Από τη «μέθοδο του Λέστερ» στα τσιπάκια-Το αντιεμβολιαστικό κίνημα είναι τόσο παλιά όσο τα εμβόλια

Αν νομίζατε ότι οι αντιεμβολιαστές είναι μία... μόδα ή σημείο των καιρών, πλανάστε πλάνην οικτρά. Το αντιεμβολιαστικό κίνημα είναι τόσο παλιό όσο και τα ίδια τα εμβόλια.

Υπήρχαν πάντα οι «άπιστοι Θωμάδες» που έβλεπαν συνωμοσίες και... τσιπάκια πίσω από τον εμβολιασμό -υποχρεωτικό ή μη. Πώς γίνεται να πιστεύει κανείς ακόμα και σήμερα που ιατρική θριαμβεύει σε «δαιμόνια» και θεραπευτικούς κρυστάλλους;

Η ιστορία αρχίζει ήδη από το τέλος του 18ου αιώνα και το πρώτο εμβόλιο που ανακαλύφθηκε από τον Έντουαρντ Τζένερ, τον «πατέρα της ανοσολογίας».

Ο Τζένερ ήταν αυτός που ανακάλυψε το εμβόλιο για την ευλογιά, μέσω μιας -ίσως- αμφιλεγόμενης διαδικασίας. Ο Βρετανός γιατρός παρατήρησε ότι οι άνθρωποι που είχαν κολλήσει ανεμοβλογιά φαίνονταν να έχουν ανοσία στην ευλογιά – η οποία σκότωσε το ένα πέμπτο όσων νόσησαν.

Έτσι, ο Τζένερ συνέλεξε πύον από εξανθήματα ανθρώπων που είχαν νοσήσει με ανεμοβλογιά και έκανε ένεση με αυτό σε ένα 8χρονο αγόρι, το οποίο στη συνέχεια εξέθεσε δις στην ευλογιά. Το αγοράκι δεν νόσησε και έτσι δημιουργήθηκε το πρώτο εμβόλιο στον κόσμο.

Και μαζί του και οι πρώτοι αντιεμβολιαστές. Παρά το ηθικό δίλημμα για τη χρησιμοποίηση ουσιαστικά ενός 8χρονου παιδιού, η κυβέρνηση αναγνώρισε τη σπουδαία ανακάλυψη του Τζένερ και το 1840 παρείχε δωρεάν εμβολιασμούς στους φτωχούς.

Όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα, η επιτυχία ή όχι της ανακάλυψης του Τζένερ εξαρτάτο από το αποτέλεσμα. Αφού για να επιτευχθεί η ανοσία χρειάζεται να εμβολιαστεί ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, η κυβέρνηση αποφάσισε την -ηθικά αμφιβητήσιμη- πρακτική του υποχρεωτικού εμβολιασμού το 1853 για βρέφη κάτω των τριών μηνών και 14 χρόνια αργότερα για όλα τα παιδιά κάτω των 14 ετών.

Τα... πατήματα των αντιεμβολιαστών

Πρώτο «πάτημα» των αντιεμβολιαστών ήταν το ανορθόδοξο της διαδικασίας που ακολούθησε ο Έντουαρντ Τζένερ.

Αν σκεφτεί κανείς ότι στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ο Βρετανός γιατρός Άντριου Γουέικφιλντ (που τελικά διεγράφη από το ιατρικό μητρώο) διέδωσε τον ψευδή ισχυρισμό ότι το εμβόλιο της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της ερυθράς θα μπορούσε να προκαλέσει τη νόσο του Crohn και αυτισμό βρίσκοντας τεράστια ανταπόκριση στο κίνημα των αντιεμβολιαστών, μπορείτε να φανταστείτε πόσο χειρότερα ήταν τα πράγματα περισσότερο από έναν αιώνα νωρίτερα.

Όπως και σήμερα πολλοί άνθρωποι αμφισβητούν εάν το εμβόλιο όντως δουλεύει, επικαλούμενοι ως αιτία της μειωμένης λοίμωξης την καλύτερη υγιεινή ή το γεγονός ότι δεν υπήρχε προφανής μετάδοση από άτομο σε άτομο – το μακρινό 1840 ήταν οι άνθρωποι πίστευαν ευκολότερα ότι μία ασθένεια προκαλείται από τον αέρα παρά από κάποιο μικρόβιο.

Αρκετοί οπαδοί του αντιεμβολιαστικού κινήματος πιστεύουν σήμερα ότι ένας ιός δεν μπορεί να σκοτώσει ανθρώπους γιατί αυτό είναι πολύ μικρό και οι άνθρωποι πολύ μεγάλοι...

Πώς κερδίζουν πόντους οι αντιεμβολιαστές

Αν μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού πειστεί για κάτι -ανεξάρτητα αν είναι αλήθεια ή όχι- είναι πολύ δύσκολο να «διαλυθεί» αυτή η πεποίθηση.

Του λόγου το αληθές αποδεικνύει το «πείραμα» του εβδομαδιαίου επιστημονικού περιοδικού «New Scientist» το οποίο, αρκετά χρόνια πριν, δημοσίευσε μία ιστορία ότι ένας υποτιθέμενος γνώστης πρακτικών της «νέας εποχής» είχε ενσωματώσει θεραπευτικούς κρυστάλλους στη μητρική του server του υπολογιστή του και όποιος συνδεόταν στο Διαδίκτυο μέσω συγκεκριμένης διεύθυνσης IP θα έβλεπε αμέσως ταχεία βελτίωση της ζωής του!

Πράγματι χιλιάδες άνθρωποι δήλωσαν ότι είδαν τη ζωή τους να αλλάζει, είχαν αναρρώσει από ασθένειες και ότι βελτιώθηκε η επαγγελματική και η προσωπική τους ζωή. Φυσικά και δεν υπήρχε κανένας θεραπευτικός κρύσταλλος στον server, ο τύπος κατάφερε να αποδείξει πόσο απλό είναι να πείσεις κάποιον για ο,τιδήποτε. Ακόμα και κατόπιν των αποδείξεων περί απάτης, όσοι πίστευαν ότι οι θεραπευτικοί κρύσταλλοι είχαν αλλάξει τη ζωή τους, δεν πείθονταν για το αντίθετο. Υποστήριζαν είτε ότι τον είχαν απειλήσει επαγγελματίες της παραδοσιακής ιατρικής είτε ότι δεν ήταν αυτός στην πραγματικότητα πίσω από το story.

Εκτός από τον έμφυτο σκεπτικισμό απέναντι στα αποδεικτικά στοιχεία, το έτερο επιχείρημα των αντιεμβολιαστών αφορά στην παραβίαση των πολιτικών ελευθεριών: πόσο επιτρέπεται να επιβάλλουν οι Αρχές ιατρικές διαδικασίες για το γενικό καλό;

Το Λέστερ και η... σημερινή προσέγγιση

Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός και η επιβολή προστίμων οδήγησαν σε αρκετές περιπτώσεις στην άνθηση του αντιεμβολιαστικού κινήματος ακόμα και σε ταραχές. Όπως συνέβη για παράδειγμα στο Λέστερ της Βρετανίας, που δημιούργησε το δικό του «σύστημα» για να καταπολεμήσει τον υποχρεωτικό εμβολιασμό.

Υιοθέτησαν τη «Μέθοδο του Λέστερ», όπως ονομάστηκε, δηλαδή την απομόνωση των κρουσμάτων, την απολύμανση των σπιτιών των ασθενών και κάποιες φορές μέχρι και την καταστροφή των προσωπικών τους αντικειμένων, προκειμένου να αποφύγουν τον εμβολιασμό.

Ήταν ουσιαστικά μία πρώιμη εφαρμογή της σημερινής διαδικασίας (εντοπισμός κρούσματος, ιχνηλάτηση, απομόνωση) και ήταν πιο δημοφιλής από τον εμβολιασμό σε ορισμένες περιπτώσεις.

Στη δεκαετία του 1800 οι άνθρωποι άρχισαν σιγά - σιγά να συνειδητοποιούν τα δικαιώματά τους: ακτιβιστές της εργατικής τάξης και συνδικαλιστές υποστήριζαν αυτό που θεωρούσαν ως ελευθεριακό τους δικαίωμα, να αρνούνται τον εμβολιασμό. Η ιστορικός ιατρικής Κρίστιν Χάσεϊ του Royal College of Physicians εξηγεί ότι «οι άνθρωποι άρχισαν να ρωτούν για τα δικαιώματά τους, ειδικά για τα δικαιώματα της εργατικής τάξης. Υπήρχε η αίσθηση ότι οι ανώτερες τάξεις προσπαθούσαν να εισβάλλουν σε μια πτυχή της ιδιωτικής ζωής των ανθρώπων, την υγεία τους».

Όταν λοιπόν ένα καινούριο εμβόλιο αποτύγχανε ή -σπανιότερα- είχε θανατηφόρες παρενέργειες, ο πανικός και οι αντιδράσεις ήταν μαζικές. Σατιρικά σχέδια απεικόνιζαν εμβολιασμένα μωρά να βγαίνουν από κεφάλια αγελάδων. Ο Τζορτζ Μπάφορντ, κάτοικος του Λέστερ, είχε εμβολιάσει τα τρία μεγαλύτερα παιδιά του, αλλά αφού πέθανε το ένα, αρνήθηκε να εμβολιάσει το τέταρτο. Του επιβλήθηκε πρόστιμο 10 σελίνια, αλλά κέρδισε τεράστια υποστήριξη από τον κόσμο. Αφίσες έγραφαν «καλύτερα σε κελί παρά να δηλητηριάσει κανείς ένα μωρό», ομοιώματα του Τζένερ καίγονταν στην πυρά και το άγαλμά του κατέβηκε από την πλατεία Τραφάλγκαρ.

Ο θεατρικός συγγραφέας Τζορτζ Μπερνάρντ Σο ήταν μεταξύ των οπαδών του αντιμβολιαστικού κινήματος καθώς κόλλησε ευλογιά παρόλο που είχε εμβολιαστεί και έπειτα χαρακτήριζε τα εμβόλια ως «ματζούνια». 

Εμβόλια, θρησκεία και... τοξίνες

Στα 1840, την εποχή του Έντουαρντ Τζένερ, πολλοί πίστευαν ότι οι ασθένειες προκαλούνταν από διαβολικά πνεύματα ή τον Σατανά και όχι από ιούς και έτσι αυτοί που μπορούσαν να τις θεραπεύσουν ήταν οι ιερείς, οι βοτανολόγοι ή και οι εξορκιστές!

Τη θέση των διαβολικών πνευμάτων έχουν σήμερα πάρει οι «τοξίνες». Τις περισσότερες φορές άγνωστες, συχνά θεωρούνται υπεύθυνες για ένα σωρό ασθένειες. Οι θεραπείες περιλαμβάνουν από δίαιτες αποτοξίνωσης έως ρεφλεξολογία και ευθυγράμμιση των τσάκρα.

Η Εκκλησία υποστήριζε ότι την ευλογιά την έστειλε ο Θεός και Εκείνος θα αποφάσιζε ποιος θα ζούσε και ποιος όχι και όχι κάποιος «γιατρουδάκος». Για άλλους ο εμβολιασμός ισοδυναμούσε με μαγεία ενώ υπήρχαν και κάποιοι που πίστευαν ότι η ευλογιά και άλλες ασθένειες στάλθηκαν από τον Θεό για να σκοτώσουν τα παιδιά των φτωχών επειδή ήταν ένα βάρος για την κοινωνία.

Ο πόλεμος «από μέσα»

Τον μεγαλύτερο πόλεμο ο Έντουαρντ Τζένερ τον δέχθηκε από τον κύκλο του, από τους γιατρούς συναδέλφους του. Χειρουργοί που είδαν το εισόδημά τους να απειλείται αλλά και γιατροί που προωθούσαν εναλλακτικές και λιγότερο αποτελεσματικές θεραπείες όπως οι... βδέλλες! Πολλοί έγραψαν άρθρα διακηρύσσοντας ότι ο εμβολιασμός ήταν επικίνδυνος και προκαλεί καρκίνο, φυματίωση και σύφιλη. 

Ένας αγρότης έκαψε ζωντανό ολόκληρο το κοπάδι βοοειδών του επειδή πίστευε ότι επικοινωνούσαν με τη σύζυγό του, ζητώντας της να εμβολιάσει τα παιδιά τους, κάτι που, πίστευε ότι ήταν αντίθετο στη θρησκευτική διδασκαλία. Και σε περίπτωση που κάτι τέτοιο σας ακούγεται εξωπραγματικό, η Χάιντι Λάρσον, ιδρυτής Heidi Larson, founding director of the Vaccine Confidence Project (VCP) θυμίζει ότι «τέτοιες φήμες κυκλοφορούσαν στο Διαδίκτυο και για το εμβόλιο της Οξφόρδης. Διέδιδαν ότι περιείχε ιό από χιμπατζή και θα μετέτρεπε τα παιδιά σε χιμπατζήδες»...

«Τα εμβόλια υπερφορτώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών»

Μια ακόμα πεποίθηση των αντιεμβολιαστών, χωρίς καμία λογική στην πραγματικότητα, είναι ότι τα εμβόλια «υπερφορτώνουν» το ανοσοποιητικό σύστημα ενός παιδιού. Οι περιπτώσεις ιλαράς έχουν αυξηθεί ακόμη και σε περιοχές του κόσμου όπου μορφωμένοι μεν αλλά επιστημονικά αδαείς γονείς επιλέγουν έναν τρόπο ζωής βασισμένο στη «φυσική θεραπεία» και όχι την ιατρική.

Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός

Ακόμη και λογικοί άνθρωποι, που υποστηρίζουν τον εμβολιασμό και την επικρατούσα ιατρική, σπάνια υποστηρίζουν τον υποχρεωτικό εμβολιασμό. Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα η Ευρώπη χωριζόταν σε έθνη που είχαν καταστήσει υποχρεωτικό τον εμβολιασμό, όπως η Βρετανία, οι οποίοι είχαν περίπου δύο θανάτους ανά εκατομμύριο ανθρώπους από την ευλογιά κάθε χρόνο και εκείνους που δεν είχαν, όπως οι Κάτω Χώρες, που είχαν περισσότερους από 4.000 θανάτους ανά εκατομμύριο ανθρώπους κάθε χρόνο.

Ακόμα και με αυτά τα ποσοστά, με Βασιλικό Διάταγμα του 1896, συνίστατο στην κυβέρνηση να σταματήσει να καθιστά υποχρεωτικό τον εμβολιασμό αν και αναγνώριζε ότι το εμβόλιο της ευλογιάς ήταν αποτελεσματικό και ασφαλές. Δύο χρόνια αργότερα, θεσπίστηκε μια ρήτρα που επέτρεπε στους γονείς να επιλέγουν να μην εμβολιάζουν τα παιδιά τους.

Ο ίδιος ο υποχρεωτικός εμβολιασμός καταργήθηκε τελικά το 1948. Και σήμερα το Βασιλικό Κολέγιο Παιδιατρικής πιστεύει ότι ο υποχρεωτικός εμβολιασμός, ακόμη και σε πανδημία, θα ήταν αντιπαραγωγικός και θα οδηγούσε σε σκεπτικισμό, ακόμη και αν ο ΠΟΥ έχει δηλώσει ότι η «διστακτικότητα των εμβολίων» είναι ένας από τους 10 μεγαλύτερους κινδύνους για την παγκόσμια υγεία.

Αν και κανένα εμβόλιο δεν είναι 100% ασφαλές ή αποτελεσματικό, είναι αναμφισβήτητο ότι έχουν σώσει εκατομμύρια ζωές.

Ίσως η λύση να είναι πολύ απλή: «Την εποχή του Τζένερ ένας υποστηρικτής των εμβολιασμών προσφέρθηκε να πληρώσει τα κόστη για την κηδεία σε όποιον αντιεμβολιαστεί εκτίθετο στην ευλογιά. Κανείς δεν εμφανίστηκε» διηγείται ο Άλουν Άντερσον, πρώην εκδότης του «New Scientist». «Εκτιμώ ότι το ίδιο θα συνέβαινε και σήμερα σε όσους θεωρούν ότι ο κορονοϊός είναι απλά μια γρίπη» προσθέτει.

Εκτιμάται ότι ο Έντουαρντ Τζένερ, με το εμβόλιο της ευλογιάς, έσωσε περίπου 530 εκατ. ανθρώπους, ίσως περισσότερα από κάθε άλλον άνθρωπο στην ιστορία. Παρ' όλα αυτά η αντιεμβολιαστική ρητορική παραμένει. Είναι ένα παράδοξο της ανθρωπότητας: σε μια εποχή κατά την οποία η ιατρική θεωρείται ασφαλέστερη και πιο επιτυχημένη από ποτέ, ορισμένοι άνθρωποι προτιμούν να πιστεύουν σε θεραπευτικούς κρυστάλλους!

Πηγή: reader.gr