Εκ των υστέρων: Σχολικός εκφοβισμός, πατριαρχία και θεσμική αδιαφορία

Διεθνής Ημέρα για την Καταπολέμηση της Σχολικής βίας και του Εκφοβισμού η χθεσινή. Αύριο είναι η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Η Μαρία δεν το ξέρει ότι έχει «διπλή γιορτή». Δεν την ενδιαφέρουν άλλωστε οι παγκόσμιες ημέρες. Μπήκε στο δωμάτιό της και χώθηκε κάτω απ’ τα σκεπάσματα. Η καρδιά της κτυπούσε δυνατά, τα χέρια της ιδρωμένα, τα μάτια της υγρά. Είχε μόλις πρόσφατα φύγει από το σπίτι με τη μαμά της. Βρισκόταν στο καταφύγιο κακοποιημένων γυναικών. Για πρώτη φορά βίωνε μια κάποια σχετική ηρεμία. Είχε επιτέλους έστω και προσωρινά, καθαρό, μοντέρνο και φωτεινό δωμάτιο. Δεν φοβόταν όταν άνοιγε η πόρτα και δεν μύριζε το σπίτι αλκοόλ και τσιγάρο από το στόμα του πατέρα της. Δεν άκουγε πια φωνές, τσακωμούς και ουρλιαχτά.

Στο σχολείο όμως, ένιωθε μόνη. Πολύ μόνη. Κι ας χαμογελούσε συχνά για να κρύψει τη μοναξιά και την ευαλωτότητά της. Ήθελε, όσο πιο αθόρυβη να είναι η ύπαρξή της. Να μην προκαλεί. Αν γινόταν θα ήθελε να ήταν αόρατη. Στην τάξη της, ήταν σαφώς η λιγότερο προνομιούχα. Δεν είχε τσάντα kipling και φορούσε αμαρκέ παπούτσια. Δεν πήγαινε στα γενέθλια ούτε πριν τον κορονοϊό ούτε μετά, στα «κρυφά» γενέθλια της στενής κλίκας γιατί δεν ήταν ποτέ μέρος της παρέας μα ούτε και είχε την οικονομική δυνατότητα να αγοράζει δώρα. Δεν καλούσε ούτε την καλούσαν σε σπίτια. Πώς να καλέσει άλλωστε συμμαθήτριές της σ’ ένα σπίτι μικρό και παλιό με έναν πατέρα αλκοολικό που έδερνε τη μάνα της; Κάποτε οι συμμαθητές της την έβλεπαν με λύπηση και άλλοτε με ειρωνεία. Τις πλείστες φορές τους ήταν παντελώς αδιάφορη. Όμως υπήρχαν εκείνες οι φορές που πάντα κατέληγε να φταίει. Η «λέρισσα», την είχαν αποκαλέσει κάποτε και της έμεινε το παρατσούκλι. Έκανε πως δεν τη νοιάζει. Μα την ένοιαζε.

Η Μαρία είχε έναν συμμαθητή που πολύ τον αγαπούσε.  Ο μοναδικός της φίλος. Ο Μιχάλης ήταν ιδιαίτερο παιδί. Τον ενοχλούσαν οι δυνατοί ήχοι, ήταν άτσαλος κινητικά, δεν τα πολυκατάφερνε στις κοινωνικές δεξιότητες, δεν μπορούσε να ακολουθεί ομαδικά παιχνίδια. Δεν ήταν κουλ. Ο Μιχάλης ήταν στο φάσμα αυτισμού υψηλής λειτουργικότητας. Οι συμμαθητές του όμως είχαν άλλη γνώμη γι’ αυτόν. Μια μέρα τον είχαν περικυκλώσει και του φώναζαν δυνατά «κουκουρούκου, κουκουρούκου. Είσαι κουκουρούκου»! Ο Μιχάλης έκλεινε τα αυτιά του και τα μάτια του με απόγνωση. «Σταματήστεεεεε», άρχισε να ουρλιάζει. Δεν σταματούσαν. Ήταν τόσο αστείο βλέπετε, να τον βλέπουν να υποφέρει. «Σταματήστεεεεεεε», συνέχισε να φωνάζει κλείνοντας με τα χέρια του τ’ αυτιά του. Ο Μιχάλης δεν άντεξε πολύ. Αναγκάστηκε να αλλάξει σχολείο. Ήταν υπερβολικά τοξικό το περιβάλλον του για να αντέξει τα «αθώα» αντρίκια αστεία τους. Όπως είπαν κάποιοι γονείς όταν ενημερώθηκαν για το περιστατικό, «έτσι κάνουν τα αγόρια και πώς κάνει έτσι ο Μιχάλης και μήπως δεν δέχεται εύκολα τα πειράγματα»; Προεφηβεία είναι άλλωστε. Οκ κρίμα το παιδί αλλά στην τελική ας φύγει αυτός. Εξάλλου αυτός είναι ο μη κανονικός. Τι φταίνε τα κανονικά παιδιά τους που ξέρουν να κάνουν κανονικά αστεία στα κανονικά σχολεία;

Η Μαρία, ο Μιχάλης και τόσα άλλα παιδιά δεν είναι μέσα στις στατιστικές για τον εκφοβισμό. Κι αν κάποτε βρεθούν ως αριθμοί σε πίνακες και γραφικές παραστάσεις θα παραμείνουν αριθμοί. Καμία παρέμβαση, κανένα πλάνο, καμία πολιτική πρόληψης. Γιατί το σύστημά μας λειτουργεί στην τύχη. Το σύστημά μας, όμως, ξέρει να κάνει ωραία συνέδρια. Ω ναι! Φανταστικά συνέδρια με ομιλητές πολύ σπουδαίους και καλές πρακτικές από άλλες χώρες. Και πολλές τηλεοπτικές εκπομπές. Αμέτρητοι ειδικοί να εξηγούν το φαινόμενο του εκφοβισμού σε γυαλιστερές οθόνες. Να εξηγούν, να αναλύουν τα αίτια και τις συνέπειες του εκφοβισμού ξανά και ξανά. Και να διαβάζουν οι δασκάλες παραμυθάκια. Πολλά παραμυθάκια με τριγωνοψαρούληδες και αυτιάδες και παπαρούνες κόκκινες σε λιβάδια με άσπρες μαργαρίτες. Και ωραία βιωματικά εργαστηράκια. Για να καταλάβουν τα παιδιά τον εκφοβισμό καλύτερα. Είναι και οι μελέτες. Κάθε λίγο και λιγάκι μελέτες με στατιστικές. Και να οι υπουργοί και οι αρμόδιοι. Αφού χαθεί ένα παιδί, αφού καταστραφεί η ζωή του, αφού διαλυθεί η ψυχολογία του, αφού χαραχτεί για πάντα η ψυχοσύνθεσή του και το σώμα του από τη βία του εκφοβισμού, από τη βία της πατριαρχίας. Από την κουλτούρα βίας που είναι εσωτερικευμένη και κανονικοποιημένη. Γιατί έλα μωρέ, έτσι κάνουν τα αγόρια. Γιατί έλα μωρέ, έτσι κάνουν οι άντρες. Γιατί έλα μωρέ, κάπως θα προκάλεσε κι αυτή. Γιατί έλα μωρέ, παιδιά είναι.

Και έρχονται μετά τα λογύδρια. Τα δακρύβρεχτα στάτους. Μετά εορτής. Εκ των υστέρων. Πάντα εκ των υστέρων. Γιατί δεν κατάφερε ακόμη τούτο το πανάθλιο κράτος να μαζέψει όλες τις υπηρεσίες μαζί, να εφαρμόσει έστω μια υποτυπώδη διατμηματική συνεργασία των διάφορων αρμόδιων αρχών, να υλοποιήσει ένα ξεκάθαρο νομοθετικό πλαίσιο και να πάρει μέτρα συγκεκριμένα κι έμπρακτα που να δίνουν στήριξη ουσιαστική στους εκπαιδευτικούς εντός των σχολείων, στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, στην Αστυνομία, στις Υπηρεσίες Υγείας για να είναι δίπλα στα ευάλωτα παιδιά, δίπλα στις ευάλωτες γυναίκες. Μείναμε στα σχέδια δράσης, στις εξαγγελίες, στα αμέτρητα θα και θα. Γιατί όταν δεν υπάρχει ξεκάθαρη αλλά κυρίως εφαρμόσιμη πολιτική με απλά βήματα κι όταν οι ντιρεκτίβες αλλάζουν αναλόγως ορέξεως και φαίνονται ωραίες μόνο στα χαρτιά αφού καμία ρεαλιστική εφαρμογή δεν έχουν, τότε όλα τα υπόλοιπα είναι πεταμένα λεφτά. Γιατί το κάθε θύμα μένει εντελώς αβοήθητο μέσα σε έναν κυκεώνα διαδικασιών και γραφειοκρατίας.

Όσο γίνονται επιτροπές για χάριν των επιτροπών, όσο μαζεύονται ειδικοί επί των ειδικών, όσο το κράτος δεν εφαρμόζει όλα αυτά που διακηρύττει τόσο οι Στυλιανοί, οι Ελένες, οι Μαρίες και οι Μιχάληδες θα χάνονται μέσα στη δίνη των εξαγγελιών των σπουδαίων πολιτικών. Δεν ξέρω πόσο περισσότερο πόνο πρέπει να δούμε για να ρίξουμε το οικοδόμημα κάτω και να το κτίσουμε ξανά απ’ την αρχή. Το μόνο που ξέρω, είναι πως δεν θα σταματήσω ποτέ να το απαιτώ. Και ως δασκάλα και ως γονιός. Γιατί ο εκφοβισμός, η βία της πατριαρχίας και η θεσμική κακοποίηση είναι οι χειρότερες μορφές πανδημίας. Θα περιμένω λοιπόν και θα απαιτώ να επιδειχθεί η ίδια αποφασιστικότητα για την καταστολή της. Σαν επείγουσα κατάσταση που θέλει άμεση διαχείριση. Πριν χαθούν και πριν καταστραφούν άλλες ζωές από τη θεσμική σας αδιαφορία. Το απαιτώ. Όχι μετά εορτής. Όχι εκ των υστέρων. Τώρα! Οι δικαιολογίες στέρεψαν. Ακούει κανείς;