Οι πέντε της Γενεύης και οι άλλοι-Ο ρόλος των τρίτων στις εξελίξεις

Στην κορύφωση τους εισέρχονται οι εντατικές προετοιμασίες των αντιπροσωπειών των μερών που θα συμμετέχουν στην άτυπη πενταμερή διάσκεψη της Γενεύης την οποία συγκάλεσε ο  Αντόνιο Γκουτέρες, το τριήμερο 27 με 29 Απριλίου, όπου ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, θα επιχειρήσει να επιτύχει, κάτι που στην παρούσα φάση μοιάζει ακατόρθωτο. Να καταφέρει, να κάμψει τις αδιάλλακτες θέσεις της άλλης πλευράς και να οδηγήσει τη διαδικασία στο επόμενο στάδιο που θα είναι μια διεθνής Διάσκεψη για την Κύπρο.

Κάτι λιγότερο από δέκα ημέρες πριν την έναρξη της κρίσιμης άτυπης της Γενεύης, όλα τα εμπλεκόμενα μέρη αλλά και οι ξένοι παράγοντες που διαχρονικά ασκούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, επιρροή στις εξελίξεις, εργάζονται, κυρίως παρασκηνιακά, ώστε να διασφαλίσουν τις επιδιώξεις τους στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Στήνει στον τοίχο την Τουρκία ο Αναστασιάδης, κόβει τον βήχα της αντιπολίτευσης

Οι βασικοί πρωταγωνιστές της άτυπης πενταμερούς, άνοιξαν τα χαρτιά τους και τουλάχιστον δημόσια, δεν αναμένεται να πουν κάτι διαφορετικό μέχρι την έναρξη της. Κυπριακή Δημοκρατία και Ελλάδα, μεταβαίνουν στη Γενεύη, έχοντας την κρυστάλλινη θέση πως δεν μπορούν να συζητήσουν οτιδήποτε άλλο πέραν της λύσης στο πλαίσιο της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας στη βάση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Επί της ουσίας, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης και ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών προσέρχονται στη Γενεύη, έχοντας στις αποσκευές τους το τρίπτυχο, λύση ΔΔΟ, τερματισμός συνθήκης εγγυήσεων και στρατού και διασφαλισμένη βιωσιμότητα.

Από την άλλη πλευρά Τατάρ και Τσαβούσογλου συνεχίζουν να είναι τα πρώτα βιολιά των ακραίων θέσεων που εκφράζουν τους τελευταίους μήνες για λύση δύο κρατών στη βάση, όπως συνηθίζουν να λένε, των νέων πραγματικοτήτων στην Κύπρο. Θέση των Τούρκων, είναι πως δεν πάνε στην άτυπη πενταμερή για να συζητήσουν μια ομοσπονδία ως μορφή λύσης, αλλά μια μορφή δύο ίσων, κυρίαρχων κρατών που θα ζουν δίπλα δίπλα, ενώ έχουν ως βασική επιδίωξη, ενώπιον του Αντόνιο Γκουτέρες, να πείσουν πως οι μεγάλες ευθύνες για τη μη επίλυση του μέχρι σήμερα, βαραίνουν τους Έλληνες και αφετέρου να αποδείξουν πως η συζήτηση για λύση στη βάση της ΔΔΟ έχει εξαντληθεί και είναι ο κατάλληλος χρόνος για την αναζήτηση νέου πλαισίου.

Το τουρκικό τρίπτυχο συμπληρώνουν άλλα δύο σημαντικά και εξίσου μεγάλα αγκάθια για το Κυπριακό. Πρόκειται για το ζήτημα της πολιτικής ισότητας, όπως οι ίδιοι την αντιλαμβάνονται, όπου προτείνουν ως εναλλακτική την κυριαρχική ισότητα, ένα νεοφανή όρο που εισήγαγε ο ίδιος ο Τσαβούσογλου, που όμως δεν μπήκε στον κόπο να αναλύσει μέχρι σήμερα. Το τρίτο ζήτημα που η τουρκική πλευρά αναμένεται να αναδείξει είναι αυτό των υδρογονανθράκων.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Στο επίκεντρο του ξένου τύπου Δένδιας-Τσαβούσογλου-«Καιρό είχαμε να δούμε τέτοια σύγκρουση»

Πάντως, το δημόσιο μπραντ ντε φερ Τσαβούσογλου Δένδια της περασμένης Πέμπτης για πολλούς, αντικατοπτρίζει και τα όσα αναμένεται να συμβούν στη Γενεύη, αφού ξεκάθαρα πλέον, ανάμεσα στις θέσεις των δύο πλευρών, για μια σειρά από ζητήματα, υπάρχει ένα αγεφύρωτο για την ώρα χάσμα που ξεκινά από τον Έβρο και καταλήγει στο οδόφραγμα της Δερύνειας.

Την ίδια ώρα, από τη μια η Μεγάλη Βρετανία, όπως διαχρονικά συνηθίζει να πράττει σε περιόδους κινητικότητας στο Κυπριακό, ήδη ανέλαβε να διαδραματίσει, κατά κύριο λόγο παρασκηνιακά, τον ρόλο του ρυθμιστή των εξελίξεων, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες προς συγκεκριμένη κατεύθυνση και από την άλλη η Ευρωπαϊκή Ένωση, παραμένει για την ώρα εκτός κάδρου, λόγω της αδιαλλαξίας των Τούρκων στο ζήτημα της ενεργού συμμετοχής της στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Σύμφωνα με τον διεθνολόγο και Λέκτορα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Αντώνη Στυλιανού, ο ρόλος του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν ανέκαθεν καθοριστικός στις εξελίξεις και αποτελεί γεγονός ότι το Ηνωμένο Βασίλειο επιθυμεί να καθησυχάσει της ανησυχίες των Τουρκοκυπρίων και να τηρήσει μια συγκεκριμένη στάση σε σχέση με την Τουρκία. Επίσης ο κ. Στυλιανού, σημειώνει πως είναι πρόδηλο το ενδιαφέρον των Βρετανών σε σχέση με την παρούσα διαδικασία.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Το θερμό επεισόδιο Δένδια-Τσαβούσογλου και η επόμενη μέρα

«Όντας μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται πάντα σταθερά πίσω από τις εκθέσεις του ΟΗΕ για το Κυπριακό και η διαχρονική του εμπλοκή στα τεκταινόμενα δεν είναι καθόλου αμελητέα. Έχοντας αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η δράση του δεν περιορίζεται από τις επιφυλάξεις που θέτει η Ένωση όσον αφορά στην εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου, ενώ δεδομένη πρέπει να θεωρείται η διαφύλαξη των συμφερόντων και του γεωπολιτικού ρόλου του με την παρουσία των βρετανικών βάσεων στο νησί αλλά και η εμπλοκή του, ως εγγυήτρια δύναμη στη βάση της Συμφωνίας Εγκαθίδρυσης της Δημοκρατίας, στην όλη διαδικασία», υπέδειξε ο κ. Στυλιανού.

Με την τελική μορφή συμμετοχής της να βρίσκεται στον αέρα μέχρι και την τελευταία στιγμή, η Ευρωπαϊκή Ένωση, κατέχει ένα ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο, τον οποίο η Τουρκία επιδιώκει να υποβαθμίσει. Μιλώντας στον REPORTER, o Αντώνης Στυλιανού υπενθύμισε, πως, τόσο στις τελευταίες διαδικασίες που αφορούσαν στο Κυπριακό (Μον Πελεράν, Κρανς Μοντανά), όσο και ανέκαθεν, η Ευρωπαϊκή Ένωση διαδραμάτιζε και διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο, σημειώνοντας πως, «στην παρούσα χρονική στιγμή, η συμμετοχή της Ένωσης τίθεται εν αμφιβόλω, λόγω της στάσης της Τουρκίας που δεν επιθυμεί την συμπερίληψη της στους παρακαθήμενους στην τράπεζα των διαβουλεύσεων της άτυπους πενταμερούς, θεωρώντας, η Τουρκία, ότι η Ε.Ε. τηρεί μεροληπτική στάση υπέρ της Ελληνοκυπριακής πλευράς».

«Αν και υπάρχουν επιμέρους ζητήματα που πρωτίστως αφορούν τις διμερείς σχέσεις», συνέχισε ο Αντώνης Στυλιανού, «μεταξύ κρατών – μελών της Ένωσης και της Τουρκίας (βλ. για παράδειγμα Γερμανία) και αν και η Ένωση σε θεσμικό επίπεδο τηρεί μια στάση που δεν δείχνει την βούληση για άμεση σύγκρουση με την Τουρκία, όχι μόνο στο Κυπριακό αλλά και σε άλλα ζητήματα, όπως, πχ. το μεταναστευτικό, είναι γεγονός ότι η στάση της εδράζεται (και οφείλει εκ των Συνθηκών εγκαθίδρυσης της να εδράζεται) στη βάση των αρχών και αξιών που την διέπουν, ήτοι τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ευρωπαϊκού κεκτημένου».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Στα κατεχόμενα ο Τσαβούσογλου-Συντονίζονται ενόψει πενταμερούς

Σε ότι αφορά τον αμερικανικό παράγοντα, ο Λέκτορας  Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, υπενθύμισε τις πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Τζον Μπλίνκεν, ενώπιον της Επιτροπής Εξωτερικών της Βουλής των ΗΠΑ, όπου ξεκαθάρισε την στάση των ΗΠΑ έναντι του Κυπριακού, υπογραμμίζοντας, πρώτον, το ότι οι ΗΠΑ επιθυμούν να διαδραματίσουν συγκεκριμένο ρόλο σε σχέση με την διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού, δεύτερον, ότι οι ΗΠΑ παραμένουν στοχοπροσηλωμένες στην βάση λύσης του Κυπριακού ως ορίζεται από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, του οποίου αποτελούν μόνιμα μέλη και, τρίτον, ότι η Τουρκία ενίοτε προχωρεί σε κινήσεις που δεν συνάδουν με την γεωστρατηγική πολιτική που ακολουθούν οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ (βλ. αγορά S-400, δράσεις Τουρκίας σε περιφερειακά ζητήματα που υπάρχουν στην περιοχή κ.ο.κ.). «Ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, οι ΗΠΑ, διαχρονικά ακολουθούν αυτήν την στάση, ενώ η ανάληψη της προεδρίας τους από τον κ. Μπάιντεν, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική σε σχέση με την συνέχιση της πιο πάνω πολιτικής, λαμβάνοντας υπόψη τις θέσεις του σε σχέση με το Κυπριακό», πρόσθεσε ο κ. Στυλιανού.

Σε ότι αφορά τον ρόλο της Μόσχας, ο Αντώνης Στυλιανού, στάθηκε στις ιδιαίτερες σχέσεις της Ρωσίας στην  ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου, σημειώνοντας πως, «υπάρχουν στενές σχέσεις, διαχρονικά, με την Κυπριακή Δημοκρατία αλλά παράλληλα και ιδιαίτερα οικονομικά και άλλως πως συμφέροντα να εξυπηρετηθούν σε σχέση με την Τουρκία. Η πώληση των S-400 στην Τουρκία ήταν  μια απόφαση σταθμός σε σχέση με την πολιτική της απέναντι στην συμμαχία του ΝΑΤΟ, σημαντικό μέλος του οποίου είναι η Τουρκία, ενώ η ρωσική τεχνογνωσία στην κατασκευή του πυρηνικού σταθμού στο Άκκουγιου αποτελεί ακόμη ένα σημαντικό παράγοντα. Σε σχέση, όμως, ειδικά με το Κυπριακό, η Ρωσία δείχνει να παραμένει σταθερή στις διαχρονικές της θέσεις», κατέληξε.

Σε σχέση με τη Γαλλία και τον αναβαθμισμένο ρόλο που επιδιώκει να διαδραματίσει στην περιοχή, ο Δρ. Στυλιανού, την χαρακτήρισε ως ένα από τους πλέον σταθερούς συμμάχους της Κυπριακής Δημοκρατίας από τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. «Οι τεταμένες σχέσεις της με την Τουρκία, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθορίζουν ταυτόχρονα την γεωπολιτική της στάση σε σχέση με τα δρώμενα στην ευρύτερη περιοχή, είτε αυτά αφορούν την δράση της Τουρκίας στη Συρία, την Λιβύη και αλλού ενώ οι σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία έχουν αναβαθμιστεί με επιμέρους συμφωνίες στις οποίες έχει προσχωρήσει και στις οποίες συμμετέχει η Κυπριακή Δημοκρατία (βλ. Φόρουμ για το Φυσικό Αέριο της Ανατολικής Μεσογείου). Η σημασία της πρωτοκαθεδρίας που επιθυμεί να κατέχει σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης στον αντίποδα ενός γερμανικού άξονα είναι επίσης καταγεγραμμένη», πρόσθεσε ο Αντώνης Στυλιανού.

Τέλος, σε σχέση με το πέμπτο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, την Κίνα, ο Δρ. Στυλιανού, υπογράμμισε πως ο ρόλος της στο Κυπριακό διαχρονικά δεν ήταν και από τους πλέον καθοριστικούς, αν και οι σχέσεις μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Κίνας παραμένουν, διαχρονικά, καλές. «Η προσπάθεια, φυσικά, της Κίνας να ενταχθεί στα γεωπολιτικά δρώμενα της περιοχής είναι ουσιώδης και προς αυτήν την κατεύθυνση θα πρέπει να αξιολογηθεί η στάση της, ειδικά σε σχέση με το Κυπριακό», κατέληξε.