Οι στρατηγικές κινήσεις Ερντογάν, η... διπρόσωπη Ε.Ε. και η σκακιέρα της Γενεύης

Με την οικονομία της χώρας να περνά μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις της των τελευταίων χρόνων και τη δημοφιλία του Προέδρου της να κατρακυλά μέρα με την μέρα, ετοιμάζεται για την άτυπη πενταμερή για το Κυπριακό η Τουρκία. Την ίδια ώρα, η απουσία πραγματικών προθέσεων από πλευράς Ευρώπης να της επιβάλει ουσιαστικές κυρώσεις, που θα την ταρακουνήσουν, δίνει στη χώρα του Ερντογάν την ώθηση που χρειάζεται για να συνεχίσει με την υφιστάμενη πολιτική της και να εμμένει στην θέση της για λύση δύο κρατών.

Στην κρίσιμη σύσκεψη για το Κυπριακό, που αναμένεται να ξεκινήσει την 27η Απριλίου, μία ημερομηνία που ο ίδιος ο Υπουργός Εξωτερικών χαρακτήρισε ορόσημο, η Τουρκία θα ανοίξει επίσημα τα χαρτιά της, παραμένοντας αδιάλλακτη, παρά το τελικό κείμενο της κοινής δήλωσης των 27, μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Ωστόσο, είναι τελικά η λύση δύο κρατών η ιδανικότερη λύση για την Τουρκία ή εμμένει σε αυτή τη στάση, δεδομένου ότι γνωρίζει πως η θέση της αυτή ξεφεύγει από το πλαίσιο των ψηφισμάτων του ΟΗΕ και θα απορριφθεί;

«Για την Τουρκία, η καλύτερη λύση μεταξύ δύο κρατών και συνομοσπονδία είναι η δεύτερη επειδή της επιτρέπει να έχει δικαιώματα σε όλη την Κύπρο. Δεν θα δεχθεί ποτέ δύο κυρίαρχα κράτη στην Κύπρο. Αυτό θα σήμαινε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα έκανε ό,τι ήθελε. Η Τουρκία δεν θα αποδεχθεί ποτέ κάτι τέτοιο. Αντίθετα, με την συνομοσπονδία, θα μπορεί μέσω των συνομοσπονδιακών δομών, να έχει βέτο στις αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής, ασφάλειας, ενέργειας και οικονομίας, αυτού του συνομοσπονδιακού κράτους. Εμείς δεν θα μπορούμε να ασκούμε ανεξάρτητες πολιτικές σε αυτά τα θέματα», εξηγεί στον REPORTER ο διεθνολόγος και υποψήφιος στις επικείμενες βουλευτικές εκλογές με το ΔΗΚΟ στη Λάρνακα, Πέτρος Ζαρούνας.

Η δυσμενής κατάσταση, στην οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή η Τουρκία, έχει αναγκάσει τον Σουλτάνο να απαλύνει λίγο την στάση του, σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, ωστόσο, οι κινήσεις του είναι μελετημένες.

«Τώρα που τα βρήκε σκούρα είναι υποχρεωμένος να κάνει κινήσεις, που να του επιτρέψουν να βγει από τη δύσκολη θέση. Αυτή η πρακτική ακολουθείται από τον κ. Ερντογάν, σε όλα τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής, όποτε τα βρήκε σκούρα, πχ με τους Ρώσους στην Συρία, με τους Ισραηλινούς στο επεισόδιο Μαβί Μαρμαρά, με τους Αιγύπτιους στη Λιβύη κλπ. Η Τουρκία έκανε ένα βήμα πίσω και συμβιβάστηκε. Η Τουρκία είναι διατεθειμένη να κάνει κάποια βήματα. Τα πρώτα βήματα που έκανε είναι να κινηθεί προς την αποκλιμάκωση. Αυτή η αποκλιμάκωση έρχεται μετά από κλιμάκωση που η ίδια η Τουρκία προκάλεσε, τόσο με την Κύπρο όσο και με την Ελλάδα».

Η διπρόσωπη στάση της Ε.Ε. και ο ρόλος της απουσίας κυρώσεων

Η ουδέτερη στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία χαϊδεύει τα αυτιά της Κύπρου, ενώ την ίδια ώρα δίνει χώρο στην Τουρκία να συνεχίσει ακάθεκτη με την υφιστάμενη πολιτική της, είναι αυτό που ανάβει ουσιαστικά το πράσινο φως στον Ερντογάν, να πανηγυρίζει και να ελπίζει σε αποτέλεσμα που θα τον ευνοεί.

«Η Τουρκία δεν υποχρεούται να κάνει τίποτα μέχρι τον Απρίλιο που θα γίνει η πενταμερής, πλην του να μην διεξάγει έρευνες στις ελληνικές και κυπριακές θάλασσες. Δεν μπαίνει κανένας περιορισμός στις θέσεις που θα βάλει στο τραπέζι των συνομιλιών, είτε αυτές οι συνομιλίες γίνονται με την Ελλάδα, είτε με την Κύπρο. Ήδη, έχουμε τα εξής δείγματα γραφής, κατά την διάρκεια της τελευταίας συνάντησης των αντιπροσωπειών Ελλάδας-Τουρκίας, που η Τουρκία κατέθεσε τις διεκδικήσεις της στο Αιγαίο, αμφισβητώντας την ελληνική κυριαρχία, σε αριθμό νησιών. Αντιστοίχως στην Κύπρο, το λέει δημόσια και αναμένεται να το κάνει εμπράκτως στις 27 Απριλίου, που θα καταθέσει τις θέσεις της για δύο χωριστά κράτη. Άρα, τα δύο κράτη δεν έχουν αποτραπεί από τα συμπεράσματα, γι’ αυτό και η Τουρκία πανηγυρίζει. Δεν της έχει τεθεί κανένας δύσκολος όρος, αντίθετα δόθηκαν υποσχέσεις για όλα όσα περίπου η ίδια προσβλέπει. Τις παραμονές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είχαμε την Τουρκία να εγκαταλείπει της συνθήκης της Κωνσταντινούπολης και να προχωρεί με την απαγόρευση του κουρδικού κόμματος. Ούτε αυτές οι κινήσεις της Τουρκίας στάθηκαν ικανές για να προκαλέσουν ευρωπαϊκές αποφάσεις».

Εν τω μεταξύ, η τουρκική πλευρά παραμένει αδιάλλακτη, όσον αφορά και στη παρουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, δηλώνοντας επανειλημμένα ότι δεν έχει χώρο στη Γενεύη. «Εμείς επιδιώκαμε πάντα να είναι παρούσα η Ε.Ε. επειδή θεωρούμε ότι διά αυτής εξασφαλίζεται το Ευρωπαϊκό κεκτημένο, το οποίο δίνει ένα πολύ καλύτερο περιεχόμενο στην όποια λύση καταλήξουμε. Τώρα η Τουρκία, σε πρώτη φάση λέει, επειδή είναι άτυπη πενταμερής, ας είναι ένας τεχνοκράτης στους διαδρόμους, αλλά όχι στην αίθουσα που θα διεξάγονται οι συζητήσεις. Όμως, θεωρώ πως η Τουρκία στην πορεία, αν η λύση η οποία θα κατατεθεί στο τραπέζι είναι τέτοια που θα έχει και τη στήριξη της Ευρώπης, θα θέλει την Ε.Ε. να είναι στη διαδικασία, επειδή αυτή θα βοηθήσει για την αποδοχή της από τους Ελληνοκύπριους και την χρηματοδότησή της εκεί και όπου χρειάζεται».

Η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ξεκάθαρη. Δεν θα δεχθεί τη λύση δύο κρατών, αφού δεν θέλει δύο κυπριακά κράτη στους κόλπους της. Παρά τη θέση της όμως, αξιωματούχοι παρουσιάζονται έτοιμοι να συζητήσουν βρετανικές ιδέες και να δεχθούν μία παραλλαγή τους, φτάνει να υπάρχει πρωτίστως ο όρος που είχε τεθεί και στο σχέδιο Ανάν, «ότι η κοινή εκπροσώπηση στην Ε.Ε. θα υπάρχει και θα τοποθετείται νοουμένου ότι υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των δύο κρατιδίων που θα αποτελέσουν αυτή την ομοσπονδία/συνομοσπονδία. Όταν εμείς διαφωνούμε, η Τουρκία δεν θα μπορεί να προβάλλει βέτο, δια των Τουρκοκυπρίων στην Ε.Ε. Εάν αυτό διασφαλιστεί, φαίνεται ότι κάποια ισχυρά κράτη, όπως η Γερμανία και κάποιοι αξιωματούχοι στην κορυφή της Ε.Ε. να μην απορρίπτουν αυτή την προοπτική και είναι αυτή η προοπτική που θέλουν να συζητήσουν στην Γενεύη. Γι’ αυτό το λόγο φρόντισαν να υπάρχει αποκλιμάκωση για να γίνει συζήτηση αυτών των ιδεών».

Οι βολιδοσκοπήσεις Αναστασιάδη που άνοιξαν τον δρόμο για το τουρκικό αφήγημα

Ο διεθνολόγος, την ιδία ώρα, παρουσιάζεται και επικριτικός, όσον αφορά στη στάση του Προέδρου της Δημοκρατίας, αλλά και άλλων πολιτικών αξιωματούχων, απέναντι στη λύση δύο κρατών, αφού ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε διευκολύνει την Τουρκία, όπως ο ίδιος υποστηρίζει, που βολιδοσκοπούσε για δύο κράτη.  

«Πάμε σε μία άτυπη πενταμερή, για την οποία δεν έχουν τεθεί οποιοιδήποτε όροι. Ούτε από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, ούτε από την Ε.Ε. Κανένας από τους δύο οργανισμούς δεν θέτει όρους για το τι θα συζητηθεί στην άτυπη διάσκεψη. Υπάρχουν μόνο γενικόλογες αναφορές περί των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών. Όλα αυτά ήταν που διευκόλυναν την Τουρκία στο να καταθέσει τη θέση για δύο κράτη, θα επιμένει σε αυτά και θα ξεκινήσει με αυτά ως την μαξιμαλιστική της διαπραγματευτική θέση. Σύμφωνα με τα ήδη δηλωθέντα, περιμένουμε τον Πρόεδρο Αναστασιάδη να καταθέσει τις δικές του ιδέες περί αποκέντρωσης, που στην ουσία είναι μία κίνηση που τον φέρνει πιο κοντά στις τουρκικές θέσεις και αυτό που θα συμβεί είναι μία προσπάθεια γεφυροποίησης αυτών των θέσεων, κάτι το οποίο είχε αναφέρει και ο ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών και οι Βρετανοί. Προς αυτή την κατεύθυνση, έχουν σχεδιαστεί βρετανικές ιδέες, οι οποίες μιλούν για μία λύση που θα έχει όνομα ομοσπονδίας και περιεχόμενο συνομοσπονδίας».

Ερωτηθείς για τις πιθανές παγίδες που υπάρχουν αυτή τη στιγμή και μπορεί να είναι κρυμμένες, ωστόσο στην πορεία της πενταμερούς ενδεχομένως να αποκαλυφθούν, ο κ. Ζαρούνας σημείωσε πως «το τι θα συζητηθεί είναι γνωστό και αυτό που περιμένω είναι από τον κ. Γκουτέρες να παρουσιάσει ένα πλαίσιο δύο, το οποίο θα δίνει μία επίσημη μορφή σε αυτές τις ιδέες. Κι εμείς θα βρεθούμε τότε σε ένα δίλημμα, ή θα δεχθούμε μία λύση παραλλαγή συνομοσπονδίας ή ο Γενικός Γραμματέας θα μας πει “κηρύσσω το αδιέξοδο και θα απευθυνθώ στο Σ.Α. για να μου δώσει μία νέα εντολή”. Ενάντια αυτού του διλήμματος είναι που εκτιμώ ότι θα βρεθούμε τον Απρίλιο. Δεν υπάρχουν εκπλήξεις, αυτοί που κάνουν διαβουλεύσεις ξέρουν τι θα συζητηθεί, ξέρουν τι να αναμένουν και τα μεθοδεύουν για να καταλήξουν εκεί που οι ίδιοι επιθυμούν».

Ορόσημο η 27η Απριλίου

Η 27η Απριλίου είναι μία κρίσιμη ημέρα, για την πορεία των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό, με τον ίδιο τον υπουργό Εξωτερικών να τονίζει πως «έχουμε ενώπιον μας ένα κρίσιμο ραντεβού στα τέλη Απριλίου και θεωρώ ότι αυτό το ραντεβού, όπως και η ιδία η ΕΕ και ο κύριος Μπορέλ θεωρεί και έχει αναφέρει μάλιστα και δημόσια, θα είναι ένα πρώτο ορόσημο για τη συμπεριφορά της Τουρκίας».

Ο διεθνολόγος εκτίμησε πως «είναι ορόσημο, επειδή αν δεχθούμε το πλαίσιο Γκουτέρες 2 θα οδηγηθούμε σε συνομοσπονδία, αν δεν το δεχθούμε θα πάμε σε ένα αδιέξοδο και αυτό θα σημαίνει στην πράξη ακόμη και το τέλος της συζήτησης και της διαπραγμάτευσης στη βάση της ομοσπονδίας. Άρα και στις δύο περιπτώσεις, κάτι τέτοιο θα είναι ορόσημο και σταθμός, στην πορεία του Κυπριακού. Ευελπιστώ ότι αν πάμε στην επιλογή δύο, τις ευθύνες θα επωμιστεί η Τουρκία και όχι εμείς. Ακριβώς, επειδή οι θέσεις που θα καταθέσει η Τουρκία θα ξεφεύγουν από τις πρόνοιες των σχετικών ψηφισμάτων του ΟΗΕ και άρα μπορούμε να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας, ότι δεν θα μπορούσαμε να αποδεχθούμε κάτι που να ξεφεύγει. Ακόμα και αν η πρόταση του ΓΓ θα είναι πέραν των ψηφισμάτων, όπως ο ίδιος “αν έχω την συναίνεση των δύο πλευρών. Θα φέρω τη νέα συμφωνία ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας”».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

• Ι. Κασουλίδης: Η στάση μας πρέπει να είναι κρυστάλλινη στην άτυπη πενταμερή
• Ν. Χριστοδουλίδης: Κρίσιμο ορόσημο για το Κυπριακό η άτυπη πενταμερής στη Γενεύη
• Η σημασία της δήλωσης των «27» για το Κυπριακό και το καθεστώς παρατηρητή της Ε.Ε. στην πενταμερή
• Στην Άγκυρα Μισέλ και Φον Ντερ Λάιεν, βλέπουν Ερντογάν-Στην ατζέντα το Κυπριακό
• Π. Ζαρούνας:Τεράστιες οι ευθύνες Αναστασιάδη για τη δυσχερή θέση που βρισκόμαστε