Γιολίτη: Διαφωνώ πως δεν γίνεται τίποτα για υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης

Διαστάσεις άρχισαν να προσλαμβάνουν το τελευταίο διάστημα, οι καταγγελίες για τα σεξουαλικά αδικήματα στην Κύπρο, που έχουν αυξηθεί τόσο στην Αστυνομία όσο και στους υπόλοιπους φορείς, που διερευνούν υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης.

Ο REPORTER, με αφορμή τις δημόσιες καταγγελίες που έγιναν από το χώρο του πολιτισμού και του αθλητισμού, εδώ και μέρες έχει ανοίξει το φάκελο «σεξουαλική παρενόχληση στην Κύπρο», καταγράφοντας μαρτυρίες γυναικών, οι οποίες έπεσαν θύματα και ζητώντας απαντήσεις από όλους αρμόδιους φορείς, για το χειρισμό τέτοιων υποθέσεων, μετά από καταγγελίες που δέχθηκε.

Η υπουργός Δικαιοσύνη κλήθηκε να δώσει απαντήσεις για το χειρισμό τέτοιων υποθέσεων, για την κριτική που δέχεται για το θέμα, καθώς και για τις ενέργειες που γίνονται για προστασία των θυμάτων. Η Έμιλυ Γιολίτη, υπεραμύνθηκε των χειρισμών των υποθέσεων αυτών από τα ειδικά κλιμάκια της Αστυνομίας, αναφέροντας ότι έχει γίνει πρόοδος και ότι «δεν γίνεται να μηδενίζονται όλα». Σημείωσε ακόμη πως πέραν της Άντρης Ελευθερίου, ήρθαν σε επαφή μαζί της και άλλες γυναίκες που ανέφεραν ότι έπεσαν θύματα τέτοιων συμπεριφορών.

Έχετε παρέμβει δημόσια για το θέμα της καταγγελίας της Άντρης Ελευθερίου, με την οποία είχατε συνάντηση. Ωστόσο, δημιουργήθηκε δυσπιστία κατά τη διερεύνηση και υπήρξε κριτική για καθυστέρηση στη διαδικασία. Προχωρά η διερεύνηση για αυτή την υπόθεση;

Είναι γεγονός ότι μετά από συνάντηση που είχα με την Άντρη Ελευθερίου, η ίδια αποφάσισε να προβεί τελικά σε καταγγελία για την σεξουαλική κακοποίηση που δέχτηκε πριν από χρόνια. Χαιρετίζω την απόφαση της να προχωρήσει στην καταγγελία, αφού αφενός η υπόθεση της θα οδηγηθεί ενώπιον της δικαιοσύνης και αφετέρου, μετά την καταγγελία της κας Ελευθερίου και άλλες γυναίκες παίρνουν το θάρρος να καταγγείλουν παρόμοιες υποθέσεις, έστω και μετά από χρόνια. 

Δυστυχώς, βλέπουμε όλοι μας να τίθεται στο δημόσιο διάλογο το ερώτημα «γιατί τώρα». Το ερώτημα θα πρέπει να είναι γιατί τέτοιες συμπεριφορές. Γιατί κάποιος με εξουσία κυρίως, ένιωσε ότι αυτό που θα έκανε ήταν ή είναι αποδεκτό.  Και εν πάση περιπτώσει τα ερωτήματα δεν θα πρέπει, κατά την άποψη μου, να στρέφονται προς τα θύματα, αλλά προς τους θύτες. 

Γιατί τώρα; Γιατί τώρα βρήκαν τη δύναμη. Γιατί τώρα ήθελαν να το πουν. Γιατί έτσι. Δεν βρίσκονται στον τοίχο οι γυναίκες που κακοποιήθηκαν, που υπέστησαν οποιασδήποτε μορφής βία, στον τοίχο βρίσκονται οι θύτες και αυτές οι συμπεριφορές που δυστυχώς υπάρχουν και στη δική μας κοινωνία.

Για την πορεία της διερεύνησης της υπόθεσης της κας Ελευθερίου δεν πιστεύω πως υπήρξε καθυστέρηση στη διαδικασία. Θα πρέπει όλοι μας να λαμβάνουμε υπόψη τις ιδιαιτερότητες της κάθε υπόθεσης και να μην ξεχνάμε, την ίδια ώρα, πως υπάρχει το τεκμήριο της αθωότητας για κάθε άνθρωπο. 

Το άτομο που κατονόμασε η κα Ελευθερίου, δεν μπόρεσε να μεταβεί στο τμήμα λόγω των διαταγμάτων και των περιορισμών για την πανδημία, αφού είτε ο ίδιος, είτε ο δικηγόρος του ήταν επαφές κρουσμάτων. Η καθυστέρηση λίγων ημερών να προσέλθει στο τμήμα, σίγουρα δεν σημαίνει κουκούλωμα της υπόθεσης, όπως μερικοί έσπευσαν να ισχυριστούν. 

Η διερεύνηση της υπόθεσης προχωρά κανονικά, όπως κανονικά προχωρά η διερεύνηση και άλλων υποθέσεων που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας και που για ευνόητους λόγους δεν μπορώ να αναφερθώ περαιτέρω.

Ξέρετε, βλέπουμε συχνά στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης πολλά άτομα να αναλαμβάνουν το ρόλο του ανακριτή ή και του Δικαστή, να βγάζουν συμπεράσματα, να αποφασίζουν, να δικάζουν. Ανεύθυνες επικρίσεις και τοποθετήσεις, χωρίς κάποιος να έχει μπροστά του όλα τα δεδομένα, ουδόλως βοηθούν το γενικότερο καλό και στόχο, που είναι η ενθάρρυνση καταγγελιών παρόμοιων περιστατικών. Είναι οι ανεύθυνες τοποθετήσεις που αποτρέπουν γυναίκες να προσέλθουν στις Αρχές και να καταγγείλουν και που επίσης δυσκολεύουν το έργο των αρχών στη διερεύνηση των υποθέσεων. Πιστεύω πως ο δημόσιος διάλογος θα πρέπει να είναι υγιής, εποικοδομητικός, με επιχειρήματα και με απώτερο στόχο να συμβάλει στη βελτίωση όλων μας και όχι στον κανιβαλισμό και των μηδενισμό των πάντων.

Είδαμε τις τελευταίες ημέρες ότι γυναίκες από το χώρο του πολιτισμού προέβησαν μέσω των ΜΚΔ σε σοβαρές καταγγελίες για υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης, σωματικής και λεκτικής βίας. Έχετε επικοινωνήσει με αυτές;

Παρακολουθώ και εγώ τα δημοσιεύματα με τις καταγγελίες που έρχονται στο φως της δημοσιότητας. Μερικές γυναίκες έχουν επικοινωνήσει μαζί μου, με μερικές άλλες επικοινώνησα εγώ. Εντούτοις, εγώ μπορώ να βοηθήσω ως ενός σημείου. 

Για να προχωρήσει μια υπόθεση θα πρέπει να υπάρξει καταγγελία και να ακολουθηθούν οι διαδικασίες που πρέπει από τις αρμόδιες αρχές. Επαναλαμβάνω ότι ποτέ δεν είναι αργά για να καταγγείλει μια γυναίκα τη βία που υπέστη και καλώ ξανά όσες γυναίκες υπέστησαν βία να προχωρήσουν σε καταγγελία και θα έχουν τη στήριξη τόσο τη δική μου, όσο και της Πολιτείας.

Υπάρχει κριτική και αιχμές εναντίον σας, για υποθέσεις σεξουαλικών αδικημάτων, που είδαν το φως της δημοσιότητας. Πώς απαντάτε;

Απορρίπτω κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς ότι ενδεχομένως διαρροές καταγγελιών, να προέρχονται από το γραφείο μου.

Οι καταγγελίες που είδαν το φως της δημοσιότητας, είναι πολύ λίγες σε σχέση με τον πραγματικό αριθμό, δυστυχώς. Αρκετές γυναίκες που ήθελαν να αισθανθούν ασφάλεια και να πάρουν το θάρρος να καταγγείλουν, ήρθαν και έρχονται σε επαφή μαζί μου και στη συνέχεια με τη στήριξη μου προχωρούν σε καταγγελία.

Θα ήταν ανακόλουθο να προτρέπω γυναίκες να καταγγείλουν περιστατικά βίας, να υποστηρίζω πως αυτά τα φαινόμενα θα πρέπει να εκλείψουν, οι ένοχοι να οδηγηθούν ενώπιον της δικαιοσύνης και εγώ η ίδια, κατά τους ισχυρισμούς κάποιων, να θέτω σε κίνδυνο την υπόθεση τους κάνοντας διαρροές.

Πολλές γυναίκες αλλά και άνδρες θύματα τέτοιων πράξεων, φοβούνται να σπάσουν τη σιωπή τους. Έχει το κράτος τους κατάλληλους μηχανισμούς για να προστατεύσει τα θύματα;

Το κράτος διαθέτει μηχανισμούς για στήριξη και προστασία των θυμάτων οποιασδήποτε μορφής βίας. Το «Σπίτι της Γυναίκας», το οποίο λειτούργησε μόλις το Δεκέμβριο του 2020, αποτελεί ένα νέο, διεπιστημονικό κέντρο, φιλικό προς τα θύματα βίας, όπου επαγγελματίες από διάφορες ειδικότητες και Κρατικοί Λειτουργοί όπως Κλινικοί Ψυχολόγοι, Κοινωνικοί Λειτουργοί, Νομικοί και ειδικά εκπαιδευμένα μέλη της Αστυνομίας εργάζονται κάτω από την ίδια στέγη, με σκοπό την παροχή προστασίας και εξειδικευμένης στήριξης στα θύματα βίας και τις οικογένειές τους.  Στο Σπίτι της Γυναίκας έχουν πρόσβαση όλες ανεξαιρέτως οι γυναίκες θύματα βίας, χωρίς καμία απολύτως διάκριση. Το Σπίτι της Γυναίκας μεριμνά μεταξύ άλλων, για τη λήψη μέτρων για την άμεση προστασία και ασφάλεια των θυμάτων, την παροχή άμεσης ψυχολογικής στήριξης και ενδυνάμωσης, την κοινωνικοοικονομική στήριξη των θυμάτων και την παραπομπή σε κατάλληλους χώρους φιλοξενίας.

Η διϋπηρεσιακή διαχείριση των υποθέσεων από κατάλληλα εκπαιδευμένους επαγγελματίες φιλοδοξεί να συμβάλει στην αποτελεσματικότερη διαχείριση των υποθέσεων βίας και την αποφυγή επαναθυματοποίησης των θυμάτων. Στήριξη παρέχεται επίσης από υφιστάμενα σώματα και Υπηρεσίες, όπως είναι μεταξύ άλλων οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, το Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως και οι Επιθεωρητές Εργασίας που επιλαμβάνονται παραπόνων και διερευνούν καταγγελίες για παρενόχληση στο χώρο της εργασίας.

Στην Αστυνομία έχουν δημιουργηθεί και λειτουργούν εξειδικευμένα Κλιμάκια σε όλες τις επαρχίες  για άμεση διερεύνηση υποθέσεων έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας. Υπάρχουν επίσης Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που λαμβάνουν οικονομική στήριξη από το κράτος και παρέχουν υπηρεσίες στήριξης και καθοδήγησης στα θύματα βίας.

Θέλω τονίσω πως δεν συμμερίζομαι τις απόψεις ότι όλα είναι μαύρα, ότι δεν γίνεται τίποτα, ότι όλοι οι Αστυνομικοί δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους. 

Γίνονται λάθη; Ναι γίνονται, όπως γίνονται σε όλα τα επαγγέλματα. Βελτιώνονται όμως τα πράγματα; Σίγουρα Ναι. 

Δεν γίνεται να τα μηδενίζουμε όλα, δεν γίνεται να μην βλέπουν κάποιοι την πρόοδο που έγινε και γίνεται σε πολλά θέματα. Για το συγκεκριμένο θέμα των καταγγελιών σεξουαλικής κακοποίησης, σίγουρα έγινε πρόοδος σε πάρα πολλά θέματα. Δεν γίνεται κάποιος να ισχυριστεί ότι οι καταγγελίες αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο, όπως αντιμετωπίζονταν πριν από 20 ή 10 ή ακόμα και 5 χρόνια.  Οι νομοθεσίες εκσυγχρονίζονται, οι ποινές αυξάνονται, προστίθενται νέα αδικήματα, δημιουργούνται ειδικά κλιμάκια που χειρίζονται τέτοιες υποθέσεις με εξειδικευμένο προσωπικό και δημιουργούνται ειδικές δομές όπως το Σπίτι της Γυναίκας. 

Επαναλαμβάνω, ενδεχομένως να έγιναν λάθη ή και να γίνονται κάποια λάθη. Χώρος για βελτίωση υπάρχει για το κάθε τι στη ζωή μας και σίγουρα είμαστε εδώ για να διαπιστώνουμε τις αδυναμίες και να προσπαθούμε από τη θέση μας στην κοινωνία να βελτιώνουμε τα πράγματα. Αλλά σίγουρα δεν συμφωνώ με την άποψη πως τίποτα δεν γίνεται και ότι όλα είναι μαύρα, όπως μερικοί θέλουν να υποστηρίζουν.

Αρκετές γυναίκες με τις οποίες μιλήσαμε και αποφάσισαν να κάνουν το θαρραλέο βήμα και να προβούν σε καταγγελία, ακολουθώντας τις επιλογές που τους παρέχει η νομοθεσία, εξέφρασαν απογοήτευση τόσο από τις χρονοβόρες διαδικασίες που ακολουθούνται (Εργατικό και Επαρχιακό Δικαστήριο), όσο και από το χειρισμό τέτοιων καταγγελιών από την Αστυνομία. Κάποιες μας ανέφεραν ότι προτρέπονταν στο παρελθόν να κλείσουν την υπόθεση. Δεν συμφωνείτε ότι είναι αποτρεπτικοί παράγοντες, για τα θύματα να μιλήσουν;

Είναι κοινώς αποδεκτό ότι η διαδικασία εκδίκασης υποθέσεων στα Δικαστήρια μας είναι χρονοβόρα και αυτό θα επιλυθεί σε μεγάλο βαθμό με την Μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης, η οποία είναι σε τελική φάση διαβούλευσης. 

Όσον αφορά το χειρισμό τέτοιων καταγγελιών από την Αστυνομία, το ειδικό κλιμάκιο που λειτουργεί για τη βία κατά των γυναικών, γνωρίζω ότι κάνει εξαιρετική δουλειά. Επαναλαμβάνω ότι διαφωνώ με την άποψη πως όλα είναι μαύρα.

Τα πράγματα έχουν βελτιωθεί σημαντικά και συνεχίζουν να βελτιώνονται. Σχετικά με τους ισχυρισμούς ότι κάποιες γυναίκες «προτρέπονται να κλείσουν την υπόθεση» δεν έχω υπόψη μου κάτι τέτοιο και καλώ εάν γνωρίζετε συγκεκριμένες περιπτώσεις να προβείτε σε καταγγελία στην Αστυνομία, για να τύχει διερεύνησης

Είναι κοινό μυστικό πως οι υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης, άσεμνης επίθεσης και παρενοχλητικής συμπεριφοράς, είναι πολύ ευρύ φαινόμενο στην κυπριακή κοινωνία που κρύβεται κάτω από το χαλί. Εσείς ως υπουργός Δικαιοσύνης, τι ενέργειες προγραμματίζετε ώστε να σταματήσει αυτό;

Είναι γεγονός ότι στο παρελθόν, πολλά θύματα βίαιων συμπεριφορών, όπως οι πιο πάνω που ενδεικτικά αναφέρετε, φοβούνταν να καταγγείλουν με αποτέλεσμα οι υποθέσεις να παραμένουν στο σκοτάδι. Τόσο η σεξουαλική παρενόχληση και βία, όσο και η παρενοχλητική παρακολούθηση και παρενόχληση ποινικοποιούνται στο πλαίσιο του προωθούμενου νομοσχεδίου για καταπολέμηση της βίας σε βάρος των γυναικών, αλλά και στο πλαίσιο του νομοσχεδίου που ετοίμασε το Υπουργείο για ποινικοποίηση της παρενόχλησης και της παρενοχλητικής παρακολούθησης (stalking).

Τα δύο σημαντικά αυτά νομοθετήματα εκτιμάται ότι θα ενισχύσουν το υφιστάμενο πλέγμα προστασίας των θυμάτων και δεδομένης της συνεχούς αύξησης του αριθμού των περιστατικών  παρενόχλησης που καταγγέλλονται στις αρχές, με όλες τις σοβαρές επιπτώσεις που προκύπτουν σε σχέση με τα θύματα, -άντρες και γυναίκες-, οι νόμοι αυτοί θ’ αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο στα χέρια των αρμόδιων αρχών για σκοπούς πρόληψης, διερεύνησης, ανίχνευσης ή δίωξης των αδικημάτων αυτών. Επίσης, θα προωθηθεί η αύξηση των ποινών σε διάφορα αδικήματα του Ποινικού Κώδικα, τα οποία επί του παρόντος φαίνεται να επισύρουν ανεπαρκείς ποινές.

Κεφαλαιώδους φυσικά σημασίας είναι η παροχή αισθήματος ουσιαστικής ασφάλειας στα θύματα, μέσω κατάλληλων εργαλείων στήριξης, ενδυνάμωσης και προστασίας πάνω σε συνεχή βάση, για να μπορούν να καταγγέλλουν χωρίς να διατρέχουν το φόβο και τον κίνδυνο επαναθυματοποίησής τους.

Αναφερθήκατε πολλές φορές στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και στην προστασία που προσφέρει στις γυναίκες θύματα. Τι επιπρόσθετο περιλαμβάνει;

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης αποτελεί το πρώτο διεθνές δεσμευτικό νομικό πλαίσιο που θέτει τις βάσεις για πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, παράλληλα με την προστασία των θυμάτων και την τιμωρία των δραστών. Η Σύμβαση, η οποία τοποθετεί το θέμα της βίας κατά των γυναικών στο ευρύτερο πλαίσιο της ανισότητας των φύλων, της έλλειψης σεβασμού προς τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των γυναικών, κυρώθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία το Νοέμβριο του 2017 και τέθηκε σε ισχύ το Μάρτιο του 2018.

Το νομοσχέδιο που ετοιμάστηκε προς συμμόρφωση με το εκτενές κατευθυντήριο πλαίσιο της Σύμβασης και βρίσκεται στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο, καλύπτει όλους τους πυλώνες της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης. Μέσω του νομοσχεδίου, κατοχυρώνονται πλήρως τα δικαιώματα των θυμάτων, περιλαμβανομένου του δικαιώματος σε αποζημιώσεις, ενισχύεται η διατμηματική συνεργασία, τίθενται περιστάσεις, οι οποίες θα προσμετρώνται ως επιβαρυντικές κατά την επιμέτρηση της ποινής και δημιουργείται Συντονιστικός Φορέας, ο οποίος θα έχει την ευθύνη για το συντονισμό, το σχεδιασμό, την εφαρμογή, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των πολιτικών και των μέτρων για την πρόληψη και την καταπολέμηση όλων των μορφών βίας.

Ο Φορέας θα αναλάβει επίσης το συντονισμό συλλογής, επεξεργασίας, μελέτης και διάχυσης στατιστικών δεδομένων, τα οποία είναι καθοριστικά για την υιοθέτηση και εφαρμογή πιο στοχευμένων πολιτικών και μέτρων για αντιμετώπιση της έμφυλης βίας. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι μέσω του νομοσχεδίου επεκτείνεται η προστασία και σε μορφές έμφυλης βίας που δεν ποινικοποιούνταν επαρκώς, έως και καθόλου σε άλλα νομοθετήματα, όπως είναι η οικονομική και η ψυχολογική βία, καθώς και η διάδοση υλικού πορνογραφικού ή σεξουαλικού περιεχομένου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• «Της είπε να μείνει μετά τη δουλειά… Αποπειράθηκε να τη βιάσει στο ψυγείο»
• «Εκείνη τη μισή ώρα ήθελε να κάνει τα πάντα, του είπα ντροπή είμαι σαν κόρη σου»
• Σπάει η σιωπή, αυξήθηκαν οι καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση