στάση του στο Σχέδιο Ανάν. Ειδικότερα ο τότε βουλευτής Λευκωσίας, ήγειρε θέμα χειρισμών από την κομματική ηγεσία που οδήγησαν όπως είπε, στην εξαγγελία των δύο υποψηφιοτήτων από τον Γλαύκο Κληρίδη και τον Αλέκο Μαρκίδη. Ο κ. Προδρόμου χαρακτήρισε ψεύτικο το δίλημμα Κληρίδης-Μαρκίδης  και άφησε αιχμές ότι κάποιοι ευθύνονται για να οδηγηθεί η παράταξη σε αυτή τη δύσκολη θέση, ενώ υπέδειξε πως τον μόνο που ευνοεί αυτή η κατάσταση είναι τον Τάσσο Παπαδόπουλο. Μάλιστα ο Σοφοκλής Χατζηγιάννης κατήγγειλε πως η απόφαση του Πολιτικού Γραφείου ήταν προειλημμένη και δεν δόθηκε χρόνος για να υπάρξει συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων.

Από την πλευρά του ο Ιωνάς Νικολάου ο οποίος μάλιστα ήταν ανάμεσα στους λίγους που καταψήφισαν την πρόταση που τέθηκε στο Πολιτικό Γραφείο για να στηριχθεί η υποψηφιότητα Κληρίδη, δήλωσε πως ο Γλαύκος Κληρίδης, θα έπρεπε από μονός του να κάνει δεύτερες σκέψεις και να εμπιστευθεί τον χειρισμό της τύχης του τόμου στον άνθρωπο που είναι ανάμεσα στους στενότερους του συνεργάτες. Ο Νίκος Τορναρίτης, ήταν κι αυτός ανάμεσα στους βουλευτές που εξέφρασαν επιφυλάξεις, καλώντας Κληρίδη και Μαρκίδη να κάνουν δεύτερες σκέψεις ενώ εξέφρασε την άποψη πως η υποψηφιότητα Μαρκίδη ήταν ικανή να κερδίσει τις εκλογές. Ιωνάς και Χατζηγιάννης ήταν τα δύο στελέχη που τάχθηκαν εναντίον της υποψηφιότητας Κληρίδη, ενώ αποχή τήρησαν, Προδρόμου, Τορναρίτης και Σωτήρης Σαμψών. Υπέρ της υποψηφιότητας Κληρίδη ψήφισαν 30 στελέχη του Πολιτικού Γραφείου, μεταξύ των οποίων, Κασουλίδης, Χάσικος, Αβέρωφ, Ρολάνδης και Κούρος.

Ο Νίκος Αναστασιάδης πάντως, ως πρόεδρος τότε του Δημοκρατικού Συναγερμού, χαρακτήρισε ιστορική αναγκαιότητα την υποψηφιότητα Κληρίδη ενώ άσκησε σκληρή κριτική στον Αλέκο Μαρκίδη πως για χάριν φιλοδοξιών και ανυπομονησίας για κατάληψη προεδρικών θώκων προκαλεί αχρείαστη αναταραχή. Απαντώντας στους βουλευτές που εξέφρασαν διαφωνίες δήλωσε πως «πρόκειται για μεμονωμένα στελέχη τα οποία μας αφήνουν αδιάφορους», ενώ επανέλαβε ότι, «η υποψηφιότητα Κληρίδη είναι υποψηφιότητά ενότητας και όχι εξουσίας».

Το παρασκήνιο

Όπως όλες οι κρίσιμες πολίτικές αποφάσεις έτσι κι αυτή είχε έντονο παρασκήνιο. Ο Αλέκος Μαρκίδης στις 3 Ιανουαρίου πήγε να ανακοινώσει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας την απόφαση του να είναι υποψήφιος και βρέθηκε ενώπιον της αιφνιδιαστικής απάντησης του Γλαύκου Κληρίδη πως και αυτός θα είναι υποψήφιος. Στη συνέχεια ο Μαρκίδης του υπενθύμισε τη δέσμευση που του είχε δοθεί λίγους μήνες νωρίτερα, πως εάν δεν υπάρξει λύση μέχρι τις εκλογές, ο Γλαύκος Κληρίδης, θα στήριζε την υποψηφιότητα του. Σε μια προσπάθεια να μετριάσουν την οργή του, Κληρίδης και Αναστασιάδης, φέρεται να δεσμεύτηκαν πως μετά τους 16 μήνες θα ήταν ο ίδιος ο υποψήφιος της παράταξης. «Τέτοιες συμφωνίες δεν κάνω. Έχω καθήκον να ενημερώσω τον κόσμο. Δεν μπορώ να συμμετάσχω σε επιχείρηση απάτης του λαού», ήταν η απάντηση του.

Γενικότερα, η αμφιταλάντευση του Γλαύκου Κληρίδη εάν θα ήταν ή όχι υποψήφιος κράτησε αρκετές εβδομάδες. Όσοι διαφώνησαν με την υποψηφιότητα Κληρίδη, χρέωσαν τη διάσπαση και την ροή που πήραν τα πράγματα στο δίδυμο Αναστασιάδη-Παπαπέτρου, τους οποίους κατηγόρησαν πως ήταν αυτοί που παρέσυραν και έπεισαν τον Γλαύκο Κληρίδη, ο οποίος ήταν ήδη σε προχωρημένη ηλικία να επαναδιεκδικήσει την προεδρία.

Οι καταιγιστικές εξελίξεις του 2003 για πολλούς είχαν τη ρίζα τους πέντε χρονιά νωρίτερα και συγκεκριμένα το 1998. Και τότε το κόμμα είχε μοιραστεί στα δύο, ξανά ανάμεσα σε αυτούς που υποστήριζαν μια υποψηφιότητα Κληρίδη και αυτούς που ήθελαν τον Αλέκο Μαρκίδη. Με τη διαφορά ότι το 1998 ο Αλέκος Μαρκίδης έκανε πίσω, λαμβάνοντας όμως διαβεβαιώσεις και υποσχέσεις για το μέλλον. Υποσχέσεις όμως που δεν υλοποιήθηκαν πέντε χρόνια αργότερα.

Αλλαγή απ΄ την πρώτη Κυριακή 

Η εσωστρέφεια στην οποία βυθίστηκε ο ΔΗΣΥ, το γεγονός ότι επί της ουσίας ο Γλαύκος Κληρίδης δεν διεξήγαγε προεκλογική εκστρατεία παρά μόνο απαντούσε στις επικρίσεις, το γεγονός ότι ο Αλέκος Μαρκίδης δεν είχε κανέναν κομματικό μηχανισμό να εργάζεται για την υποψηφιότητα του, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το άδειασμα της ΕΔΕΚ και του Γιαννάκη Ομήρου, τους έσπρωξε προς τον Τάσσο Παπαδόπουλο, συνέτειναν, έτσι ώστε ο τότε πρόεδρος του ΔΗΚΟ να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας από την πρώτη Κυριακή. Για την ιστορία ο Τάσσος Παπαδόπουλος έλαβε 51,51% των ψήφων, ο Γλαύκος Κληρίδης 38,8% και ο Αλέκος Μαρκίδης μόλις 6,62%.