Τα προβλήματα του ΑΚΕΛ, ο ευρωπαϊκός σοσιαλισμός και η ανάγκη για περεστρόικα

Βαθύ προβληματισμό προκαλεί στον κόσμο της Αριστεράς το κακό εκλογικό αποτέλεσμα του ΑΚΕΛ. Το κόμμα όχι απλώς δεν απείλησε την πρωτοκαθεδρία του ΔΗΣΥ, αλλά έμεινε πίσω με μια αρκετά διευρυμένη ψαλίδα, η οποία δεν μπορεί να ερμηνευτεί παρά μόνο ως ήττα σε μία διαδικασία η οποία θα έπρεπε να ήταν για το ΑΚΕΛ πιο βατή, δεδομένου ότι ο βασικός του αντίπαλος είχε να αντιμετωπίσει την φθορά της εξουσίας.

Το ΑΚΕΛ βρίσκεται σε μια καθαρή πορεία πτώσης. Το ίδιο θα μπορούσε, βέβαια, να λεχθεί και για τον ΔΗΣΥ και το ΔΗΚΟ, κόμματα που επίσης κατέγραψαν απώλειες. Το μεγάλο κόμμα της Δεξιάς και το μεγάλο κόμμα του Κέντρου, όμως, κατάφεραν να παραμείνουν εντός στόχων, με τον ΔΗΣΥ να καταλαμβάνει την πρωτιά και το ΔΗΚΟ να διατηρεί την κοινοβουλευτική του δύναμη, παρά την μείωση των ποσοστών τους, η οποία δεν θεωρείται, βεβαίως, ασήμαντη.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Απέτυχε να πιάσει το μίνιμουμ των στόχων του-Μεγάλος χαμένος το ΑΚΕΛ

Το ΑΚΕΛ, από την άλλη, είδε για άλλη μια φορά τα ποσοστά του να πέφτουν, χωρίς να μπορεί να βρει αντιστάθμισμα σε αυτού του είδους τις επιτυχίες και κυρίως χωρίς να έχει να αντιμετωπίσει την κυβερνητική ιδιότητα του ΔΗΣΥ και την εσωτερική διάσπαση που βίωσε το ΔΗΚΟ. Στα χαρτιά ήταν ένα συμπαγές, ενωμένο κόμμα, προσηλωμένο στον έλεγχο της εξουσίας και αντί να εξαργυρώσει θετικά την αντιπολιτευτική του δράση, οι ψηφοφόροι τού γύρισαν την πλάτη, μη μπορώντας να μετατρέψει σε πλεονέκτημα τη θέση από την οποία ξεκίνησε την κούρσα των εκλογών.

Οι εκλογές της Κυριακής αποτέλεσαν κορύφωση μιας καθοδικής πορείας, παρά ένα συγκυριακό παραπάτημα. Στην πραγματικότητα, την τελευταία δεκαετία, κάθε ένα χρόνο που περνούσε, το ΑΚΕΛ έχανε το 1% της εκλογικής του δύναμης. Με δεδομένο ότι έχουμε χρονικά απομακρυνθεί αρκετά από την διακυβέρνηση Χριστόφια και αυτές οι απώλειες δεν μπορούν πλέον να αποδοθούν στην αντίδραση για τα έργα της, είναι ξεκάθαρο πως το πρόβλημα το αντιμετωπίζει το ΑΚΕΛ του σήμερα και όχι το ΑΚΕΛ του χθες. Το αντιμετωπίζει το ΑΚΕΛ που φαίνεται να ξέμεινε από Νέες Δυνάμεις.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Σκληροί και αμείλικτοι οι αριθμοί για το ΑΚΕΛ, δύσκολες ώρες για τον Άντρο

Σε αυτές τις εκλογές, το μεγάλο κόμμα της Αριστεράς απέτυχε να διαβάσει τους ψηφοφόρους. Απέτυχε να κατανοήσει τις πραγματικές τους ανάγκες, απέτυχε να ιεραρχήσει τις προτεραιότητές τους, απέτυχε να τους προσφέρει τη διέξοδο που αναζητούσαν, ενώ, κατά γενική ομολογία, ο ένας και πέραν χρόνος σε κατάσταση πανδημίας προκάλεσε ένα ευρύτερο κλίμα δυσανασχέτησης, το οποίο θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί. Εκ του αποτελέσματος φάνηκε πως οι ψηφοφόροι ερμήνευσαν την στάση του ΑΚΕΛ ως αντίδραση παρά ως δράση και ως διαφωνία παρά ως πρόταση.  

Για κάποιον νεότερο, που δεν γνωρίζει πολλά για τις καταβολές του ΑΚΕΛ, ενδεχομένως το κόμμα να λειτουργεί με μυστήριους τρόπους. Η δομή, η διαδικασία λήψεως αποφάσεων, και η απουσία δημόσιας κριτικής, κάνουν το μεγάλο κόμμα της Αριστεράς να διαφέρει από τα υπόλοιπα, με τρόπους που δεν συμβαδίζουν απαραιτήτως με τα σημεία των καιρών.

Ο ξύλινος πολιτικός λόγος που συχνά εκφέρει, η σκληρή αντιπολίτευση που πολλές φορές δείχνει να μην διαβαθμίζει τα ζητήματα αναλόγως σοβαρότητας και η old fashioned προσέγγισή του σε ορισμένες περιστάσεις, δεν συμβάλλουν στη δημιουργία της εικόνας μιας προοδευτικής πολιτικής δύναμης, που βρίσκεται σε συνεχή ρήξη με το σύστημα. Αντιθέτως, κατά καιρούς προξενούν την εντύπωση μιας ανελαστικής πολιτικής παρουσίας, που πορεύεται μόνο στην πεπατημένη, με άλλα κόμματα να καταφέρνουν πολύ καλύτερα να πλασάρονται ως οι πρεσβευτές της αλλαγής και της προόδου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Ηχηρό χαστούκι στο ΑΚΕΛ, αΔΗΚΟς κόπος ο… Μάκης

Σε μία εποχή που στην Ευρώπη η κυρίαρχη φωνή της Αριστεράς εκφράζεται από σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις, το ΑΚΕΛ επιμένει παραδοσιακά αριστερότερα. Το ερώτημα είναι αν αυτό ισχύει και για τους ψηφοφόρους που αυτοπροσδιορίζονται ως Αριστεροί και αριστερόστροφοι ή αν πλέον τους χωρίζει απόσταση από το μεγάλο κόμμα της Αριστεράς και βρίσκουν εύκολες διεξόδους στην ΕΔΕΚ, στους Οικολόγους και σε μικρότερους πολιτικούς σχηματισμούς, που εκπέμπουν πιο σύγχρονο αριστερό στίγμα.

Κι αυτοί δεν είναι οι μόνοι ψηφοφόροι τους οποίους φαίνεται να μην μπορεί να αγγίξει το ΑΚΕΛ. Η πραγματικότητα είναι πως, στη σημερινή εποχή, τα λαϊκά στρώματα δεν αποτελούν αποκλειστικό πεδίο της Αριστεράς και δεν είναι απαγορευτικό για κάποιον αστό να δηλώνει αριστερός. Το ΑΚΕΛ αποτυγχάνει να εκφραστεί με τρόπο που να έχει αποδέκτες πέραν από τα στενά του όρια και να ανταποκριθεί στη σύγχρονη δημογραφία των απανωτών οικονομικών κρίσεων.

Την ίδια στιγμή, οι επιλογές του ακόμη και σε επίπεδο προσώπων φαίνεται να μην ήταν ελκυστικές για πάρα πολύ κόσμο, αφού, αντί του νέου, είχαν έντονο στίγμα παλαιοκομματισμού και… βαθέως κόμματος σε αρκετές περιπτώσεις. Το ΑΚΕΛ επέλεξε συνειδητά να ανακυκλώνει τα ίδια πρόσωπα στα πάνελ, τα οποία επαναλάμβαναν το ίδιο αφήγημα, με την ίδια ρητορική, ενώ κήρυτταν την ανάγκη για αλλαγή. Κατέβασε, δε, μία σειρά… pedigree υποψηφίων (φαινόμενο που υπάρχει και σε άλλα κόμματα αλλά σε μικρότερο βαθμό), που οδήγησαν σε «κληρονομικές» έδρες.  

Χαρακτηριστική ήταν η δημόσια κριτική του υποψήφιου του κόμματος Παναγιώτη Λάρκου, ο οποίος είναι ηθοποιός και σκηνοθέτης, που άφησε ξεκάθαρα να νοηθεί πως προωθούνταν συγκεκριμένες υποψηφιότητες εις βάρος άλλων και δεν υπάρχει ανάληψη ευθυνών και αυτοκριτική. «Στη δουλειά μου (όσοι την κάνουν σοβαρά), αν μια παράσταση δεν αρέσει, δεν λέμε φταίει το κοινό που είναι απαίδευτο. Καθόμαστε να δούμε πού κάναμε λάθος εμείς», υπέδειξε ο σκηνοθέτης και ηθοποιός. «Στη δουλειά μου, ξέρουμε πως το αποτέλεσμα είναι τόσο καλό, όσο ο χειρότερος ηθοποιός της ομάδας. Στη δουλειά μου, όταν τρώμε χαστούκια, δεν γυρίζουμε το άλλο μάγουλο. Γυρνάμε το χέρι και χώνουμε άλλο ένα χαστούκι εμείς οι ίδιοι στο ίδιο μάγουλο, μπας και συνέλθουμε», τόνισε με νόημα. «Δεν μπορείς να νικήσεις το τέρας, αν αρχίσεις να του μοιάζεις», έγραψε, μιλώντας για βιτρίνες με κατεβασμένα ρολά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Άστραψε και βρόντηξε κατά του ΑΚΕΛ ο Λάρκου-«Δεν νικάς το τέρας, αν αρχίσεις να του μοιάζεις»

Η κριτική του κ. Λάρκου ήταν στην πραγματικότητα σπάνιο φαινόμενο για το ΑΚΕΛ, ένα κόμμα που κρατά την κριτική για τους τοίχους και τις κλειστές πόρτες και που προς τα έξω δημιουργεί την αμήχανη εικόνα μιας αρμονικής κατάστασης αειθαλούς στασιμότητας. Δεν κάνει δημόσια αυτοκριτική. Δεν κάνει δημόσια ανάληψη ευθυνών. Αντιθέτως, μέσα από μία επιτηδευμένη αντίληψη συλλογικότητας, παρουσιάζεται ανθεκτικό στην εναλλαγή προσώπων και στο φρεσκάρισμα της πολιτικής του παρουσίας.

Ίσως, όμως, να τελειώνει ο χρόνος στην κλεψύδρα. Αν δεν δράσει σύντομα, το κόμμα μπορεί να μην μπορέσει πλέον να ανακάμψει. Αν στόχος είναι η επιστροφή σε πιο ένδοξες μέρες, ίσως ήρθε ο καιρός το ΑΚΕΛ να περάσει τη δική του περεστρόικα. Όχι για να έχει την τύχη της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά την ελπίδα των σύγχρονων, ευρωπαϊκών, σοσιαλιστικών δυνάμεων…