«Όταν είχαμε τους γονείς μας η ζωή μας ήταν πολύ καλή… Όταν πέθαναν όλα άλλαξαν»

«Το όνειρο μου για το μέλλον, είναι να μείνω καλός άνθρωπος και να μην γίνω σαν αυτά τα κακά αγόρια, εγκληματίας. Δεν το θέλω αυτό για μένα», λέει και προσπαθεί να μην βάλει τα κλάματα.

Η απάντησή του προκαλεί έκπληξη… Ποιανού άλλου 18χρονου, η μοναδική του επιθυμία, είναι να καταφέρει να μείνει καλός άνθρωπος... Κι όμως για τον ίδιο, τον αδελφό του, καθώς και για πολλά άλλα παιδιά που έφτασαν ασυνόδευτα στην Κύπρο, το να μην πιαστούν στα γρανάζια εγκληματικών στοιχείων, είναι τεράστια υπόθεση. Όλα τα υπόλοιπα όνειρα αποτελούν πολυτέλεια γι' αυτά. Κι αυτό επειδή κάποιοι αρμόδιοι, δεν μεριμνούν για την ένταξή τους στην κοινωνία, όταν αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις παιδικές στέγες όπου διαμένουν. 

Ο 18χρονος Φούτι Μαπίντι Καμάρα και ο αδελφός του Νάμπι Λάγι Καμάρα 19 χρόνων, όταν έφτασαν στην Κύπρο ήταν, όπως λένε, ανήλικοι. Σε σπαστά Αγγλικά (σ.σ η μητρική τους γλώσσα είναι τα Γαλλικά), αναφέρουν πως πλήρωσε ο θείος τους για να φτάσουν από τη Γουινέα όπου κατάγονται, στη Βρετανία όπου έχουν συγγενείς. Ωστόσο, η πτήση τους προσγειώθηκε στα κατεχόμενα και από κει διακινητές τους προώθησαν στις ελεύθερες περιοχές.

Η τραγική ιστορία τους, που ξεκίνησε στη χώρα τους όταν έχασαν τους γονείς τους, συνεχίζεται στην Κύπρο. «Είμαστε από τη Γουινέα. Δεν ξέραμε πού είναι η Κύπρος, θέλαμε να πάμε στην Αγγλία που είναι ένας θείος μας. Πλήρωσε ο θείος μου κάποια άτομα και ήρθαμε από το Ερτζιάν αεροπορικώς το 2019. Μείναμε κάποιες μέρες σε ένα σπίτι στα κατεχόμενα και μετά μας μετέφεραν εδώ», λέει ο Νάμπι και εξηγεί για ποιο λόγο αποφάσισαν να αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον. 

«Έπρεπε να φύγουμε από την περιοχή που μέναμε και γι’ αυτό ο θείος μου, πλήρωσε κάποιους ανθρώπους. Οι γονείς μας έχουν πεθάνει. Όταν πέθανε η μητέρα μου, ήμασταν πολύ μικροί. Ήταν άρρωστη… Μετά από λίγα χρόνια, όταν ήμουν στην έκτη τάξη, μας είπαν ότι πέθανε και ο πατέρας μας… Γι’ αυτό ο θείος μας πλήρωσε λεφτά για να πάμε στην Αγγλία. Στη Γουινέα όταν είχαμε τους γονείς μας, η ζωή μας ήταν πάρα πολύ καλή. Όταν πέθαναν όλα άλλαξαν… Ο θείος μας, ήθελε να μείνουμε καλοί άνθρωποι και γι' αυτό ήθελε να φύγουμε.

Οι άνθρωποι που μας έφεραν εδώ, μας είπαν ότι είναι εύκολο να πάμε μετά στην Αγγλία. Όταν μας έφεραν εδώ, μας μετέφεραν σε ένα καταφύγιο προσφύγων. Οι άνθρωποι εκεί προσπάθησαν να διευθετήσουν να πάμε στο θείο μας στην Αγγλία, αλλά δεν γινόταν. Έτσι μείναμε στην Κύπρο. Δεν ξέρουμε γιατί μας έφεραν εδώ.

Μετά το καταφύγιο μας πήραν σε στέγες, πρώτα σε μία και μετά σε κάποια άλλη. Είδαμε και ζήσαμε πολλά. Κάποια καλά για μας, κάποια κακά. Εγώ έχω πολλά στο μυαλό μου με όλα αυτά που συνέβησαν στην οικογένειά μου και είχα μεγάλο άγχος. Με μετέφεραν στο Νοσοκομείο. Δεν είναι εύκολο να προσπαθείς να ξεχάσεις κάτι…».

Δείχνει το πόδι του, που φαίνεται κτυπημένο και είναι φανερό πως έχει υποβληθεί σε πολλές εγχειρήσεις. Αναφέρει πως στη χώρα του αναγκάστηκε να νοσηλευτεί για μεγάλο διάστημα.

Ο Νάμπι και ο Φούτι ενόσω ήταν ανήλικοι, είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθούν μαθήματα, Ελληνικών σε Λύκειο της Λάρνακας. Από τη στιγμή που ενηλικιώθηκαν, διαμένουν σε ένα διαμέρισμα με άλλα τρία άτομα. Λαμβάνουν επίδομα 260 ευρώ το μήνα ο καθένας. Έχουν δικαίωμα να εργαστούν, σε συγκεκριμένες δουλειές που καθορίζονται από τη νομοθεσία. Ο Νάμπι υπέβαλε την αίτηση του για να εργαστεί εδώ και μήνες, ωστόσο δεν εξετάστηκε.  

«Δεν ξέρουμε τι θα μας συμβεί στο μέλλον, θέλουμε ένα καλύτερο αύριο. Αυτό που θα ήθελα, είναι να δουλέψω στην Κύπρο και να μάθω Ελληνικά. Η Κύπρος είναι η ζωή μας τώρα…»

«Το όνειρό μου για το μέλλον;»

«Τώρα ζω με τον αδελφό μου και θέλουμε να βρούμε δουλειά», λέει ο Φούτι που παρέμενε σιωπηλός, ενόσω μιλούσε ο αδελφός του. Απαντά με δυσκολία, σχεδόν μονολεκτικά... «Με τα λεφτά που μας δίνουν πληρώνουμε το νερό, τον ηλεκτρισμό και τα υπόλοιπα είναι για φαΐ. Αν μείνουν κάποια χρήματα τον ένα μήνα μπορεί να αγοράσουμε μια μπλούζα, τον άλλο παπούτσια ανάλογα με το τι μένει», λέει.  

«Το όνειρο σου για το μέλλον ποιο είναι;», ρωτώ και απαντά με ερώτηση... 

-Το όνειρο μου για το μέλλον;

-Ναι, θα ήθελες να σπουδάσεις; 

-Θα ήθελα να συνεχίσω το σχολείο, αλλά κανένας δεν θα με βοηθήσει να σπουδάσω. Το όνειρο μου για το μέλλον, είναι να μείνω καλός άνθρωπος και να μην γίνω σαν αυτά τα κακά αγόρια, εγκληματίας. Δεν το θέλω αυτό για μένα στο μέλλον. 

-Αν ήθελες να ζητήσεις κάτι Φούτι, τι θα ήταν αυτό;

-Απλά αν μπορούν να μας βοηθήσουν, επειδή τώρα δεν ξέρουμε τι να κάνουμε. Δεν μπορούμε να πάμε σχολείο, δεν έχουμε δυνατότητα να δουλέψουμε. Πηγαίναμε σχολείο μόνο για να μάθουμε Ελληνικά… 

Σε αυτό το σημείο παρεμβαίνει ο Νάμπι, λέγοντας πως ο ίδιος βρίσκεται στο διαμέρισμα στη Λάρνακα εδώ και πέντε μήνες και δεν τον επισκέφθηκε κάποιος αρμόδιος. «Δεν ήρθε κανένας. Το μόνο που ζητούμε είναι μια δουλειά, κάναμε αίτηση και περιμένουμε έγκριση. 

Αυτά τα παιδιά και άλλα έξι με παρόμοιες ιστορίες, είχαν το τελευταίο διάστημα ως φύλακα άγγελο τους, μία Ελληνοκύπρια μάνα, που θέλει να μείνει ανώνυμη. Η γυναίκα αυτή, εδώ και μήνες, προέβη σε πάρα πολλές ενέργειες ώστε να εξασφαλίσει… μέλλον-εργασία δηλαδή- σε αυτά τα παιδιά. Ωστόσο, έβρισκε κλειστές πόρτες και εμπόδια.

Για την υπόθεση ενημερώθηκε η υφυπουργός Πρόνοιας, Αναστασία Ανθούση, η οποία, προς τιμή της, προέβη ήδη σε ενέργειες ώστε να καταγραφούν οι ανάγκες αυτών των παιδιών.

Σημειώνεται, πως αυτά τα παιδιά έχουν δικαίωμα να εργαστούν σε συγκεκριμένους τομείς, μέχρι να εξεταστεί η αίτησή τους για πολιτικό άσυλο και όταν εργαστούν, δεν λαμβάνουν κρατικό επίδομα.

100 ασυνόδευτοι ανήλικοι σε στέγες

Ο REPORTER πριν τη συνέντευξη με τον Φούτι και τον Νάμπι, απευθύνθηκε στο Γραφείο Ευημερίας, ζητώντας στοιχεία για τους ασυνόδευτους ανήλικους μετανάστες που διαμένουν σε στέγες, καθώς και για τα δικαιώματα που τους παρέχονται μέσα από τη νομοθεσία. 

Όπως μας αναφέρθηκε, παγκύπρια λειτουργούν πέντε Στέγες για ασυνόδευτους ανήλικους, δύο στη Λευκωσία, δύο στη Λάρνακα και μία στη Λεμεσό. Από τους 430 περίπου ασυνόδευτους ανήλικους που βρίσκονται σήμερα στην Κυπριακή Δημοκρατία, οι 100 φιλοξενούνται σε αυτές τις Στέγες. Οι υπόλοιποι φιλοξενούνται σε συγγενικά πρόσωπα, σε ημιανεξάρτητη διαβίωση, σε ανάδοχες οικογένειες ή στο Κέντρο Προσωρινής Υποδοχής Αιτητών Διεθνούς Προστασίας.

Ποιοι διαχειρίζονται αυτές τις στέγες και πώς ελέγχονται από τις ΥΚΕ;

Τρεις από τις προαναφερόμενες πέντε Στέγες είναι κρατικές ενώ δύο λειτουργούν από μη κυβερνητικό οργανισμό με επιδότηση από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ). Η μία μη κυβερνητική Στέγη, επιδοτείται κι από ευρωπαϊκά κονδύλια. Η λειτουργία Παιδικών Στεγών διέπεται από νομοθεσία, βάσει της οποίας γίνονται τακτικές επιθεωρήσεις από τις ΥΚΕ ώστε να διασφαλίζονται κατώτατα επίπεδα υγείας και ασφάλειας. Πέραν της επιδότησης των δύο μη κυβερνητικών Στεγών, οι ΥΚΕ  παρέχουν οικονομική στήριξη για κάλυψη των αναγκών των ασυνόδευτων ανήλικων (σίτιση, ρουχισμό, μικροέξοδα).  

Κάθε ασυνόδευτος ανήλικος που εισέρχεται  στην Κυπριακή Δημοκρατία, τίθεται υπό την κηδεμονία της Διευθύντριας των ΥΚΕ, η οποία λειτουργεί ως κηδεμόνας του ανηλίκου, διασφαλίζοντας πρόσβαση στα δικαιώματά του (π.χ. στέγαση, φροντίδα, υγεία, εκπαίδευση, ελεύθερος χρόνος κ.λπ.) με βάση το συμφέρον του παιδιού. Ως εκ τούτου, για κάθε ασυνόδευτο ανήλικο ορίζεται ένας Λειτουργός Κοινωνικός Υπηρεσιών ως υπεύθυνος, ο οποίος πραγματοποιεί επισκέψεις στον χώρο διαμονής του ανήλικου ανά τακτά χρονικά διαστήματα, για συνεργασία με τον ίδιο και το προσωπικό της Στέγης.

Τι γίνεται όταν τα παιδιά ενηλικιωθούν; Μπορούν να εργαστούν;

Οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, αιτητές διεθνούς προστασίας, που ενηλικιώνονται, δύνανται να εργοδοτηθούν σε συγκεκριμένους τομείς εργασίας βάσει Υπουργικού Διατάγματος. Από την άλλη, για τα άτομα που έχουν ήδη λάβει καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας ή έχουν αναγνωριστεί ως πρόσφυγες, δεν υπάρχει περιορισμός ως προς τον τομέα απασχόλησής τους.

Υπάρχουν προγράμματα επανένταξής τους στην κοινωνία;

Βάσει Συμφωνίας του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, υλοποιείται πρόγραμμα μετάβασης ασυνόδευτων ανήλικων, αιτητών διεθνούς προστασίας, στην ενηλικίωση σε συνεργασία με τις ΥΚΕ.  Το πρόγραμμα απευθύνεται σε ασυνόδευτους ανήλικους ηλικίας 16-18 ετών (με δυνατότητα παράτασης μέχρι το 21ο έτος, και στοχεύει στην ομαλή μετάβαση προς την ενηλικίωση και την κοινωνική ένταξή τους μέσω της δημιουργίας ημιανεξάρτητων δομών διαβίωσης και της παροχής υποστηρικτικών υπηρεσιών όπως κατάρτισης και επαγγελματικής αποκατάστασης.

Μετά την ενηλικίωσή τους αυτά τα παιδιά παρακολουθούνται από το Γραφείο Ευημερίας και πως διασφαλίζεται πως έχουν στέγη και τροφή;

Πριν την ενηλικίωση ενός ασυνόδευτου ανήλικου, ο αρμόδιος Λειτουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών, σε συνεργασία με τους προαναφερόμενους φορείς, προετοιμάζει τον ανήλικο για τη μετάβαση στην ενηλικίωση. Μεταξύ άλλων, σε περιπτώσεις που το άτομο δεν έχει οικονομικούς πόρους, γίνονται οι απαραίτητες διευθετήσεις για έγκαιρη καταβολή των οικονομικών του δικαιωμάτων (Υλικές Συνθήκες Υποδοχής από τις ΥΚΕ ή Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα από την Υπηρεσία Διαχείρισης Επιδομάτων Πρόνοιας), ανάλογα με το καθεστώς του. Ένας ασυνόδευτος ανήλικος αποχωρεί από το πρόγραμμα φιλοξενίας του μετά την ενηλικίωσή του, μόνο αφότου διασφαλίσει χώρο διαμονής και πρόσβαση σε οικονομικούς πόρους.

Πέραν της οικονομικής στήριξης, ασυνόδευτοι ανήλικοι που ενηλικιώνονται, συνεχίζουν να λαμβάνουν στήριξη και καθοδήγηση από τις ΥΚΕ, εάν συντρέχουν λόγοι, ως ισχύει και για άλλες ευάλωτες ομάδες που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των ΥΚΕ.

Ετοιμάζεται πρόγραμμα στο πλαίσιο αναδιάρθρωσης των ΥΚΕ

Μετά τη συνέντευξη και με βάση τις απαντήσεις που λάβαμε, αντιληφθήκαμε πως όσα προνοούνται από τη νομοθεσία, λόγω και της εμπλοκής πολλών υπηρεσιών, δεν τηρούνται πάντα, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις, κάποια παιδιά να μένουν στο έλεος του Θεού και η επιβίωσή τους να εξαρτάται από το φιλότιμο και την ευαισθησία πολιτών.

Γι' αυτό απευθυνθήκαμε ξανά στο Γραφείο Ευημερίας. Η Διευθύντρια των ΥΚΕ Μαρία Κυρατζή, ανέφερε πως στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, έχουν δρομολογηθεί συγκεκριμένες ενέργειες για την επανένταξη αυτών των παιδιών.

«Ακριβώς λόγω του εντοπισμού των αναγκών του σταδίου της μετάβασης των παιδιών στην ενήλικη ζωή, έχει ενταχθεί συγκεκριμένη πρόνοια στο πλαίσια της αναδιάρθρωσης των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας. για ανάπτυξη συγκεκριμένου προγράμματος. Νοείται ότι με την ανάπτυξη του προγράμματος αυτού η ετοιμότητα και η ανταπόκριση της κάθε εμπλεκόμενης υπηρεσίας, πέραν των ΥΚΕ, θα αναζητηθεί με στόχο να διασφαλιστεί». 

Είναι φανερό πλέον -και αυτό δεν αφορά στις ΥΚΕ-, αλλά κυρίως στις υπηρεσίες που...  καταρτίζουν πολιτικές για το μεταναστευτικό, πως αυτές μπάζουν και δεν φέρνουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Όταν δε, θύματα αυτών των πολιτικών είναι παιδιά, τότε αποτελούν ντροπή για ένα κράτος που θέλει να αποκαλείται Ευρωπαϊκό...