Ε. Κ. Μαρκουλλή: Η κρισιμότερη συνάντηση του Κυπριακού η πενταμερής της Γενεύης

Πρόκειται ίσως για την κρισιμότερη συνάντηση του Κυπριακού, γιατί τα πράγματα έχουν φτάσει δυστυχώς σε ένα σημείο που η έκβαση της άτυπης  πενταμερούς στη Γενεύη θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την παραπέρα πορεία, τονίζει η πρώην υπουργός Εξωτερικών, Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή, εκφράζοντας παράλληλα την ανάγκη, παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια, η πλευρά μας να συμμετάσχει στην άτυπη συνάντηση πλήρως προετοιμασμένη για όλα τα σενάρια.

Σε συνέντευξη της στον REPORTER, η κ. Κοζάκου Μαρκουλλή, σημειώνει πως ακόμα και αν δεν εξευρεθεί κοινό έδαφος στη Γενεύη, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι, ο Γενικός Γραμματέας θα συνεχίσει και δεν θα τερματίσει τις προσπάθειες του.

Σε σχέση με τις προθέσεις των Τούρκων ενόψει της άτυπης πενταμερούς η πρώην υπουργός σημειώνει πως από τη στιγμή που ο κ. Τσαβούσογλου και ο κ. Τατάρ θα παρουσιάσουν τις θέσεις τους για κυριαρχική ισότητα και  λύση δύο κρατών ή συνομοσπονδίας και θα τονίσουν την αντίθεση τους στην λύση με βάση τη συμφωνημένη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, αναπόφευκτα, μια τέτοια εξέλιξη θα πυροδοτήσει συζήτηση που θα αγγίζει τον ίδιο τον πυρήνα του Κυπριακού και την ουσία όλων των παραμέτρων που το αποτελούν, συνεπώς δεν θα πρέπει να κοροϊδεύομαστε, σημειώνει χαρακτηριστικά, πως δεν θα συζητηθεί η ουσία του Κυπριακού

Ερωτηθείσα για τη στάση των Βρετανών και την ενεργότερη εμπλοκή τους το τελευταίο διάστημα, η κ. Κοζάκου Μαρκουλλή, ξεκαθαρίζει πως η οποιαδήποτε προσπάθεια των Βρετανών για γεφύρωση των θέσεων των δύο πλευρών, θα πρέπει να απορριφθεί εξ υπαρχής και να μην αφεθεί η εντύπωση ότι είμαστε διατεθειμένοι να αποδεχθούμε συζήτηση ή διαπραγμάτευση πάνω σε άλλη βάση, ενώ αναδεικνύει τη μεγάλη σημασία της διασφάλισης ότι η διαδικασία θα παραμείνει Κυπριακής ιδιοκτησίας.

Επίσης, κληθείσα να σχολιάσει τις φωνές από τα κατεχόμενα και την Άγκυρα που δεν αποδέχονται τη συμμετοχή της Ε.Ε. στην άτυπη πενταμερή, η κ. Κοζάκου Μαρκουλλή, εκφράζει την άποψη πως ο ρόλος της Ε.Ε. στην επίλυση του Κυπριακού ήταν και παραμένει καθοριστικός, ιδιαίτερα από την ημέρα ένταξης μας στην Ε.Ε., καθότι η λύση θα πρέπει να συνάδει με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο και τις αρχές και αξίες της.

Την ίδια ώρα εκφράζει την ικανοποίηση της για τη συναντίληψη που φαίνεται να επιτεύχθηκε μετά από τη συνάντηση του προέδρου του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου με τον Γενικό Γραμματέα του ΑΚΕΛ, Άντρο Κυπριανού, ενώ εκφράζει παράλληλα την ελπίδα, η πρωτοβουλία τους να ακολουθηθεί και από άλλες πολιτικές δυνάμεις που στηρίζουν τη βάση λύσης του Κυπριακού, ούτως ώστε να δημιουργηθεί ένα συνεκτικό δίκτυ στήριξης της προσπάθειας που θα καταβληθεί και που ίσως να είναι η τελευταία.

Τέλος, σε σχέση με το ζήτημα της ομάδας διαπραγμάτευσης του Κυπριακού, η κ. Μαρκουλλή εξηγεί πως η κατάσταση παραμένει συγκεχυμένη, αφού ο Νίκος Αναστασιάδης έχει δημιουργήσει μια νέα διαπραγματευτική ομάδα, που δεν αποτελείται μόνο από συνταγματολόγους, όπως έχει λεχθεί, αλλά και από μέλη της προηγούμενης ομάδας, ενώ έχουν προστεθεί πρόσφατα και νέα μέλη.

«Πρόκειται για μια περίεργη και παράξενη κατάσταση, που σε κάποιο στάδιο θα πρέπει να ξεκαθαρίσει, γιατί ενώ ο περισσότερος κόσμος νομίζει ότι συμμετέχουμε στην διαπραγματευτική ομάδα, στην πραγματικότητα δεν συμμετέχουμε με ένα ουσιαστικό τρόπο, όπως συνέβαινε στο παρελθόν», σημειώνει, ενώ δηλώνει ενοχλημένη, «γιατί σε όλη τη σταδιοδρομία μου έχω μάθει να εργάζομαι με σοβαρότητα και υπευθυνότητα και να είμαι αποτελεσματική και όχι απλώς θεατής».

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη της Ερατούς Κοζάκου Μαρκουλλή στον REPORTER

*Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έλαβε την πρόσκληση για τη Γενεύη και προετοιμάζεται για τη συμμετοχή του στην άτυπη πενταμερή. Ποια είναι η σημασία της καλής προετοιμασίας και που θεωρείτε πως πρέπει να επικεντρωθεί;

Πρόκειται ίσως για την κρισιμότερη συνάντηση του Κυπριακού, γιατί τα πράγματα έχουν φτάσει δυστυχώς σε ένα σημείο που η έκβαση της άτυπης  πενταμερούς στη Γενεύη θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την παραπέρα πορεία. Έχουμε να αντιμετωπίσουμε τεράστιες δυσκολίες και να ξεπεράσουμε ίσως ανυπέρβλητα εμπόδια, για να μπορούμε να πούμε ότι η διαπραγματευτική διαδικασία θα μπορέσει να μπει ξανά σε λειτουργία, με προοπτική τη λύση του Κυπριακού σε ένα προβλεπτό ορίζοντα. Μετά την εκλογή του νέου Τουρκοκύπριου ηγέτη και την πλήρη ευθυγράμμιση του με τις πολιτικές της Άγκυρας, έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα τείχος αδιαλλαξίας και οπισθοδρόμησης, με την εμμονή της Τουρκικής πλευράς για λύση δύο κρατών ή συνομοσπονδία. Το χάσμα είναι τεράστιο και οι προοπτικές για εξεύρεση κοινού εδάφους είναι αμυδρές. Όμως, η συμμετοχή μας είναι μονόδρομος, γιατί ανταποκρινόμαστε σε πρόσκληση του ίδιου του Γενικού Γραμματέα, ο οποίος αποφάσισε να δώσει άλλη μια ευκαιρία στους Κυπρίους . Επομένως, παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια, η πλευρά μας θα πρέπει να συμμετάσχει στην άτυπη συνάντηση πλήρως προετοιμασμένη για όλα τα σενάρια. Προετοιμασία τόσο όσο αφορά την τεκμηρίωση των δικών μας θέσεων, αλλά και πειστική επιχειρηματολογία για απόκρουση των διχοτομικών θέσεων της Τουρκικής πλευράς. Η θέση μας θα πρέπει να είναι ξεκάθαρη στη Γενεύη, χωρίς αμφιταλαντεύσεις και υπαναχωρήσεις, ιδιαίτερα όσον αφορά τη βάση λύσης του Κυπριακού. Όπως το ίδιο το Συμβούλιο Ασφαλείας επαναβεβαίωσε με το πρόσφατο ψήφισμα του, η λύση του Κυπριακού είναι αυτή που έχει ήδη συμφωνηθεί και έχει επικυρωθεί από σωρεία αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας, δηλαδή η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία , με πολιτική ισότητα όπως προνοείται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Το ζητούμενο στη συνάντηση της Γενεύης είναι να γίνει κατορθωτό να μεταβληθεί η παρούσα αδιάλλακτη στάση της Τουρκικής πλευράς και να επανέλθει στη συμφωνημένη βάση, για να μπορέσουμε με πολιτική βούληση να προχωρήσουμε από εκεί που τερματίστηκε η διάσκεψη στο Κραν Μοντανά. Είναι γι’ αυτό που η στάση του Γενικού Γραμματέα θα είναι καθοριστική και θα πρέπει να γίνουν εκ των προτέρων όλες εκείνες οι επαφές τόσο με την κα Λουτ, αλλά και με τον ίδιο τον Γενικό Γραμματέα. Θα πρέπει επίσης να ζητηθεί η συνδρομή των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας και της ΕΕ σε επίπεδο θεσμών και όλων των κρατών μελών, για να γίνουν οι κατάλληλες παρεμβάσεις προς την Άγκυρα. Επίσης θα πρέπει να διασφαλιστεί στη συνάντηση ότι αν δεν εξευρεθεί κοινό έδαφος στη Γενεύη, ο Γενικός Γραμματέας θα συνεχίσει και δεν θα τερματίσει τις προσπάθειες του. Διαφορετικά είναι σαν να αναγνωρίζεται στην Τουρκική πλευρά δικαίωμα βέτο για εκτροχιασμό της όποιας προσπάθειας για λύση.

*Η συνάντηση στη Γενεύη θεωρητικά γίνεται για την προετοιμασία μιας επικείμενης Διάσκεψης για την Κύπρο. Ωστόσο η συζήτηση που διεξάγεται από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη αφορά την ουσία του Κυπριακού που υποτίθεται θα συζητηθεί στη συνέχεια. Τελικά, στην άτυπη πενταμερή αναπόφευκτα θα συζητηθεί και η ουσία;

Σαφώς και θα συζητηθεί ουσία και δεν πρέπει να κοροϊδευόμαστε. Δεν θα πάμε στη Γενεύη για να συζητήσουμε διαδικαστικά θέματα της σύγκλησης της κυρίως Διάσκεψης, όπως για παράδειγμα, χρόνο, μορφή, διαδικασία, θεματολογία, διάρκεια. Όπως ανέφερε ο ίδιος ο εκπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα, στόχος της άτυπης πενταμερούς είναι να διαφανεί κατά πόσο υπάρχει κοινό έδαφος ανάμεσα στις πλευρές, ώστε να διαπραγματευτούν μια διαρκή λύση στο Κυπριακό εντός ενός προβλεπτού ορίζοντα. Δυστυχώς, όμως,  παρόλη την πρόσφατη ψήφιση από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ψηφίσματος 2561(2021), με το οποίο επιβεβαιώνεται η βάση λύσης της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, ο Γενικός Γραμματέας των ΗΕ προχώρησε με τη δήλωση του της 29ης Ιανουαρίου 2021, με βάση την οποία στην πενταμερή καθένα από τα μέρη μπορεί να παρουσιάσει τις όποιες θέσεις του (έστω και αν αυτές συγκρούονται και βρίσκονται εκτός του συμφωνημένου πλαισίου λύσης), χωρίς όπως τόνισε τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας που καθορίζουν την εντολή του για λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας να αποτελούν εμπόδιο. Άνοιξε με αυτό τον τρόπο το κουτί της Πανδώρας για να επιτρέψει στην Τουρκική πλευρά να παρουσιάσει τις διχοτομικές της θέσεις στη συνάντηση. Είναι, επομένως, βέβαιο ότι και ο κ. Τσαβούσογλου και ο κ. Τατάρ θα παρουσιάσουν τις θέσεις τους για κυριαρχική ισότητα και  λύση δύο κρατών ή συνομοσπονδίας και θα τονίσουν την αντίθεση τους στην λύση με βάση τη συμφωνημένη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Αναπόφευκτα, μια τέτοια εξέλιξη θα πυροδοτήσει συζήτηση που θα αγγίζει τον ίδιο τον πυρήνα του Κυπριακού και την ουσία όλων των παραμέτρων που το αποτελούν.

Θα πρέπει εδώ να υπενθυμίσουμε ότι ένας άλλος Γενικός Γραμματέας, τον Νοέμβριο του 1992, ο Μπούτρος- Μπούτρος Γκάλι, σε μια παρόμοια έξαρση αδιαλλαξίας του τότε Τουρκοκύπριου ηγέτη  Ραούφ Ντενκτάς, ο οποίος επίσης απαιτούσε την αναγνώριση  ότι στην Κύπρο υπάρχουν δύο κυρίαρχα κράτη με ίσα δικαιώματα και ότι θα παραμείνουν κυρίαρχα σε μια μελλοντική ομοσπονδία, τοποθετήθηκε ξεκάθαρα στην έκθεση του και επέκρινε έντονα τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, τονίζοντας ότι τέτοιες τοποθετήσεις βρίσκονται εκτός του συμφωνημένου πλαισίου και υποδεικνύοντας τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας που προβλέπουν για λύση του Κυπριακού που να βασίζεται σε ένα κράτος με μία κυριαρχία, μία διεθνή προσωπικότητα και μία ιθαγένεια, με την ανεξαρτησία και εδαφική της ακεραιότητα διασφαλισμένη. Αυτές οι ξεκάθαρες θέσεις του τότε Γενικού Γραμματέα αντικατοπτρίστηκαν και στο ψήφισμα 789(1992) που ακολούθησε, το οποίο διαπίστωσε την αρνητική στάση της Τουρκοκυπριακής πλευράς  και για πρώτη φορά την κάλεσε να υιοθετήσει θέσεις που να συνάδουν με το υπό διαπραγμάτευση τότε Πλαίσιο Ιδεών.  

*Παρακολουθώντας τις δηλώσεις από τα εμπλεκόμενα μέρη, καταλαβαίνουμε ότι η πλευρά μας διατηρεί τη θέση ότι η συζήτηση θα πρέπει να συνεχισθεί από εκεί που έμεινε στο Κρανς Μοντανά, στη βάση όσων συμφωνήθηκαν στο Βερολίνο το 2019. Η άλλη πλευρά αυτό που επαναλαμβάνει είναι πως η ομοσπονδία πέθανε και θα πρέπει να αναζητηθούν άλλες μορφές λύσης, όπως τα δύο κράτη. Αυτό σημαίνει ότι απορρίπτει και όλες οι συγκλήσεις μέχρι το Κρανς Μοντάνα, το κοινό ανακοινωθέν Αναστασιάδη-Ακιντζι του 2014 και το πλαίσιο του Γενικού Γραμματέα;

Είναι γεγονός ότι η πλευρά μας διατηρεί αυτή τη θέση, η οποία θα πρέπει να παραμείνει ακλόνητη. Θα πρέπει με αποφασιστικότητα και έκδηλη  πολιτική βούληση να υπερασπιστούμε αυτή τη θέση για λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας και συνέχιση των διαπραγματεύσεων από εκεί που τερματίστηκε η διάσκεψη στο Κραν Μοντανά, με όλες τις συγκλίσεις και το πλαίσιο του Γενικού Γραμματέα. Δεν έχουμε  κανένα απολύτως περιθώριο οποιασδήποτε υποχώρησης. Είναι επίσης σαφές ότι η θέση για κυριαρχική ισότητα και λύση δύο κρατών ή συνομοσπονδία, που προβάλλει η Τουρκική πλευρά, συγκρούεται κάθετα με τα όσα έχουν συζητηθεί και συμφωνηθεί από το 1977 μέχρι σήμερα και που αντανακλώνται σε συμφωνίες υψηλού επιπέδου και δεκάδες ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Οι μέχρι σήμερα προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας επικεντρώνονται στην εξεύρεση μιας λύσης που να βασίζεται «σε ένα κράτος με μία κυριαρχία, μία διεθνή προσωπικότητα και μία ιθαγένεια , με την ανεξαρτησία και εδαφική του ακεραιότητα διασφαλισμένη και αποτελούμενο από δύο πολιτικά ίσες κοινότητες, όπως περιγράφεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, σε μια δικοινοτική, διζωνική Ομοσπονδία και ότι μια τέτοια λύση θα αποκλείει την ένωση ολόκληρου ή μέρους του κράτους με οποιαδήποτε άλλη χώρα ή οποιαδήποτε μορφή διχοτόμησης». Αυτά που σήμερα η Τουρκία και η Τουρκοκυπριακή ηγεσία προωθούν, βρίσκονται εντελώς εκτός του συμφωνημένου πλαισίου και απορρίπτουν τις όποιες συγκλίσεις έχουν επιτευχθεί μέχρι σήμερα, όλες τις συμφωνίες υψηλού επιπέδου μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων, περιλαμβανομένου και του κοινού ανακοινωθέντος του Φεβρουαρίου 2014, αλλά και το πλαίσιο του Γενικού Γραμματέα της 30ης Ιουνίου 2017, που παρουσιάστηκε στο Κραν Μοντανά. Δηλαδή αυτό που επιδιώκεται από την Τουρκική πλευρά είναι η δολοφονία της ομοσπονδιακής λύσης και η διαπραγμάτευση εξ υπαρχής μιας λύσης που να βασίζεται στην κυριαρχική ισότητα και την αναγνώριση ότι στην Κύπρο υπάρχουν δύο ανεξάρτητα, κυρίαρχα κράτη, τοποθέτηση που παραβιάζει κατάφορα τόσο την Συνθήκη Εγγυήσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας, που απαγορεύει ρητά την διχοτόμηση, όσο και σωρεία ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας και άλλων Διεθνών Οργανισμών που καταδίκασαν την ανακήρυξη του ψευδοκράτους ως παράνομη και εξ υπαρχής άκυρη. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι η κυριαρχική ισότητα είναι μια από τις βασικές Αρχές του Χάρτη των ΗΕ και αφορά τα κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών, τα οποία ασφαλώς είναι ανεξάρτητα και κυρίαρχα, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Επομένως, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία τί επιδιώκει η άλλη πλευρά με τη συγκεκριμένη στάση.

*Με βάση τις τοποθετήσεις των Τούρκων καταλαβαίνουμε ότι το χάσμα είναι τεράστιο. Οι δύο πλευρές ξεκινούν από διαφορετικές αφετηρίες. Για να υπάρξει κατάληξη θα πρέπει ο Γενικός Γραμματέας να επιτύχει γεφύρωση των διαφορών. Αυτό από μόνο του δεν κρύβει παγίδες και ποιες είναι αυτές;

Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών αφού ακούσει τις δύο πλευρές, θα πρέπει να τοποθετηθεί ξεκάθαρα επαναβεβαιώνοντας τη θέση του Συμβουλίου Ασφαλείας και των όρων εντολής του, που παραπέμπουν στην άσκηση καλών υπηρεσιών για την εξεύρεση λύσης στα πλαίσια της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, όπως προβλέπεται στα ψηφίσματα των ΗΕ. Δεν εξουσιοδοτείται να προσπαθήσει να γεφυρώσει το χάσμα, το οποίο στην πραγματικότητα  δεν γεφυρώνεται, γιατί πρόκειται για δύο εκ διαμέτρου αντίθετες τοποθετήσεις. Αυτό που εξουσιοδοτείται και επιβάλλεται να κάνει είναι να προσπαθήσει να επαναφέρει την Τουρκοκυπριακή ηγεσία στην συμφωνημένη βάση και να υπερασπιστεί τον όγκο εργασίας που επιτεύχθηκε με τη βοήθεια των Ηνωμένων Εθνών τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς και τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, που του έχουν διαχρονικά δώσει την συγκεκριμένη εντολή. Είναι γι’ αυτό που θα πρέπει να ζητηθεί εκ των προτέρων από τον Γενικό Γραμματέα των ΗΕ και από την ΕΕ να προβούν σε όλες εκείνες τις παρεμβάσεις και παραστάσεις προς την Τουρκική πλευρά για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος.

Από την άλλη, δεν θα πρέπει επίσης να επιτραπεί σε καμία των εγγυητριών δυνάμεων να προβάλουν θέσεις που αφορούν την εσωτερική πτυχή του Κυπριακού, δηλαδή το σύστημα διακυβέρνησης του κράτους της Κύπρου. Αυτό είναι θέμα που αφορά τους Κύπριους και όχι τις εγγυήτριες δυνάμεις. Αυτών ο ρόλος είναι μόνο να παρέμβουν στα θέματα που αφορούν την εξωτερική πτυχή και συγκεκριμένα το θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων. Εξάλλου, σύμφωνα με την συνθήκη εγγυήσεως του 1960, οι εγγυήτριες δυνάμεις  εγγυούνται την ανεξαρτησία, εδαφική ακεραιότητα και ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας και δεσμεύονται να απαγορεύσουν οποιαδήποτε ενέργεια που προωθεί είτε την ένωση της Κύπρου με άλλο κράτος, είτε την διχοτόμηση της νήσου. Κάποιος, επιτέλους, θα πρέπει να πει στην Τουρκία ότι ως εγγυήτρια δύναμη, όπως θέλει να αποκαλείται, δεν μπορεί να προωθεί την διχοτόμηση της Κύπρου, όπως δεν μπορεί βέβαια και να εισβάλλει και να κατέχει παράνομα έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας για 47 ολόκληρα χρόνια.

*Σε σχέση με τον ρόλο των Βρετανών. Τι μπορεί να σημαίνει η πιο ενεργή εμπλοκή που βλέπουμε να επιδιώκουν το τελευταίο διάστημα; Θεωρείτε πως έχουν να παίξουν κάποιο γεφυρωτικό ρόλο μεταξύ των δύο πλευρών ή έχοντας συγκεκριμένη ατζέντα, επιδιώκουν να κατευθύνουν τη διαδικασία εκεί που θέλουν για να εξυπηρετήσουν δικά τους και συμφέροντα τρίτων;

Όπως προανέφερα καμία  των εγγυητριών δυνάμεων δεν εξουσιοδοτείται να υποβάλει οποιεσδήποτε γεφυρωτικές ή  άλλες προτάσεις, που αφορούν την εσωτερική πτυχή του Κυπριακού. Αυτό είναι θέμα που αφορά τους Κυπρίους. Μόνο ο Γενικός Γραμματέας, ασκώντας τις καλές του υπηρεσίες, εξουσιοδοτείται, με τη σύμφωνη γνώμη των δύο πλευρών, να καταβάλλει προσπάθειες για διευκόλυνση της διαπραγματευτικής διαδικασίας, όπως έπραξε στο Κραν Μοντανά με την υποβολή του Πλαισίου του, που στόχο είχε την επίτευξη μιας στρατηγικής συμφωνίας που θα άνοιγε το δρόμο για μια συνολική λύση, στα πλαίσια ασφαλώς της βάσης λύσης που είχε διαχρονικά συμφωνηθεί. Η οποιαδήποτε προσπάθεια των Βρετανών για γεφύρωση των θέσεων των δύο πλευρών, θα πρέπει να απορριφθεί εξ υπαρχής και να μην αφεθεί η εντύπωση ότι είμαστε διατεθειμένοι να αποδεχθούμε συζήτηση ή διαπραγμάτευση πάνω σε άλλη βάση. Αν ευσταθούν τα δημοσιεύματα στον τύπο για τις δήθεν γεφυρωτικές φόρμουλες της Βρετανίας, αυτές είναι επιεικώς απαράδεκτες και δεν επιδέχονται οποιασδήποτε συζήτησης . Θα πρέπει πάση θυσία να διασφαλιστεί ότι η διαδικασία θα παραμείνει Κυπριακής ιδιοκτησίας .

*Βλέπουμε φωνές από τα κατεχόμενα για τη μη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην άτυπη πενταμερή. Οι Βρυξέλλες έχουν θέση στο τραπέζι μιας άτυπης συνάντησης;

 Τόσο ο ίδιος ο Τουρκοκύπριος ηγέτης όσο και Τούρκοι αξιωματούχοι, τοποθετήθηκαν πρόσφατα εναντίον της συμμετοχής της ΕΕ στην άτυπη συνάντηση στη Γενεύη, με το επιχείρημα ότι εφόσον η Κύπρος και η Ελλάδα είναι μέλη της ΕΕ και οι Τουρκοκύπριοι είναι εκτός και εφόσον η ΕΕ έχει ήδη τοποθετηθεί για το θέμα της λύσης, δεν έχει θέση στο τραπέζι της άτυπης συνάντησης. Ο Τούρκος Αντιπρόεδρος μάλιστα, Φουάτ Οκτάι ήταν πολύ επικριτικός για την ΕΕ, κατηγορώντας την ότι ευθύνεται για το γεγονός ότι το Κυπριακό έχει καταλήξει να είναι σχεδόν «γάγγραινα» και αμφισβητώντας κατά πόσον η ΕΕ έχει οτιδήποτε να συνεισφέρει στην άτυπη συνάντηση. Δυστυχώς παρόλο ότι τόσο η Άγκυρα όσο και η Τουρκοκυπριακή ηγεσία απαιτούν από την ΕΕ περισσότερες ενέργειες προς όφελος τους, περιλαμβανομένου ενός γενναιόδωρου πακέτου θετικής ατζέντας  και απ’ ευθείας χρηματοδοτήσεις από Ευρωπαϊκά κονδύλια αντίστοιχα, στην πράξη τηρούν μια εχθρική στάση όσο αφορά την συμμετοχή της ΕΕ στην επίλυση ενός προβλήματος που ταλανίζει τόσο την διεθνή κοινότητα, όσο και την ΕΕ. Ο ρόλος της ΕΕ στην επίλυση του Κυπριακού ήταν και παραμένει καθοριστικός, ιδιαίτερα από την ημέρα ένταξης μας στην ΕΕ, καθότι η λύση θα πρέπει να συνάδει με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο και τις αρχές και αξίες της ΕΕ. Αυτός ήταν και ο λόγος που στην προηγούμενη διαπραγμάτευση η ΕΕ είχε διορίσει ανώτερο τεχνοκράτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τοποθετημένο στην ομάδα των Ηνωμένων Εθνών και ο ρόλος του ήταν εξαιρετικά βοηθητικός, όταν έπρεπε να περάσουν από το φακό του Ευρωπαϊκού κεκτημένου διάφορα θέματα που αφορούσαν πτυχές του Κυπριακού, που τύγχαναν διαπραγμάτευσης. Επομένως Η ΕΕ θα πρέπει να παραμείνει στο τραπέζι τόσο της άτυπης συνάντησης όσο και στην ουσιαστική διαπραγμάτευση, αν καταστεί δυνατό να επαναρχίσουν στο εγγύς μέλλον. Μάλιστα θα πρέπει η ίδια η ΕΕ να απαιτήσει να έχει ένα πιο ουσιαστικό και ενεργό ρόλο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, γιατί το πώς θα μετεξελιχθεί το κράτος  της Κύπρου και τί λύση θα εξευρεθεί την αφορά άμεσα, νοουμένου ότι αυτό το κράτος θα συνεχίσει να είναι μέλος της και θα πρέπει να λειτουργεί αποτελεσματικά στα πλαίσια της ΕΕ.

*Οι πολίτες ακούν καθημερινά τον κίνδυνο να μην οδηγηθούμε μέσα από τη γεφύρωση του χάσματος που προαναφέραμε πιο πριν σε μια προτεινόμενη λύση συνομοσπονδίας. Ποιες είναι οι διακριτές διαφορές μεταξύ ομοσπονδίας και συνομοσπονδίας και ποιους κίνδυνους περιλαμβάνει η δεύτερη;

Πιστεύω ότι δεν είναι ευρύτερα γνωστές οι διακριτές διαφορές μεταξύ ομοσπονδιακού κράτους και συνομοσπονδίας  και χαίρομαι πραγματικά που μου υποβάλλετε αυτή την ερώτηση για να ενημερωθεί ο πολίτης και να είναι σε θέση να διακρίνει και να κρίνει με βάση τη γνώση. Το Ομοσπονδιακό κράτος είναι ένα κυρίαρχο, ανεξάρτητο κράτος  όπου η εξουσία διαμοιράζεται ανάμεσα στην κεντρική κυβέρνηση και τις ομόσπονδες μονάδες που το αποτελούν. Στο Ομοσπονδιακό κράτος υπάρχουν δύο επίπεδα διακυβέρνησης, το Ομοσπονδιακό ή κεντρικό και το περιφερειακό, καθένα από τα οποία έχει καθορισμένες εξουσίες ή αρμοδιότητες (νομοθετικές, εκτελεστικές, δικαστικές), που του παραχωρούνται από το Ομοσπονδιακό Σύνταγμα. Άμεσος φορέας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων όσο αφορά το διεθνές δίκαιο είναι το ενιαίο πρόσωπο του Ομοσπονδιακού κράτους, , αυτό που καλούμε μία διεθνής νομική  προσωπικότητα και όχι οι επί μέρους ομόσπονδες μονάδες. Σήμερα υπάρχουν 25 κράτη με ομοσπονδιακή δομή εξουσίας που αποτελούν το 40% του πληθυσμού της γης. Αντίθετα, η Συνομοσπονδία είναι μια ένωση δύο ή περισσότερων κυρίαρχων και ανεξάρτητων κρατών τα οποία με τη σύναψη μιας συνθήκης παραχωρούν ορισμένες από τις εξουσίες τους σε κοινούς θεσμούς, κυρίως για συντονισμό των πολιτικών και δράσεων τους σε ορισμένα αυστηρά καθορισμένα θέματα (συνήθως άμυνα και εξωτερική πολιτική), ως προς τις σχέσεις τους με τρίτες χώρες. Κάθε κράτος μέλος της Συνομοσπονδίας διατηρεί την κυριαρχία και αυτοτελή του διεθνή νομική προσωπικότητα, επιπρόσθετα από την λειτουργική προσωπικότητα της Συνομοσπονδίας. Αξίζει να αναφερθεί ότι σήμερα δεν υπάρχει καμία Συνομοσπονδία στον κόσμο. Στο παρελθόν υπήρξε μια βραχύβια παρουσία συνομοσπονδιών, όπως η Ηνωμένη Αραβική Δημοκρατία με την ένωση της Αιγύπτου με τη Συρία και η Σενεγκάμπια με την ένωση της Σενεγάλης και της Γκάμπια κ.α.

Είναι, επομένως, έκδηλο ότι αυτό που επιδιώκει η Τουρκική πλευρά είναι η αναγνώριση δύο κρατών στην Κύπρο, τα οποία βάσει της λεγόμενης κυριαρχικής ισότητας θα είναι κυρίαρχα και ανεξάρτητα και αν το αποφασίσουν θα μπορούσαν να υπογράψουν μια συνθήκη για συντονισμό των πολιτικών και δράσεων τους. Αντιλαμβάνεστε ότι κάτι τέτοιο ελλοχεύει τεράστιους κινδύνους για τον Κυπριακό λαό, τους οποίου θα προσπαθήσω σε συντομία να περιγράψω: α)  απομάκρυνση μας από την μέχρι σήμερα βάση λύσης του Κυπριακού, θα οδηγούσε στην κατάρρευση ολόκληρου του οικοδομήματος που για δεκαετίες έχουμε κτίσει με βάση το διεθνές δίκαιο, τον Χάρτη των ΗΕ και τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, θα αποδυνάμωνε την Κυπριακή Δημοκρατία και θα την έκανε ευάλωτη στις ορέξεις και επεκτατικές επιδιώξεις της Τουρκίας, χάνοντας τα όποια ερείσματα έχουμε στη διεθνή κοινότητα, β) θα σήμαινε την πλήρη και τελεσίδικη εγκατάλειψη των σήμερα κατεχόμενων περιοχών,  με ιστορία χιλιάδων χρόνων Ελληνικής και Χριστιανικής παρουσίας, στο έλεος της Τουρκίας, η οποία ασφαλώς και θα συνεχίσει να ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο στις εν λόγω περιοχές, με απώτερο στόχο την πλήρη τουρκοποίηση τους  και σε κάποιο στάδιο ενσωμάτωση τους, γ) Ο εποικισμός των περιοχών αυτών θα συνεχίσει και θα ενταθεί με αποτέλεσμα σε μερικές δεκαετίες ο πληθυσμός εκ Τουρκίας να φτάσει ή και να ξεπεράσει τον Ελληνοκυπριακό πληθυσμό, δ) Η Τουρκία αντί να αποσύρει τα στρατεύματα της θα είχε πλέον την ευχέρεια να μεταφέρει περισσότερο στρατό και να εγκαταστήσει στρατιωτικές, ναυτικές και αεροπορικές βάσεις που θα χρησιμοποιούνταν στις επιθετικές της δράσεις  στην περιοχή, θέτοντας σε συνεχή κίνδυνο και αποτελώντας απειλή για την Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία θα είχε πλέον, στην πράξη, σύνορα με την ίδια την Τουρκία. Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι η ΕΕ έχει κατ’ επανάληψη τονίσει ότι μόνο ένα Κυπριακό κράτος, η Κυπριακή Δημοκρατία, μπορεί να είναι μέλος της ΕΕ, το οποίο μάλιστα έχει ενταχθεί με όλο το έδαφος του.

*Η άτυπη πενταμερής ενώ ήταν αρχικά προγραμματισμένο να πραγματοποιηθεί πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τελικά, μετά από αίτημα των Τούρκων κλείδωσε για το τριήμερο 27 με 29 Απριλίου. Τι μπορεί να σημαίνει αυτή η μετάθεση της ημερομηνίας, σε σχέση με τη Σύνοδο Κορυφής που θα μελετήσει για ακόμα μια φορά τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας και της προκλήσεις στην αν. Μεσόγειο;

Είναι γεγονός ότι η ημερομηνία πραγματοποίησης της άτυπης πενταμερούς τελικά κόπηκε και ράφτηκε στα μέτρα της Τουρκίας,  η οποία δεν επιθυμούσε να πραγματοποιηθεί πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Είναι γνωστό ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 25-26 Μαρτίου, στη βάση των συμπερασμάτων του Συμβουλίου του περασμένου Δεκεμβρίου, θα εξετάσει σε βάθος τις  σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ, περιλαμβανομένων των πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών και θα λάβει αποφάσεις όσο αφορά τον τρόπο που θα προχωρήσει στις σχέσεις της με την Τουρκία, λαμβάνοντας υπόψη τις μονομερείς, παράνομες και προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά  τις ενέργειες της στην περιοχή των Βαρωσίων κατά παράβαση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας. Γνώμονας επίσης των αποφάσεων της θα είναι και η συνεργασία ή μη της Τουρκίας όσο αφορά την λύση του Κυπριακού, που η ΕΕ θεωρεί ότι θα πρέπει να επιλυθεί εντός του  πλαισίου των ΗΕ και στη βάση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ.

Αυτό που επιδιώκει η Τουρκία με την αναβολή της σύγκλησης της άτυπης πενταμερούς, είναι να βγει όσο το δυνατόν πιο αλώβητη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και να αποκομίσει οφέλη από μια δήθεν καλή της συμπεριφορά (απόσυρση των ερευνητικών σκαφών και γεωτρύπανων της από την Ανατολική Μεσόγειο), εκβιάζοντας για την υιοθέτηση μιας θετικής ατζέντας για να διευκολυνθεί δήθεν η επίδειξη καλής βούλησης εκ μέρους της για προώθηση λύσης του Κυπριακού, με ορόσημό την επανέναρξη των προσπαθειών στην άτυπη πενταμερή στα τέλη Απριλίου. Με δεδομένη, όμως, την αρνητική και αδιάλλακτη στάση της Τουρκίας όσο αφορά τη βάση λύσης του Κυπριακού και με τις προκλήσεις και παράνομες ενέργειες που διαδραματίστηκαν στην περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου, με την παρουσία μάλιστα και του ίδιου του Τούρκου Προέδρου, θα είναι εξωπραγματικό να αναμένει η Τουρκία ότι θα επιβραβευθεί για τη στάση της από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να ασκεί την επιβαλλόμενη πίεση στην Τουρκία για να ευθυγραμμίσει την συμπεριφορά της με το διεθνές δίκαιο, να σέβεται την ΕΕ και τα κράτη μέλη της, να συμβάλλει αποτελεσματικά και θετικά στην επίλυση του Κυπριακού και να μην προβαίνει σε οποιεσδήποτε παράνομες, μονομερείς και προκλητικές ενέργειες είτε στην Ανατολική Μεσόγειο είτε στα Βαρώσια.

*Ποιος είναι ο ρόλος του εσωτερικού μετώπου στη νέα φάση που εισέρχεται το Κυπριακό δεδομένου και του κακού κλίματος μεταξύ της πολιτικής ηγεσίας και που δεν αναμένεται να βελτιωθεί ενόψει και του γεγονότος πως βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο;

Ήταν πάντοτε έντονη πεποίθηση μου ότι οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου, κυρίως εκείνες που στηρίζουν τη συμφωνημένη βάση λύσης τους Κυπριακού, δηλαδή την διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα όπως προβλέπεται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι, χωρίς τη συνένωση των πολιτικών τους δυνάμεων, με στόχο την επίλυση του Κυπριακού, δεν θα καταστεί δυνατή η αποτελεσματική προώθηση των θέσεων μας και η προετοιμασία των πολιτών, ούτως ώστε, αν και όταν φτάσουμε στη λύση, να καταστεί δυνατή η υπερψήφιση της σ’ ένα δημοψήφισμα. Πάνω απ’ όλα, θα πρέπει να τεθεί η σωτηρία της πατρίδας, αποτρέποντας  τη διχοτόμηση, στην οποία θα οδηγηθούμε αν η παρούσα προσπάθεια ναυαγήσει. Θα πρέπει, άμεσα, να επιδιωχθούν  εκείνες οι συνεργασίες, βασισμένες σε κοινές στρατηγικές, που να αποτελέσουν την αιχμή του δόρατος μιας πολυδιάστατης εκστρατείας, εντός και εκτός Κύπρου, για λύση του Κυπριακού. Στα πλαίσια μιας τέτοιας εκστρατείας, θα πρέπει να προσεγγιστούν όλες οι προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις της ΤΚ κοινότητας, να εξευρεθούν οι κοινοί παρονομαστές που μας ενώνουν και δημιουργικά να κτίσουμε γέφυρες εμπιστοσύνης, μέσα από μια στενότερη συνεργασία και ένα ειλικρινή διάλογο, με στόχο την ομοσπονδιακή λύση, την αλληλοκατανόηση, τη συμφιλίωση και την οικοδόμηση ενός κοινού ευρωπαϊκού μέλλοντος, σε συνθήκες ειρήνης και ασφάλειας.

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο χαιρετίζω την συναντίληψη που, όπως φαίνεται, επιτεύχθηκε κατά την πρόσφατη συνάντηση των Αβέρωφ Νεοφύτου και Άνδρου Κυπριανού και τη δέσμευση τους να εργαστούν από κοινού για την προώθηση της λύσης του Κυπριακού. Παραμερίζοντας τις διαφορές τους  σε πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά και άλλα θέματα, οι ηγέτες του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ βρήκαν την κοινή συνισταμένη που τους ενώνει,  που δεν είναι άλλη από τον πόθο για την επανένωση και απελευθέρωση της πατρίδας. Εύχομαι η πρωτοβουλία τους να ακολουθηθεί και από άλλες πολιτικές δυνάμεις που στηρίζουν τη βάση λύσης του Κυπριακού, καθώς και ομάδες, κινήσεις και προσωπικότητες, ούτως ώστε να δημιουργηθεί ένα συνεκτικό δίκτυ στήριξης της προσπάθειας που θα καταβληθεί και που ίσως να είναι η τελευταία. Όλοι έχουμε υποχρέωση να βάλουμε στην άκρη τις όποιες διαφορές μας χωρίζουν και να αναλώσουμε όλες τις δυνάμεις μας για να στεφθεί αυτή η προσπάθεια με επιτυχία, γιατί δεν έχουμε άλλα περιθώρια αποτυχημένων προσπαθειών. 47 χρόνια είναι πολλά και το στάτους κβο, δυστυχώς, με την πάροδο του χρόνου επιδεινώνεται με τη δημιουργία σωρείας τετελεσμένων που δεν μπορούν να ανατραπούν. Πρωταρχικός μας στόχος θα πρέπει να είναι η σωτηρία του τόπου και όχι τα κομματικά και άλλα συμφέροντα και επιδιώξεις.

*Με παρεμβάσεις σας στο πρόσφατο παρελθόν αναφερθήκατε στο ζήτημα της διαπραγματευτικής ομάδας για το Κυπριακό. Δημιουργήθηκαν νέες ομάδες εργασίας που από όσα έχουν λεχθεί δημόσια ασχολούνται με τη νομική πτυχή του ζητήματος. Εσείς έχετε προσκληθεί τελικά να συμμετάσχετε στη διαπραγματευτική ομάδα;

Η κατάσταση, δυστυχώς,  παραμένει συγκεχυμένη. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει δημιουργήσει μια νέα διαπραγματευτική ομάδα, που δεν αποτελείται μόνο από συνταγματολόγους, όπως έχει λεχθεί, αλλά και από μέλη της προηγούμενης ομάδας, ενώ έχουν προστεθεί πρόσφατα και νέα μέλη. Παράλληλα, μετά από δικές μας παρεμβάσεις για να ξεκαθαρίσει το θέμα της προηγούμενης διαπραγματευτικής ομάδας, κληθήκαμε στο Προεδρικό ως ομάδα (όσοι δηλαδή απομείναμε μετά την συμπερίληψη ορισμένων μελών στην νέα ομάδα) και μας λέχθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι η αρχική διαπραγματευτική ομάδα δεν έχει καταργηθεί και  θα συνεχίσει να μας χρησιμοποιεί κατάλληλα. Δυστυχώς, ενώ η νέα ομάδα έχει συνέλθει αρκετές φορές από τότε, εμείς δεν έχουμε κληθεί εκ νέου, ούτε μας έχει ζητηθεί η όποια άποψη, παρά τις εξελίξεις που τρέχουν. Πρόκειται για μια περίεργη και παράξενη κατάσταση, που σε κάποιο στάδιο θα πρέπει να ξεκαθαρίσει, γιατί ενώ ο περισσότερος κόσμος νομίζει ότι συμμετέχουμε στην διαπραγματευτική ομάδα, στην πραγματικότητα δεν συμμετέχουμε με ένα ουσιαστικό τρόπο, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Πρόκειται για μια πολύ άβολη κατάσταση, που προσωπικά με ενοχλεί, γιατί σε όλη τη σταδιοδρομία μου έχω μάθει να εργάζομαι με σοβαρότητα και υπευθυνότητα και να είμαι αποτελεσματική και όχι απλώς θεατής.