Κυπριακή οικονομία: Η επόμενη μέρα-Άξονες δράσης και προτεραιότητες

Διανύουμε τον δωδέκατο μήνα μίας πρωτόγνωρης υγειονομικής κρίσης, η οποία ανέκοψε την αναπτυξιακή δυναμική μιας επιτυχημένης πορείας έξι χρόνων. Μιας πορείας με πτωτική ανεργία, νοικοκυρεμένα δημοσιονομικά και αυξημένη οικονομική δραστηριότητα, γεγονός που αναγνωρίστηκε επανειλημμένα από την ΕΕ, την ΕΚΤ, το ΔΝΤ και τους Οίκους Αξιολόγησης. 

Οι συνέπειες θα ήταν μεγαλύτερες, αν η Κυβέρνηση δεν είχε ενεργήσει με αποφασιστικότητα και στη βάση ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού, στηρίζοντας τις ευάλωτες ομάδες, τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους, δημιουργώντας ένα ισχυρό δίχτυ κοινωνικής προστασίας. Τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα κρίνονται θετικά, σε σχέση με τον Ευρωπαϊκό μ.ό. και τις επιδόσεις των πλείστων ευρωπαϊκών κρατών. Η μείωση του κυπριακού ΑΕΠ για το 2020 (-5.1%), είναι σημαντικά μικρότερη  συγκριτικά με το σύνολο της Ευρωζώνης (-6.8%) αλλά και της ΕΕ (-6.4%). 

Από το ξεκίνημα αυτής της κρίσης, ένα πράγμα ήταν ξεκάθαρο. Ότι το βάθος της θα εξαρτάτο από τη διάρκειά της. Είναι κοινή η διαπίστωση ότι δεν θα βγούμε αλώβητοι, γι’ αυτό και η επόμενη μέρα εξαρτάται από τον δείκτη προσαρμογής στα νέα δεδομένα, όπως αυτά διαμορφώνονται καθημερινά. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν μπορούμε να ιεραρχήσουμε τις προτεραιότητές μας και να σχεδιάσουμε για το μέλλον. 

1.    Εμβολιασμοί: Η αναχαίτιση της πανδημίας είναι αλληλένδετη με τη θωράκιση των θέσεων εργασίας, των επιχειρήσεων και του κράτους προνοίας. Αυτή τη στιγμή, το ισχυρότερο όπλο που έχουμε στη διάθεσή μας είναι οι εμβολιασμοί. Μέχρι όμως να επιτευχθεί ανοσία, μπορούμε να αξιοποιήσουμε άλλα εργαλεία όπως τα rapid tests και τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Εστιατόρια, κέντρα αναψυχής, θέατρα και σινεμά, χώροι αθλητισμού (γυμναστήρια κτλ.), μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι καιρός να ανοίξουν. Χρειάζεται όμως και υπευθυνότητα και ευσυνειδησία από πλευράς των πολιτών στην εφαρμογή των μέτρων, για να μην έχουμε πισωγυρίσματα. 

2.    Δημοσιονομική πειθαρχία: Η διασφάλιση μιας συνετούς δημοσιονομικής πολιτικής είναι επιβεβλημένη. Αν διδάσκει κάτι αυτή η κρίση είναι το ότι αν είσαι νοικοκύρης στις καλές μέρες, έχεις αντοχές και εφόδια στις δύσκολες. Μια υγιής δημοσιονομική πολιτική στηρίζει το κράτος πρόνοιας και αποτελεί πυλώνα σταθερότητας για την αναπτυξιακή προοπτική κάθε χώρας. 

3.    Ταμείο Ανάκαμψης: Η αξιοποίηση των €1.2 δις. του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ αποτελεί στοίχημα, καθώς τα συγκεκριμένα κονδύλια θέτουν γερά θεμέλια για το νέο αναπτυξιακό μοντέλο της Κύπρου. Το κυπριακό σχέδιο κινείται σε πέντε άξονες: επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις στη δημόσια υγεία (€78.5 εκ.), επιτάχυνση της μετάβασης σε μια πράσινη οικονομία (€422.5 εκ.), ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας  της οικονομίας (€509 εκ.), ψηφιακή μετάβαση (€95.5 εκ), αγορά εργασίας, εκπαίδευση, ανθρώπινο κεφάλαιο (€122.5 εκ.)

4.    Πράσινη Οικονομία: Είναι σημαντικό να προωθηθούν πράσινες επενδύσεις για την ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων, τις βιώσιμες μεταφορές, την ηλεκτροκίνηση, τη διαχείριση των υδάτινων πόρων, των αποβλήτων, τη βιοποικιλότητα, την αστική κινητικότητα και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Μέσω των διαρθρωτικών ταμείων 2021-27 (έργα ύψους €1.8 δις) η μερίδα του λέοντος αφορά πράσινα έργα. 

5.    Ψηφιοποίηση δομών και πρακτικών

Είναι συγκλίνουσα άποψη ότι χρειαζόμαστε μια σύγχρονη κρατική μηχανή. Πιο γρήγορες, πιο απλές και διαφανείς διαδικασίες σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας του κράτους. Ισχυρή πεποίθησή μου είναι ότι η Κύπρος έχει πολλά να διδαχθεί από την Εσθονία, μια χώρα πρότυπο στα θέματα ψηφιοποίησης και ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της ψηφιακής ταυτότητας. Μέσα από την ID Card και τη Mobile ID Card, οι πολίτες της Εσθονίας έχουν πρόσβαση σε όλες τις ψηφιακές υπηρεσίες της χώρας, ενώ η πλατφόρμα e-residency διευκολύνει τη διεξαγωγή επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Η ψηφιοποίηση δομών και πρακτικών θα θέσει σε νέα, πιο υγιή βάση και τη σχέση πολίτη - κράτους.

6.    Προσέλκυση ποιοτικών επενδύσεων: Επιβάλλεται να ενισχυθούν οι προσπάθειες προώθησης της Κύπρου στο εξωτερικό, ως ελκυστικού επενδυτικού προορισμού. Με στοχευμένες επαφές και εξειδικευμένες παρουσιάσεις για κάθε κλάδο (π.χ. Τουρισμός, Ακίνητα, Εκπαίδευση, Ενέργεια, Καινοτομία-Startups κτλ), με στόχο την προσέλκυση ποιοτικών επενδύσεων που να προσθέτουν αξία στην οικονομία.

Για να προχωρήσουν τα πιο πάνω χρειάζεται αποφασιστικότητα, τόλμη και πολιτική βούληση. Η ανταγωνιστικότητα και η μεταρρυθμιστική προσπάθεια δεν είναι μια στατική διαδικασία. Πρέπει να είμαστε συνεχώς σε εγρήγορση. Στόχος μας δεν είναι άλλος από μια σύγχρονη, παραγωγική και ανθρωποκεντρική οικονομία, που να δημιουργεί ποιοτικές θέσεις εργασίας και να είναι ανθεκτική σε μελλοντικές κρίσεις.