Τα βλέμματα στραμμένα στην ΑΟΖ-Τι αφήνει το 2021, τι αναμένουμε το 2022

Αν είναι κάποιος τομέας που επηρεάστηκε στον μέγιστο βαθμό από το ξέσπασμα της πανδημίας και παρέλυσε ολοκληρωτικά τα τελευταία σχεδόν δύο χρόνια, ήταν αυτός της προσπάθειας εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων που κρύβει η κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών, διεξάγεται από ξένες εταιρείες που μεταφέρουν το ανθρώπινο δυναμικό τους από χώρα σε χώρα, λειτούργησε καταλυτικά, έτσι ώστε να παγώσουν όλα από το πρώτο κύμα της πανδημίας μέχρι και πριν από μερικές εβδομάδες, όταν ξαναμπήκε τρυπάνι στην ΑΟΖ, για την επιβεβαιωτική γεώτρηση στο κοίτασμα «Γλαύκος».

Το γεωτρητικό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας αναμφίβολα έμεινε πολύ πίσω, ωστόσο στο πολιτικό σκέλος, υπήρξαν κάποιες εξελίξεις που αναμφίβολα θα λειτουργήσουν καθοριστικά, στην προσπάθεια για εξόρυξη και εκμετάλλευση φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα.  

Η Αφροδίτη

Δύο ήταν τα σημαντικά γεγονότα που έλαβαν χώρα εντός του 2021 και αναμένεται να βοηθήσουν στην υλοποίηση των στόχων που έχουν τεθεί από το Υπουργείο Ενέργειας. Το πρώτο αφορά την επίτευξη συμφωνίας μετά από αρκετά χρόνια διαπραγματεύσεων που καθυστέρησαν την εξόρυξη φυσικού αερίου, για το κοίτασμα Αφροδίτη στην κυπριακή ΑΟΖ. Η γειτνίαση του οικοπέδου 12 με τα ισραηλινά κοιτάσματα έφερε στο προσκήνιο τις αξιώσεις του γειτονικού κράτους, με το οποίο τελικά επήλθε συμφωνία, την οποία καλούνται να εφαρμόσουν οι αδειοδοτημένες εταιρείες από τις δύο κυβερνήσεις.

Η συμφωνία αυτή ανοίγει τον δρόμο για το επόμενο στάδιο που είναι αυτό της μεταφοράς μέσω αγωγού του φυσικού αερίου από την «Αφροδίτη» προς την Αίγυπτο. Η όλη διαδικασία αναμένεται να ολοκληρωθεί τα επόμενα χρόνια. Σε ότι αφορά τις επόμενες κινήσεις σε σχέση με το «Αφροδίτη», απομένει η επιβεβαιωτική γεώτρηση ώστε να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για την κατασκευή των αγωγών, με τον στόχο που έχει τεθεί για εξαγωγή αερίου από το συγκεκριμένο τεμάχιο το 2025 να επιτευχθεί. Υπενθυμίζεται ότι η έκταση που καλύπτει το πεδίο «Αφροδίτη» είναι ίση με 386 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ τα αποθέματα φυσικού αερίου που εκτιμάται ότι υπάρχουν ανέρχονται στα 4,45 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια.

Συνεπώς αυτό που αναμένεται εντός του 2021 στο «Αφροδίτη», είναι η διεξαγωγή άλλης μιας επιβεβαιωτικής γεώτρησης και στη συνέχεια η ανακοίνωση των προετοιμασιών για την κατασκευή αγωγού προς την Αίγυπτο.

Το οικόπεδο πέντε

Η δεύτερη εξέλιξη που έφερε το 2021, δεν ήταν άλλη από την περαιτέρω εμπλοκή της αμερικανικής εταιρείας Exxon Mobil στην κυπριακή ΑΟΖ, μετά την υπογραφή των συμβολαίων στις 10 Δεκεμβρίου για το οικόπεδο πέντε. Η δραστηριοποίηση του αμερικανικού κολοσσού στο συγκεκριμένο οικόπεδο, φέρνει νέα δεδομένα, αφού για πρώτη φορά αμερικανική εταιρεία δραστηριοποιείται σε περιοχή που αμφισβητείται μέσω των παράνομων και παράλογων απαιτήσεων που παρουσιάζει η Τουρκία, μέσω του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας. Ειδικότερα το βόρειο κομμάτι του οικοπέδου πέντε, εμπίπτει στην περιοχή που η Τουρκία αμφισβητεί και μένει να διαφανεί, το πότε και το που η κοινοπραξία που συνιστά η Exxon Mobil με την Qatar Energy, θα δραστηριοποιηθεί.

Πάντως τα στελέχη της Exxon θεωρούν πως η συγκεκριμένη περιοχή είναι πολύ υποσχόμενη στην προσπάθεια ανεύρεσης και εξόρυξης φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο, αφού γειτνιάζει στα ανατολικά με το κοίτασμα «Καλυψώ», εντός του οικοπέδου έξι της ΑΟΖ, όπου δραστηριοποιούνται ΕΝΙ και Total και στα νότια με το κοίτασμα «Γλαύκος» εντός του οικοπέδου 10.

Ο «Γλαύκος»

Στο οικόπεδο 10 και το κοίτασμα «Γλαύκος», έλαβε χώρα και η μοναδική γεωτρητική δραστηριότητα εντός του 2021, με την Exxon Mobil να διεξάγει την επιβεβαιωτική γεώτρηση, για να επιβεβαίωση τις ακριβείς ποσότητες φυσικού αερίου που διαθέτει το εν λόγω κοίτασμα. Η γεώτρηση που ξεκίνησε στα μέσα Δεκεμβρίου, αναμένεται να διαρκέσει, σύμφωνα και με τη σχετική Navtex που εκδόθηκε μέχρι το τέλος Ιανουαρίου, ενώ τα αποτελέσματα αναμένεται να ανακοινωθούν μέχρι τα τέλη Μαρτίου.

Υπενθυμίζεται πως οι εκτιμήσεις της πρώτης ερευνητικής γεώτρησης που πραγματοποιήθηκε στο κοίτασμα «Γλαύκος» κυμαίνονταν μεταξύ πέντε και οκτώ τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών φυσικού αερίου. Εάν αυτές οι εκτιμήσεις επιβεβαιωθούν στη μέγιστη τιμή, τότε θα πρόκειται για το μεγαλύτερο κοίτασμα που εντοπίστηκε μέχρι σήμερα στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, που θα «υποχρεώσει» τις εταιρείες να στρέψουν της προσοχή τους στην αξιοποίησή του.

Συνεπώς, σε ότι αφορά τη δραστηριοποίηση της Exxon Mobil εντός της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, αυτό που θα πρέπει να αναμένουμε εντός του 2021, εάν η πανδημία δεν δημιουργήσει νέα εμπόδια, αλλά κι από την άλλη πλευρά, εάν δεν υπάρξουν δυσάρεστες εκπλήξεις από την Άγκυρα, είναι και μια δεύτερη επιβεβαιωτική γεώτρηση στον Γλαύκο, που θα διεξαχθεί αναλόγως και των αποτελεσμάτων της επιβεβαιωτικής που βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά ενδεχομένως και μια πρώτη γεώτρηση εντός του οικοπέδου πέντε, όπου η εταιρεία φιλοδοξεί ότι θα εντοπίσει σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου.

ΕΝΙ-TOTAL

Πολύ πιο ρευστά και σύνθετα είναι τα δεδομένα σε σχέση με τις επόμενες κινήσεις της κοινοπραξίας ENI-TOTAL, που δραστηριοποιείται σε επτά από τα δεκατρία οικόπεδα της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Η κοινοπραξία η οποία κλείδωσε στη σημερινή της μορφή το 2020, όταν η Total αποφάσισε να συμμετέχει στα τεμάχια που προηγουμένως διαχειριζόταν αποκλειστικά η ΕΝΙ, είχε θέσει κάποιες προτεραιότητες, ωστόσο σήμερα δεν είναι ξεκάθαρο, εάν αυτές είναι οι ίδιες με αυτές της προ πανδημίας εποχής.

Πάντως κορυφαία προτεραιότητα της κοινοπραξίας είναι η διεξαγωγή επιβεβαιωτικής γεώτρησης στο οικόπεδο έξι της ΑΟΖ. Ειδικότερα στο οικόπεδο έξι, η ΕΝΙ, διενέργησε ερευνητική γεώτρηση στο κοίτασμα «Καλυψώ», στο οποίο εντοπίστηκαν σημαντικές ποσότητες, οι οποίες ωστόσο δεν θεωρήθηκαν ακριβείς και δεν ανακοινώθηκαν. Το συγκεκριμένο κοίτασμα θεωρείται υποσχόμενο, ωστόσο θα πρέπει να διαφανεί το τελικό του μέγεθος, ενώ η ακολουθία που εντοπίστηκε, διαθέτει εξαιρετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά.

Μια άλλη προτεραιότητα, τουλάχιστον για την ΕΝΙ, η οποία δεν έγινε μέχρι σήμερα λόγω των τουρκικών προκλήσεων, είναι η διεξαγωγή γεώτρησης εντός του οικοπέδου τρία της ΑΟΖ, και συγκεκριμένα στον στόχο «Σουπιά». Υπενθυμίζεται πως η ΕΝΙ, πριν δραστηριοποιηθεί στο συγκεκριμένο τεμάχιο η ΤΟΤΑL, επιχείρησε να πραγματοποιήσει γεώτρηση, ωστόσο το γεωτρύπανο SAIPEM 12000 ανακόπηκε από πλοία του τουρκικού πολεμικού ναυτικού, με αποτέλεσμα η γεώτρηση να μη γίνει ποτέ. Πέραν των δύο οικοπέδων, πλέον οι δύο εταιρείες, δραστηριοποιούνται από κοινού και στα οικόπεδα, δυο, επτά, οκτώ και εννέα. Εξ αυτών ειδικό ενδιαφέρον, παρουσιάζει το οικόπεδο επτά, το οποίο συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες για να είναι ένα εκ των κορυφαίων προτεραιοτήτων της συγκεκριμένης κοινοπραξίας.

East Med

Μια άλλη εξέλιξη που φέρνει το 2021 και το 2022, ενδεχομένως να επιβεβαιωθεί, είναι η απομάκρυνση των εμπλεκόμενων χωρών από το φιλόδοξο εγχείρημα του αγωγού EastMed ο οποίος θεωρητικά θα συνέδεε την ανατολική Μεσόγειο με τη Γηραιά Ήπειρο, την οποία θα τροφοδοτούσε με φυσικό αέριο. ΟΙ δεύτερες σκέψεις που αναμφίβολα κάνει η Ιταλία και σε κάποιο βαθμό η Ελλάδα, αφήνουν εκτεθειμένες τις χώρες που συμμετείχαν στον σχεδιασμό και θα πρέπει να θεωρείται σχεδόν σίγουρη η αναβολή τουλάχιστον για τα επόμενα χρόνια του εν λόγω έργου.

Τα γεγονότα επιβεβαιώνουν πως το έργο πλέον δεν βρίσκεται στις προτεραιότητες καμίας εκ των εμπλεκόμενων χωρών, που μάλλον κοιτάζουν προς άλλες επιλογές για εξαγωγή του φυσικού αερίου της περιοχής προς την Ευρώπη. Μια εξ αυτών των επιλογών, είναι ο χερσαίος αγωγός στην Αίγυπτο μέχρι τα σύνορά της με τη Λιβύη που ακολούθως θα μεταφέρει δια θαλάσσης το φυσικό αέριο προς την Κρήτη, από όπου θα διοχετεύεται με πλοία προς την Αλεξανδρούπολη. Αυτό το σενάριο όπως και τα υπόλοιπα βρίσκονται στο τραπέζι των κρατών της περιοχής που εντός του 2022, αναμένεται να ανακοινώσουν και επίσημα τους σχεδιασμούς τους σε σχέση με αυτό το θέμα.

Το μόνο σίγουρο, είναι ότι οι προκαταρκτικές έρευνες και μελέτες επιβεβαίωσαν πως το εγχείρημα κατασκευής του EastMed, πέραν από μεγάλο κόστος, λόγω της γεωγραφίας του βυθού της περιοχής, θεωρείται και ξεπερασμένο, αφού η παγκόσμια πολιτική επιβάλλει επενδύσεις σε ανανεώσιμες και πιο καθαρές μορφές ενέργειας.

Εξάλλου Κύπρος, Ελλάδα και Ισραήλ προχωρούν και με ένα δεύτερο αγωγό που αναμένεται να είναι έτοιμος πολύ νωρίτερα από τον EastMed. Πρόκειται για τον EuroAsia Interconnector που αφορά την ηλεκτρική διασύνδεσή. Το έργο, ειδικά για την Κύπρο αξιολογείται ως ιδιαίτερα σημαντικό, αφού σηματοδοτεί την άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου αφού πλέον με τον συγκεκριμένο έργο που προγραμματίζεται να είναι έτοιμος σε δύο με τρία χρόνια, εγκαθιδρύεται ένας αγωγός ηλεκτρικής διασύνδεσης που θα ενώνει την Ελλάδα με την Κύπρο και με το Ισραήλ.

Προκλήσεις

Τα τελευταία δέκα χρόνια εντός της κυπριακής ΑΟΖ, έγιναν συνολικά δεκατέσσερις ερευνητικές γεωτρήσεις. Μόνο οι μισές εξ αυτών έγιναν για λογαριασμό των νόμιμα αδειοδοτημένων εταιριών από την Κυπριακή Δημοκρατία. Οι υπόλοιπες επτά έγιναν παράνομα από την τουρκική εταιρεία πετρελαίων, που λειτουργεί για λογαριασμό της τουρκικής κυβέρνησης και του ψευδοκράτους, μετά τις παράνομες συμφωνίες που υπεγράφησαν. Πέραν από το πολιτικό σκέλος, μέσω του οποίου η Τουρκία επιχειρεί να δημιουργήσει τετελεσμένα και να πετύχει γκριζοποίηση της περιοχής για να τερματιστούν οι εργασίες από την Κυπριακή Δημοκρατία, οι επτά παράνομες γεωτρήσεις, προκάλεσαν επιπλέον τεράστιο κόστος στην ήδη χειμαζόμενη τουρκική οικονομία.

Το πιο αξιοσημείωτο ωστόσο, που συνέβη εντός του 2021, ήταν η παραδοχή από τον υπουργό Ενέργειας της Τουρκίας, ότι παρά τις προσπάθειες που έγιναν, ακόμα και εν καιρώ πανδημία, τα τουρκικά γεωτρύπανα απέτυχαν να εντοπίσουν την οποιαδήποτε ποσότητα φυσικού αερίου κατά τη διάρκεια των παράνομων ερευνών τους στην κυπριακή ΑΟΖ. Αυτός ήταν εξάλλου και ο λόγος που η προσοχή του Φατίχ Ντονμέζ και της ΤΡΑΟ στράφηκαν στη Μαύρη Θάλασσα, όπου έχουν εντοπιστεί σημαντικά κοιτάσματα.

Το ερώτημα που θα απαντηθεί εντός του 2022 είναι αν μετά την επανέναρξη των εργασιών από τις νόμιμα αδειοδοτημένες εταιρείες εντός της κυπριακής ΑΟΖ, η Τουρκία για καθαρά πολιτικούς λόγους θα επιστρέψει στην ανατολική Μεσόγειο, όχι για να εντοπίσει κάποιο κοίτασμα, αλλά για να επιμείνει στις παράνομες διεκδικήσεις της. Υπενθυμίζεται ότι εντός του 2021, η Τουρκία, παρά τα τεράστια οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει, προχώρησε στην αγορά άλλου ενός γεωτρυπάνου και μάλιστα τελευταίας τεχνολογίας, το οποίο αναμένεται μέχρι τα μέσα του χρόνου να είναι έτοιμο για έρευνες. Μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει γνωστό εάν θα προγραμματιστεί κάποια γεώτρηση στην ανατολική Μεσόγειο.