Η μάχη εντυπώσεων στα social media, η εκμετάλλευση της ίντριγκας και το… ρεύμα

Αναμφίβολα κάθε νέα προεκλογική περίοδος φέρνει και νέους τρόπους επικοινωνίας των πολιτικών δυνάμεων με τους πολίτες, κάτι που διαφάνηκε περίτρανα και στις επικείμενες βουλευτικές εκλογές. Η πανδημία που ταλανίζει την ανθρωπότητα πάνω από ένα χρόνο πλέον, ανάγκασε όλους τους τομείς της κοινωνίας να κάνουν στροφή στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και ασφαλώς τα κόμματα είναι ένα βασικό κομμάτι στο οποίο εστίασαν για να κερδίσουν και τη μάχη στις 30 Μαΐου. 

Μεγάλη μερίδα πολιτών και κυρίως νέοι, είναι ενεργά δραστήριοι στα social media και οι πολιτικές δυνάμεις έριξαν ιδιαίτερο βάρος στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, ώστε να έχουν αλλά και να κερδίσουν όσους περισσότερους ψηφοφόρους είναι εφικτό με το μέρος τους. Ωστόσο, την ίδια ώρα, αρκετά είναι και τα... fake news που κυκλοφορούν μέχρι σήμερα στο διαδίκτυο, με την επικαιρότητα να αντικαθίσταται με τα όσα αναγράφονται στο διαδίκτυο και πάνω σε αυτή τη βάση, να στηρίζονται και τα κόμματα, με την προεκλογική τους ουσιαστικά, να καθορίζεται και στο τι λέγεται στα social media. 

«Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης με τον τρόπο που λειτουργούν σήμερα, επιτρέπουν δυστυχώς, σε οποιονδήποτε έχει εξουσία, χρήμα και χρόνο, να δημιουργήσει πάρα πολλά ψεύτικα προφίλ, να αγοράσει likes και να δημιουργήσει ουσιαστικά ένα κλίμα για να κυριαρχήσει στη συζήτηση. Είναι ένα κομμάτι που το είδαμε σε πάρα πολλές περιπτώσεις. Επίσης, τα ΜΚΔ αυτή τη στιγμή, χωρίς να είναι Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας με την παραδοσιακή και την κλασσική έννοια, όπου ο δημοσιογράφος λειτουργεί ο ενδιάμεσος μεταξύ είδησης και κοινού, άρα ελέγχει την αξιοπιστία της είδησης, τα social media και οι πλατφόρμες γενικότερα των διαφόρων μέσων, επιτρέπουν τη δημοσίευση και την αναδημοσίευση, είτε με τη μορφή share και retweet, επιτρέπουν πολύ πιο εύκολα τη διάχυση και τη διασπορά ανακριβών ειδήσεων και στη χειρότερη ξεκάθαρα ψευδών ειδήσεων και θεωριών συνωμοσίας».

Την προσωπική της εκτίμηση για τον ρόλο που διαδραματίζουν τα πολιτικά κόμματα στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης στην κοινή γνώμη, παρέθεσε στον REPORTER, η Δρ. Ήβη Λάμπρου, Καθηγήτρια του Τμήματος Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο Frederick, η οποία όπως υπέδειξε, «από τη στιγμή που τα social media αναλαμβάνουν τον ρόλο των Μέσων Επικοινωνίας, χωρίς όμως την ευθύνη που έχουν τα ΜΜΕ, δηλαδή χωρίς την ευθύνη της διασταύρωσης, της υπογραφής και χωρίς ακόμη το νομικό πλαίσιο στο οποίο κινούνται τα Μέσα Επικοινωνίας, επιτρέπεται ουσιαστικά στον καθένα να εκφράσει ότι θέλει».

«Οι πολιτικοί γνωρίζουν ότι αν δεν κερδίσουν στα social media δεν θα έχουν τους νέους»

Μιλώντας για την ελευθερία της έκφρασης και για τις κατασκευασμένες ειδήσεις, η Δρ. Λάμπρου, εξήγησε πως «αυτή η ελευθερία της έκφρασης δεν είναι ακριβώς το ίδιο με το βασικό δικαίωμα του ανθρώπου, γιατί πάρα πολλές φόρες γίνεται με συγκεκριμένους στόχους, που θέλουν να διαμορφώσουν συγκεκριμένες απόψεις, θέσεις και τάσεις. Κάτι που γίνεται πάρα πολύ συχνά από πολιτικές δυνάμεις, από πολιτικά πρόσωπα, τα οποία αναπαράγουν συνεχώς φτιαχτές και κατασκευασμένες ειδήσεις. Οι πολιτικοί γνωρίζουν ότι αν δεν κερδίσουν τη μάχη των social media, δεν θα έχουν καμία σχέση με τον νέο ψηφοφόρο, γιατί οι παραδοσιακοί ψηφοφόροι ακόμη παρακολουθούν με μια σχετική συνέπεια τα παραδοσιακά Μέσα, ιδιαίτερα την τηλεόραση, ενώ οι νέοι ψηφοφόροι κάτω των 40 ετών, βασίζονται πάρα πολύ στο τι γίνεται στα social media για να διαμορφώσουν άποψη».

Μάλιστα, όπως υπογράμμισε η Δρ. Λάμπρου, τα κόμματα οφείλουν να είναι πιο προσεκτικά στη διαχείριση των social media και στην αναπαραγωγή των ειδήσεων. «Ξέρουμε ότι τα κόμματα των άκρων αναπαράγουν πάρα πολύ συχνά, αλλοιωμένες ή αποσπασματικές ειδήσεις ώστε να δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις. Θεωρούμε ότι τα κόμματα ωστόσο, δεν φθάνουν στο σημείο να οργανώνουν μια τέτοια καμπάνια κακόβουλης δυσφήμισης των αντιπάλων τους».

Εάν τα κόμματα και οι πολιτικές δυνάμεις έχουν τη δυνατότητα να κερδίσουν μέσω των social media την εμπιστοσύνη του κόσμου ή έχουν χαμένο το παιχνίδι καθώς οι πολίτες γνωρίζουν ότι τα περισσότερα είναι fake news, η Δρ. Λάμπρου, υποστήριξε ότι συμβαίνουν και τα δυο γεγονότα. «Από τη μια είναι εις γνώση μας και έχουμε πάρει είδηση ως κοινωνία ότι κυκλοφορούν πάρα πολλά fake news. Από την άλλη όμως, εξακολουθούν να εμπιστεύονται, αυτά που εμπιστεύονταν. Δηλαδή θεωρούν ότι τα fake news, συμβαίνουν σε άλλους και όχι στους δικούς τους ανθρώπους και στις σελίδες που αυτοί ακολουθούν. Αξιοσημείωτο ωστόσο, είναι το γεγονός πως ενδιαφέρονται πολύ περισσότεροι νέοι για τα πολιτικά δρόμενα, από αυτούς που θέλουν να μας παρουσιάσουν. Αυτό που δεν εκφράζει τους νέους είναι οι θεσμοί. Ο τρόπος με τον οποίο δηλαδή η πολιτική εκπροσωπείται στην καθημερινότητά μας. Υπάρχει μια γενική απογοήτευση ουσιαστικά στους θεσμούς. Είναι η πρώτη φορά επίσης, που αντικρύζω τόσους πολλούς υποψήφιους νεαρούς, σε όλα τα κόμματα».

Τα social media που έγιναν ΜΜΕ και καθορίζουν την πολιτική ατζέντα

Ταυτόχρονα, όπως διαφαίνεται αισθητά, η προεκλογική των πολιτικών δυνάμεων, καθορίζεται με το τι λέγεται στα social media και ουσιαστικά, γίνεται αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης. «Είναι κάτι που γίνεται σε μεγάλο βαθμό, γιατί τα social media χωρίς να είναι ΜΜΕ, λειτουργούν ως ΜΜΕ, χωρίς την ευθύνη μάλιστα των ΜΜΕ και χωρίς τις βαλβίδες ασφαλείας των δημοσιογράφων. Αυτό που πρέπει να αντιληφθούμε, είναι ότι τα social media, καθορίζουν την ατζέντα της πολιτικής. Είναι στο χέρι όμως των πολιτικών κομμάτων, κοντά στην ατζέντα που εμφανίζουν τα social media ως σοβαρή και σημαντική είδηση, να βάζουν δίπλα και τα άλλα θέματα».

Επί της ουσίας, ο κόσμος είναι αυτός που καθορίζει την ατζέντα, αντί οι πολιτικοί, και γι' αυτό βλέπουμε διάφορα μη ενδιαφέρον θέματα να βρίσκονται στο επίκεντρο, κάτι που όπως επισημαίνει η Δρ. Λάμπρου, «αυτό που ιντριγκάρει τον κόσμο είναι κουβέντες κλειδαρότρυπας. Για παράδειγμα έχουμε την πενταμερή και οι πλείστοι δεν γνωρίζουν πως πάμε και ποιοι συνοδεύουν τον Πρόεδρο στη Γενεύη. Γιατί τα κόμματα δεν επιλέγουν να αναδείξουν την πενταμερή και δεν ασχολούνται στα social media; Επειδή για την πενταμερή πρέπει να μιλήσει ξανά κάποιος για τη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία. Γιατί οποιοσδήποτε και να μιλήσει και οποιαδήποτε άποψη εκφράσει, γνωρίζει ότι θα χάσει ψήφους. Άρα τα κόμματα επιτρέπουν και τους αρέσει η πολιτική της κλειδαρότρυπας. Η πολιτική του ασχολούμαι με την επιφάνεια και όχι με την ουσία, τους κάνει πιο αρεστούς και παίρνουν πιο δημαγωγικές και δημοφιλείς θέσεις».

Κληθείσα να σχολιάσει εάν αυτή η νέα εικόνα στα social media μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ εναντίον των πολιτικών, η Δρ. Λάμπρου είπε, «βεβαίως και θα έπρεπε να ήταν πολύ πιο συνειδητοποιημένοι από το τι παρουσιάζουν. Απλώς στην Κύπρο, οι πολιτικοί και οι πολιτικές μας είναι πολιτικοί μύωπες μέχρι εκεί που τους βοηθά. Δεν βλέπουν μακριά, καθώς σκέφτονται μονάχα το πολιτικό τους κόστος. Δηλαδή κάνουν μια πράξη και βλέπουν σε έξι μήνες και ένα χρόνο, κάτι το οποίο είναι αδύνατο να διαφανεί στην πολιτική μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα».