«Παιδάκια μας έφτυναν, μας κλωτσούσαν... Δάσκαλοι δεν μας έβαζαν στην τάξη»

«Πριν 23 χρόνια, στο πρώτο Δημοτικό που είχε ενταχθεί ο γιός μου -παιδί με αυτισμό- κάποια παιδάκια μας έφτυναν, μας κλωτσούσαν και κάποιοι δάσκαλοι δεν μας έβαζαν στην τάξη…».

Αυτά είναι τα λόγια μίας μάνας, που εδώ και τριανταένα χρόνια δίνει καθημερινά το δικό της προσωπικό και κοινωνικό αγώνα για τη διεκδίκηση των αυτονόητων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και βασικών ελευθεριών των παιδιών της και της ίδιας. Η Αθηνά Κωνσταντίνου, από τη  Κερύνεια και τώρα κάτοικος Λεμεσού, παλεύει ασταμάτητα για να προσφέρει ό,τι μπορεί στα δύο παιδιά της, με αυτισμό. 

«Ο γιος μου γεννήθηκε πρώτος. Φάνηκε από την αρχή ότι θα έχει κάποια προβλήματα. Ξεκίνησε καθημερινή φυσιοθεραπεία κατ’ οίκον και ξεκίνησε η επίπονη και μακρόχρονη διαδικασία διερεύνησης. Στο δεύτερο παιδί μου, την κόρη μου, εντόπισα και πάλι κάποια σημάδια. Η Κυβέρνηση νωρίς ευτυχώς, μας έστειλε σε νοσοκομείο στην Αγγλία όπου έγινε η διάγνωση για εγκεφαλική παράλυση και έντονα αυτιστικά χαρακτηριστικά και για τα δύο παιδιά, κάτι που ήδη ξέραμε από τους γενετιστές του Ινστιτούτου Νευγολογίας και Γενετικής καθώς και τους παιδονευρολόγους του Μακάρειου Νοσοκομείου Λευκωσίας».

Ρατσισμός στο σχολείο 

«Στο πρώτο σχολείο που πήγαμε, αναγκάστηκα να πάω μαζί με τον γιό μου, ως συνοδός, μέχρι να προσλάβω συνοδό. Εκεί κάποια παιδάκια μας έφτυναν, μας κλωτσούσαν, και κάποιοι   δάσκαλοι δεν μας έβαζαν στην τάξη τις περισσότερες φορές. Επειδή υπήρχε έντονη απόρριψη, ο γιος μου αντιδρούσε με επιθετικότητα ως αντι-αντίδραση της απόρριψης που είσπραττε καθημερινά ενώ η κόρη μου κλεινόταν κάθε μέρα όλο και πιο πολύ στον εαυτό της. Αδυνατώ να φέρνω στο μυαλό μου την ταλαιπωρία που υπέστηκαν τα παιδιά μου και εγώ όλα αυτά τα χρόνια.

Τους είχα γράψει και σε νηπιαγωγείο στη γειτονιά και προσέλαβα και συντόνιζα Διεπιστημονική ομάδα από θεραπευτές, που ενισχυόταν από επιπλέον θεραπευτές κάθε χρόνο με διαφορετική ειδικότητα, όταν τα παιδιά μου ήταν σε ηλικία τέτοια που μπορούσαν να παρακολουθήσουν την συγκεκριμένη θεραπεία. Ήταν συντονισμένη παρεμβατική θεραπευτική αγωγή, με ψυχολόγο, εργοθεραπευτή, λογοθεραπευτή, φυσιοθεραπευτή, ειδικό παιδαγωγό, δάσκαλο για κολύμπι, δάσκαλο για ηλεκτρονικούς υπολογιστές, δασκάλα χορού, δάσκαλο πιάνου, κ.ά., με την πρόθεση να καταφέρω να αναπτύξουν τρόπους να επικοινωνούν, να κοινωνικοποιηθούν, να προχωρήσουν ακαδημαϊκά, και σε όλους τους άλλους τομείς της καθημερινότητάς τους. Παράλληλα, προσπαθούσα να τους εντάξω στην κοινωνία, (παιδότοπους, υδρότοπους, καφεστιατόρια, συναυλίες, θέατρο, σινεμά, επισκέψεις, πολύ συχνές οικογενειακές επαφές,  διακοπές σε ξενοδοχεία της Κύπρου και στο Εξωτερικό, κατασκηνώσεις, κ.ά.), ώστε να μην περιθωριοποιηθούν».

Κατάλαβε ότι θα έρθει αντιμέτωπη με διακρίσεις, ειδικά στον χώρο που έπρεπε όλες οι διαφορές των παιδιών να εξομαλύνονται και όλοι να είναι ίσοι. Στον χώρο που έπρεπε να τους μάθει ότι δεν πρέπει να υπάρχουν διακρίσεις ανάμεσα στα παιδιά δηλαδή στο σχολείο.

«Ήταν πολύ δύσκολο το πεδίο, υπήρχε πάρα πολλή διάκριση. Ταλαιπωρήθηκα πολύ με τα δημοτικά σχολεία, επειδή έπρεπε να παίρνω το ένα παιδί σε μία μονάδα και το άλλο παιδί σε άλλη μονάδα, στην άλλη άκρη της πόλης. Μακριά από τη γειτονιά μας, μακριά από την κοινότητα μας, μακριά από τους γείτονές μας. Πριν από 31 χρόνια είχα πολλή απόρριψη από κάποιους από τους γείτονές μου, από κάποιους άλλους όχι. Κάποιοι ήταν πολύ δεχτικοί και πολύ βοηθητικοί στο να τους συμπεριφέρονται όπως σε κάθε άλλο άτομο. Όμως υπήρχαν και πολλές απορρίψεις. Τα παιδιά μου έχουν πολύ ψηλή συναισθηματική αντίληψη, όπως κι άλλα παιδιά με αυτισμό και αναστατώνονταν και γίνονταν επιθετικοί όταν διαισθανθούν την απόρριψη.

Ένα άλλο ακραίο περιστατικό ήταν όταν ζήτησα να μπουν και τα δύο μου παιδιά σε ένα σχολείο στην ίδια μονάδα, επειδή καθυστερούσα να πάω στη δουλειά μου και είχα επιπτώσεις. Ο Διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου στάθηκε εμπόδιο, με δυσκόλεψε πάρα πολύ. Δεν ήθελε να πάει ο γιος μου στο Δημοτικό του. Έκανα πολύ μεγάλο αγώνα γι’ αυτό το θέμα. Τελικά, τα κατάφερα για να πάει φοιτήσουν στο ίδιο σχολείο και τα δυο μου παιδιά, αλλά επειδή ο Διευθυντής δεν τον ήθελε, και ο γιός μου ένιωθε την απόρριψή του,  ήταν πολύ αναστατωμένος και επιθετικός. Αναγκάστηκα να κατεβάσω την εκπαιδευτική ψυχολόγο στο σχολείο, για να μπορέσει να αποδεχθεί τον γιό μου, ώστε ο γιός μου να ηρεμήσει και να συνεχίσει την χρονιά του ομαλά. Βιώσαμε πολλά περιστατικά σαν αυτό, από διάφορα άτομα σε κυβερνητικές και ιδιωτικές υπηρεσίες. Για να μπορεί να ανταπεξέλθει το παιδί με αυτισμό  χρειάζεται αγάπη, αποδοχή, όρια, σωστή αντιμετώπιση, ισότιμη μεταχείριση, σεβασμό…

Τελικά καταλήξαμε να φοιτούν στο ίδιο σχολείο. Εκεί που ξεκίνησαν να κάνουν φίλους, να δημιουργούν κάποιους δεσμούς, έχει βγει η απόφαση, ότι πρέπει να φοιτήσουν σε ειδικό σχολείο, μετά από την αποφοίτηση από το Δημοτικό. Ο διαχωρισμός και η περιθωριοποίηση ξεκίνησε για τα καλά.  Αποκόπηκαν ξανά από τους φίλους τους και το περιβάλλον τους. Εκεί τους έχασα και τους δύο δηλαδή αποσυντονίστηκαν εντελώς.

Στον αυτισμό δεν είναι εύκολο να αλλάξεις την καθημερινότητά τους από τη μία στιγμή στην άλλη. Χρειάζεται μία μεταβατική περίοδος αλλαγής των νέων ατόμων, του περιβάλλοντος, της ρουτίνας. Για να καταλάβουν τα παιδιά μου ότι θα πάνε σε νέο περιβάλλον, πήγα μαζί τους στο λεωφορείο την πρώτη μέρα. Όμως θεωρήθηκε από την Διεύθυνση του Ειδικού Σχολείου ότι ήμουν πολύ υπερβολική.  Από την αρχή της ένταξης τους μέχρι και την αποφοίτησή τους δεν είχαν σωστή αντιμετώπιση και προσέγγιση για την ομαλή τους ένταξη στο νέο σχολείο και κατά την διάρκεια της φοίτησης τους. Η εκπαίδευση τους δεν αποσκοπούσε σε ανάπτυξη της προσωπικότητας, των γνώσεων και δεξιοτήτων αυτοεξυπηρέτησης καθώς και κοινωνικών δεξιοτήτων.  Όλη η προσέγγιση παρέπεμπε σε λύπηση και οίκτο προς αυτούς. Αντιμετώπισα πολλές δυσκολίες, προκαταλήψεις και στερεοτυπίες όπως αντιμετώπιζα στην κοινωνία, αλλά στο ειδικό σχολείο ήταν χειρότερα, επειδή εκεί ένοιωσα ότι τα παιδιά μου πήγαν για «παρκάρισμα-babysitting απλά».  Μου έλεγαν «Γιατί ασχολείσαι; Είσαι υπερβολική, μην πιέζεις τα παιδιά». Το Ειδικό Σχολείο πριν 15 χρόνια πριν, ήταν ισοπεδωτικό για τα παιδιά μου και ματαίωνε καθημερινά όλες τις προσπάθειες που κάναμε και εγώ και τα παιδιά μου μέσα από τις θεραπείες και την ειδική εκπαίδευση. Ήταν πολύ άσχημη εμπειρία και για μένα και για τα παιδιά μου. Δεν γνωρίζω σήμερα εάν έχουν αλλάξει τα πράγματα στο Ειδικό Σχολείο και εάν σήμερα έχει καλλιεργηθεί κουλτούρα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ισότιμη μεταχείριση, ουσιαστική ειδική εκπαίδευση και θεραπείες για απόκτηση δεξιοτήτων αυτοεξυπηρέτησης, κοινωνικής ένταξης και γνώσεων καθώς και προετοιμασία για εργασία, για τα άτομα με αναπηρίες.

Γύρω στα 12-14 τους χρόνια κατάλαβα ότι η απόδοση της εντατικής παρεμβατικής θεραπευτικής αγωγής παρουσίαζε μικρή πρόοδο σε σχέση με την ένταση της και αντιλήφθηκα ότι θα ήταν πολύ δύσκολο να καταφέρουν σύντομα να ζήσουν ανεξάρτητοι. Αυτό και η έγνοια μου τι θα απογίνουν στην ζωή τα παιδιά μου όταν εγώ δεν υπάρχω με ώθησαν να ξεκινήσω ένα άλλο αγώνα, γύρω στο 2005, αυτόν της δημιουργίας κατάλληλων δομών της υποστηριζόμενης διαβίωσης από εξειδικευμένο προσωπικό σε κατοικία ενταγμένοι στην κοινωνία σε ίση βάση με τους συνανθρώπους τους. Δηλαδή, να δημιουργηθεί πλαίσιο στέγασης σε κατοικίες στις γειτονιές και εκπαίδευση με θεραπείες εφ’ όρους ζωής για τα παιδιά μου αλλά και για όλα τα παιδιά με αναπηρίες,  εντός της κοινωνίας και όχι να ζουν απομονωμένα και περιθωριοποιημένα  στα Ιδρύματα.   Η ακτιβιστική μου δράση αφορούσε αποστολή  επιστολών σε τακτά χρονικά διαστήματα και πολύ συχνές συναντήσεις καθώς και καθημερινά τηλεφωνήματα προς τους Αρμόδιους του Κράτους, Διευθυντές Υπηρεσιών, Υπουργούς, Βουλευτές, Βουλή, Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης, Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών κ.ά.».

Οι αγώνες για ουσιαστική αλλαγή

«Το 2011 έγινε πιο έντονη  η δράση μου επειδή ψηφίστηκε ο  Περί της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες και περί Συναφών Θεμάτων (Κυρωτικός) Νόμος Αρ.8 (ΙΙΙ) του 2011. Τελικά φτάσαμε στο σημερινό αποτέλεσμα, όπου  το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων μέσω του Τμήματος Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες προκήρυξε Διαγωνισμό για τη Δημιουργία 7 κατοικιών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης για Άτομα με Αναπηρίες σε όλη την Κύπρο το  2018 και το 2020, προκηρύχθηκε Διαγωνισμός  3 κατοικιών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης για Άτομα με Αυτισμό στη Λεμεσό και μία κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης για Άτομα με Αναπηρίες στην Λάρνακα ή Αμμόχωστο. Άνοιξε επιτέλους ο δρόμος. Οι κατοικίες, είναι σπίτια στην κοινότητα και υποστηρίζουν Άτομα με Αναπηρίες ή και Αυτισμό με 24ωρη φροντίδα, θεραπείες και εκπαίδευση για απόκτηση και συντήρηση δεξιοτήτων αυτοεξυπηρέτησης, κοινωνικών και εργασιακών δεξιοτήτων από εξειδικευμένο προσωπικό που θα οδηγήσει μια μέρα στην ανεξάρτητη διαβίωση τους».

Ο ρόλος της στο Σύνδεσμο για άτομα με Αυτισμό Κύπρου

Τους περισσότερους αγώνες τους έκανε μόνη της, όμως από ένα σημείο και μετά είχε ένα σημαντικό σύμμαχο στο πλευρό της. Τον Σύνδεσμο για άτομα με αυτισμό Κύπρου.

 «Δημιουργήθηκε το 1990, πριν από 30 χρόνια. Υπήρχαν οι αφανείς ήρωες στον Σύνδεσμο  που δούλεψαν σκληρά και ήμουν πάντα δίπλα τους, αλλά με παράλληλο τρόπο. Ενώσαμε τις δυνάμεις μας με το Δ.Σ. του Συνδέσμου για Άτομα με Αυτισμό Κύπρου με μια κοινή γραμμή πριν δύο-τρία χρόνια, αυτή του αγώνα για την Δημιουργία δομών Υποστηριζόμενης - Ανεξάρτητης Διαβίωσης όπως προστάζει το Άρθρο 19 (Ανεξάρτητη Διαβίωση και Ενσωμάτωση στην Κοινότητα) του Περί της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες και περί Συναφών Θεμάτων (Κυρωτικός) Νόμος Αρ.8 (ΙΙΙ) του 2011.  Τελικά, ευτυχώς η Υπουργός Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, αφουγκράστηκε τις ανησυχίες μας, δηλαδή το τεράστιο κενό που υπάρχει στην Κύπρο ως προς τις δομές που αφορούν τον Αυτισμό, σε όλα τα επίπεδα, όχι μόνο για την Ανεξάρτητη Διαβίωση τους. To 2020 εκτός από την προκήρυξη του Διαγωνισμού για την «Δημιουργία 11 κατοικιών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης σε όλη την Κύπρο», το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης για Άτομα με Αναπηρίες, προκήρυξε και τον Διαγωνισμό για την «Δημιουργία Κέντρου Οικογενειακής Παρέμβασης και Στήριξης για τον Αυτισμό.

Ο Σύνδεσμος για Άτομα με Αυτισμό σήμερα λειτουργεί τρία κέντρα Ημερήσιας Εκπαίδευσης, Θεραπειών, Απασχόλησης και Κοινωνικοποίησης στη Λεμεσό, Πάφο και Λευκωσία. Σε λίγους μήνες θα ανοίξουμε νέα Κέντρα στη Λάρνακα, δεύτερο σε Λεμεσό και Λευκωσία.  Λειτουργούμε προγράμματα θεραπειών τα απογεύματα για παιδιά στην Λεμεσό και στην Λευκωσία, το Πρόγραμμα Απογευματινής Κοινωνικοποίησης Ενηλίκων στη Λεμεσό, Λευκωσία και Πάφο και το Πρόγραμμα  Συμβουλευτικής και Στήριξης οικογενειών και Ατόμων με Αυτισμό. Το πρόγραμμα αυτό αποτελείται από 6 Κοινωνικούς Λειτουργούς και παρέχουν υπηρεσίες σε  Παγκύπρια βάση και εξυπηρετεί περίπου 600 Άτομα (γονείς, Άτομα με Αυτισμό, αδέλφια κ.ά.). Πρόγραμμα κατ’ οίκον επισκέψεων από Ψυχολόγο για επανένταξη των Ατόμων με Αυτισμό στο Κοινωνικό Σύνολο και στα προγράμματα μας. Το Πρόγραμμα καλοκαιρινής φοίτησης παιδιών στην Λευκωσία και Λεμεσό  (summer school). Επίσης ετοιμάζουμε το ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ (ΓΕΦΥΡΑ) στο οποίο θα φιλοξενούνται Άτομα με Aυτισμό με αυξημένες ανάγκες, τα οποία μέχρι σήμερα με έκδοση σχετικού Δικαστικού Διατάγματος φιλοξενούνται στην ψυχιατρική πτέρυγα του Νοσοκομείου Αθαλάσσας στην Λευκωσία, χώρος εντελώς ακατάλληλος για Άτομα με Αυτισμό. Επιπλέον, αναλάβαμε πριν ένα μήνα περίπου την λειτουργία για τις 2 Κατοικίες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης για Άτομα με Αυτισμό στη Επαρχία Λεμεσού.

Τα δύο ενήλικα παιδιά μου με αυτισμό, είναι ενταγμένα στο Ημερήσιο Κέντρο Λεμεσού. Εκεί παρακολουθούν ειδική εκπαίδευση, λογοθεραπεία, φυσιοθεραπεία, κολύμπι, γυμναστική, προγράμματα κοινωνικοποίησης, μαγειρικής, μουσικής, θεάτρου, προγράμματα υγιούς ενασχόλησης και ψυχαγωγίας κ.ά. και η όλη τους εκπαίδευση και θεραπείες αποσκοπεί στην απόκτηση και συντήρηση κοινωνικών δεξιοτήτων, αυτοεξυπηρέτησης και είναι πολύ χαρούμενοι από όλη την προσέγγιση και αντιμετώπιση που έχουν».

-Στην Κύπρο του σήμερα είναι πιο εύκολο να μεγαλώσει ένα παιδί με αυτισμό;

«Σήμερα εξακολουθούν να υπάρχουν τα διαχωριστικά πλαίσια. Η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να ποινικοποιήσει τη μη διάκριση και τον μη διαχωρισμό, και να εισαγάγει ξεκάθαρη νομοθεσία για την ισότητα, ώστε όλες αυτές οι συμπεριφορές, κακές πρακτικές και πράξεις που γίνονται εις βάρος των Ατόμων με Αναπηρίες, να εξαλειφθούν. Το άρθρο 4  Περί της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες και περί Συναφών Θεμάτων (Κυρωτικός) Νόμος Αρ.8 (ΙΙΙ) του 2011, προστάζει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να ενημερώσει όλους τους πολίτες της για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες. Ο περισσότερος κόσμος δεν γνωρίζει ότι απαγορεύεται ο εγκλεισμός, η ιδρυματοποίηση, απαγορεύεται να περιθωριοποιούμε τα άτομα με αναπηρίες. Επίσης η νομοθεσία μας προστάζει ότι η Κ.Δ. έχει υποχρέωση  να εκσυγχρονίσει τους νόμους ώστε να εξαλειφθούν όλα τα εμπόδια που δεν βοηθούν τα άτομα με αναπηρίες να ζήσουν σε ίση βάση με τους συνανθρώπους τους και ενταγμένοι στην κοινότητα.  Ο νόμος εισαγάγει το κοινωνικό μοντέλο σε σχέση με το αναχρονιστικό ιατρικό μοντέλο πράγμα που σημαίνει ότι η Κ.Δ. έχει υποχρέωση  να εξαλείψει συμπεριφορές και φυσικά εμπόδια που εμποδίζουν τα άτομα με αναπηρίες να ζουν ενταγμένοι στην κοινότητα σε ίση βάση με τους συνανθρώπους τους.

Χρειάζεται συνεχής ενημέρωση όλων των πολιτών της Κ.Δ. για να καλλιεργηθεί η κουλτούρα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και βασικών ελευθεριών των ατόμων με αναπηρίες ώστε να εξαλειφθούν οι διακρίσεις και ο διαχωρισμός. Στην Κύπρο είναι αναχρονιστικοί οι νόμοι που αφορούν την αναπηρία. Σημαντικές δράσεις του Συνδέσμου για Άτομα με Αυτισμό είναι η ενημέρωση του κοινού  καθώς επίσης και ο εκσυγχρονισμός και η κατάργηση αναχρονιστικών νόμων για τα Άτομα με Αναπηρίες.

Τα Άτομα με Αυτισμό έχουν ιδιαίτερα ανεπτυγμένο το αίσθημα της συναισθηματικής αντίληψης, καθώς όλα τα ερεθίσματα, τα δέχονται σε μεγατόνους. Δηλαδή, αν τους απορρίψεις, έχουν μία αντίδραση και εσύ, ως μητέρα, δεν ξέρεις ποιος τους κοίταξε με περιφρονητικό ύφος. Δεν είναι απλό το θέμα. Μετά ξεσπούν σε κρίση. Είναι άνθρωποι σαν εμάς. Όλα τα Άτομα με Αναπηρίες είναι σαν εμάς».

Το μήνυμά της προς τον κόσμο

«Το μήνυμά μου είναι ότι πρέπει να υπάρχει η αποδοχή, η αγάπη, ο σεβασμός, η κατανόηση, η μη διάκριση. Τα Άτομα με Αυτισμό είναι όπως όλοι οι πολίτες, όπως ο κάθε άνθρωπος, με ίσα δικαιώματα, σε ίση βάση με τους άλλους συνανθρώπους τους. Δεν πρέπει να παραγκωνίζονται ή να παραμερίζονται, πρέπει να τους δίνονται ίσες ευκαιρίες, πρέπει να είναι ενταγμένοι στην κοινότητα επειδή έτσι προστάζει και ο νόμος, αλλά και από ανθρωπιστικής πλευράς.  Πρέπει να συμμετέχουν σε όλα, και να ενημερώνονται για όλα όπως όλοι. Πρέπει να αποφασίζουν για ότι τους αφορά και να σεβόμαστε τις επιλογές τους.  Πρέπει να τους στηρίξουμε για να το κάνουν, να τους δίνουμε τις ευκαιρίες, αυτός είναι ο ρόλος μας.

Παλεύουμε κάποιοι γονείς για να κερδίσουμε τα αυτονόητα. Αυτό το πράγμα δεν είναι εθελοντισμός, δεν είναι ηθική ικανοποίηση. Είναι αναγκαστικός εθελοντισμός γιατί εξαναγκαζόμαστε να δημιουργήσουμε όλες τις δομές, που δεν υπάρχουν στην Κύπρο ώστε τα παιδιά μας να απολαύσουν τα ίδια ανθρώπινα δικαιώματα και βασικές ελευθερίες  με όλους τους  άλλους πολίτες».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• «Εγώ και ο γιος μου δεν είμαστε λάθος… Είμαστε απλά διαφορετικοί»
• Ο αυτισμός, ο μακροχρόνιος αγώνας και τα μαθήματα ζωής από τον 15χρονο Διονύση
• Η δύναμη ψυχής μιας μάνας παιδιού με αυτισμό-«Χτυπούσε το κεφάλι του, τυφλώθηκε»