«Έχε τον νου σου του είπα, διότι συμβαίνουν αρκετά περίεργα τούτη την εποχή...»

Ήταν η τραγωδία που συγκλόνισε το παγκύπριο και όχι μόνο... Η τραγωδία, στην οποία πέντε ένστολοι σκοτώθηκαν στο καθήκον, τόσο άδικα... Άλλοι το λένε μοίρα, άλλοι παιχνίδι της ζωής... Ήταν ξημερώματα, 10 Ιουλίου του 2002, όταν το μοιραίο ελικόπτερο Βell-206 της Εθνικής Φρουράς της Κύπρου, συνετρίβη και είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο του Αρχηγού της Εθνικής Φρουράς, Αντιστράτηγου Ευάγγελου Φλωράκη, του Ταξιάρχου Στυλιανού Δεμέναγα, του Υποπλοιάρχου Νικόλαου Γεωργίου, και των μελών του πληρώματος, Σμηναγού Πάρη Αθανασιάδη και Υποσμηναγού Μιχάλη Σιακαλλή...

Το μοιραίο ελικόπτερο, είχε απογειωθεί από το αεροδρόμιο Λακατάμιας στη Λευκωσία με κατεύθυνση την αεροπορική βάση της Πάφου, για την παρακολούθηση νυκτερινής εκπαιδευτικής δραστηριότητας από τον Αρχηγό του ΓΕΕΦ. Τότε γίνονταν οι πτήσεις επιθετικών ελικοπτέρων Mi-35, τα οποία είχαν παραληφθεί με άκρα μυστικότητα το 2001. Κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες ωστόσο, γύρω στις 4:20, το ελικόπτερο Bell-206, κατέπεσε σε απόσταση δυο χιλιομέτρων από την αεροπορική βάση της Πάφου, κοντά στο χωριό Κούκλια... 

Τον έλεγχο του μοιραίου ελικοπτέρου, είχε ο Σμηναγός, Πάρις Αθανασιάδης, πατέρας τριών ανήλικων κοριτσιών. Ένας ικανότατος αξιωματικός, άριστος και πολύτιμος κυβερνήτης, ο οποίος έχαιρε της εκτίμησης των συναδέλφων του για το χαρακτήρα του, αλλά και του θαυμασμού τους για την ικανότητά του να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της κάθε αποστολής του.

Ο Σμηναγός Πάρις Αθανασιάδης, γεννήθηκε στις 14 Μαρτίου 1969 στην Αμμόχωστο. Εισήχθη στη Σχολή Ικάρων το 1987 απ’ όπου και αποφοίτησε στις 30 Μαΐου 1991 με το βαθμό του Ανθυποσμηναγού Ιπτάμενου (63η σειρά Ιπταμένων). Ακολούθως, τοποθετήθηκε στη Μοίρα Ελικοπτέρων-Αεροσκαφών, στην Αεροπορική Βάση «Ανθσγού Νικόλαου Α. Λοΐζου» στη Λακατάμεια. Στις 6 Δεκεμβρίου 1994 προάχθηκε στο βαθμό του Υποσμηναγού και στις 31 Δεκεμβρίου 1998 στο βαθμό του Σμηναγού. Φοίτησε επιτυχώς στη Σχολή Όπλων και Τακτικής. Υπηρετούσε ως κυβερνήτης – χειριστής Ελικοπτέρου Bell και Gazelle στη Μοίρα Ελικοπτέρων-Αεροσκαφών της Διοίκησης Αεροπορίας, ενώ ορίστηκε Αξκός Επιχειρήσεων (Υποδιοικητής) της 449 ΜΑΕ (νέα ονομασία της Μ. Ε/Π – Α/Φ). Είχε περισσότερες από 2500 ώρες πτήσης σε Ε/Π Bell 206L JetRanger III, Gazelle SA 342 L1 και στα Α/Φ PC-9. 

Αξιωματικοί που υπηρέτησαν στην Εθνική Φρουρά με τον άτυχο Κυβερνήτη γυρίζουν τον χρόνο πίσω στον REPORTER και φέρνουν στη μνήμη τους τις στιγμές δίπλα από τον άριστο χειριστή και κυβερνήτη στρατιωτικών ελικοπτέρων, Πάρη Αθανασιάδη, που έφυγε τόσο άδικα από τη ζωή...

Γαβριήλ Παττίχης, 58 ετών, Υποπτέραρχος Ιπτάμενος εν αποστρατεία

«Ήμουν ο διοικητής του Σμηναγού, Πάρη Αθανασιάδη. Την προηγούμενη ημέρα της τραγωδίας, στις 9 Ιουλίου του 2002, είχα αναχωρήσει για προγραμματισμένη άδεια με την οικογένειά μου για Κρήτη. Είχαμε φθάσει 11 το βράδυ σε ξενοδοχείο στο Ηράκλειο θυμάμαι και ξημερώματα 05:25 περίπου με πήρε ένας συνάδελφος και μου είπε ότι είχε χαθεί το ελικόπτερο του Αρχηγού και είναι υπό διερεύνηση. Τότε είπα της οικογένειας μου ότι πρέπει να πάμε στο αεροδρόμιο για να διευθετήσουμε την επιστροφή μας, γιατί είχα κάτι με τη δουλειά έκτακτο. Αντιλαμβάνεστε, δεν καταλάβαινε και πολλά η οικογένειά μου. Πήγα στο αεροδρόμιο Ηρακλείου, βρήκα μια πτήση με ανταπόκριση μέσω Αθηνών για Κύπρο, η οποία έφευγε γύρω στις οκτώ παρά δέκα θυμάμαι. Παρακάλεσα εκεί την Ολυμπιακή και τον Κυβερνήτη μέχρι να μαζέψω τα πράγματα μου, ότι έπρεπε να φύγουμε κανονικά χωρίς καθυστέρηση, γιατί έπρεπε να επιστρέψω στην Κύπρο. Αφού επιστρέψαμε στο νησί μας, ξεκίνησε η όλη τραγωδία…

Όσο αφορά τον Πάρη, ήταν ένας ενθουσιώδης συνάδελφος, ηθικός, ειλικρινής, ευθύς… Του άρεσε αυτό που έκανε, το ζούσε… Είχε με όλους πολύ καλές σχέσεις. Ήταν μεγάλο μωρό ο Πάρις, με την καλή έννοια. Άκακος, ότι θα έλεγε θα το έλεγε. Υπήρχε μια ευγενής διάθεση εκ μέρους του, πάντοτε με φιλότιμο, καλοσύνη, μεγαλοπρέπεια γι’ αυτό που έκανε. Ήταν και από τη Ριζοκάρπασο περιοχή και αντιλαμβάνεστε ότι την κατοχή τη ζούσαμε και η εποχή μας ήταν λόγω ιδανικών που πηγαίναμε στις σχολές, όχι λόγω βιοποριστικών αναγκών. Οι περισσότεροι είχαν εξασφαλισμένοι θέση σε Πανεπιστήμια, αλλά επέλεξαν τη σχολή για θέματα κατοχής.

Ήμουν εκπαιδευτής του Πάρη, κάναμε έντονες πτήσεις μαζί. Είχε αρκετή πτητική έφεση και αγάπη στο αντικείμενο. Οπότε τον γνωρίζω πάρα πολύ καλά τον επαγγελματισμό του και την αεροπορική του τέχνη. Όμως, με τα μαντάτα αυτά, είχε αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση και για όλο το προσωπικό και όχι μόνο για τους δικούς του. Ήταν μεγάλο το κακό, Αρχηγός, Αρχηγός της Κυπριακής Πολεμικής Αεροπορίας, Υπασπιστές, ο Αξιωματικός Υπηρεσίας, διότι με αντικαθιστούσε, ήταν και διοικητεύον της Μοίρας τότε ο Πάρις. Έπρεπε να κάνουμε ένα reset στο σύστημα όλο… Ήταν ένας Γολγοθάς για όλους… Με τη δύναμη του Αρχάγγελου Μιχαήλ, του προστάτη μας, και τη φώτισή του, ανοικοδομήσαμε πάλι το σύστημα και προχωρήσαμε».

​«Έχε τον νου σου του είπα...»

«Η τελευταία φορά που είδα τον Πάρη, ήταν που τον κάλεσα στο γραφείο μου για να τον ενημερώσω ότι αποχωρώ για άδεια. ‘Έχε τον νου σου του είπα, διότι συμβαίνουν αρκετά περίεργα τούτη την εποχή’. Είχαμε τότε παραλάβει και τα ελικόπτερα MI, υπήρχαν για ένα επτάμηνο μυστικές πτήσεις των ΜΙ και μια από αυτές ήταν που θα πήγαινε ο Αρχηγός πάνω για να τους δώσει ετοιμότητα για απογείωση και μετά έγινε το μοιραίο, δεν πρόλαβαν να φθάσουν.

Ήταν από τους πιο έμπειρους και πιο ικανούς πιλότους ο Πάρις… Υπήρχε αρκετή εμπειρία… Είχαμε κάνει έντονες πτήσεις, διαδικασίες ανάγκης με έντονα φαινόμενα στο παρελθόν… Υπάρχει μια διαδικασία της αυτοπεριστροφής, δηλαδή να εκμεταλλευτείς την κινητική ενέργεια και να τη μετατρέψεις σε μια δυναμική στάση έτσι ώστε να μπορέσει να προσγειωθεί το ελικόπτερο. Είχε και έφεση και γνώση ο Πάρις…»

«Ο Αρχηγός, Ευάγγελος Φλωράκης, όλους τους ανθρώπους του, τους γνώριζε προσωπικά. Δηλαδή δεν ξέρω αν αγαπούσε ιδιαίτερα την αεροπορία αλλά την αεροπορία την γνώριζε ένα προς έναν. Έχω αρκετές εμπειρίες που με πήρε τηλέφωνο και μου είπε να βρεις εκείνο το θέμα και κοίταξε το καθετί. Δηλαδή με λεπτομέρεια μέσα από πτήσεις… Όλους τους γνώριζα… Ακόμη και με τον Υπασπιστή του Αρχηγού, Νικόλα Γεωργίου, τον γνώριζα προσωπικά. Ο Αρχηγός, Ευάγγελος Φλωράκης, ήταν κάτι το ιδανικό που θα μπορούσε να είχε η Κύπρος. Την είχε αγαπήσει, την είχε υπηρετήσει, ήταν προσιτός, απλός, λογικός. Έδειχνε εμπιστοσύνη στα στελέχη του όλα και δεν είχε ανασφάλειες. Ο Στέλιος Δεμέναγας επίσης, ήταν ένας καταξιωμένος διοικητής και αρχηγός της αεροπορίας, καταξιωμένος στην Ελλάδα. Δεν υπήρχε καμία αμφισβήτηση, ούτε από πλευράς ήθους, ούτε από πλευράς επαγγελματισμού. Ο συγκυβερνήτης, Μιχάλης Σιακαλλής ακόμη ένα καλό ανερχόμενο στέλεχος. Υπάρχουν πολλά καλά πράγματα για τον καθένα τους, αλλά δεν μπορούν να βγουν όλα προς τα έξω γιατί είναι κοινά δικά μας δεδομένα της δουλειάς μας.

Ήταν μια δύσκολη και συνάμα απίστευτη κατάσταση… Ήταν δρομολόγια που κάναμε και δοκιμάζαμε συνεχώς, ειδικά τα βράδια. Δεν ήταν η πρώτη φορά… Και ας μην ξεχνάμε ότι η Κύπρος δεν είχε άλλα ελικόπτερα εκείνο τον καιρό».

Τι σημαίνει αυτή η θυσία…

«Πρωτομάρτυρες της κυπριακής αεροπορίας αλλά και της Εθνικής Φρουράς ολόκληρης. Ήταν ένα μεγάλο ατύχημα που μας σημάδεψε… Θέλαμε πάρα πολλή δουλειά για να επανεκκινήσουμε το σύστημα και από πλευράς Εθνικής Φρουράς και από πλευράς αεροπορίας. Δεν ήταν καθόλου απλά… Παρέμεινα για πέντε χρόνια μετά διοικητής στη μοίρα μετά. Είχα κλείσει τα δυο χρόνια, επρόκειτο να γίνει μια αλλαγή και να πάω Σχολή Πολέμου αλλά μου λένε δεν θα πας πουθενά μέχρι να γίνει η επανεκκίνηση…»

Πόσο εύκολο να συνεχίζεις στην αεροπορία μετά από αυτή την τραγωδία…

«Είναι κάτι που δεν ξεπερνιέται… Χαράσσεται μέσα σου.. Δεν μπορείς να τα ξεπεράσεις ποτέ… Είσαι ένας λειτουργικός άνθρωπος, δεν είσαι ρομπότ. Έζησα τους ανθρώπους αυτούς, έζησα τον τύπο του ελικοπτέρου εκείνου, δεν είναι εύκολο να ξεπεραστεί. Ακόμα και στην καθημερινότητα, μπορεί να μιλήσουμε μεταξύ μας οι συνάδελφοι και να λέμε, ‘δεν θυμάσαι αυτά που λέγαμε με τον Πάρη…’. Είναι καθημερινά ανάμεσά μας όλοι τους… Δεν ξεπερνιούνται αυτά… Αν βρεις κάποιον που το ξεπέρασε δεν είναι άνθρωπος, είναι κάτι άλλο…

Ποτέ μου δεν μιλώ με συναίσθημα, είμαι πολύ λογικός άνθρωπος και ρεαλιστής. Αλλά δεν είναι απλό πράγμα αυτή η τραγωδία… Για κανέναν… Ούτε για τις οικογένειες, τους συναδέλφους και τους φίλους… Δεν είναι απλά… Το στίγμα υπάρχει και ότι και να πεις δεν απαλύνεται το συγκεκριμένο περιστατικό… Υπάρχει το στίγμα που όταν το αναμοχλεύσεις και το ανακινήσεις ξανά μέσα στο μυαλό σου… Δεν είναι μόνο η στεναχώρια… Αλλά τη στεναχώρια μαζί με την πίστη στον Θεό μπορείς να απαλύνεις λίγο τον πόνο… Το θέμα είναι αυτά που αφήνουν πίσω τους οι άνθρωποι που φεύγουν… Ο Πάρις ήταν ο άξονας για πολλούς… Τόσο για την οικογένειά του και για τους φίλους του. Ήταν η ψυχή της παρέας…»

Το μήνυμα προς τους νέους που θέλουν να ασχοληθούν με το αντικείμενο…

«Προσήλωση, αγάπη και έρωτα με τη δουλειά και ρεαλισμό, τίποτα άλλο… Ξέρουμε ότι έχουμε ημερομηνία λήξης… Οι περισσότεροι αεροπόροι παράνομα ζουν… Ο άνθρωπος γεννήθηκε για να περπατά στη γη, δεν γεννήθηκε για να παίρνει ένα μηχάνημα και να βρίσκεται στον αέρα. Άρα όταν είσαι στον αέρα, δεν επαναπαύεσαι ποτέ και δεν είναι μια ρουτίνα και ψάχνεις να βρεις πάντα τι πάει λάθος».

 Φιλόκυπρος Γιαννάκη, 60 ετών, Υποπτέραρχος εν αποστρατεία,

​«Ξεκίνησα από Ανθυποσμηναγός και έφθασα μέχρι διοικητής Αεροπορίας. Όταν έγινε το ατύχημα, εγώ ήμουν ακόλουθος άμυνας στη Βιέννη. Τον Πάρη τον έζησα χρόνια πολλά από Ανθυποσμηναγό μέχρι που έφυγα το 2001 για την Αυστρία. Όλα εκείνα τα χρόνια ήμουν μαζί του στη μοίρα μέχρι διοικητής του, εκπαιδευτής του σε διάφορα ελικόπτερα. Είχαμε ζήσει χρόνια πολλά από κοντά. Τον Πάρη τον θυμάμαι με τις καλύτερες αναμνήσεις, με τη σημασία της λέξης, διότι ήταν ένας άνθρωπος, ο οποίος αγαπούσε και ήταν αγαπητός από όλους. Και από τους υφισταμένους του και από τους προϊσταμένους του.

Ενώ είχε μια ανοικτή καρδιά και χαμογελαστός, δεν σημαίνει ότι δεν ήταν σοβαρός στη δουλειά του και να εκπληρώνει πάντα το καθήκον του στο ακέραιο. Χωρίς την παραμικρή μεμψιμοιρία, δηλαδή να προσπαθήσει να αποφύγει κάτι, δηλαδή ήταν ένας πολύ καλός αξιωματικός και πολύ καλός χειριστής ιπτάμενος. Πάντα προσπαθούσε να τους βοηθήσει όλους, ήταν από αυτούς που λέγαμε είναι η ψυχή της μοίρας.

Θυμάμαι μια φορά, ήμασταν άσκηση, τον καιρό που πηγαίναμε τετραήμερες και εξαήμερες έξω, ήμασταν στην Πάφο μέσα στους ευκάλυπτους και ήταν τα γενέθλια μου. Ήμουν διοικητής της μοίρας και θυμάμαι ενώ ήμασταν μέσα στην άσκηση, όπως και αν τα κατάφερε ο Πάρης, βρήκε τον τρόπο και μου έφερε τούρτα για τα γενέθλιά μου… Δεν θα το ξεχάσω ποτέ…»

«Την τραγωδία στις 10 Ιουλίου του 2002 την έμαθα μέσα από τις ειδήσεις. Είδα ότι κατέπεσε ελικόπτερο και υπήρχαν θύματα… Είναι από τα ατυχήματα που είναι πάρα πολύ δύσκολα… Το να είναι μέσα σε ένα ελικόπτερο ο Αρχηγός της Ε.Φ., ο διοικητής της Αεροπορίας και οι άλλοι τρεις αξιωματικοί και το είδος της αποστολής που πήγαιναν να εκτελέσουν και ειδικά κατά τη διάρκεια της νύχτας, είναι αρκετά δύσκολο…

Ο Πάρης ήταν ένας πάρα πολύ καλός χειριστής… Όταν εμφανίσει πρόβλημα το ελικόπτερο με τον κινητήρα του και είναι μέρα, μπορεί να προσγειωθεί κάπου, όταν είναι νύχτα όμως δεν μπορεί να προσγειωθεί, ειδικά σε απόκρημνες περιοχές, είναι πολύ δύσκολο… Πρέπει να υπάρχει πεδιάδα ουσιαστικά…»

«Μου έμεινε αυτό το 'γιατί' από την τραγωδία… Ήταν όλοι τους τόσο αγαπητοί, αλλά εγώ περισσότερη σχέση είχα με τον Πάρη, γιατί ζήσαμε πολλά χρόνια μαζί. Είχαμε πάρα πολλές σχέσεις ακόμη και οικογενειακές…

Είμαι και γω αρκετά έμπειρος, έχω πάνω από 4.000 ώρες πτήσεις με ελικόπτερα και αεροπλάνα, το μήνυμα για τους πιλότους στρατιωτικών ελικοπτέρων και αεροσκαφών, είναι ότι, είναι ένα επάγγελμα το οποίο προσφέρει στην πατρίδα και όσοι το νιώθουν ότι θέλουν να το κάνουν, δεν πρέπει να διστάσουν. Είναι ένα πολύ καλό επάγγελμα το οποίο σε γεμίζει σαν άνθρωπο. Χρειάζεσαι σίγουρα την εκπαίδευση και από τη σχολή Ικάρων, αλλά υπάρχει πάντοτε και ο κίνδυνος. Ειδικά στην τήρηση των μέτρων όσο αφορά αυτό το επάγγελμα στα αεροπλάνα, πρέπει να είμαστε πιο σχολαστικοί. Όσα μέτρα κι αν τηρούνται όμως, πάντα θα υπάρχει ο περισσότερος κίνδυνος σε σύγκριση με τα υπόλοιπα επαγγέλματα».

Γαβριήλ Δημητρίου , Πτέραρχος εν αποστρατεία, 63 ετών

«Ήμουν Αντισμήναρχος, μόλις είχα επιστρέψει από την αποστολή στην Κρήτη των S-300 και είχα αναλάβει τα καθήκοντα του τμηματάρχη ασκήσεων της διοίκησης της Αεροπορίας. Είχα την ευκαιρία να πετάξω μαζί με τον Πάρη Αθανασιάδη, την προηγούμενη ημέρα στις 9 Ιουλίου με το ίδιο ελικόπτερο που έπεσε. Έδειχνε να είναι όλα εντάξει. Ο Πάρης ήταν πολύ ευδιάθετος θυμάμαι και ήταν σε πολύ καλή κατάσταση. Η αποστολή μας την προηγούμενη μέρα ήταν να πάμε σε όλα τα πεδία βολής με ομάδα που ήλθε από το αρχηγείο τακτικής αεροπορίας με δυο αξιωματικούς για να καταγράψουμε τους στόχους για τα αεροπλάνα που θα έρχονταν στην άσκηση ‘Νικηφόρος-Τοξότης’, η οποία ματαιώθηκε τελικά.

Δεν ήμουν διοικητής του Πάρη, αλλά τον γνώριζα πολύ καλά. Λίγο τέλεσε υπό τη διοίκησή μου, διότι ο Πάρης ήλθε το 1992 και εγώ έφυγα από διοικητής μοίρας το 1993. Ήταν ένας εξαίρετος αξιωματικός και επάξια ήλθε στη θέση του αξιωματικού επιχειρήσεων της μοίρας ελικοπτέρων και αεροσκαφών. Ένας εξαίρετος πιλότος…

Είχα την τραγική εμπειρία επίσης να μπω πρόεδρος της επιτροπής διερεύνησης, λόγω της εμπειρίας μου στα ελικόπτερα αλλά υπήρχαν πιο πεπειραμένοι αξιωματικοί εξ Ελλάδος, οι οποίοι δεν ήθελαν να αναλάβουν. Οπότε είχα αυτή την τραγική εμπειρία να αντιμετωπίσω αυτή την κατάσταση που βλέπει κάποιος σε ένα αεροπορικό ατύχημα, με απανθρακωμένα πτώματα και ανθρώπους δικούς μας…»  

«Αισθανόμασταν συντετριμμένοι όλοι οι αξιωματικοί… Θυμάμαι μου τηλεφώνησε ένας Ελλαδίτης συνάδελφος και μου λέει έτσι και έτσι έγινε. Ακόμα δεν μπορούσα να το πιστέψω… Σας πρόεδρος της επιτροπής, όταν συγκροτήθηκε, πήγα η ώρα 10 το πρωί, για να αντιμετωπίσω την πρώτη κατάσταση. Δυστυχώς όμως, δεν βγήκε πόρισμα ακριβώς… Υπήρχαν αρκετά θέματα διερεύνησης και μαρτυρίες από πρόσωπα των γύρω χωριών…

Στην τελευταία ημερήσια μου διαταγή, φεύγοντας από τη διοίκηση της αεροπορίας έθεσα ως παρακαταθήκη να τιμούντε οι πεσόντες αεροπόροι. Και γίνεται αυτό… Διότι η αεροπορική ΔΕΑ και το αεροπορικό όπλο, στηλιτεύονται από αίμα δυστυχώς… Υπάρχει αίμα σε όλες τις αεροπορίες. Δεν είναι πάντοτε από ανθρώπινο λάθος όμως… Μπορεί να είναι μια τεχνική βλάβη, ένα περιστατικό της στιγμής. Η πολλή εξάσκηση με την πτήση, έχει δυστυχώς και τα ατυχήματα της… Αυτό το αίμα, είναι το αίμα που ποτίζει το οικοδόμημα της αεροπορίας…

Το μήνυμα μου στους νέους αεροπόρους, είναι να αγαπούν το επάγγελμα τους, να προσφέρουν στην πατρίδα, να κάνουν ασφαλής πτήσεις και να τιμούν τους πεσόντες συναδέλφους τους…».