Κρίσεις που οδήγησαν σε διασπάσεις-Tα δύο ΔΗΚΟ, η περεστρόικα και το Σχέδιο Ανάν

Κάτι περισσότερο από ένας μήνας απέμεινε μέχρι το εκλογικό συνέδριο της ΕΔΕΚ, που θα δώσει το χρίσμα στον νέο πρόεδρο του Κινήματος, με τους Μαρίνο Σιζόπουλο και Γιώργο Βαρνάβα να διεκδικούν τη θέση, ωστόσο η κατάσταση στην οποία περιήλθε το κίνημα, θυμίζει περισσότερο εμφύλιο πόλεμο, παρά εκλογική διαδικασία, που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια τους Σοσιαλδημοκράτες, σε επικίνδυνες ατραπούς.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Με σπασμένα φρένα στον πιο απότομο κατήφορο της ιστορίας της

Πρωτοκλασάτα στελέχη του Κινήματος εκτιμούν ότι η ζημιά που δημιουργήθηκε από την κόντρα που ξέσπασε μεταξύ Σιζόπουλου-Βαρνάβα, στην οποία ενεπλάκη ακόμα και ο πρώην πρόεδρος της ΕΔΕΚ Γιαννάκης Ομήρου, είναι τεράστια. Εκτιμούν μάλιστα, πως εάν ο εμφύλιος συνεχιστεί σε αυτούς τους ρυθμούς, με τους χαρακτηρισμούς και τις ενέργειες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, δεν αποκλείεται ακόμα και διάσπαση του κινήματος, που θα επιφέρει ακόμα πιο μεγάλες συνέπειες στην παράταξη.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Σιζόπουλος προκαλεί Ομήρου, ΕΔΕΚ κατά 607... Βαθαίνει ο εμφύλιος

Αυτή, δεν είναι η πρώτη φορά που εκτυλίσσεται ένας «συναγωνιστικός» ή «συντροφικός» εμφύλιος, με τα παραδείγματα από όλα τα κόμματα του κοινοβουλευτικού τόξου να είναι πολλά. Όλα τα μεγάλα κόμματα πέρασαν στιγμές κρίσης στο παρελθόν, όπως για παράδειγμα o ΔΗΣΥ το 2004, με αφορμή το δημοψήφισμα για το σχέδιο Ανάν, οι κρίσεις στο ΔΗΚΟ, που οδήγησαν κατά καιρούς στην αποχώρηση πρωτοκλασάτων στελεχών που ίδρυσαν άλλες παρατάξεις, αλλά και η αποδόμηση της Συμμαχία Πολιτών, που οδήγησε στην δημιουργία κόμματος από την Άννα Θεολόγου και πλατφόρμας από τον Παύλο Μυλωνά.

Η κρίση στο ΑΚΕΛ

Μια από τις ελάχιστες, αλλά εξαιρετικά σημαντική κρίση, προκλήθηκε στο ΑΚΕΛ, στα πλαίσια της παγκόσμιας τάσης για την περεστρόικα, μετά τη πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Η κρίση ξέσπασε, όπως και στα υπόλοιπα κουμμουνιστικά κινήματα σε ολόκληρο τον κόσμο στη δύση της δεκαετίας του 1990, επί προεδρίας του Εζεκία Παπαϊωάννου, και κόστισε την αποχώρηση από το κόμμα πέντε βουλευτών, μεταξύ των οποίων και ο Μιχάλης Παπαπέτρου.

Πέραν του Παπαπέτρου, έφυγαν επίσης οι Ανδρέας Ζιαρτίδης, Παύλος Δίγκλης, Ντίνος Κωνσταντίνου και Ανδρέας Φάντης. Οι συγκεκριμένοι βουλευτές είχαν εκφράσει τη διαφωνία τους με την πολιτική που αποφάσισε να ακολουθήσει το κόμμα της Αριστεράς.

Επίκεντρο της διαφωνίας ήταν, η αγωνιώδης έκκληση των πέντε για την ανάγκη ανανέωσης της παραδοσιακής Αριστεράς στο πνεύμα της περεστρόικα και της νέας σκέψης. Σε μια ομιλία του, ο Παύλος Δίγκλης κάλεσε το κόμμα να αναθεωρήσει τη θέση του για την εισβολή στη Τσεχοσλοβακία το 1968 και να προχωρήσει σε ουσιαστική ανανέωση. Ακολούθησαν οι διαγραφές των Ζιαρτίδη και Φάντη από το Πολιτικό Γραφείο του κόμματος, οι οποίες οδήγησαν στην έξοδο και τους υπόλοιπους τρεις, αλλά και άλλα στελέχη.

Μετά την αποχώρησή τους από το ΑΚΕΛ, οι πέντε βουλευτές ίδρυσαν το Ανανεωτικό Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό Κίνημα, με πρόεδρο τον Δίγκλη και δεύτερο πρόεδρο τον Μιχάλη Παπαπέτρου. Το 1996, το ΑΔΗΣΟΚ συγχωνεύθηκε με το Κίνημα Ελευθέρων Δημοκρατών.

Η διάσπαση του ΔΗΣΥ

Μια από τις μεγαλύτερες διασπάσεις κομμάτων που σημειώθηκε στα χρονικά ήταν αυτή του 2004, όταν με αφορμή το Σχέδιο Ανάν, πρωτοκλασάτα στελέχη του ΔΗΣΥ αποχώρησαν ή διαγράφηκαν από το κόμμα. Μετά από ένα συνέδριο που έμεινε στην ιστορία, για πολλούς λόγους δέκα μέρες πριν το δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου, ο ΔΗΣΥ τάχθηκε υπέρ του σχεδίου Ανάν, αφού από τους 884 συνέδρους οι 686 ψήφισαν «ναι». Μέχρι σήμερα νυν και πρώην στελέχη του κυβερνώντος κόμματος, υπενθυμίζουν πως το συγκεκριμένο Συνέδριο δεν διεξήχθη σύμφωνα με τα όσα ορίζει το καταστατικό του κόμματος, αφού, μεταξύ άλλων, ο αριθμός των συνέδρων που παρέστησαν ήταν μικρότερος από το μισό όσων δικαιούνταν να μετάσχουν στις διαδικασίες. 

Ακολούθησαν ραγδαίες εξελίξεις με πρωτοκλασάτα στελέχη του κόμματος, να τάσσονται κατά της απόφασης του κόμματος. Προδρόμου και Ερωτοκρίτου διαγράφονται, ενώ τις επόμενες ημέρες αποχωρούν Συλλούρης, Ταραμουντάς και μαζί με τον πρώην πρόεδρο της Παράταξης ιδρύουν νέους κομματικούς σχηματισμούς.

Ενδεικτική του κλίματος που επικρατούσε εκείνες τις ημέρες, είναι η δήλωση του Πρόδρομου Προδρόμου, μετά την απόφαση του Πολιτικού Γραφείου του ΔΗΣΥ για τη διαγραφή του. «Η ηγεσία που καταδικάστηκε στην κάλπη κατά το δημοψήφισμα κατέληξε σε καταδικαστική απόφαση» για τον ίδιο, που όπως είπε, απηχεί τις απόψεις της βάσης του κόμματος. Επίσης διερωτήθηκε, εφ` όσον έγινε επίκληση του καταστατικού, τι προβλέπει το καταστατικό για την ηγεσία που καταδικάστηκε από τη βάση του κόμματος. Υποστήριξε επίσης ότι η απόφαση λήφθηκε «για να βγει η ηγεσία από τη δεινή θέση στην οποία έχει περιέλθει» λόγω της απόφασής της για το σχέδιο Ανάν. Ανάλογη ήταν και η αντίδραση του Ρίκκου Ερωτοκρίτου. 

Μάλιστα ενόψει και των Ευρωεκλογών, που ήταν προγραμματισμένες για τον Ιούνιο τα συγκεκριμένα στελέχη δημιουργούν τον συνδυασμό «Για την Ευρώπη», και καταφέρνουν μέσα σε λίγους μήνες να εκλέξουν τον Γιαννάκη Μάτση στην Ευρωβουλή, σφραγίζοντας με τον πλέον εκκωφαντικό τρόπο τη διάσπαση του Συναγερμού. Η Ευρωπαϊκή Δημοκρατία (ΕΥΡΩΔΗ), δεν είχε μεγάλη διάρκεια ζωής, αφού λίγους μήνες αργότερα, Συλλούρης, Ερωτοκρίτου και Ταραμουντάς, ιδρύουν τον Ιούλιο του 2005, το Ευρωπαϊκό Κόμμα, το οποίο παρέμεινε στην πολιτική ζωή του τόπου, μέχρι το 2016, όταν συνενώθηκε με το Κίνημα Αλληλεγγύης της επίσης αποχωρήσασας δέκα χρόνια αργότερα από τον ΔΗΣΥ, Ελένης Θεοχάρους. Βέβαια κατά το διάστημα, πολλά από τα στελέχη που είχαν αποχωρήσει το 2004, είχαν ήδη επιστρέψει στον ΔΗΣΥ, όπως ο Πρόδρομος Προδρόμου, που επέστρεψε ως εκπρόσωπος Τύπου και αργότερα κυβερνητικός εκπρόσωπος της Κυβέρνησης Αναστασιάδη αλλά και ο Ρίκκος Ερωτοκρίτου που εξαργύρωσε τη στήριξη του στον Αναστασιάδη το 2013 με τον διορισμό του αργότερα στη θέση του βοηθού Γενικού Εισαγγελέα, μέχρι την καταδίκη του σε φυλάκιση. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Σκληρή απάντηση Ομήρου για συνέντευξη Σιζόπουλου σε REPORTER-«Ψεύδεται ασύστολα»Το

ΔΗΚΟ και το… άλλο ΔΗΚΟ

Ένα άλλο κόμμα που πέρασε κατά καιρούς από σαράντα κύματα είναι το ΔΗΚΟ, από το οποίο πολλές φορές αποχώρησαν στελέχη, με αποκορύφωμα την έξοδο του Μάριου Καρογιάν, ο οποίος δημιούργησε τη Δημοκρατική Παράταξη, το 2018.

Η πρώτη μεγάλη διάσπαση καταγράφηκε το μακρινό 1980, όταν ο τότε πρόεδρος του κόμματος Σπύρος Κυπριανού ήρθε σε ρήξη με το ΑΚΕΛ, που ήταν συγκυβέρνηση. Αποτέλεσμα ήταν ο Αλέκος Μιχαηλίδης και άλλοι πέντε βουλευτές (Αμπιζάς, Βασιλειάδης, Καραμιχάλης, Λένας, Νέμιτσας), να αποχωρήσουν και να ιδρύσουν τη Νέα Δημοκρατική Παράταξη. Αποχώρησε επίσης ο Χρυσόστομος Σοφιανός, δημιουργώντας το Παγκύπριο Ανανεωτικό Μέτωπο.

Ο Τάσσος Παπαδόπουλος ίδρυσε την Ένωση Κέντρου, η οποία συνενώθηκε με το ΔΗΚΟ το 1985. Μάλιστα, ο Παπαδόπουλος διαδέχθηκε τον Σπύρο Κυπριανού στην ηγεσία του κόμματος, το 2000.

Μεγάλη διάσπαση σημειώθηκε και το 1998, όταν το κόμμα του κέντρου αποφάσισε να αποχωρήσει από την Κυβέρνηση Κληρίδη, λίγο πριν τις εκλογές, εξαπολύοντας δριμύ κατηγορώ κατά του τότε υποψήφιου προέδρου, για αθέτηση συμφωνίας μεταξύ των δύο κομμάτων.

Η συγκεκριμένη απόφαση προκάλεσε τριγμούς εντός του κόμματος και έντονη αμφισβήτηση του Σπύρου Κυπριανού, ενώ υψηλόβαθμα στελέχη του ΔΗ.ΚΟ., είτε αποχώρησαν είτε διαγράφηκαν από αυτό. Από τους αποχωρίσαντες, ο Ντίνος Μιχαηλίδης ίδρυσε το Αγωνιστικό Δημοκρατικό Κίνημα και ο Αλέξης Γαλανός το Κόμμα Ευρωδημοκρατικής Ανανέωσης, ενώ η βουλευτής Κατερίνα Παντελίδου εντάχθηκε στο Δημοκρατικό Συναγερμό.

Οι κόντρες δεν κατευνάστηκαν στους κόλπους του κόμματος και τον Ιούνιο του 2011 καταγράφηκε μια νέα μεγάλη ρήξη, μετά την απόφαση του Εκτελεστικού Γραφείου να διαγράψει τον τότε αναπληρωτή πρόεδρο Γιώργο Κολοκασίδη και τον βουλευτή Ζαχαρία Κουλία, έπειτα από εισήγηση του τότε προέδρου, Μάριου Καρογιάν.

Δύο χρόνια αργότερα, πολλά στελέχη έθεσαν εαυτόν εκτός κόμματος, μεταξύ των οποίων οι Σίμος Αγγελίδης, Χρίστος Σενέκης και Χρήστος Ορφανίδης. Ένα χρόνο αργότερα, ο Νικόλας Παπαδόπουλος κέρδισε στις εσωκομματικές εκλογές τον Μάριο Καρογιάν και το Κόμμα έλαβε την απόφαση να αποχωρήσει από την Κυβέρνηση Νίκου Αναστασιάδη. Την απόφαση δεν αποδέχθηκαν οι τότε υπουργοί  Φώτης Φωτίου, Κυριάκος Κενεβέζος, Πέτρος Πετρίδης και Γιώργος Λακκοτρύπης.

Στην πορεία εκτός κόμματος τέθηκαν μεταξύ άλλων κι άλλα πρωτοκλασάτα στελέχη, με αποκορύφωμα τη διαγραφή του Μάριου Καρογιάν, ο οποίος λίγο αργότερα ίδρυσε τη Δημοκρατική Παράταξη, η οποία εξέλεξε στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, τέσσερις βουλευτές.

Τελευταία κρίση που καταγράφεται στο ΔΗΚΟ, σημειώθηκε το 2020, όταν τρεις από τους βουλευτές του κόμματος, οι Άγγελος Βότσης, Γιώργος Προκοπίου και Μαρίνος Μουσιούττας ανεξαρτητοποιήθηκαν, λόγω διαφωνιών για τον τρόπο με τον οποίο η σημερινή ηγεσία του κόμματος δρούσε εντός και εκτός του κόμματος, ιδρύοντας τη Συνεργασία Δημοκρατικών Δυνάμεων η οποία στις βουλευτικές εκλογές ένωσε δυνάμεις με τη ΔΗΠΑ.

Η αποσύνθεση της Συμμαχίας Πολιτών

Μικρή ήταν η πορεία του Κινήματος Συμμαχία Πολιτών, που ιδρύθηκε από τον Γιώργο Λιλλήκα το 2013 και συγχωνεύτηκε με την ΕΔΕΚ, το 2021, ωστόσο στην πορεία των οκτώ χρόνων λειτουργίας του, το κόμμα πέρασε από διάφορες φάσεις. Από το απόγειό του, το 2016, όταν εξέλεξε τρεις βουλευτές έφθασε στην αποσύνθεση του, το 2018, λόγω των χειρισμών που έγιναν, για τις προεδρικές εκλογές, χάνοντας το 66% της κοινοβουλευτικής της εκπροσώπησης. 

Ο βουλευτής Παύλος Μυλωνάς, διαφώνησε με την υποβολή υποψηφιότητας του προέδρου του κόμματος, Γιώργου Λιλλήκα, στις προεδρικές εκλογές του 2018 και μαζί με άλλα στελέχη που επίσης αποχώρησαν από τη Συμμαχία Πολιτών, για διάφορους λόγους, προχώρησαν στην σύσταση Αυτόνομης Πλατφόρμας Πολιτών.

Επίσης η βουλευτής Άννα Θεολόγου, αποχώρησε, διαφωνώντας με την απόφαση του κόμματος της για ψήφο κατά συνείδηση στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών του 2018, καταγγέλλοντας «απόφαση για φίμωση της διαφορετικής άποψης» και έμμεση υποστήριξη της κυβέρνησης του Νίκου Αναστασιάδη. Τελικά η Άννα Θεολόγου συνέστησε νέο κόμμα υπό την επωνυμία Ανεξάρτητοι, το 2019, το οποίο μετονομάστηκε στη συνέχεια σε Αλλαγή Γενιάς.